40 سال سعی و خطا، برای ضابطه مندسازی حوزۀ فاوا
عباس پورخصالیان - آنچه در زیر فهرست شده، مجموعۀ ضوابط مصوب در حوزۀ فاوا، شاملِ رهنمود، سیاست، خط مشی، قانون، آئین نامه، و حکم حکومتی ابلاغ شده طی چهل سال اخیر به همراه نشانی اینترنتی مرجع دریافت متن کامل هریک از آنها به ترتیب سال ابلاغ است.
مراجع تصویب کننده این مجموعه عبارتند از "شوراهای فراقوهای"، قوۀ مجریه و مجلس.
انگیزۀ به روز رسانی مجموعۀ ضوابط مصوب در حوزۀ فاوا را مدیون سه نفر هستم:
- نخست، رضا م. بهبهانی که مجموعۀ قوانین و مقررات فاوا را تا برنامه پنجم توسعه تدوین کرده است؛
- دوم، مدیون غلامعلی منتظر، استاد تربیت مدرس در گروه مهندسی که 8 سال پیش سمینار "بازاندیشی در اسناد سیاستی فناوری اطلاعات" را در 30 فروردین 1391 در تالار اجتماعات پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران ارائه کرد؛
- سپس، مدیون نماینده ای در مجلس یازدهم که خواهان به روزرسانی چنین مجموعه ای بود.
هدف از تهیۀ این مجموعه، تحلیل سیستمی ضوابط به منظور اعتلای بخش فاوا است، کاری علمیِ بسیار گسترده ای که قسمتی از آن تا سال 1391 توسط غلامعلی منتظر انجام شده و اکنون باید تجدید شود.
فهرست زیر، جامع نیست! اما در نوع خود، کامل ترین مجموعۀ مهم ترین ضوابط حوزۀ فاوا است که اختصاصاً برای هفته نامۀ عصر ارتباط تهیه شده و به همراه نشانی اینترنتی متن ضابطۀ مربوط، پیشنیاز و تسهیلگر انجام کار علمیِ تحلیل سیستمی ضوابط به منظور اعتلای بخش فاوا از طریق اعتلای فعالیت برای تنقیح ضوابط حوزۀ فاوا است.
112 ضابطۀ فاوا به ترتیب سال ابلاغ
1359:
• تشکیل شورای عالی انفورماتیک
https://www.hamshahrionline.ir
1375:
• پروژه کنترل هوشمند ترافیک تهران توسط شرکت کنترل ترافیک شهرداری تهران
https://rc.majlis.ir/fa/law/show/117430
1377:
• آئیننامه شورای عالی اطلاع رسانی
https://rc.majlis.ir/fa/law/show/100570
• سیاستهای کلی نظام در بخش شبکه های اطلاع رسانی رایانه ای
https://farsi.khamenei.ir/news-content?id=37674
1378:
• تشکیل شورای انفورماتیک در نهاد ریاست قوه قضاییه و لزوم هماهنگی کلیه مراجع ستادی و اداری برای رایانه ای کردن واحد مربوطه با شورای مزبور
https://rc.majlis.ir/fa/law/show/131571
• سیاستهای راهبردی فناوری اطلاعات در قانون برنامه سوم: آئین نامه اجرای دولت الکترونیک
http://www.olgou.ir/downloads/asnad/politic/4.pdf
1379:
• (احکام مربوط به فضای مجازی در) قانون برنامه سوم توسعه
https://rc.majlis.ir/fa/law/show/93301
• قانون حمایت از حقوق پدیدآورندگان نرم افزارهای رایانه ای
https://rc.majlis.ir/fa/law/show/93463
1380:
• آییننامه اجرایی ماده (112) قانون برنامه سوم توسعه
https://rc.majlis.ir/fa/law/show/121349
• مقررات و ضوابط شبکه های اطلاع رسانی رایانه ای
https://rc.majlis.ir/fa/law/show/100746
• آئین نامه تأمین، توزیع و عرضه خدمات اینترنت و اینترانت ملی
http://dl.shatel.ir/StaticContent/uploads/File/mosavabat/35-1001-1.PDF
1381:
• سیاست تجارت الکترونیکی جمهوری اسلامی ایران
https://rc.majlis.ir/fa/law/show/121996
• آئین نامه اجرایی تکفا
https://rc.majlis.ir/fa/law/show/123645
• آئین نامه اجرای تحقق دولت الکترونیک
https://rc.majlis.ir/fa/law/show/129933
1382:
• هماهنگی با شورای عالی انفورماتیک قوة قضاییه در مورد طرح های مربوط به حوزة فن آوری اطلاعات و ارتباطات
https://rc.majlis.ir/fa/law/show/130988
• آیین نامه نحوه اجرای فعالیتهای مشخص به منظور گسترش کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات کشور
https://rc.majlis.ir/fa/law/show/123645
• سیاستهای کلی نظام در دوره چشم انداز (امور فرهنگی: توسعۀ ارتباطات و زیرساختهای ارتباطی و فناوری اطلاعات متناسب با پیشرفتهای جهانی)
https://rc.majlis.ir/fa/law/show/132299
• سیاستهای کلی نظام در برنامۀ چهارم توسعه
http://www.olgou.ir/downloads/asnad/politic/13.pdf
• طرح ایجاد مراکز خدمات رسانی الکترونیکی در استانهای پیشرو
https://rc.majlis.ir/fa/law/show/129810
• قانون وظایف و اختیارات وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات
https://rc.majlis.ir/fa/law/show/93987
• قانون تجارت الکترونیکی ایران
https://rc.majlis.ir/fa/law/show/93997
• راه اندازی پایگاه اطلاع رسانی روزنامة رسمی در اینترنت
https://rc.majlis.ir/fa/law/show/131013
1383:
• مصوبه شورای اقتصاد در خصوص تامین اعتبار لازم برای خرید کاغذ و چاپ فرم های اخذ اطلاعات پایه ای خانوارهای شهری به منظور فراهم ساختن زمینه جایگزینی کارت هوشمند الکترونیکی با کالابرگ
https://rc.majlis.ir/fa/law/show/132540
• سیاستهای کلی نظام در بخش «رشد و توسعه فناوری»
http://www.olgou.ir/downloads/asnad/politic/15.pdf
• قانون ساختار نظام جامع رفاه و تأمین اجتماعی
https://rc.majlis.ir/fa/law/show/94018
1384:
• (احکام مربوط به فضای مجازی در) قانون برنامه چهارم توسعه
https://rc.majlis.ir/fa/law/show/94202
• اساسنامه شورای عالی فناوری اطلاعات
https://rc.majlis.ir/fa/law/show/123287
• برنامه جامع توسعه تجارت الکترونیکی
https://iranhoshdar.ir/userfiles/file/eCommerce%20Development%20Plan.pdf
• آئین نامه گسترش بهره برداری از خدمات پول الکترونیکی
https://rc.majlis.ir/fa/law/show/124432
1385:
• ضوابط و دستورالعمل اجرایی صدور پروانه و گزارش نتایج پیگیری سازمان در زمینه پروانه ارائه خدمات انتقال داده های ارتباطات ماهواره ای
https://rc.majlis.ir/fa/law/show/132981
• آئیننامه ساماندهی فعالیت پایگاههای اطلاع رسانی (سایتهای) اینترنتی ایران
https://rc.majlis.ir/fa/law/show/127276
• اصلاح ماده (8) آیین نامه ساماندهی فعالیت پایگاههای اطلاع رسانی (سایت های) اینترنتی ایرانی
https://rc.majlis.ir/fa/law/show/126866
1386:
• (سند راهبردی) نظام جامع فناوری اطلاعات کشور
http://pdpsoft.com/docs/Nezam_Jame_Fanavari_Etelaat_Keshvar-1386.pdf
• ضوابط فعالیت پایگاههای اطلاع رسانی دستگاههای اجرایی
https://rc.majlis.ir/fa/law/show/128741
• آئیننامه اجرای ماده 32 قانون تجارت الکترونیکی :
https://rc.majlis.ir/fa/law/show/128870
• قانون مدیریت خدمات کشوری
https://rc.majlis.ir/fa/law/show/130021
• آئیننامه نظام جامع اطلاع رسانی قوه قضائیه
https://rc.majlis.ir/fa/law/show/132655
• دستورالعمل توسعه کاربری فاوا در دستگاه قضایی و استقرار نرم افزار مدیریت پرونده قضایی
https://rc.majlis.ir/fa/law/show/134504
• راه اندازی وب سایت حمل ونقل عمومی کارت هوشمند سوخت
https://rc.majlis.ir/fa/law/show/129756
1387:
• سیاستهای کلی نظام در برنامه پنجم توسعه
https://farsi.khamenei.ir/news-content?id=5389
• نظام جامع فناوری اطلاعات کشور
https://rc.majlis.ir/fa/law/show/136242
• سند راهبردی امنیت فضای تبادل اطلاعات کشور (فتا)
https://rc.majlis.ir/fa/law/print_version/135835
• آئیننامه اجرایی بند (م) ماده 16 قانون ساختار نظام جامع
https://rc.majlis.ir/fa/law/show/134390
• قانون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات
https://rc.majlis.ir/fa/law/show/780303
1388:
• قانون جرایم رایانه ای
https://rc.majlis.ir/fa/law/show/135717
• تصویبنامه تشکیل کارگروه مدیریت فناوری اطلاعات و ارتباطات و امنیت آن
https://rc.majlis.ir/fa/law/show/136059
1389:
• سیاستهای کلی نظام در بخش «امنیت فضای تولید و تبادل اطلاعات»
https://farsi.khamenei.ir/news-content?id=11266
• سیاستهای کلی نظام در بخش «پدافند غیرعامل»
http://www.olgou.ir/downloads/asnad/politic/27.pdf
• سیاستهای کلی نظام در بخش «مدیریت نظام اداری»
http://www.olgou.ir/downloads/asnad/politic/26.pdf
• (احکام مربوط به فضای مجازی در) قانون برنامه پنجم توسعه
https://rc.majlis.ir/fa/law/show/790196
• آئین نامه ساماندهی و توسعه رسانه ها و فعالیتهای فرهنگی دیجیتال
http://dolat.ir/detail/194813
• (احکام مربوط به فضای مجازی در) نقشه جامع علمی کشور
https://rc.majlis.ir/fa/law/show/859054
• سیاستهای کلی نظام در بخش فضای تولید و تبادل اطلاعات و ارتباطات (فتا)
https://farsi.khamenei.ir/news-content?id=11266
• آیین نامه دورکاری (کار در خانه)
https://shenasname.ir/subjects/egovernement/313-76481
• اصلاح مادۀ (8) آیین نامه دورکاری (کار در خانه)
https://www.solh.ir/regulation/7/5072
• اصلاح آییننامه ساماندهی و توسعه رسانه‌ها و فعالیتهای فرهنگی دیجیتال
https://rc.majlis.ir/fa/law/show/789896
1390:
• حکم تشکیل شورای عالی فضای مجازی و مرکز ملی فضای مجازی
https://farsi.khamenei.ir/message-content?id=19225
• مصوبه شورای عالی اداری درخصوص تشکیل شورای تحول اداری وزارتخانه ها و سازمان های مستقل
https://rc.majlis.ir/fa/law/show/801723
1391:
• شرح وظایف و اختیارات و اعضای «کمیسیون عالی تنظیم مقررات فضای مجازی کشور»
https://rc.majlis.ir/fa/law/show/892643
• اصلاح مصوبه شرح وظایف و اختیارات و اعضای «کمیسیون عالی ارتقای تولید محتوای فضای مجازی کشور
...http://rrk.ir/Laws/ShowLaw.aspx?Code=530
• آیین نامه اجرایی بندهای (الف) تا (هـ) ماده (80) قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران
https://rc.majlis.ir/fa/law/show/810411
• آیین نامه اجرایی بند «ب» ماده (۱۰۱) قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران
https://rc.majlis.ir/fa/law/show/819938
• ساختار و تشکیلات مرکز ملی فضای مجازی کشور
https://rc.majlis.ir/fa/law/show/822112
• اصلاح شرح وظایف و اختیارات و اعضای «کمیسیون عالی ارتقای تولید محتوای فضای مجازی کشور»
https://rc.majlis.ir/fa/law/show/828430
• آیین نامه اجرایی بند «الف» ماده (46) قانون برنامه پنجساله پنجم
https://rc.majlis.ir/fa/law/show/822950
• آیین نامه اجرایی بند «ب» ماده (46) قانون برنامه پنجساله پنجم
https://rc.majlis.ir/fa/law/show/811405
• آیین نامه اجرایی بند «د» ماده (46) قانون برنامه پنجساله پنجم در مورد کارت هوشمند ملی
http://notary496.blogfa.com/post/718
• عدم اقدام منفرد دادگستریها، ستاد و سازمانهای تابعه قوه قضائیه درخصوص اجرای امضای دیجیتال
https://rc.majlis.ir/fa/law/show/820713
1392:
• آیین نامه اجرایی پایگاه اطلاعات قراردادهای کشور
https://rc.majlis.ir/fa/law/show/848718
• سیاست های حاکم بر راه اندازی نقاط تبادل ترافیک داخلی (IXP) و ایجاد تمایز بین ترافیک داخلی از ترافیک سایتها و خدمات میزبانی شده در خارج از کشور
http://rrk.ir/Laws/ShowLaw.aspx?Code=1152
• لغو مصوبۀ دورکاریِ دولت دهم توسط دولت یازدهم
http://www.citypress.ir/fa/news/14820/10-15/
• سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی
https://farsi.khamenei.ir/news-content?id=25370
• نقشه جامع دولت الکترونیکی
https://fars.ict.gov.ir/ICTContent/media/image/2017/10/52739_orig.pdf
• آیین نامه اجرایی جزء (۱) بند (الف) ماده (۱۸۷) و بند (الف) ماده (۱۹۱) قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران
https://rc.majlis.ir/fa/law/show/865797
• اصول و سیاستهای حاکم بر مجوز خدمات سلامت در فضای مجازی
http://rooznamehrasmi.ir/Laws/ShowLaw.aspx?Code=13636
1393:
• سیاستهای ساماندهی خدمات پیامکی ارزش افزوده و پیامک انبوه در شبکه‌های ارتباطی
http://rrk.ir/Laws/ShowLaw.aspx?Code=4881
• انتصاب سه نفر در مرکز ملی فضای مجازی
https://rc.majlis.ir/fa/law/show/928590
• تعریف و الزامات حاکم بر تحقق شبکه ملی اطلاعات
https://rc.majlis.ir/fa/law/show/874656
1394:
• مصوبه شورای عالی شهرسازی و معماری ایران در خصوص شهرهای هوشمند آتی با فن آوری و اطلاعات مکانی سه بعدی
https://rc.majlis.ir/fa/law/show/936202
• راهکار توسعه صادرات نرم‌افزار
http://rrk.ir/Laws/ShowLaw.aspx?Code=4937
• آیین نامه توسعه و گسترش کاربری فناوری اطلاعات و ارتباطات
http://dolat.ir/detail/268312
• سیاستهای حاکم بر برنامه ملّی بازی‌های رایانه‌ای
https://rc.majlis.ir/fa/law/show/956101
• «توسعه فضای مجازی سالم، مفید و ایمن»
http://rrk.ir/Laws/ShowLaw.aspx?Code=4936
• سیاستهای کلی نظام در برنامه ششم توسعه
https://farsi.khamenei.ir/news-content?id=30128
1395:
• تصویب نامه درخصوص ایجاد مرکز داده دولت به همراه نظام به روزرسانی مستمر و برخط داده ها و اطلاعات وزارت صنعت، معدن و تجارت ـ وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات سازمان برنامه و بودجه کشور ـ سازمان اداری و استخدامی کشور
https://rc.majlis.ir/fa/law/show/1005385
• آیین نامه نحوه و سطح دسترسی به پایگاه محکومان قاچاق کالا و ارز
https://rc.majlis.ir/fa/law/show/928939
• تصویب نامه در خصوص تعیین سازمان برنامه و بودجه کشور به عنوان متولی طراحی و راه اندازی پایگاه اطلاع رسانی طرح های توسعه ای
https://rc.majlis.ir/fa/law/show/1002710
• تصمیم‌گیری در خصوص شوراهای عالی موازی با شوراهای عالی فضای مجازی
http://rrk.ir/Laws/ShowLaw.aspx?Code=11642
• تعیین تکلیف دبیرخانه شورای اطلاع رسانی
http://rrk.ir/Laws/ShowLaw.aspx?Code=11642
• احکام مربوط به فضای مجازی در قانون برنامه ششم توسعه
https://rc.majlis.ir/fa/law/show/1014547?keyword=%D8%A8%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%20%D8%B4%D8%B4%D9%85
• اصلاح ماده (۲۴) آیین نامه ساماندهی و توسعه رسانه ها و فعالیت های فرهنگی دیجیتال
https://rc.majlis.ir/fa/law/show/1011775
1396:
• قانون احکام دائمی برنامه های توسعه کشور
https://rc.majlis.ir/fa/law/show/1014070
• آییننامه نحوه صدور مجوزِ راه اندازی دفاتر پیشخوان خدمات دولت
https://www.cra.ir/FileSystem/View/File.aspx?FileId=ace8f02a-08b5-48c9-aa92-c85fe19dcc85
• اصلاح آیین نامه ساماندهی و توسعه رسانه ها و فعالیت های فرهنگی دیجیتال
http://cabinetoffice.ir/
• انجام کلیه معاملات دستگاه های اجرایی اعم از خرید، مناقصه ومزایده در سامانه تدارکات الکترونیکی دولت"
https://rc.majlis.ir/fa/law/show/1017530
1397:
• الزامات و ضوابط حوزه رمزارزها
file:///C:/Users/Abbas/Downloads/IT-Reg-Cryptocurrency%200.0-new.pdf
• متن کامل "الگوی پایه اسلامی ایرانی پیشرفت": ایران در 50 سال آینده
https://farsi.khamenei.ir/news-content?id=40693
• قانون دائمی شدن قانون مدیریت خدمات کشوری
https://shenasname.ir/laws/modiriat/5322-daemi-modiriat
• تعیین تکلیف وظایف اجرایی شورای عالی انفورماتیک
https://rc.majlis.ir/fa/law/show/1086382
1398:
• تصویب نامه در خصوص استفاده از کارت هوشمند ملی به عنوان کلید دسترسی به خدمات اختصاصی در دستگاههای اجرایی
https://rc.majlis.ir/fa/law/show/1251042
• دستورالعمل صدور جواز و پروانه بهره‌برداری استخراج ارز دیجیتال
https://arzdigital.com/mining-guidlines-ministry-of-industry/
• مصوبه هیأت وزیران در مورد اساسنامه شورای اجرایی فناوری اطلاعات
https://rc.majlis.ir/fa/law/show/1359961
• سند تحول حوزه های فرهنگ و آموزش با توجه به تحولات فضای مجازی
https://rc.majlis.ir/fa/law/show/1184066
• «نظام هویت معتبر در فضای مجازی کشور»
http://www.rrk.ir/Laws/ShowLaw.aspx?Code=18392
• مصوبه کمیسیون فرهنگی مجلس درباره حمایت از کسب و کارهای فضای مجازی
https://rc.majlis.ir/fa/news/show/1414171
• مصوبه شورای عالی فضای مجازی درخصوص آییننامه داخلی کارگروه تعامل پذیری دولت الکترونیکی
https://rc.majlis.ir/fa/law/show/1462451
• حذف ماده (۱۱) آیین نامه دورکاری (کار در خانه)
https://rc.majlis.ir/fa/law/show/1490967
و در سال 1399 تا پایان نیمۀ نخست سال:
• (طرح) ممنوعیت و مجازات عرضه یا فروش کالای قاچاق از طریق فضای مجازی
https://rc.majlis.ir/fa/news/show/1519736
(پایان)