روزشمار ۱۴۰۳؛ آبان‌ماه: زنگ خطر پلتفورم‌های فروش طلا
آبان‌ماه حوزه فاوا چندان کم خبر نبود. به موازات جدال‌های فیلترینگی و معرفی فروشندگان فیلترشکن به عنوان موانع رفع فیلترینگ، دولت و رییس جمهور نیز به دنبال فشار و برخورد با عاملان فروش فیلترشکن بودند.
اختلال در یک سامانه و دو بانک، بار دیگر نگرانی از بازگشت حملات هکری سال قبل را زنده کرد. دولت ممنوعیت واردات گوشی آیفون را لغو کرد. پلتفورم‌های فروش آنلاین طلا که تا پایان سال نیز تبعات و حواشی خاص خود را ایجاد کرده‌اند، نخستین بار در این ماه مورد هشدار قرار گرفتند. قطع مکرر برق نیز اختلال در ارتباطات و سامانه‌ها را تشدید کرد و همچنین زمزمه تحریم و بی‌مجوز بودن صرافی‌های آنلاین در کشور هم بار دیگر به سوژه روز تبدیل شد.
- ۱ آبان: لغو موقت درگاه دیجی‌کالا
صبح روز سه‌شنبه یکم آبان‌ماه، برخی رسانه‌ها و فعالان شبکه‌های اجتماعی نسبت به توقف چند ساعته کار دیجی‌کالا به انتشار اخبار و پیام‌هایی پرداختند و اعتراضاتی هماهنگ شکل گرفت.
این موضوع اما با واکنش رییس سابق مرکز توسعه تجارت الکترونیکی مواجه و اصل ماجرا روشن شد. در آن مقطع کلاهدوزان اعلام کرد: «ما بر اساس دستور ستاد مبارزه با قاچاق کالا به این شرکت اعلام کردیم که محصولات قاچاق را از فروشگاه خود حذف کنند و به دلیل بزرگ بودن و گسترده بودن زیر مجموعه این فروشگاه به آنها مهلت چند ماهه دادیم. اینکه ادعا می‌کنند بدون اطلاع قبلی اینکار را کردیم بی مهری است. صورتجلسات و مکاتباتی که در این ۴ ماه با این مجموعه داشتیم موجود است، اما متاسفانه علی رغم این جلسات و مکاتبات باز هم اقدام به فروش کالای قاچاق کردند در نهایت ما تصمیم گرفتیم که اینماد آنها را از امروز صبح تعلیق کنیم.»
اگرچه وی همچنین گفت بر اساس تعهدی که مدیران دیجی‌کالا دادند، مجددا اینماد و درگاه پرداخت اینترنتی آنها فعال شد.
- ۲ آبان: ارسال گزارش وضعیت اینترنت به سران قوا
در دومین روز از آبان‌ماه وزیر ارتباطات که به شدت زیر فشار و در حال پیگیری وضعیت رفع فیلترینگ بود خبر از ارسال گزارش وضعیت اینترنت به شورای سران قوا از سوی این وزارتخانه داد.
هاشمی در آن مقطع گفته بود: «گزارش وضعیت اینترنت در قالب گزارشی به شورای سران ارایه شده و نگاه ما براساس واقعیت‌هایی است که وجود دارد. وضعیت موجود به صلاح نیست و دولت با جدیت موضوع رفع فیلترینگ را دنبال می‌کند. جمع‌بندی هم این بوده که ادامه وضعیت موجود به مصلحت نیست و باید به سمتی برویم که بازگشایی اتفاق بیفتد.»
- ۸ آبان: هشدار فروش اینترنتی طلا
هشتم آبان‌ماه بود که رییس اتاق اصناف تهران هشدار داد، طلا و سایرکالاها در فضای مجازی نباید توسط افرادی که مجوز ندارند وحتی قابل شناسایی نیز نیستند، توزیع شود.
پیشتر در مردادماه سال جاری مرکز توسعه تجارت الکترونیکی وزارت صمت سامانه هوشمند معاملات و انبارداری فلزات گرانبها را برای انجام نظارت‌های بیشتر در فضای مجازی ایجاد کرده بود. اما متعاقبا انبوهی از پلتفورم‌های اینترنتی ایجاد شدند که بی‌توجه به این سامانه و اخذ مجوز فعالیت خود را آغاز کردند.
اتفاقی که در ماه‌های بعد به شکل یک سونامی تقریبا تمام فضای تبلیغاتی شبکه‌های مختلف صدا و سیما، رسانه‌ها، بیلبوردهای شهری و فضای مجازی را اشغال کرد.
اگرچه در آن مقطع معدود رسانه‌هایی که مورد خریداری قرار نگرفته بودند، نسبت به ظهور مالباختگان و پرونده‌های کثیرالشاکی، مشابه آنچه در خصوص پرونده سکه ثامن رخ داد، هشدار دادند. هشداری که البته مورد توجه نهادهای متولی و نظارتی قرار نگرفت.
کمی بعد اما کلاهدوزان رییس سابق مرکز توسعه تجارت الکترونیکی پرده از خطر بزرگی برداشت: «خالی‌فروشی طلا» که در ادامه این گزارش اما جزییات این هشدار مورد بررسی بیشتر قرار خواهد گرفت. اتفاقی که برخی گمانه‌زنی‌ها حکایت از علت خروج کلاهدوزان از این مرکز وابسته به وزارت صمت دارد.
- ۹ آبان: رفع ممنوعیت آیفون
نیمه دوم سال ۱۴۰۱ بود که واردات گوشی‌های آیفون به کشور ممنوع شده بود. با آغاز بکار دولت چهاردهم اما زمزمه‌های رفع این ممنوعیت بار دیگر زنده شد.
در نهایت نهم آبان‌ماه سال جاری وزیر ارتباطات با انتشار یک توییت نوشت: «رفع ممنوعیت واردات آیفون امروز (۹آبان) با مصوبه‌ای از سوی هیئت دولت و همراهی معاون حقوقی رییس جمهور و وزیر صمت حاصل شد، آیین‌نامه مرتبط با واردات آیفون در کوتاه‌ترین زمان اعلام خواهد شد.»
اگرچه کمی بعد اظهارات متناقض برخی مسوولان دولت نسبت به تعرفه واردات گوشی آیفون حاشیه ساز شد. در ماه‌های بعد از این مصوبه نیز بلاتکلیفی گوشی‌های وارد شده قبل از این مصوبه محل بحث و حاشیه شد که این موضوع نیز دهم اسفندماه با یک مصوبه دیگر رفع و شرایط فعال‌سازی این گوشی‌ها اعلام شد.
- ۲۰ آبان اختلال در بانک ملت و بلوبانک
از نوزدهم آبان‌ماه سلسله اختلال در سامانه‌های بانک ملت آغاز شدند. این اختلال به نقص و اشکال در پرداخت پمپ بنزین‌ها منجر شد.
در حالیکه سابقه حملات هکری به پمپ‌بنزین‌ها که در گذشته رخ داده بود، اختلال مذکور بار دیگر احتمال هک‌ها را تقویت کرد. اگرچه در همان زمان مدیرعامل شرکت پخش فرآورده‌های نفتی علت را ناشی از سامانه پرداخت بانک ملت اعلام کرد.
۷ روز بعد معاون جدید فناوری بانک مرکزی اختلال بانک ملت را هک ندانست و گفت: در یکی دوماه گذشته هیچ هکی در سامانه‌های بانکی نداشتیم.
با این حال سی‌ام آبان‌ماه بار دیگر رسانه‌ها خبر از بازگشت اختلال در سامانه‌های بانک ملت دادند. بانک ملت اما علت این اختلال را به روزرسانی همراه‌بانک خود اعلام کرد و متعاقبا نیز مدیر فناوری اطلاعات این بانک تغییر کرد.
مقارن با همین موضوع و روز نوزدهم آبان‌ماه یک گروه هکری مدعی شد بلوبانک را هک کرده است. آنها برای اثبات ادعای خود، به شکل نمونه داده‌های منتسب به ۲۵ هزار نفر را منتشر کردند.
اگرچه فردای آن روز روابط عمومی بلوبانک با انتشار بیانیه‌ای این هک را تکذیب کرد و گفت: «تیم امنیت بلوبانک از همان دقایق ابتدایی، بررسی‌های خود را آغاز کرد که نتایج این بررسی‌ها نشان می‌دهد که اطلاعات مشتریان و حساب‌های بلو در امنیت کامل قرار دارند و هک نشده‌اند.»
در همین ایام یعنی از بیستم تا بیست و هفتم آبان‌ماه سامانه جامع تجارت نیز با اختلال‌های پی‌درپی مواجه شده بودند که اگرچه علت دقیق این اختلال اعلام نشد، اما مشکل در این سامانه نیز متعاقبا رفع شد.
- ۲۲ آبان: دستور تشکیل کمیته رفع فیلترینگ
همزمان با نزدیکی به دومین جلسه شورای عالی فضای مجازی در دولت چهاردهم برخی از رسانه‌های سیاسی و حامی دولت مدعی شدند که در این جلسه مساله رفع فیلترینگ‌ها در دستور کار خواهد بود. موضوعی که البته صحت نداشت و در دومین جلسه شورای عالی فضای مجازی در دولت چهاردهم که بیست و دوم آبان‌ماه برگزار شد، رییس جمهور به دبیر شورای‌عالی فضای مجازی دستور داد با تشکیل کارگروهی، به فوریت ابعاد مختلف فیلترینگ را بررسی و نتیجه نهایی را برای تصمیم‌گیری در جلسه آتی شورا ارایه کند.
اگرچه فردای آن روز پزشکیان در جلسه هیات دولت بار دیگر به نقد فروش فیلترشکن در کشور پرداخت با بیان اینکه فیلترینگ قرار بود مشکلی را از کشور حل کند، گفت: اما علاوه بر بدترکردن شرایط، موجب ایجاد رانت‌خواری در فروش فیلترشکن و ایجاد نارضایتی برای مردم نیز شده است.
وی افزود: طرح دولت برای رفع فیلترینگ به معنای رها کردن فضای مجازی نیست، بلکه موجب توسعه و تقویت حکمرانی و استفاده بهینه مردم از آن خواهد شد.
و در نهایت اینکه آبان‌ماه با اخباری همچون قول وزیر ارتباطات به اعضای کمیسیون عمران مجلس برای بهبود کیفیت و سرعت اینترنت، تکمیل ترکیب شورای ملی راهبری هوش مصنوعی، پرتاب موفق ماهواره‌های هدهد و کوثر، تجمع موافقان فیلترینگ در مقابل مرکز ملی فضای مجازی و اخباری مبنی بر تحریم صرافی‌های رمزارز ایرانی به پایان رسید. (منبع:عصرارتباط)
- ۰۴/۰۱/۰۶