خصوصی سازی مخابرات و ضرورت اطلاع رسانی
عباس پورخصالیان - در سال ١٣٨٢، خصوصی سازی مخابرات دردستور کار مقامات وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات تازه متولد نشده (در آن زمان) قرار گرفت و کمیسیون خصوصی سازی مخابرات در شرکت مخابرات ما در، تشکیل شد اما تاکنون یعنی با گذشت بیش از چها سال از آن تاریخ، هنوز ذینفعان در امور مخابرات کشور، به طور مستقیم مخاطب خصوصی سازان قرار نگرفته اند و سر گردانند.
ذینفعان در امور مخابرات کشور چه کسانی هستند؟ به طور کلی ذینفعان در امور مخابرات کشور را می توان به ١١ دسته تقسیم کرد به شرح زیر:
٢-١- کارکنان و مستمری بگیران
شامل مدیران فوقانی، میانی و تحتانی به علاوه کارمندان زیر دست ایشان که به رسمی، قراردادی و بیمه ای تقسیم می شوند.
شمار کارکنان شرکت های مخابرات دولتی بالغ بر چهل و چند هزار نفر است. علاوه بر این ها چندین میلیون باز نشسته مخابراتی نیز از جمله ذینفعان مخابراتی به شمار می آیند.
٢-٢- سهام داران شرکت مادر مخابراتی
شامل چند بانک و چند وزارتخانه به علاوه سازمان مدیریت و برنامه ریزی سابق که صد درصد سهام شرکت های مخابراتی دولتی را در اختیار دارند.
٢-٣- مشتریان بزرگ یا Business Costumers
شامل صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، وزارت نفت و شرکت های وابسته به آن، وزارت نیرو، راه آهن سراسری، شهرداری ها و از قبیل کسب و کار های برزگ به علاوه نهادهای قوای سه گانه نظام و نهادهای حاکمیتی عمومی غیر دولتی مثل بنیاد.
٢-٤- مشترکان یا Subscribers و کاربران یا Users
شامل کسانی که دارای اشتراک یک یا چند خط تلفنی ثابت یا همراه هستند. اینان جمعی عظیم از جمعیت کشور را در بر می گیرند که بلا استثناء، ودیعه هایی را بابت اخذ اشتراک خود پرداخت کرده اند. حجم این ودایع، رقمی در حدود هشت هزار میلیارد تومان است. علاوه بر مشترکان ودیعه پرداخته، شمار نامعلومی از کاربران سرویس های عمومی مخابراتی هستند که از خدمات استفاده می کنند بدون آن که ودیعه حق اشتراک پرداخت کرده باشند.
٢-٥- صنایع تولیدی مخابرات کشور
شامل تولید کنندگان و تامین کنندگان سامانه های مخابراتی، قطعات و تجهیزات مخابراتی و پایانه های ارتباطی، به علاوه ارائه دهندگان خدمات فنی سخت افزاری و نرم افزاری و سندیکاها یا تشکیل های صنفی هر زیر بخش
٢-٦- شرکت های هم سپاری و برون سپاری
شامل شرکت های خصوصی و تعاونی هایی که از منابع انسانی درون شرکت های مخابراتی دولتی برای انجام امور پیمانکاری استفاده می کنند (مدل هم سپاری) و یا شرکت های خصوصی و تعاونی هایی که از منابع بیرون از شرکت های مخابرات دولتی برای امور پیمانکاری بهره می برند (مدل برون سپاری) شمار کارکنان و تعداد شرکت های مذکور در هیچ یک از آمارهای رسمی یا غیر رسمی کشور به درستی اعلان نشده است.
٢-٧-بهره برداران یا Operators و مشترکان و کاربران آن ها
در تبع آزاد سازی ناقص بخش مخابرات دست کم 6 بهره بردار تلفن ثابت و چهار بهره بردار تلفن همراه در حال حاضر وجود دارند که سرویس هایی محلی، منطقه ای و سراسری عرضه می کنند. ( چهار بهره بردار تلفن همراه عبارتند از: تالیا، ایرانسل، شرکت سیار مشارکتی اصفهان و شرکت سیار جزیره کیش). شمار کاربران این بهره برداران (اعم از ثابت و همراه) به حدود چهار میلیون اشتراک می رسد. علاوه بر این شرکت ها شمار نامعلومی شرکت های فعال در عرصه فناوری اطلاعات و اینترنت جز و این بخش هستند.
٢-٨ – سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی به علاوه مرکز تحقیقات مخابرات ایران
٢-٩- شرکت های تولیدی و خدماتی غیر ایرانی در عرصه مخابرات
شامل شرکت های خارجی که طرف قرار داد اتصال متقابل، مبادله پایاپای ارتباط، کرایه ترانسپوندر و یا از تامین کنندگان سامانه های شبکه و مدیریت شبکه های سوئیچینگ و انتقال کشور هستند.
٢-١٠- مجامع بین المللی و جهانی مخابرات
مثل اتحادیه بین المللی مخابرات، اتحادیه آسیا- پاسیفیک و سایر نهادهای استاندارد سازی مهم مانند موسسه اروپایی استاندارد سازی مخابرات.
٢-١١- مرکز آکادمیک کشور
شامل دانشگاه ها و مدارس عالی به فرهنگستان های علوم و زبان و ادب فارسی به علاوه استادان، دانشجویان و کارکنان این مراکز.
آنچه تحت ١١ سر فصل پیش گفته، متذکر شدیم حداقل کسان نهادهایی هستند که ذینفعان در امور مخابرات کشور هستند زیرا علاوه بر آن ها، جوامع مدنی و سازمان های مردم نهاد جزو مخاطبان مخابرات هستند.
٢- نتیجه گیری و امید به آینده
در امر خطیری که نام آن خصوصی سازی شرکت های مخابراتی است اغلب گروه های یازده گانه مذکور، هیچگاه به طور مستقیم مورد خطاب مقامات مخابراتی قرار نگرفته اند در حالی که که اکثر آن ها گیرندگان صورت حساب های دو ماهانه شرکت های مخابراتی هستند و در نتیجه ودایعی به این شرکت ها پرداخته اند یعنی ارتباط متقابل دارند. از همه بدتر، کارکنان رسمی، بیمه ای و قراردادی داخل شرکت های مخابراتی، هیچگاه اجازه نداشته اند (و نیافته اند) در تعامل با مقامات ارشد شرکت قرار گیرند و از وضعیت آتی خود، در شرایط خصوصی سازی شده مطلع شوند.
گمانه زنی ها، تا آنجا پیش می روند که حتی همه اعضای هیات مدیره شرکت ما در تخصصی مخابرات، به یک نسبت و به طور فعال در جریان مسائل و چگونگی پیشرفت امور نبوده اند و به عبارت دیگر "به بازی گرفته نشده اند"!
خب-خود ما نیم، در چنین اوضاع و احوالی چگونه می توان نگران آینده مخابرات و آتیه کل کشور نبود؟ به تجربه ثابت شده است که هر گاه دولت ها، چنین دستوری، سر بسته و کدر عمل کرده اند، همواره دسته بلند اهرم، به دست فرصت طلبانی افتاده است که یا از انحصار سابق، انحصاری جدید ساخته اند و یا از تک قطبی سابق، یک دو قطبی جدید یا سه قطبی جانشین را شکل داده اند و قال خصوصی سازی را کنده اند.
اما هر وقت که دولت ها، باز و شفاف عمل کرده اند، به شیوه ای مردم سالارانه، اطلاع رسانی نموده اند، از مردم کمک گرفته، آن ها را در جریان امر قرار داده اند و با نمایندگان مردم، نهادها، جوامع و سازمان ها تنگاتنگ کار کرده اند، آن وقت در نهایت درخت انسجام ملی را به ثمر رسانده اند و از آن بهره ها برده اند.
بسیاری از کارشناسان نیز معتقدند که اگر آزاد سازی و رقابتی کردن بخش و رفع تبعیض های کنونی، به سرعت انجام می پذیرفت، سازمان مقررات گذار و تنظیم بازار مخابرات کشور، به استقلال و بلوغ می رسید و بخش خصوصی قدرتمندی در کشور شکل می گرفت، در چنین وضعیتی می شد خصوصی سازی را با احتیاط پیش برد و به سر منزل مقصود رساند. اما اکنون که هیچ یک از پیش شرط های مذکور تحقق نیافته اند فقط باید بار دیگر دور برگردان دیگری را در امر خصوصی سازی تجربه کرد ؟ تا سه نشود بازی نشود!
اکنون بسیاری از ذینفعان، چه یادشان باشد یا نباشد، رفتار یکی از آن سه ماهی کلیله و دمنه را پیشه خواهند کرد که:
آورده اند در آبگیری سه ماهی بود:
یکی عاقل، یکی نیمه عاقل و یکی نیز نادان. از قضا، صیادی بر آن آبگیر، دام نهاد. آن که عاقل بود و بارها دستبرد زمانه را دیده بود از آن جانب که آب می آمد برفور بیرون شد. ماهی نیمه عاقل، اندکی سرگردان شد و در آب فرو رفت و ماهی نادان، حیران و سر گردان به چپ و راست می رفت تا سرانجام در دام افتاد و با خود چنین گفت:"غفلت کردم که انجام کار غافلان چنین باشد" و این مثال بدان آوردم که گر چه تدبیر در هنگام بلا، کم تر اثر کند اما عاقل هرگز نومید نگردد!
به امید آن که اکثر ذینفعان، عاقلانه عمل کنند و کشور را از بلا برهانند.
منبع : ماهنامه دنیای مخابرات و ارتباطات
- ۸۶/۰۹/۰۴