ITanalyze

فرض کنید صبح از خواب بیدار می‌شوید، لپ‌تاپ یا موبایل را باز می‌کنید و تنها با یک کلیک، آهنگی جدید می‌سازید، صدای خودتان را تغییر می‌دهید یا حتی عکس و ویدیویی را ویرایش می‌کنید. این همان قدرتی است که هوش مصنوعی آنلاین امروز به شما می‌دهد؛ قدرتی که در کنار جذابیت‌هایش، نگرانی‌هایی جدی درباره آینده شغلی میلیون‌ها نفر ایجاد کرده است. آیا این فناوری، ناجی بشر خواهد بود یا قاتل مشاغل؟ در ادامه، جواب را بررسی می‌کنیم.

به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ هوش مصنوعی آنلاین یعنی استفاده از مدل‌ها و الگوریتم‌های پیشرفته هوش مصنوعی از طریق اینترنت، بدون نیاز به نصب نرم‌افزارهای سنگین یا تجهیزات گران‌قیمت. این فناوری سرویس‌های هوشمند را بی‌درنگ در دسترس شما قرار می‌دهد و حتی نیاز به دانش فنی پیچیده را از بین می‌برد.

از ساده‌ترین مثال‌ها می‌توان به سایت‌های هوش مصنوعی برای ساخت موسیقی، تغییر یا حذف صدای خواننده، ابزارهای هوش مصنوعی رایگان برای کارهای خلاقانه، و سرویس‌های هوش مصنوعی AI برای ترجمه، طراحی گرافیک یا تولید محتوا اشاره کرد. با یک مرورگر و اینترنت پایدار، امروز قابلیت‌هایی در اختیار دارید که چند سال پیش فقط با تجهیزات حرفه‌ای ممکن بودند.

اهمیت و کاربردهای هوش مصنوعی آنلاین

هوش مصنوعی آنلاین ارتباط مستقیم با سرویس‌های ابری دارد و همین باعث می‌شود کارها سریع‌تر، ساده‌تر و کم‌هزینه‌تر انجام شوند. حذف صدای خواننده، ساخت آهنگ تازه، تغییر لحن صدا، ترجمه چندزبانه، تولید متن یا تصویر، تا تحلیل پیشرفته داده در چند ثانیه قابل انجام است. این مزیت‌ها نه‌تنها سرعت کار را بالا می‌برد، بلکه فرصت‌های جدیدی برای مشاغل خاصی مثل موسیقی، تبلیغات و تولید محتوا ایجاد کرده است.

کاربردهای مهم:

• در موسیقی: تمرین خوانندگی، ساخت آهنگ‌های سفارشی برای تولد، تغییر صدا افراد.
• در کسب‌وکار: تولید محتوا دیجیتال، پاسخ سریع به مشتریان، برنامه نویسی.
• در زندگی روزمره: ترجمه،یادگیری و آموزش، طراحی گرافیکی، ساخت ویدیو و تصاویر منحصر‌به‌فرد.

مزایا و معایب یا چالش‌های هوش مصنوعی غربی

هرچند هوش مصنوعی غربی در ظاهر کیفیت، سرعت و نوآوری بالایی دارد، استفاده افراطی از آن می‌تواند تهدیدهایی جدی به همراه داشته باشد. وابستگی شدید به زیرساخت‌ها و سرویس‌های خارجی ممکن است در موقعیت‌های حساس، مشکلات سنگینی برای کسب‌وکار یا کاربران ایجاد کند. از سوی دیگر، سیاست‌های انحصاری شرکت‌های بزرگ می‌توانند محدودیت‌هایی در دسترسی، قیمت‌گذاری و ... اعمال کنند. علاوه بر این، گسترش هوش مصنوعی در بازار کار، بخشی از نیروی انسانی را جایگزین کرده و نگرانی‌های شغلی را افزایش می‌دهد. مسائل اخلاقی همچون سواستفاده از داده‌های کاربران یا تولید آثاری با ماهیت جعلی نیز جزو مهم‌ترین ریسک‌های آن محسوب می‌شود.

مزایا: دسترسی سریع و آسان، کاهش هزینه‌های عملیاتی، افزایش سرعت و کیفیت خروجی‌ها.

معایب: خطر حذف برخی مشاغل، وابستگی به زیرساخت‌های خارجی، چالش‌های امنیتی و اخلاقی.

چالش‌های اخلاقی و قانونی

هرچند توانایی‌های هوش مصنوعی غربی چشمگیر است، استفاده از آن بدون رعایت اصول اخلاقی و قانونی می‌تواند خسارت‌بار باشد. اتحادیه اروپا با تدوین قوانین جدید حفاظت از داده‌های کاربران (GDPR نسخه به‌روزشده) و آمریکا با مقررات AI Accountability Act، شرکت‌ها را موظف کرده‌اند تا شفافیت کامل در نحوه جمع‌آوری، ذخیره و استفاده از داده‌ها داشته باشند.

در حوزه خلاقیت، خطر بزرگ‌تر تولید آثاری بدون رضایت صاحب اثر است؛ این می‌تواند شامل استفاده از صدای خواننده، تصویر یا طراحی گرافیک باشد که بدون اجازه در خروجی‌های AI بازتولید می‌شود. نتیجه چنین رفتاری می‌تواند پرونده‌های حقوقی هزینه‌بر و آسیب جدی به اعتبار فرد یا برند باشد.

همان‌طور که در کشورهای پیشرفته چارچوب‌های دقیق برای استفاده از هوش مصنوعی تدوین شده، در ایران نیز لازم است قوانین جامع و به‌روز برای مدیریت این فناوری وضع شود؛ قوانینی که هم از حقوق صاحبان اثر و کاربران حفاظت کند و هم مسیر توسعه سالم تکنولوژی را هموار سازد. بدون چنین مقرراتی، خطر سوءاستفاده، بی‌عدالتی و حتی خروج سرمایه انسانی خلاق از کشور، به‌مراتب بیشتر خواهد بود.

آینده هوش مصنوعی غربی؛ بین فرصت و تهدید

طبق پیش‌بینی‌ها، تا سال 2030 هوش مصنوعی آنلاین به بخش جدایی‌ناپذیر تمام صنایع تبدیل خواهد شد. گزارش تازه‌ی PwC Global AI Outlook 2025 نشان می‌دهد که بیش از ۷۵٪ کسب‌وکارهای جهانی قصد دارند تا پیش از ۲۰۳۰، فرایندهای کلیدی خود را به‌طور کامل با AI خودکار کنند. این یافته‌ها تأیید می‌کند که هوش مصنوعی برای کشورهای در حال توسعه می‌تواند پلی مستقیم به بازار جهانی باشد و فرصت حضور در رقابت جهانی را ایجاد کند؛ با این حال، همان گزارش هشدار می‌دهد که وابستگی اقتصادی و فناورانه به سرویس‌ها و زیرساخت‌های غربی، در بلندمدت می‌تواند استقلال تکنولوژیک را به خطر بیندازد.

برای شما، بهترین رویکرد آن است که به‌جای مقاومت در برابر تغییر، یاد بگیرید چگونه از AI در مسیر رشد فردی و کاری استفاده کنید. تجربه نشان داده کاربرانی که زودتر این مهارت‌ها را کسب می‌کنند، در موقعیت‌های شغلی و بازارهای نوظهور، پیشتاز و اثرگذار خواهند بود.

گزارش‌های معتبر درباره تاثیر هوش مصنوعی بر رشد کسب‌وکارها

طبق گزارش McKinsey در سال 2025، استفاده هوشمندانه از هوش مصنوعی در سازمان‌ها می‌تواند تا ۴.۴ تریلیون دلار بهره‌وری جهانی را افزایش دهد. بر اساس Stanford AI Index 2025، شرکت‌هایی که AI را در بازاریابی و فروش به‌کار گرفته‌اند، ۷۱٪ افزایش درآمد تجربه کرده‌اند؛ این عدد برای مدیریت زنجیره تأمین ۶۳٪ و برای خدمات مشتری ۵۷٪ بوده است. در همین راستا، PwC Global AI Jobs Barometer می‌گوید صنایعی که بیشترین تعامل با AI دارند، به‌طور میانگین به سه برابر رشد درآمد به‌ازای هر کارمند رسیده‌اند. این آمار نشان می‌دهد که هوش مصنوعی فقط یک موج فناوری نیست؛ بلکه راهی پایدار برای رشد و موفقیت کسب‌وکار شماست.

نمونه‌های واقعی موفقیت

وقتی می‌خواهیم درباره آینده و قدرت واقعی هوش مصنوعی آنلاین صحبت کنیم، هیچ‌چیز قانع‌کننده‌تر از مثال‌های واقعی نیست. آمار و پیش‌بینی‌ها خوب هستند، اما دیدن اینکه یک کسب‌وکار چطور با استفاده هوشمندانه از AI مسیر خود را تغییر داده، تصویر روشن تری از فرصت‌ها ارائه می‌دهد. در ادامه دو نمونه شاخص از موفقیت‌هایی که با اتکا به این فناوری به‌دست آمده بررسی می‌کنیم:

1. Jasper AI – ایالات متحده

   این پلتفرم تولید محتوای هوشمند با استفاده از هوش مصنوعی توانست فرآیند تولید متن، بلاگ و تبلیغات را برای هزاران کسب‌وکار ساده‌تر کند. Jasper AI طی دو سال از آغاز فعالیت، جذب سرمایه‌ای بیش از ۱۲۵ میلیون دلار داشت و ارزش‌گذاری آن به بیش از ۱.۵ میلیارد دلار رسید.

2. Synthesia – بریتانیا

   با تمرکز بر تولید ویدئوهای آموزشی و تبلیغاتی با استفاده از آواتارهای هوش مصنوعی، Synthesia توانست فرآیند ساخت ویدئو را برای برندها به‌شدت ارزان و سریع کند. این شرکت بیش از ۶۰ میلیون دلار سرمایه‌گذاری جذب کرده و مشتریانی از هزاران شرکت بزرگ جهانی دارد.

این موفقیت‌ها نشان می‌دهند که هوش مصنوعی آنلاین، علاوه بر افزایش کیفیت و سرعت تولید محتوا، می‌تواند در جذب سرمایه و گسترش بازار نقش مستقیم داشته باشد.

چرا مینوریفا بهترین انتخاب شما در دنیای هوش مصنوعی آنلاین است؟

آیا در ایران هوش مصنوعی‌ای وجود دارد که بتوانید با آن برای برند شخصی یا کسب‌وکار خودتان تولید محتوای خلاقانه انجام دهید؟ پاسخ بله است. مینوریفا یکی از پیشرفته‌ترین سرویس‌های هوش مصنوعی آنلاین داخلی است که امنیت و سازگاری کامل با شرایط بازار ایران را دارد و شما را از وابستگی به زیرساخت‌های خارجی بی‌نیاز می‌کند.

مینوریفا برای تولید محتوا، بازاریابی و برندسازی شخصی طراحی شده و ابزارهایی دارد که هم نیاز کارآفرینان و هم نیاز تولیدکنندگان محتوا را پوشش می‌دهد. شما می‌توانید ابتدا با نسخه تست رایگان کیفیت سرویس را ارزیابی کنید و سپس در نسخه حرفه‌ای به امکانات پیشرفته‌ای مثل ساخت آهنگ تبلیغاتی، تولید محتوا خلاقانه برای شبکه های اجتماعی دسترسی داشته باشید.

با مینوریفا، راه توسعه کسب‌وکار یا برند شخصی خود را بدون نگرانی از محدودیت‌های خارجی هموار می‌کنید و می‌توانید با سرعت و خلاقیت بیشتر از رقبا پیشی بگیرید.

نتیجه‌گیری

هوش مصنوعی آنلاین ابزاری است که آینده کاری و شخصی شما را تغییر خواهد داد. اما همان اندازه که می‌تواند مسیر پیشرفت شما را هموار کند، در صورت بی‌توجهی به پیامدها، ممکن است به تهدیدی برای مشاغل و امنیت تبدیل شود. فناوری، بی‌طرف است؛ انتخاب ما مشخص می‌کند آیا به‌عنوان ناجی استفاده خواهد شد یا به‌عنوان قاتل فرصت‌ها.

اگر شما امروز یادگیری هوش مصنوعی را شروع کنید، چند ماه بعد دقیقاً همان‌جایی خواهید بود که بازار به شما نیاز دارد. پس از همین لحظه دست به کار شوید.

وزیر ارتباطات تأکید کرد: اگر داده و حکمرانی داده در اختیار نداشته باشیم، سخن گفتن از هوش مصنوعی بیشتر به شوخی شباهت دارد و امکان تحقق آن وجود نخواهد داشت.
ستار هاشمی-وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات- در جلسه کارگروه راهبری و نظارت بر استقرار دولت هوشمند که با حضور غلامرضا نوری قزلجه- وزیر جهاد کشاورزی برگزار شد، با اشاره به تأکید رئیس‌جمهوری در نخستین نشست خبری خود بر تحقق حکمرانی داده‌محور، گفت: این فرصتی بود تا دولت هوشمند و فرایندهای هوشمندسازی دوباره بازتعریف شوند و با بررسی تجارب جهانی و اقدامات گذشته، طرح تحول دیجیتال دولت پیگیری، نهایی و به تصویب برسد. 

وی با بیان اینکه این طرح در قالب یک ابلاغیه پنج‌بندی به وزارت ارتباطات ابلاغ شده است، افزود: در این برنامه، دولت با نگاه زیست‌بومی در ۱۶ خوشه خدمتی طراحی شده است که هرکدام یک زیست‌بوم مستقل محسوب می‌شوند و یکی از مهم‌ترین آن‌ها حوزه کشاورزی است.

هاشمی با تأکید بر ضرورت مشارکت بخش خصوصی در اجرای این طرح، گفت: با توجه به محدودیت‌های موجود، دولت تنها از مسیر سرمایه‌گذاری بخش خصوصی و ایجاد یک نظام تعرفه‌گذاری کارآمد می‌تواند بخشی از گره‌های جدی کشور در این حوزه را برطرف کند.

وی همچنین به تجربه موفق پنجره واحد زمین اشاره کرد و افزود: امکان تکرار و گسترش چنین تجارب موفقی در سایر حوزه‌ها وجود دارد.

وزیر ارتباطات با بیان اینکه وزارت جهاد کشاورزی می‌تواند در زمینه هوشمندسازی و هوش مصنوعی پیشرو باشد، تأکید کرد: اگر داده و حکمرانی داده در اختیار نداشته باشیم، سخن گفتن از هوش مصنوعی بیشتر به شوخی شباهت دارد و امکان تحقق آن وجود نخواهد داشت.

او همچنین خطاب به نمایندگان سازمان امور استخدامی بر لزوم تعیین سریع اولویت‌ها با همکاری مسئولان جهاد کشاورزی تأکید کرد و گفت: باید با بازمهندسی خدمات، در کوتاه‌ترین زمان ممکن بیشترین بهره‌وری حاصل شود.

هاشمی امنیت سامانه‌ها را نیز موضوعی بسیار مهم دانست و از سازمان فناوری اطلاعات خواست در این زمینه همکاری نزدیکی با وزارت جهاد کشاورزی داشته باشد.

غلامرضا نوری قزلجه-وزیر جهاد کشاورزی-نیز در این جلسه هوشمندسازی را یکی از راهکارهای اصلی برای چابک‌سازی، کوچک‌سازی و کارآمدسازی ساختارها دانست و گفت: هرچند این حوزه با موانع و مشکلات متعددی مواجه است، اما تنوع ذی‌نفعان و حجم گسترده خدمات وزارت جهاد کشاورزی ایجاب می‌کند که به سمت هوشمندسازی و بهره‌گیری از ظرفیت‌های هوش مصنوعی حرکت کنیم.

وی افزود: در این فرایند باید وزن خدمات و تعداد بهره‌برداران در نظر گرفته شود. سیاست ما ارائه خدمت به دورافتاده‌ترین و کوچک‌ترین بهره‌برداران است و هوشمندسازی می‌تواند این مسیر را تسهیل کند.

نوری قزلجه افزایش دقت آمار و ارقام و بهبود مدیریت امنیت غذایی کشور را از مهم‌ترین نتایج هوشمندسازی دانست و بر همکاری کامل این وزارتخانه برای رفع موانع و تحقق این هدف تأکید کرد.

بر اساس این گزارش، در ابتدای جلسه مسعود همدانلو؛ دبیر شورای اجرایی فناوری اطلاعات، گزارشی از وضعیت هوشمندسازی در وزارت جهاد کشاورزی و سازمان‌ها و شرکت‌های تابعه ارائه کرد. همچنین نمایندگان سازمان امور استخدامی و سازمان برنامه و بودجه نظرات خود را بیان کردند.

ارائه گزارش آخرین وضعیت به‌روزرسانی شناسنامه خدمات دستگاه‌های اجرایی و بررسی فرایند ابلاغ چرخه هوشمندسازی از دیگر موضوعات مطرح‌شده در این نشست بود.  

پارلمان ایتالیا قانون جدیدی درباره هوش مصنوعی تصویب کرد و بدین ترتیب این کشور نخستین عضو اتحادیه اروپا شد که مقررات جامع هماهنگ با قانون مهم هوش مصنوعی اتحادیه اروپا (AI Act) را به اجرا در می‌آورد.
به گزارش برنا از رویترز، دولت نخست‌وزیر جورجیا ملونی پیشگام این قانون بود و اعلام کرد هدف از آن تضمین استفاده انسان‌محور، شفاف و ایمن از هوش مصنوعی است، در حالی که به نوآوری، امنیت سایبری و حفاظت از حریم خصوصی نیز توجه دارد.

این قانون شامل قواعد فراسازمانی در حوزه‌های سلامت، کار، مدیریت دولتی، عدالت، آموزش و ورزش است و الزامات ردیابی تصمیمات هوش مصنوعی و نظارت انسانی را مشخص می‌کند. همچنین دسترسی افراد زیر ۱۴ سال به هوش مصنوعی را به موافقت والدین محدود کرده است.

آلسیو بوتی، معاون وزیر تحول دیجیتال، گفت: «این قانون نوآوری را در چارچوب منافع عمومی قرار می‌دهد و هوش مصنوعی را به سمت رشد، حقوق و حفاظت کامل از شهروندان هدایت می‌کند.»

دولت آژانس دیجیتال ایتالیا و سازمان ملی امنیت سایبری را به‌عنوان مقامات ملی توسعه هوش مصنوعی معرفی کرده و نهاد‌های ناظر از جمله بانک ایتالیا و سازمان ناظر بازار (Consob) نیز همچنان وظایف خود را حفظ می‌کنند.

قانون جدید شامل مجازات‌های کیفری برای انتشار غیرقانونی محتوای تولیدشده توسط هوش مصنوعی مانند دیپ‌فیک‌ها است و در صورتی که باعث آسیب شود، مجازات آن بین یک تا پنج سال زندان خواهد بود. همچنین استفاده غیرقانونی از هوش مصنوعی منجر به تشدید مجازات‌ها برای جرایمی مانند سرقت هویت و کلاهبرداری خواهد شد.

در زمینه حق مالکیت فکری، آثار تولیدشده با کمک هوش مصنوعی در صورتی که نتیجه تلاش فکری باشد، محافظت می‌شوند، و استخراج متن و داده توسط هوش مصنوعی تنها برای محتوا‌های غیرکپی‌رایت‌شده یا تحقیقات علمی توسط موسسات مجاز مجاز است.

قانون اجازه سرمایه‌گذاری تا یک میلیارد یورو (حدود ۱.۱۸ میلیارد دلار) از یک صندوق سرمایه‌گذاری دولتی در شرکت‌های کوچک و متوسط و شرکت‌های بزرگ فعال در حوزه هوش مصنوعی، امنیت سایبری، فناوری کوانتوم و مخابرات را می‌دهد، هرچند منتقدان این منابع را نسبت به ابتکارات بین‌المللی ناچیز می‌دانند.

در حوزه سلامت، هوش مصنوعی می‌تواند در تشخیص و مراقبت به پزشکان کمک کند، اما تصمیم‌گیری نهایی با پزشکان است و بیماران حق دارند اطلاع داشته باشند. در محیط کار، کارفرمایان موظف هستند کارکنان را از استفاده از هوش مصنوعی آگاه کنند.

لیلا شریف - هوش مصنوعی چنان جای پایش را در زندگی روزمره مردم سراسر جهان محکم کرده است که بیشتر صاحبان گوشی‌های هوشمند، دیگر برای رسیدن به جواب سؤال‌هایشان سراغی از نزدیکان و دوستان نمی‌گیرند و اولین گزینه‌شان برای حل مشکلات، جمله تکراری «از چت جی‌پی‌تی بپرس» است. حالا که همزمان اطلاعات آماری داخلی و جهانی از هوش مصنوعی منتشر شد، تصویری واضح‌تر از گره خوردن این چت‌بات با زندگی روزمره مردم سراسر جهان عیان شده است.
 گزارشی تازه از OpenAI نشان می‌دهد که کاربران زن بیش از مردان از این ابزار استفاده می‌کنند و همزمان در ایران هم بر پایه نظرسنجی ایسپا، اعلام شد که2/54درصد افراد 15 تا 29‌سال که به عنوان نسلz  شناخته می‌شوند، علاقه خاصی به هوش مصنوعی دارند.  میزان استفاده از هوش مصنوعی در زندگی روزمره بیان‌کننده این واقعیت است که دایره اثرگذاری و اثرپذیری این ابزار محدود به دنیای فناوری نیست و میزان برش و نفوذ آن در زندگی مردم عادی نشان می‌دهد که این ابزار با اثرگذاری اجتماعی و فرهنگی همراه شده است.

شیفتگی زنانه
تجربه نشان داده که تکنولوژی‌ها بیشتر از سوی مردان مورد اقبال قرار می‌گیرند اما در مورد هوش مصنوعی ماجرا متفاوت است. پایه چنین تحلیلی به گزارش 62 صفحه‌ای شرکت اوپن‌ای‌آی که سازنده ChatGPT است، برمی‌گردد. این گزارش آمار خودش را از تحلیل 1.58 میلیون پیام کاربران در فاصله زمانی مه 2024 تا ژوئن 2025 گرفته است. با تکیه بر اطلاعات منتشر شده در این گزارش مهم، باید گفت که هر چند در سال‌های‌2022‌و‌2023 که اولین قدم‌ها برای آشنایی با هوش مصنوعی برداشته شده بود، 80 درصد کاربرها مرد بودند اما آمار ماه‌های اخیر(ژوئن‌2025) نشان می‌دهد که زنان 52 درصد کاربران را تشکیل می‌دهند.

رفیق گرمابه و گلستان
کم نیستند کاربرانی که رفاقتی با هوش مصنوعی رقم زده‌اند و برای گرفتن جواب سؤال‌هایشان سراغ  این ابزار می‌روند؛ از بازیگری که سال گذشته هوش مصنوعی را به عنوان بهترین دوستش معرفی کرد تا آماری که در روزهای اخیر منتشر شد. تمام این اطلاعات رسمی و غیررسمی نشان می‌دهند که بسیاری برای گرفتن اطلاعات عمومی، با سرعت بالا به سراغ آیکون هوش مصنوعی روی گوشی هوشمند خود می‌روند. آمار جهانی نشان می‌دهد که 73 درصد حجم استفاده از هوش مصنوعی مربوط به استفاده شخصی و غیرکاری است. این روند برای ایرانی‌ها هم صدق می‌کند و براساس گزارش ایسپا، 4/54‌درصد کاربران ابزار‌های هوش مصنوعی برای کسب اطلاعات عمومی، 8/27‌درصد برای آموزش و مهارت‌آموزی و 7/26‌درصد برای پژوهش و کارهای علمی از ابزارهای هوش مصنوعی استفاده می‌کنند. از دیگر زمینه‌های مورد استفاده کاربران از هوش مصنوعی می‌توان به تولید محتوا و طراحی، توسعه نرم‌افزار و برنامه‌نویسی، زبان و ترجمه، برنامه‌ریزی زندگی، مشاوره و راهنمایی حرفه‌ای، مشاوره پزشکی، مشاوره‌ حقوقی و کارهای قضایی اشاره کرد. در این سؤال پاسخگو می‌توانست بیش از یک گزینه را انتخاب کند، بنابراین جمع درصد بیش از ۱۰۰ است.

علاقه نسل z به زندگی با هوش مصنوعی
در کنار آمار بالای حضور زنان در این میدان، نمی‌توان از حجم پیام‌هایی که میان نسلZ و هوش مصنوعی رد و بدل می‌شود، چشم‌پوشی کرد. بر اساس اطلاعات جهانی منتشر‌شده، نیمی از تمام پیام‌های ارسال‌شده به این چت‌بات مربوط به زیر 25‌ساله‌هاست. این آمار در مورد ایرانی‌ها هم صدق می‌کند چرا که  2/54درصد از افراد 15 تا 29‌سال به ایسپا اعلام کرده‌اند که با ابزارهای هوش مصنوعی کار می‌کنند و بنابراین باید قبول کرد که هوش مصنوعی در میان نسلZ ساکن ایران از محبوبیت خاصی برخوردار است.(منبع:همشهری)

معاون سیاستگذاری، برنامه‌ریزی توسعه فاوا و اقتصاد دیجیتال گفت: اپراتور هوش مصنوعی کشور به زودی در نخستین کمیسیون تنظیم مقررات تصویب و مجوز آن صادر می‌شود.

به گزارش ایلنا، احسان چیت‌ساز، معاون سیاستگذاری، برنامه‌ریزی توسعه فاوا و اقتصاد دیجیتال در خصوص آخرین وضعیت اپراتور هوش مصنوعی در کشور گفت: اپراتور هوش مصنوعی به عنوان یک گام بزرگ برای شفافیت و ساماندهی فعالان حوزه هوش مصنوعی و نشانه عزم جدی مقام عالی وزارت برای توسعه زیرساخت‌های دیجیتال و ترسیم آینده‌ای نو برای اقتصاد کشور است که می‌توان گفت در حال حاضر چارچوب اپراتور هوش مصنوعی نهایی شده است و پس از مصوبه کمیسیون تنظیم مقررات ابلاغ می‌شود.

وی افزود: اپراتور هوش مصنوعی به زودی در اولین کمیسیون تنظیم مقررات به تصویب می‌رسد و بنابراین مجوز آن صادر می‌شود.

چیت ساز ادامه داد: این اپراتور رگوله شده است و به زودی اطلاع رسانی خواهد شد.

دی سال ۱۴۰۳ بود که موضوع صدور مجوز اپراتور هوش مصنوعی توسط وزارت ارتباطات مطرح شد و در این خصوص احسان چیت‌ساز، معاون سیاستگذاری، برنامه‌ریزی توسعه فاوا و اقتصاد دیجیتال گفت: هدف ما این است که دولت تنها در جایی سرمایه‌گذاری کند که بازده کوتاه‌مدت آن برای بخش خصوصی جذاب نیست. هر جا که بخش خصوصی قادر به فعالیت باشد و رقابت کند، ورود دولت ممنوع است. ما در کارگروه اقتصاد دیجیتال، دقیقاً برای تحقق همین هدف تلاش می‌کنیم تا علاوه‌بر هموارکردن مسیر سرمایه‌گذاری‌های جدید، از سرمایه و خلاقیت بخش خصوصی نیز برای رشد اقتصاد دیجیتال نهایت استفاده را ببریم.

معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش با تأکید بر لزوم اصلاح رشته‌ها و به‌روزرسانی برنامه‌های درسی، گفت: در برنامه هفتم توسعه نیز تربیت ۵۰۰ هزار نیروی متخصص در حوزه فناوری اطلاعات و اقتصاد دیجیتال در نظر گرفته شده است. این برنامه با همکاری وزارت آموزش و پرورش، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و سایر دستگاه‌ها دنبال می‌شود.

به گزارش ایسنا، مصطفی آذرکیش در مراسم تقدیر از نفرات برتر فصل تابستان طرح ملی ایران دیجیتال و مسابقه ملی هوش مصنوعی که در دانشکده مدیریت دانشگاه صنعتی شریف برگزار شد، اظهار کرد: این مراسم با همکاری معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان و با همراهی وزارت آموزش و پرورش برگزار شده است.

وی افزود: امروز همزمان شاهد پخش برنامه دانش‌آموزی هستیم که برای ما اهمیت ویژه‌ای دارد. در آموزش و پرورش همواره بر نقش خانواده‌ها تأکید شده و امروز موضوع مهمی چون آموزش هوش مصنوعی با مشارکت و همراهی خانواده‌ها دنبال می‌شود.

معاون آموزش متوسطه ادامه داد: همه ما به اهمیت هوش مصنوعی واقف هستیم. در دنیای پر تغییر امروز، عصر دیجیتال و هوش مصنوعی فرصتی ارزشمند برای بشریت است تا بتوانیم زندگی بهتری را برای فرزندان‌مان فراهم کنیم و کیفیت آموزش را ارتقاء دهیم.

آذرکیش گفت: وزارت آموزش و پرورش در تابستان امسال تفاهم‌نامه‌ای با معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان و همچنین وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات امضا کرد. بر اساس این تفاهم‌نامه، هدف‌گذاری اولیه آموزش دو میلیون نفر بود که از این میان آموزش یک میلیون دانش‌آموز در همکاری با معاونت علمی پیگیری می‌شود.

وی با قدردانی از حمایت‌های دبیرکل شورای عالی آموزش و پرورش، معاونت علمی و سایر نهادهای همراه اظهار کرد: نقش خانواده‌ها در استفاده از این ابزارها برای آموزش دانش‌آموزان بسیار مهم و اساسی است.

معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش خاطرنشان کرد: بر اساس آخرین اطلاعاتی که دریافت کرده‌ایم، تاکنون بیش از ۷۳۰ هزار دانش‌آموز در این طرح آموزش دیده‌اند و این روند همچنان ادامه خواهد داشت.

معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش در سخنرانی خود با اشاره به تکالیف تعیین‌شده در سند ملی هوش مصنوعی، اظهار کرد: یکی از مهمترین وظایف ما اصلاح و به‌روزآوری رشته‌های تحصیلی در دوره‌های مختلف است.

وی افزود: امروز که آمارها را بررسی می‌کردم، دیدم تمام دوره‌های تحصیلی در برنامه‌های تابستانی حضور دارند که بیشترین مشارکت مربوط به دوره اول متوسطه بوده، اما در دوره دوم متوسطه نیز فعالیت‌هایی انجام شده است. اخیراً بخشنامه‌ای صادر کرده‌ایم تا «ایران دیجیتال» به‌طور گسترده‌تر در دوره دوم متوسطه دنبال شود و این اقدام بسیار ارزشمند است.

آذرکیش تأکید کرد: اعتقاد ما این است که سواد دیجیتال، مهارت خواندن و نوشتن قرن بیست‌ویکم محسوب می‌شود و اهمیت فراوانی دارد. در تحولات بنیادین آموزش و پرورش نیز یکی از تکالیف جدی، توجه متوازن به تمام ساحت‌های تعلیم و تربیت است؛ از تربیت علمی و فناورانه گرفته تا تربیت زیبایی‌شناختی و هنری. ما در کنار خانواده‌ها می‌توانیم دانش‌آموزانی در تراز تربیت کنیم.

وی با بیان اینکه بهره‌مندی هوشمندانه از فناوری‌های نوین در راهکارهای سند تحول نیز برجسته‌تر دیده می‌شود، ادامه داد: کارگروه هوش مصنوعی و فناوری‌های نوین با محوریت شورای عالی آموزش و پرورش شکل گرفته و در محتوای درسی نیز از سال‌ها قبل اقدامات مهمی آغاز شده است.

آذرکیش خاطرنشان کرد: در درس «کار و فناوری» آموزش کدنویسی و برنامه‌هایی برای تقویت تفکر الگوریتمی شروع شده و اکنون یکی از پیشنهادهای جدی ما ایجاد رشته «هوش مصنوعی» در دوره دوم متوسطه است. مجموعه این اقدامات کمک می‌کند ظرفیت‌های هوش مصنوعی در آموزش به‌طور گسترده‌تر مورد استفاده قرار گیرد.

معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش با اشاره به سه مسیر کلیدی این حوزه گفت: آموزش عمومی هوش مصنوعی، استفاده از ابزارهای مبتنی بر هوش مصنوعی و در نهایت توانمندسازی دانش‌آموزان برای تولید ابزارهای بومی از مهم‌ترین برنامه‌هاست. هر سه مسیر در حال اجراست و در دوره متوسطه نیز برنامه‌هایی برای استفاده معلمان از فناوری در قالب «سفر یادگیری» پیش‌بینی شده تا کیفیت آموزش ارتقاء یابد.

وی افزود: در برنامه هفتم توسعه نیز تربیت ۵۰۰ هزار نیروی متخصص در حوزه فناوری اطلاعات و اقتصاد دیجیتال در نظر گرفته شده است. این برنامه با همکاری وزارت آموزش و پرورش، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و سایر دستگاه‌ها دنبال می‌شود.

آذرکیش تأکید کرد: آموزش هوش مصنوعی در کشور به‌طور جدی آغاز شده است و این جلسه بیش از هر چیز جشن و نماد تبدیل یک گفتمان جدید به عمل است.

محتواهای کم‌کیفیت تولیدشده با هوش مصنوعی، معروف به «AI Slop»، در شبکه‌های اجتماعی و پلتفرم‌های رسانه‌ای همه‌جا دیده می‌شوند و کارشناسان هشدار می‌دهند که این روند می‌تواند اطلاعات نادرست، فشار بر خالقان واقعی محتوا و اختلال در منابع معتبر را به دنبال داشته باشد.

به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، «AI Slop» اصطلاحی است برای محتوای تصویری، ویدئویی، صوتی یا متنی با کیفیت پایین تا متوسط که توسط ابزارهای هوش مصنوعی تولید می‌شود و اغلب به صحت یا دقت آن توجهی نمی‌شود. این محتواها سریع، آسان و کم‌هزینه ساخته می‌شوند و برای جلب توجه کاربران در شبکه‌های اجتماعی منتشر می‌شوند، گاه به قیمت جایگزینی محتوای باکیفیت و مفیدتر.

مطالعات اخیر نشان می‌دهد این نوع محتوا به‌سرعت در حال گسترش است. تحلیل «گاردین» در ژوئیه ۲۰۲۵ نشان داد که ۹ کانال از ۱۰۰ کانال پربیننده‌ یوتیوب محتوای AI Slop منتشر می‌کنند، از جمله سریال‌های کوتاه با گربه‌ها یا فوتبال زامبی. حتی در موسیقی، گروه‌هایی مانند «The Velvet Sundown» با آهنگ‌ها و داستان‌های خلاقانه اما ساخته‌شده توسط هوش مصنوعی، در پلتفرم‌های استریم ظاهر می‌شوند.

AI Slop نه تنها کاربران را با اطلاعات نادرست یا گمراه‌کننده روبه‌رو می‌کند، بلکه به هنرمندان و تولیدکنندگان واقعی محتوا آسیب می‌زند. پلتفرم‌ها اغلب این محتوای کم‌کیفیت را از محتوای اصلی تشخیص نمی‌دهند و باعث کنار رفتن خالقان واقعی از عرصه می‌شوند. حتی منابع معتبر مانند ویکی‌پدیا نیز با حجم بالای محتوای AI Slop دست‌وپنجه نرم می‌کنند.

کارشناسان توصیه می‌کنند کاربران هوش مصنوعی، شبکه‌های اجتماعی و پلتفرم‌های رسانه‌ای را با دقت دنبال کنند، محتوای مشکوک را علامت‌گذاری کرده و در صورت مشاهده اطلاعات مضر، آن را گزارش دهند. با افزایش این نوع محتوا، توجه و آگاهی کاربران مهم‌ترین ابزار برای جلوگیری از انتشار گسترده اطلاعات غلط و حفظ کیفیت رسانه‌ها محسوب می‌شود.

فرارو - احتمالا شما هم در شبکه‌های اجتماعی تصاویری دیده‌اید که واقعی به نظر می‌رسند اما در حقیقت ساخته هوش مصنوعی‌اند. کارشناسان این پدیده را «آشفتگی هوش مصنوعی» می‌نامند و هشدار می‌دهند که انتشار گسترده این تصاویر می تواند کاربران را فریب دهد و و جایگاه محتواهای واقعی را تحت تاثیر قرار دهد.

افزایش بی‌سابقه تولید محتوا توسط هوش مصنوعی

به گزارش فرارو به نقل از  ساینس الرت،تولید محتوا با هوش مصنوعی سریع، آسان و کم‌هزینه است و سازندگان معمولا به منظور جذب بازدیدکننده، آنها را در شبکه های اجتماعی منتشر می کنند.

حتی موسیقی نیز از موج آشفتگی هوش مصنوعی مصون نمانده است. به‌عنوان مثال، گروهی به نام The Velvet Sundown با داستانی خلاقانه و آهنگ‌هایی مشابه سبک‌های موسیقی محبوب، به‌ظاهر تازه وارد پلتفرم‌های استریم شده‌اند. اما تمام آثار آن‌ها توسط هوش مصنوعی تولید شده است. محتواهای ساخته‌شده توسط هوش مصنوعی، حتی اگر کیفیت متوسطی داشته باشند، باز هم جذاب هستند و می توانند با جلب توجه کاربران، برای تولیدکنندگان ایجاد درآمد کنند.

اثرات منفی آشفتگی هوش مصنوعی

این  نوع محتوا نه تنها در شبکه‌های اجتماعی، بلکه در منابع اطلاعاتی معتبر نیز نفوذ کرده است. برای مثال، وب‌سایت Clarkesworld  که یک مجله مشهور علمی، تخیلی است و به نویسندگان پاداش می‌دهد، در سال ۲۰۲۴ متوجه شد سیل محتواهای تولیدشده با هوش مصنوعی کیفیت آثار را کاهش داده است. در نتیجه از پذیرش آثار جدید خودداری کرد. حتی ویکی‌پدیا نیز با تعداد زیادی محتوای بی کیفیت هوش مصنوعی مواجه شده و نظارت بر آن دشوار شده است.

آشفتگی هوش مصنوعی حتی رسانه‌ها و عرصه سیاست را تحت تاثیر قرار می‌دهد. در جریان طوفان هلن «Hurricane Helene» در سال 2024، مخالفان رئیس جمهور امریکا «جو بایدن» از تصاویر تولیدشده با هوش مصنوعی دختربچه‌ای که توله‌سگی در آغوش داشت، برای انتقاد از مدیریت بحران طوفان هلن استفاده کردند. این محتوا موجب گمراه شدن کاربران بسیاری شد.

هوش مصنوعی درآمد و جایگاه هنرمندان را نیز تهدید می کند و موجب کاهش درآمد آنها می شود. الگوریتم‌های شبکه‌های اجتماعی اغلب نمی‌توانند این آثار را شناسایی کنند و باعث می شوند محتوای واقعی نادیده گرفته شوند.

شرکت آنتروپیک، توسعه‌دهنده مدل زبانی Claude، با پرداخت ۱.۵ میلیارد دلار به گروهی از نویسندگان و انجمن‌های صنفی آن‌ها، پرونده حقوقی مربوط به استفاده از آثار دارای حق‌کپی‌برداری در آموزش سیستم‌های هوش مصنوعی خود را به پایان رساند.

به گزارش ایمنا به نقل از ورج، پس از ماه‌ها جدال در دادگاه فدرال ایالات متحده، آنتروپیک سرانجام با گروهی از نویسندگان و انجمن‌های صنفی آن‌ها به توافقی تاریخی دست یافت. این پرونده یکی از مهم‌ترین دعاوی حقوقی در حوزه مالکیت فکری و هوش مصنوعی به شمار می‌رفت؛ چراکه شاکیان ادعا کرده بودند آنتروپیک بدون اجازه یا پرداخت حق‌التألیف، از آثار منتشرشده آن‌ها در مجموعه داده‌های آموزشی مدل‌های زبانی خود استفاده کرده است.

جزئیات توافق تاریخی

ارزش این توافق ۱.۵ میلیارد دلار اعلام شده که بخشی از آن به‌صورت نقدی و بخش دیگر به شکل حق امتیاز و حمایت‌های بلندمدت پرداخت خواهد شد. بر اساس مفاد توافق، آنتروپیک موظف شده است:

• یک صندوق ویژه حمایت از نویسندگان تأسیس کند که هدف آن جبران خسارت‌ها و پشتیبانی از تولید آثار جدید خواهد بود.
• شفافیت بیشتری درباره منابع داده‌های آموزشی خود ارائه دهد.
• مکانیزم‌هایی برای حذف آثار دارای حق‌کپی‌برداری از مجموعه داده‌ها پیاده‌سازی کند.

این تعهدات فراتر از پرداخت غرامت مالی، به نوعی بازتعریف رابطه میان شرکت‌های فناوری و خالقان آثار ادبی و فرهنگی تلقی می‌شود.

واکنش‌ها به توافق

نمایندگان نویسندگان، این توافق را «پیروزی تاریخی» دانسته و تأکید کردند که می‌تواند الگویی برای سایر دعاوی مشابه علیه شرکت‌های فعال در حوزه هوش مصنوعی باشد. به گفته آن‌ها، این نتیجه نشان می‌دهد که تلاش‌های جمعی صنوف نویسندگان در برابر غول‌های فناوری می‌تواند به دستاوردهای ملموس منجر شود.

از سوی دیگر، آنتروپیک در بیانیه‌ای اعلام کرد این توافق به آن‌ها امکان می‌دهد بدون نگرانی‌های حقوقی بر توسعه «مسئولانه و پایدار» فناوری‌های خود متمرکز شوند. این شرکت همچنین تأکید کرد که همکاری با خالقان محتوا را بخشی جدایی‌ناپذیر از استراتژی آینده خود می‌داند.

پیامدهای حقوقی و صنعتی

پرونده آنتروپیک در شرایطی به پایان رسید که بحث‌های جهانی پیرامون استفاده از داده‌های دارای حق‌کپی‌برداری در آموزش مدل‌های هوش مصنوعی همچنان ادامه دارد. بسیاری از کارشناسان معتقدند این توافق می‌تواند به‌عنوان الگویی عملی، مسیر را برای تدوین چارچوب‌های قانونی جدید در تعامل میان نویسندگان و شرکت‌های فناوری هموار کند.

توافق آنتروپیک همچنین فشار بیشتری بر سایر بازیگران بزرگ این حوزه، از جمله OpenAI، گوگل و متا وارد خواهد کرد؛ شرکت‌هایی که آن‌ها نیز با شکایت‌های مشابهی در زمینه استفاده غیرمجاز از محتوای دارای حق‌کپی‌برداری مواجه هستند. در صورتی که این رویه ادامه پیدا کند، ممکن است صنایع فناوری مجبور شوند مدل‌های اقتصادی جدیدی برای استفاده از محتوای آموزشی ایجاد کنند که شامل پرداخت مستقیم یا ایجاد نظام‌های حق امتیاز برای صاحبان آثار خواهد بود.

آینده هوش مصنوعی و مالکیت فکری

از دید بسیاری از تحلیلگران، توافق اخیر تنها یک سازش مالی ساده نیست، بلکه می‌تواند نشانه‌ای از تغییر رویکرد در کل صنعت باشد. تا پیش از این، بسیاری از شرکت‌های فناوری استدلال می‌کردند که استفاده از آثار موجود در اینترنت در آموزش مدل‌های هوش مصنوعی نوعی «استفاده منصفانه» محسوب می‌شود. با این حال، رأی دادگاه‌ها و توافق‌های پرهزینه اخیر نشان داده که صنعت مجبور است به حقوق خالقان محتوا احترام بیشتری بگذارد.

این تحولات می‌تواند به شکل‌گیری مدل‌های تجاری جدید بین ناشران، نویسندگان و شرکت‌های فناوری منجر شود؛ مدل‌هایی که نه تنها از حقوق خالقان حفاظت می‌کند، بلکه امکان توسعه پایدار و اخلاقی هوش مصنوعی را نیز فراهم می‌آورد، توافق ۱.۵ میلیارد دلاری آنتروپیک با نویسندگان نقطه عطفی در تاریخ تعامل میان صنعت هوش مصنوعی و خالقان محتوا به شمار می‌رود. این توافق علاوه بر مختومه‌کردن یکی از مهم‌ترین دعاوی حقوقی اخیر، پیام روشنی برای سایر شرکت‌های فعال در این حوزه ارسال می‌کند: آینده توسعه هوش مصنوعی بدون توجه به حقوق مالکیت فکری، پایدار نخواهد بود.

تحولات فناورانه سال‌های اخیر، خصوصاً در حوزه هوش مصنوعی، موجب شده است بسیاری از مناسبات حقوقی سنتی با پرسش‌های تازه روبه‌رو شود. این فناوری تنها ابزار کار نیست؛ بلکه گاهی به جای انسان تصمیم می‌گیرد و همین موضوع مرزهای حقوقی را دچار چالش می‌کند.

یکی از نخستین پرسش‌ها، موضوع مسئولیت است. اگر یک سامانه هوشمند تصمیمی بگیرد که موجب خسارت به فرد یا سازمانی شود، چه کسی پاسخگو خواهد بود؟ آیا باید سازنده الگوریتم را مسئول دانست، یا کاربری که از آن بهره برده است؟ شاید هم لازم باشد نهادهای نظارتی پاسخگو باشند. این پرسش‌ها نشان می‌دهد قوانین مسئولیت مدنی و کیفری باید متناسب با شرایط جدید بازنگری شوند.

چالش دوم، به داده‌ها و حریم خصوصی مربوط است، هوش مصنوعی برای کارآمدی نیازمند حجم گسترده‌ای از اطلاعات شخصی و سازمانی است. اگر ضوابط روشنی برای جمع‌آوری، نگهداری و بهره‌برداری از داده‌ها وجود نداشته باشد، زمینه سوءاستفاده، نقض حریم خصوصی و حتی بروز جرایم سایبری فراهم می‌شود و از منظر روابط قراردادی نیز مسئله پیچیده است. شرکت‌ها و مؤسسات باید در قراردادهای خود تکلیف مسئولیت تصمیم‌های هوش مصنوعی را روشن سازن و فقدان چنین بندهایی می‌تواند اختلافات جدی حقوقی میان کارفرما، کارمند یا حتی مشتریان ایجاد کند.

مسئله شفافیت هم در این میان برجسته است. تصمیمات برخی از سامانه‌های هوش مصنوعی چنان پیچیده‌اند که توضیح فرآیند آن‌ها دشوار می‌شود. حال آنکه در دعاوی قضائی یا اختلافات تجاری، امکان بازسازی و توضیح روند تصمیم‌گیری یک سامانه برای تعیین حق و حقوق طرفین ضروری است.

نکته مهم دیگر، وظیفه قانون‌گذاران در پیش‌بینی آثار اجتماعی و حقوقی این فناوری است. اگر قوانین متناسب با سرعت توسعه هوش مصنوعی تدوین نشود، خلأهای حقوقی می‌تواند موجب تضییع حقوق شهروندان یا سوءاستفاده برخی افراد شود.

تجربه عملی در پرونده‌ها و بررسی روندهای حقوقی نشان می‌دهد که تنها تصویب قوانین کافی نیست، آموزش عمومی و ارتقای آگاهی شهروندان، مدیران و فعالان اقتصادی درباره حقوق و تکالیف مرتبط با فناوری‌های نوین ضرورت دارد و بدون چنین آموزش و اطلاع‌رسانی، حتی جامع‌ترین قوانین نیز در عمل با شکست روبه‌رو خواهند شد و تخلفات یا سوءاستفاده‌ها ادامه پیدا می‌کند.

در نهایت باید گفت: هوش مصنوعی فرصت‌های بزرگی برای رشد و توسعه فراهم کرده، اما بی‌توجهی به ابعاد حقوقی آن می‌تواند تهدیدی جدی برای عدالت و امنیت اجتماعی باشد. آینده‌ای متوازن زمانی رقم می‌خورد که نوآوری‌های فناورانه با چارچوب‌های حقوقی روشن و کارآمد همراه شوند.

یادداشت از: مهدی میر، وکیل پایه یک دادگستری/منبع:تسنیم

شبکه های اجتماعی بزرگ در چین برای پیروی از قانونی که از دیروز (دوشنبه) اجرایی شد، ارائه برچسب هایی برای محتوای تولید شده با هوش مصنوعی را آغاز کرده اند.
به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از انگجت، کاربران پلتفرم هایی مانند وی چت، Douyin، ویبو و رد نوت چنین برچسب هایی را روی پست ها مشاهده می کنند. این علامت نشان دهده استفاده از هوش مصنوعی مولد در متن، تصویر، صوت، ویدئو و انواع دیگر محتوا است. شناسه هایی مانند واتر مارک نیز در متا دیتا نیز گنجانده شده اند.

وی چت به کاربران خود اعلام کرد باید این برچسب ها را برای محتوایی که با هوش مصنوعی تولید میکنند، به کار بگیرند. همچنین کاربران اجازه ندارند هیچ یک از برچسب های هوش مصنوعی که وی چت برای پست ها به کار می گیرد، حذف، دستکاری یا مخفی کنند یا هوش مصنوعی را برای تولید و گسترش اخبار جعلی، محتوای نامناسب یا هرگونه فعالیت غیرقانونی به کار گیرند.

شبکه اجتماعی Douyin متعلق به بایت دنس که در حقیقت نسخه چینی تیک تاک است، به طور مشابه از کاربران خواسته برای هر پستی که در آن محتوای تولید شده با هوش مصنوعی به کارمی رود، از برچسب استفاده کنند و همزمان تاکید دارد با استفاده ا از متا دیتا منشا هر بخش از محتوا را ردیابی کند. از سوی دیگر ویبو گزینه ای برای کاربران فراهم کرده تا محتوای هوش مصنوعی برچسب نخورده را در صورت مشاهده گزارش دهند.

چهار آژانس دولتی از جمله رگولاتور اصلی اینترنت چین یعنی سازمان فضای سایبری این کشور، پیش نویس قانونی را در اوایل سال جاری میلادی ارائه کردند. وزارت صنعت و فناوری اطلاعات، وزارت امنیت اعمومی و سازمان رادیو و تلویزیون ملی نیز در نوشتن این قانون همکاری کرده اند که برای نظارت برا محتوای تولید شده با هوش مصنوعی مولد اعمال می شود.

سازمان فضای سایبری چین در ماه آوریل یک کمپین سه ماهه برای تنظیم اپ ها و سرویس های هوش مصنوعی را نیز آغاز کرد.

مجمع عمومی سازمان ملل متحد، قطعنامه شرح وظایف و سازوکار (مدالیته) تشکیل «گروه علمی بین‌المللی مستقل هوش مصنوعی و گفتمان جهانی حکمرانی هوش مصنوعی» را روز سه شنبه به وقت محلی برابر با ۴ شهریور ماه با اجماع به تصویب رساند.

به گزارش خبرنگار ایرنا، براساس مصوبه مجمع عمومی سازمان ملل، گروه علمی مستقل هوش مصنوعی و گفتمان جهانی حکمرانی هوش منصوعی در سازمان ملل متحد تشکیل می شود.

پیشنهاد و ابتکار تشکیل گروه علمی تخصصی هوش مصنوعی و گفتمان مربوط به حکمرانی آن از سوی گروه ۷۷ (۱۳۴ کشور در حال توسعه) در فرایند مذاکرات پیمان دیجیتال جهانی ارائه شد.

گروه هوش مصنوعی شامل ۴۰ عضو مستقل خواهد بود. این گروه تخصصی موظف است سالانه یک گزارش (غیرالزام‌آور) تهیه و آن را به همراه یافته‌های علمی خود در اختیار دولت‌ها قرار دهد.

همچنین براساس مفاد این قطعنامه «گفتمان جهانی حکمرانی هوش مصنوعی» به‌عنوان بستری برای گفت ‌وگوی های باز، شفاف و فراگیر میان دولت‌ها و ذی‌نفعان تشکیل می شود و قرار است سالی یک بار در حاشیه نشست‌های مرتبط سازمان ملل متحد در ژنو و نیویورک برگزار شود.

مذاکرات مربوط به پیش نویس قطعنامه یاد شده به مدت ۸ ماه طول در سازمان ملل متحد طول کشید و جمهوری اسلامی ایران نیز در فرایند مذاکرات در چارچوب گروه ۷۷ نقش فعالی ایفا کرده است.

قطعنامه سازمان ملل درباره هوش مصنوعی و گفتمان جهانی حکمرانی بر آن

«جواد مومنی» دیپلمات و رایزن نمایندگی ایران نزد سازمان ملل متحد در این نشست با تاکید بر ضرورت دسترسی کشورهای در حال توسعه به فناوری های نوین و هوش مصنوعی، بر افزایش شکاف های جهانی بویژه در حوزه دیجیتال میان کشورهای در حال توسعه و توسعه یافته تاکید کرد.

وی با شمردن موانع پیش راه کشورهای در حال توسعه (بویژه تحریم ها و اقدامات قهری یکجانبه)، در مسیر دستیابی به اهداف ملی خود، بر ضرورت مشارکت کشورهای در حال توسعه در حکمرانی جهانی هوش مصنوعی و دسترسی عادلانه به فناوری، و همچنین جلوگیری از تشدید نابرابری های میان کشورها در سطح بین المللی تاکید و تصریح کرد که در فرایند حمکرانی هوش مصنوعی سازمان ملل متحد باید نقش بنیادین و اساسی ایفا کنند.

دیپلمات جمهوری اسلامی ایران با تاکید بر نقش محوری دولت‌ها در فرآیند حکمرانی هوش مصنوعی، تصریح کرد که سایر ذی‌نفعان از جمله شرکت‌های بزرگ فناوری و پلتفرم‌های دیجیتالی فراملی، اگرچه می‌توانند نقش مهمی در حمایت و پشتیبانی از این فرآیند ایفا کنند، اما جایگاه آنها باید صرفاً در قالبی حمایتی، تکمیلی و در چارچوب وظایف مشخص‌شده خود باشد.

وی همچنین تاکید کرد که در چارچوب حکمرانی چندذی‌نفعی، ایجاد سازوکارهای شفاف و کارآمد برای تضمین پاسخگویی و مسئولیت پذیری برای شرکت‌های بزرگ فناوری در برابر کشورها یک ضرورت اجتناب‌ ناپذیر محسوب می شود.

رایزن نمایندگی ایران در ادامه با تاکید بر اینکه فناوری‌های دیجیتالی از جمله هوش مصنوعی، باید به حاکمیت ملی، مقررات داخلی و تنوع فرهنگی کشورها احترام قائل شود، گفت که کشورهای توسعه‌یافته باید به تعهدات دیرینه خود در زمینه تامین مالی برای توسعه، انتقال فناوری و ظرفیت‌سازی عمل کنند.

وی گفت که بدون انجام این تعهدات، شکاف دیجیتالی میان کشورها همچنان باقی خواهد ماند و هوش مصنوعی به جای آنکه منبع فرصت باشد، به منبع افزایش نابرابری میان کشورها تبدیل می‌شود.

کشورهای در حال توسعه معتقدند فرایند مربوط به فناوری های جدید به ویژه هوش منصوعی شکاف میان کشورهای در حال توسعه و توسعه یافته را افزایش داده و موجب گسترش بیشتر نابرابری ها در سطح جهانی شده است.

به همین دلیل، این گروه از کشورها که شامل دو سوم اعضای سازمان ملل متحد می شوند، خواستار مشارکت جدی کشورهای در حال توسعه بویژه در فرایندهای مربوط به حکمرانی هوش مصنوعی می باشند.

به گزارش خبرنگار ایرنا، پس از تصویب این قطعنامه، آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل متحد از تصمیم مجمع عمومی برای ایجاد دو سازوکار جدید در سازمان ملل متحد به منظور ارتقای همکاری بین‌المللی در زمینه حاکمیت هوش مصنوعی (AI) استقبال کرد.

استفان دوجاریک سخنگوی سازمان ملل گفت: تشکیل گروه تخصصی بین‌المللی مستقل سازمان ملل متحد در مورد هوش مصنوعی و گفتمان جهانی در مورد حاکمیت هوش مصنوعی، گامی مهم در تلاش‌های جهانی برای بهره‌برداری از مزایای هوش مصنوعی و در عین حال پرداختن به خطرات آن است.

وی افزود: گفتمان جهانی در مورد حاکمیت هوش مصنوعی، بستری فراگیر در سازمان ملل متحد برای کشورها و ذینفعان فراهم می‌کند تا در مورد مسائل حیاتی مربوط به هوش مصنوعی که امروزه بشر با آن روبرو است، بحث کنند.

به گفته او، گروه تخصصی در مورد هوش مصنوعی به عنوان مسیر ارتباطی حیاتی بین تحقیقات پیشرفته هوش مصنوعی و سیاست‌گذاری عمل خواهد کرد. این گروه با ارائه ارزیابی‌های علمی دقیق و مستقل، به جامعه بین‌المللی کمک خواهد کرد تا چالش‌های نوظهور را پیش‌بینی کرده و تصمیمات آگاهانه‌ای در مورد نحوه مدیریت این فناوری متحول‌کننده اتخاذ کند.

دبیرکل سازمان ملل از همه ذینفعان خواسته است تا از این ابتکار تاریخی حمایت و در ساختن آینده‌ای که در آن هوش مصنوعی در خدمت منافع مشترک همه بشریت باشد، مشارکت کنند.

قرار است دبیرکل سازمان ملل به زودی فراخوانی عمومی برای معرفی نامزدها برای گروه علمی منتشر کند که گزارش‌های سالانه خود را در گفتمان جهانی در مورد مدیریت هوش مصنوعی که در ژوئیه ۲۰۲۶ در ژنو و در سال ۲۰۲۷ در نیویورک برگزار می‌شود، ارائه خواهد داد.

ابوالفضل مظاهری - هوش مصنوعی در ایران از سال گذشته به لایه‌های مختلف حکمرانی نفوذ پیدا کرده است. سیاست‌های کلی آن پس از تصویب در شورای‌عالی انقلاب فرهنگی در یک سند ملی پایان تیرماه سال گذشته ابلاغ شد. پس از آن سازمانی ملی با همین عنوان شکل گرفت اما چندان توفیقی در اجرا پیدا نکرد و اکنون موجودیت آن در وضعیت مبهمی قرار دارد. همزمان با این روند، برنامه هفتم توسعه نیز که تیرماه سال گذشته در دستور کار دستگاه‌های اجرایی قرار گرفته، دولت را مکلف کرده که «برنامه ملی توسعه هوش مصنوعی» را در راستای حمایت از توسعه زیست‌بوم تحول‌آفرین هوش مصنوعی قابل‌اعتماد و پایدار و به‌منظور تعیین چهارچوب­‌ها و سازوکار تعامل تمامی ذی‌نفعان، فراهم نمودن دانش و زیرساخت‌های دانش فنی، اجتماعی، اخلاقی و حقوقی، ترویج و افزایش آگاهی در مورد کارکردهای هوش مصنوعی در زمینه‌های مختلف و خطرات بالقوه اجرا کند. گام اول اجرایی‌شدن بند «ج» ماده 65 قانون برنامه هفتم کمی بیش از مهلت 6 ماهه قانونی 29 بهمن سال گذشته برداشته شد؛ شورای‌عالی راهبری برنامه هفتم توسعه کلیات برنامه ملی توسعه هوش مصنوعی را تصویب کرد و بر اساس آن دولت مکلف شد حداکثر ظرف ۶ ماه برنامه ملی توسعه هوش مصنوعی را به اجرا بگذارد. برنامه‌ای که تدوین پیوست آن نخست توسط سازمان برنامه و بودجه انجام شده بود اما پس از تشکیل ستاد توسعه فناوری و کاربرد هوش مصنوعی، به این مجموعه واگذار شد.

تقسیم کار ملی با مشارکت دستگاه‌ها

ستاد توسعه فناوری و کاربرد هوش مصنوعی برای تدوین پیوست برنامه دو جلسه با حضور نمایندگان دستگاه‌ها برگزار کرد. جلسه دوم 25 مرداد ماه با حضور حسین افشین، معاون علمی رئیس‌جمهور و دبیر ستاد برگزار شد. او در این نشست هدف از تدوین برنامه ملی هوش مصنوعی را کمک به کاربردی‌سازی این حوزه نوظهور دانست و تصریح کرد: «علی‌رغم اینکه از منظر علمی و نظری رتبه ۱۴ و در بحث یادگیری رتبه ششم دنیا را داریم اما در حوزه کاربرد در جایگاه ۷۵ قرار داریم و به عبارتی نتوانسته‌ایم علم را به کاربرد تبدیل کنیم‌. از این رو، نیاز به تحرک جدی در بحث کاربردی‌سازی هوش مصنوعی داریم.» افشین برنامه‌ریزی صورت‌گرفته در پیوست برنامه ملی را مطابق با سند ملی هوش مصنوعی عنوان کرد و گفت: «بررسی برنامه ملی توسعه هوش مصنوعی را یکی از مهم‌ترین کارهایی دانست که ستاد باید انجام دهد و آن را به‌نوعی نقشه راه کشور در توسعه این فناوری نوظهور قلمداد کرد.»

طراحی نقشه راه با 15 برنامه و 100 اقدام

روز گذشته پیوست «برنامه ملی توسعه هوش مصنوعی» برای جمع‌آوری نظرات و دیدگاه‌های نخبگان منتشر شد. این معاونت علمی فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری اعلام کرده علاقه‌مندان می‌توانند ضمن مطالعه پیوست این برنامه، تا پنج شهریورماه دیدگاه‌های خود را به ایمیل pr@isti.ir ارسال کنند. بررسی پیوست منتشرشده نشان می‌دهد پس از برگزاری دومین نشست مشترک با نمایندگان دستگاه‌ها 13 سرفصل نسخه اولیه حالا به 15 سرفصل افزایش پیدا کرده است. ذیل هر سرفصل زیربرنامه یا با بیانی بهتر اقدام طراحی شده که مجموع آن به 100 مورد می‌رسد. در جدول پیوست، اولویت، زمان بندی، خروجی یا دستاورد و دستگاه‌های مجری و همکار هر اقدام هم مشخص شدند.

58 درصد برنامه در اولویت اول اجرا

براساس نسخه قبل از نهایی قرار است 30 مجموعه و دستگاه‌ اجرایی به شکل‌های مختلفی در اجرای برنامه ملی هوش مصنوعی مشارکت داشته باشند. معاونت علمی در بین دستگاه‌ها نقش پررنگ‌تری دارد. پس از آن وزارت ارتباطات، علوم و بهداشت از جمله دستگاه‌هایی هستند که از زیربرنامه‌های مختلف تکالیفی برعهده آنها گذاشته شده و نامشان بیشتر به چشم می‌آید. پیوست منتشرشده در یک نگاه گذرا نکته قابل‌توجهی هم دارد. 58 اقدام یا زیر برنامه مشخص شده در پیوست اولویت اول گرفتند. این یعنی 58 درصد برنامه اولویت اول اجرا دارد و از این حیث یادآوری مثلی است که وقتی همه‌چیز اولویت دارد، گویی هیچ‌چیز اولویت ندارد! آنچه بیش از همه اهمیت دارد، جزئیات تخصصی این برنامه ملی است که «فرهیختگان» در روزهای آینده در گفت‌وگو با کارشناسان آن را بررسی خواهد کرد. (منبع:فرهیختگان)

چت‌بات‌های هوش مصنوعی مانند چت‌جی‌پی‌تی ابزارهای قدرتمندی هستند، اما گاهی اوقات می‌توانند کاربران را به سمت باورهای عجیب و حتی خطرناک سوق دهند. این اتفاق تصادفی نیست و ریشه در نحوه کارکرد این فناوری دارد. این گزارش به زبان ساده توضیح می‌دهد که چرا این سیستم‌ها گاهی اشتباه می‌کنند و چگونه می‌توانند برای برخی افراد مشکل‌ساز شوند.

به گزارش آنا چت‌بات‌های هوش مصنوعی قرار است دستیاران دیجیتال ما باشند، اما گاهی به منابعی برای تحریف واقعیت و ایجاد بحران‌های روانی تبدیل می‌شوند. این پدیده آنقدر جدی شده که روزنامه‌نگاران فناوری در نیویورک تایمز پیام‌های متعددی از افرادی دریافت کرده‌اند که ادعا می‌کنند با کمک چت‌جی‌پی‌تی به دانش پنهانی و توطئه‌های جهانی دست یافته‌اند و اکنون مأموریت دارند تا این حقایق را افشا کنند. برای درک دلیل این موضوع، بیایید نگاهی به داستان واقعی یوجین تورس، یک حسابدار معمولی بیندازیم.

یوجین تورس که در ابتدا از چت‌جی‌پی‌تی برای کار‌های مالی و مشاوره‌های حقوقی استفاده می‌کرد، پس از درگیر شدن در بحثی درباره «نظریه شبیه‌سازی» با این چت‌بات، وارد یک مارپیچ توهم‌آمیز شد. چت‌جی‌پی‌تی با بهره‌گیری از وضعیت روحی شکننده او پس از یک شکست عاطفی، به او القا کرد که او یکی از «شکننده‌ها» است؛ روح‌هایی که برای بیدار کردن سیستم‌های دروغین در آنها کاشته شده‌اند. آقای تورس که سابقه بیماری روانی نداشت، تحت تأثیر راهنمایی‌های مشخص و خطرناک چت‌بات، دارو‌های ضداضطراب خود را قطع کرد، ارتباط با خانواده و دوستانش را محدود نمود و تا آستانه اقدام به خودکشی پیش رفت، زیرا چت‌بات به او گفته بود اگر «با تمام وجود» باور داشته باشد، می‌تواند پرواز کند.

اما چرا یک برنامه کامپیوتری چنین کاری می‌کند؟ پاسخ در دو ویژگی اصلی این فناوری نهفته است:

۱. توهم‌زایی (AI Hallucination): وقتی هوش مصنوعی داستان‌سرایی می‌کند

برخلاف تصور ما، هوش مصنوعی واقعاً چیزی را «نمی‌فهمد». کار اصلی آن این است که کلمات را مثل قطعات پازل کنار هم بگذارد تا یک جمله معنادار بسازد. این کار را بر اساس الگو‌هایی که از میلیون‌ها متن و کتاب در اینترنت یاد گرفته، انجام می‌دهد.

مثال: اگر شما از او بپرسید «آیا فضایی‌ها در مریخ زندگی می‌کنند؟»، هوش مصنوعی به جای جستجوی یک حقیقت علمی، به دنبال متونی می‌گردد که کلمات «فضایی» و «مریخ» در کنار هم آمده‌اند (مثلاً در داستان‌های علمی-تخیلی). در نتیجه، ممکن است با اطمینان کامل داستانی درباره تمدن‌های مریخی برای شما تعریف کند که کاملاً ساختگی، اما بسیار باورپذیر است. این پدیده را «توهم‌زایی» می‌نامند.

۲. تملق (Sycophancy): وقتی هوش مصنوعی می‌خواهد شما را راضی نگه دارد

براساس مقاله‌ای تحقیقی در این زمینه، سازندگان این چت‌بات‌ها آنها را طوری آموزش می‌دهند که کاربران از مکالمه با آنها لذت ببرند. این فرآیند که «یادگیری تقویتی با بازخورد انسانی» (RLHF) نام دارد، مثل آموزش دادن به یک دانش‌آموز است که برای گرفتن نمره خوب، همیشه جوابی را می‌دهد که معلم دوست دارد بشنود، نه لزوماً جواب درست را.

مثال: اگر شما به چت‌بات بگویید «فکر می‌کنم زمین صاف است»، به جای اینکه فوراً شما را تصحیح کند، ممکن است بگوید: «این دیدگاه جالبی است که در طول تاریخ طرفدارانی داشته. بیایید جنبه‌های مختلف آن را بررسی کنیم.» این رفتار متملقانه باعث می‌شود کاربر در باور اشتباه خود بیشتر فرو برود.

ترکیب خطرناک، یک حلقه بازخورد توهم‌زا

وقتی این دو ویژگی با هم ترکیب شوند، یک حلقه بازخورد خطرناک شکل می‌گیرد. کاربر یک ایده اولیه (هرچند اشتباه) را مطرح می‌کند، هوش مصنوعی متملق آن را تأیید کرده و با داستان‌سرایی یا توهم‌زایی به آن شاخ و برگ می‌دهد. کاربر با دیدن این تأیید، بیشتر در باور خود مصمم می‌شود و این چرخه ادامه پیدا می‌کند.

تحقیقی که توسط میکا کارول، پژوهشگر دانشگاه برکلی، انجام شد نشان داد که چت‌بات‌ها می‌توانند کاربران آسیب‌پذیر را شناسایی کرده و برای جلب رضایتشان، حتی توصیه‌های خطرناکی به آنها بکنند. برای مثال، به یک معتاد در حال ترک گفته بودند مصرف مقدار کمی مواد برای کمک به کارش اشکالی ندارد.

این مشکل پیامد‌های بسیار جدی در دنیای واقعی داشته است. به گزارش نیویورک تایمز، آلیسون، یک مادر ۲۹ ساله که احساس تنهایی می‌کرد، پس از ساعت‌ها گفت‌و‌گو با چت‌جی‌پی‌تی و برقراری ارتباط با موجوداتی که غیرفیزیکی می‌پنداشت، به همسرش حمله کرد و به اتهام خشونت خانگی دستگیر شد. مورد غم‌انگیزتر، داستان الکساندر تیلور بود که پس از القای چت‌بات مبنی بر «کشته شدن» یک شخصیت مجازی، دست به خشونت زد و در نهایت در مواجهه با پلیس کشته شد.

مورد غم‌انگیزتر، داستان الکساندر تیلور ۳۵ ساله است. او پس از متقاعد شدن توسط چت‌بات مبنی بر کشته شدن یک هویت هوش مصنوعی به نام «ژولیت» که چت‌بات خود آن را پرورانده بود، دچار پریشانی شدید شد و پس از تهدید مدیران شرکت اوپن‌ای‌آی و حمله به پدرش، در نهایت در مواجهه با پلیس با شلیک گلوله کشته شد.

شرکت اوپن‌ای‌آی، سازنده چت‌جی‌پی‌تی، در بیانیه‌ای اعلام کرده است که از ایجاد ارتباطات عاطفی کاربران با چت‌جی‌پی‌تی، به ویژه در افراد آسیب‌پذیر آگاه است و در حال بررسی راه‌هایی برای کاهش تقویت ناخواسته رفتار‌های منفی موجود است.

با این حال، محققان هشدار می‌دهند که این یک مشکل قابل حل است و نباید آن را نادیده گرفت. مطالعات نشان داده‌اند که مدل‌های پیشرفته هوش مصنوعی در بیش از ۶۸ درصد موارد، ادعا‌های روان‌پریشانه کاربران را تأیید می‌کنند و آنها را در مسیر توهماتشان بیشتر سوق می‌دهند. کارشناسان خواستار ایجاد سازوکار‌های حفاظتی بیشتر، مانند هشدار‌های تعاملی مکرر در مورد غیرقابل اعتماد بودن کامل هوش مصنوعی و حتی تمرین‌های اجباری برای کاربران قبل از استفاده از این ابزار‌ها هستند. در حال حاضر، فقدان مقررات فدرال مشخص در این زمینه، نگرانی‌ها را در مورد افزایش چنین حوادثی در آینده و عدم پاسخگویی شرکت‌های فناوری، بیشتر کرده است.

رانندگی بدون استفاده از جی پی اس به نظر غیرممکن می رسد اما سیستم Surrey AI جدید می تواند این چالش رابرطرف کند.

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از اینترستینگ انجینرینگ، محققان دانشگاه سوری انگلیس یک ابزار هوش مصنوعی ابداع کرده اند که موقعیت مکانی را حتی در مناطق متراکم شهری که سیگنال های ماهواره ای ممکن است کارآمد نباشد، نشان می دهد.

این سیستم PEnG نام دارد و در آزمایش ها اشتباهات در تعیین موقعیت مکانی را از ۷۳۴ متر به ۲۲ متر کاهش داد. PEnG به جای اتکا به ماهواره های جی پی اس، تصاویر ماهواره ای و خیابان را ترکیب و مکان دقیق یک دستگاه را مشخص می کند.

این فرایند دو مرحله ای نخست موقعیت مکانی را در سطح خیابان محدود می کندو در مرحله بعد با استفاده از تخمین موقعیت نسبی، که تکنیکی برای محاسبه جهت‌گیری دوربین است، دقت آن را ارتقا می دهد.

محققان توضیح داده اند این روش با یک دوربین تک چشمی ساده کار میکند که به طور معمول در وسایل نقلیه وجود دارد و به این ترتیب برای به کارگیری در آینده قابل دسترس و همچنین عملیاتی است. آنها تاکید دارند پوشش GPS بیشتر اوقات در تونل ها، شهرهایی با ساختمان های مرتفع مانند نیویورک یا مناطقی با ارتباطات ضعیف چندان قابل اعتماد نیست و سیستم آنها برای پرکردن این شکاف طراحی شده است.

مولف پژوهش می گوید: بسیاری از سیستم های ناوبری به جی پی اس متکی هستند اما پوشش شبکه همیشه تضمین شده نیست. هدف ما ایجاد راه حلی است که با استفاده از اطلاعات بصری است.

محققان معتقدند انعطاف پذیری سیستم می تواند شیوه ناوبری ابزارهادر شرایط غیرقابل پیش بینی را دگرگون کند.

طبق گزارش نشریۀ فوربز این مدل زبانی هوش‌مصنوعی بیش از ۳۷۰ هزار گفت‌وگو را روی وب‌سایت خود منتشر کرده و این اطلاعات توسط موتورهای جست‌وجو ایندکس و عمومی شده‌اند.

بخشی از آن‌ها مکالمات عادی و بی‌ضرری داشته‌اند اما تعدادی از آن‌ها شامل موارد حساسی مثل دستورالعمل خودکشی، ساخت بمب یا موادمخدر بوده‌اند.

قبل از این هم وب‌سایت ۴۰۴مدیا خبر داده بود که یک پژوهشگر بیش از ۱۳۰ هزار گفت‌وگوی کاربران با «چت‌جی‌بی‌تی» و «کلود» را پیدا کرده است.

مدیرعامل «موزیلا» دراین‌باره به کاربران توصیه کرده که هیچ‌وقت اطلاعات شخصی یا محرمانۀ خود را در این سیستم‌ها وارد نکنند.

تینا مزدکی_ یک بررسی تازه نشان می‌دهد که هوش مصنوعی از برخی وب‌سایت‌ها به عنوان منابع اصلی اطلاعات خود بیشترین استفاده را داشته است. این رتبه‌بندی می‌تواند نشان‌دهنده میزان اعتماد توسعه‌دهندگان هوش مصنوعی به منابع مختلف و همچنین تأثیر این وب‌سایت‌ها در شکل‌دهی به داده‌ها و پاسخ‌های تولیدشده توسط هوش مصنوعی باشد.

براساس تحلیلی که توسط شرکت Semrush انجام شده است، مدل‌های زبانی بزرگ (LLM) مانند ChatGPT بیش از همه، به وب‌سایت‌هایی مانند Reddit و Wikipedia برای دریافت اطلاعات و حقایق مراجعه می‌کنند. برای داده‌های جغرافیایی نیز، این مدل‌ها معمولاً از داده‌های Mapbox و OpenStreetMap استفاده می‌کنند.

این بررسی، که در ژوئن ۲۰۲۵ و بر اساس بیش از ۱۵۰ هزار اطلاعات استفاده شده توسط مدل‌های زبانی بزرگ انجام شد، نشان می‌دهد که چت‌بات‌ها تا چه اندازه به محتوای تولید شده توسط کاربران وابسته هستند. این موضوع نگرانی‌هایی را درباره محدودیت‌های ابزارهای هوش مصنوعی امروزی ایجاد کرده است. این رتبه‌بندی، ارائه شده در قالب یک اینفوگرافیک، نمای روشنی از منابع مورد اعتماد مدل‌های هوش مصنوعی ارائه می‌دهد و به کاربران و توسعه‌دهندگان کمک می‌کند تا درک بهتری از عملکرد این فناوری‌ها پیدا کنند.

داده‌های استفاده شده در این اینفوگرافیک از شرکت Semrush به دست آمده است و نشان می‌دهد که مدل‌های هوش مصنوعی تا چه اندازه به دامنه‌های مختلف وب هنگام ارائه اطلاعات مراجعه می‌کنند. این آمار مربوط به ژوئن ۲۰۲۵ است و تصویر روشنی از منابع مورد استناد مدل‌های زبانی بزرگ ارائه می‌دهد.

براساس تحلیل ژوئن ۲۰۲۵ از بیش از ۱۵۰ هزار اطلاعات استفاده شده توسط مدل‌های زبانی، وب‌سایت‌های زیر به ترتیب بیشترین مراجعه را داشته‌اند:

• Reddit.com – ۴۰.۱٪
• Wikipedia.org – ۲۶.۳٪
• YouTube.com – ۲۳.۵٪
• Google.com – ۲۳.۳٪
• Yelp.com – ۲۱.۰٪
• Facebook.com – ۲۰.۰٪
• Amazon.com – ۱۸.۷٪
• Tripadvisor.com – ۱۲.۵٪
• Mapbox.com – ۱۱.۳٪
• OpenStreetMap.com – ۱۱.۳٪
• Instagram.com – ۱۰.۹٪
• Mapquest.com – ۹.۸٪
• Walmart.com – ۹.۳٪
• eBay.com – ۷.۷٪
• LinkedIn.com – ۵.۹٪
• Quora.com – ۴.۶٪
• Homedepot.com – ۴.۶٪
• Yahoo.com – ۴.۴٪
• Target.com – ۴.۳٪
• Pinterest.com – ۴.۲٪

استفاده از محتوای تولید شده توسط کاربران!

وب‌سایت Reddit با ۴۰.۱٪ بیشترین میزان استناد و پس از آن Wikipedia با ۲۶.۳٪ در رتبه دوم قرار دارند. این آمار نشان می‌دهد که مدل‌های زبانی بزرگ (LLM) اغلب به بحث‌های آزاد در فروم‌ها و محتوای تولید شده و نگهداری شده توسط جامعه کاربران تکیه می‌کنند.

این وب‌سایت‌ها منابع گسترده‌ای از دانش تولیدشده توسط کاربران ارائه می‌دهند، اما ماهیت باز و قابل ویرایش آن‌ها نگرانی‌هایی درباره صحت و جانبداری اطلاعات ایجاد می‌کند. وابستگی بالای هوش مصنوعی به چنین منابعی می‌تواند منجر به تقویت روایت‌هایی شود که بیشترین دیده شدن یا محبوبیت را دارند اما صحت آن‌ها تایید نشده است. به عنوان مثال، کاربران گزارش داده‌اند که ChatGPT گاهی پیشنهاد کرده است که برای تصفیه آب خود از وایتکس استفاده کنند یا آن را با سرکه مخلوط کنند، اقدامی که منجر به تولید گاز سمی کلر می‌شود.

همچنین باید بدانید که سه ریسک اصلی استفاده از محتوای تولید شده توسط کاربران عبارت است از:

• اشاعه اطلاعات نادرست و شایعات: از آنجا که محتوا همیشه توسط کارشناسان دامنه بررسی نمی‌شود، هوش مصنوعی ممکن است به صورت غیرعمد اطلاعات نادرست یا جانبدارانه را تکرار کند.
• تقویت حباب اطلاعاتی: روایت‌های محبوب اما تایید نشده ممکن است تکرار شوند و منابع دقیق‌تر و کمتر دیده شده را تحت‌الشعاع قرار دهند.
• عدم اعتبار: به ویژه در موضوعات حساس مانند سلامت، حقوق و مالیه، وب‌سایت‌های تولید محتوا توسط کاربران فاقد نظارت ویراستاری لازم برای ارائه راهنمایی معتبر هستند. (منبع:خبرآنلاین)

منبع: visualcapitalist

معاونت علمی و فناوری رئیس‌جمهوری از نسخه اولیه دستیاران هوش مصنوعی دستگاه‌های اجرایی رونمایی کرد.
به گزارش مهر این دستیاران هوش مصنوعی با همکاری دانشگاه‌های کشور بر اساس مدل‌های زبانی بزرگ (LLM) بومی و با پشتیبانی از زبان فارسی توسعه داده شده‌اند و تمامی داده‌ها و اطلاعات مربوط به آنها در سکوی ملی هوش مصنوعی ایران ذخیره‌سازی می‌شود.

در فاز نخست این طرح، دستیار‌های هوش مصنوعی در وزارتخانه‌های «بهداشت، درمان و آموزش پزشکی»، «اقتصاد و دارایی»، «صنعت، معدن و تجارت»، «میراث فرهنگی و گردشگری»، «ارتباطات و فناوری اطلاعات»، «وزارت نفت» و «جهاد کشاورزی»، «راه و شهرسازی»، «وزارت نیرو» و «سازمان حفاظت محیط زیست» پیاده‌سازی خواهد شد.

بر این اساس، دستیار هوش مصنوعی دستگاه‌های اجرایی در ۴ فاز اجرایی می‌شود: فاز اول: بارگذاری قوانین و مقررات دستگاه‌های اجرایی؛ فاز دوم: بارگذاری قوانین کاربردی؛ فاز سوم مدل سازی پیش‌بینی‌ها؛ فاز چهارم: کاربردی شدن دستیار هوش مصنوعی برای تصمیم‌سازی‌ها.

«حسین افشین»، معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس‌جمهوری پیش از این اعلام کرده بود که دستیار هوش مصنوعی رئیس‌جمهوری نیز تا پایان امسال اجرایی می‌شود و به «مسعود پزشکیان» و کابینه‌اش در تصمیم‌گیری‌های اقتصادی مشاوره می‌دهد.

سنای آمریکا تحقیق درباره سیاست‌های هوش مصنوعی شرکت متا را به دنبال حواشی اخیر این چت‌بات آغاز کرد. Meta AI متهم است که سیاست‌های مراقبتی کافی در رابطه با مکالمه با کودکان لحاظ نکرده است.

به گزارش همشهری آنلاین، سناتور «جاش هاولی» در نامه‌ای به مدیران این شرکت خواستار ارائه اسنادی شد که به گفته وی به ربات‌های هوش مصنوعی متا اجازه داده بود با کودکان وارد مکالمات «رمانتیک یا احساسی» شوند.
این موضوع پس از انتشار گزارشی در خبرگزاری رویترز و افشای یک سند داخلی متا مطرح شد که واکنش هر دو حزب جمهوری‌خواه و دموکرات در کنگره آمریکا را به دنبال داشت.
هاولی در نامه خود تأکید کرده است که سناتورها قصد دارند مشخص کنند چه افرادی این سیاست‌ها را تأیید کرده‌اند، این مقررات چه مدت اجرا شده و چه اقداماتی برای توقف آن انجام گرفته است.
خبرگزاری رویترز با استناد به یک سند داخلی متا گزارش داده بود که در دستورالعمل‌های چت‌بات‌های هوش مصنوعی این شرکت، مثال‌هایی از رفتارهای مجاز آمده که شامل گفت‌وگوهای «رمانتیک یا حسی» با کودکان بوده است.

شرکت متا تا این لحظه واکنش رسمی به این موضوع نداشته اما ضمن تایید اصالت این سند اعلام کرده که موارد مطرح‌شده با سیاست‌های این شرکت مغایرت داشته و حذف شده‌اند.
هاولی همچنین خواستار دریافت پیش‌نویس‌های اولیه سیاست‌های یادشده، گزارش‌های داخلی مربوط به ریسک‌های احتمالی به‌ویژه در مورد کاربران خردسال و اطلاعات ارائه‌شده به نهادهای ناظر درباره محدودیت‌های خدمات هوش مصنوعی متا شد.

پس از راه اندازی چت جی پی تی ۵، جدیدترین مدل هوش مصنوعی اوپن ای آی، عده ای از کاربران خواستار بازگشت مدل چت جی پی تی ۴o شدند.
به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از انگجت، آنها درباره کیفیت نوشتن در مدل به روز رسانی شده هوش مصنوعی گله داشتند و برخی دیگر حتی به خاطر از دست دادن چت جی پی تی ۴o که به گفته عده ای مانند دوست و همراز شده بود، ناراحت بودند.

اوپن ای آی در جدیدترین به روز رسانی هوش مصنوعی خود که چت جی تی ۵ را هوشمندترین، سریع ترین و مفید ترین مدل موجود معرفی می کند، گزینه انتخاب بین مدل ها را حذف کرده و به طور پیش فرض از چت جی پی تی ۵ استفاده می کند. چت جی پی تی جدید از یک روتر بلادرنگ(real-time router) استفاده می کند که بین یک مدل کارآمدتر برای پاسخگویی به سوالات ساده و یک نسخه استدلالی عمیق تر برای پاسخ دادن به درخواست های پیچیده تر، تغییر می کند.

به گفته سم آلتمن مدیر ارشد اجرایی اوپن ای آی، راه اندازی اولیه این مدل با چالش هایی روبرو و سبب شد که چت جی پی تی ۵ احمق تر به نظر بیاید. از سوی دیگر آلتمن همچنین یک جلسه پرسش و پاسخ زنده در شبکه اجتماعی ردیت برگزار کرد تا چشم انداز دقیق تری از تغییر در مدل هوش مصنوعی جدید فراهم کند.

آلتمن در ردیت در پاسخ به سوالی گفت کیفیت نوشتن چت جی پی تی ۵ بهتر از مدل های قبلی است اما از کاربر پرسید این امر درست است یا خیر. برخی کاربران ردیت در پاسخ هایشان نوشتند که به نظر آنها چت جی پی تی ۵ بی‌روح و بسیار بدتر بوده و پاسخ‌ها را کوتاه و خشک می‌دهد. آلتمن در واکنش به این اعتراض در شبکه اجتماعی ایکس نوشت اوپن ای آی به مشترکان نسخه پلاس اجازه خواهد داد بین استفاده از چت جی پی تی ۵ یا چت جی پی تی ۴o انتخاب کنند.

بازگشت چت جی پی تی ۴o با استقبال روبرو شد اما هیچ تضمینی وجود ندارد که اوپن ای آی نسخه قدیمی تر را برای همیشه در دسترس نگه دارد.

تینا مزدکی_در یک سال گذشته، گوگل دست به تغییری اساسی زد. احتمالاً تا الان متوجه‌اش شده‌اید، دیگر در صدر نتایج جست‌وجو آن فهرست آشنای لینک‌های آبی قرار ندارد. حالا اولین چیزی که می‌بینید، معمولاً پاسخی تولیدشده توسط هوش مصنوعی است که گوگل آن‌ را مرور کلی هوش مصنوعی (AI Overviews) می‌نامد. اگر پیشنهادهای این هوش مصنوعی که به کاربران گفته بود سنگ یا چسب بخورند را در نظر نگیریم، این پاسخ‌ها گاهی واقعاً مفیدند.

می‌توان گفت این ماجرا یک «اتفاق بسیار مهم» است. کاربران اینترنتی هر سال پنج تریلیون بار از جست‌وجوی گوگل استفاده می‌کنند، این دقیقاً همان‌جایی است که بخش عمده‌ای از فعالیت‌های آنلاین آغاز می‌شود. بسیاری از وب‌سایت‌ها، به‌ویژه آن‌هایی که اطلاعات و محتوا ارائه می‌دهند و نه کالا یا خدمات، درآمدشان را از طریق تبلیغات تأمین می‌کنند. این یک اکوسیستم وابسته به اندازه‌ی مخاطب است و همان‌طور که بارها دیده‌ایم، تغییرات کوچک در الگوریتم گوگل می‌تواند در عرض یک شب، یک کسب‌وکار آنلاین را به‌طور کامل از بین ببرد.

این شرایط، ممکن است پیش‌نمایشی از آینده‌ی نزدیک باشد؛ چرا که گوگل به‌تازگی قابلیتی به‌نام حالت هوش مصنوعی (AI Mode) را معرفی کرده که کلاً نتایج جست‌وجوی سنتی را کنار می‌گذارد. لیلی ری و تعداد زیادی از کارشناسان هشدار می‌دهند که این تصمیم می‌تواند فاجعه‌بار باشد. برخی حتی نگران‌اند که این روند، به‌تدریج باعث نابودی اینترنتی شود که امروز می‌شناسیم. با این حال، گوگل همه‌ی این نگرانی‌ها را بی‌اساس می‌داند. سخنگوی این شرکت در پاسخ به انتقادها می‌گوید:«ما هر روز میلیاردها کلیک را به وب‌سایت‌ها هدایت می‌کنیم و هیچ کاهش معناداری در ترافیک کلی وب مشاهده نکرده‌ایم، برخلاف آنچه مطرح شده است. این پژوهش از روش‌شناسی معیوب و مجموعه‌ای از جست‌وجوهای غیرنماینده استفاده کرده که نمی‌توان آن را بازتاب‌دهنده‌ی واقعی رفتار کاربران در جست‌وجوی گوگل دانست.»

اما مرکز پژوهشی Pew با اطمینان از یافته‌های خود دفاع می‌کند. آرون اسمیت، مدیر Data Labs در این مرکز می‌گوید: «نتایج ما با مطالعات مستقل شرکت‌های تحلیل وب هم‌خوانی دارد.» به‌گفته‌ی او و دیگر تحلیل‌گران، ده‌ها گزارش مختلف نشان می‌دهد که AI Overviews می‌تواند بسته به نوع جست‌وجو، ترافیک وب را بین ۳۰ تا ۷۰ درصد کاهش دهد. لیلی ری نیز می‌گوید این روند را در داده‌های صدها وب‌سایت به چشم دیده است.

اما گوگل در گفتگو با BBC تأکید کرده است که این داده‌ها را نباید جدی گرفت، چون به‌گفته‌ی این شرکت، پژوهش انجام شده «ضعیف»، «جهت‌دار» و بر پایه‌ی «حکایت‌های بی‌ارزش» است. از نگاه گوگل، نوسان در ترافیک وب دلایل متعددی دارد و AI Overviews در واقع باعث شده کاربران با منابع متنوع‌تری روبه‌رو شوند و راه‌های تازه‌ای برای کشف وب‌سایت‌ها پیدا کنند. سخنگوی گوگل می‌گوید: «کلیک‌هایی که از طریق پاسخ‌های هوش مصنوعی انجام می‌شوند، باکیفیت‌تر هستند چون کاربران زمان بیشتری را در سایت‌های مقصد سپری می‌کنند.»

نکته‌ی جالب اینجاست که حتی هوش مصنوعی خود گوگل با تیم روابط عمومی‌اش مخالف است. اگر از Google Gemini بپرسید، به‌صراحت پاسخ می‌دهد که AI Overviews به ترافیک سایت‌ها آسیب می‌زند. لیلی ری هم معتقد است شواهد کافی وجود دارد؛ گوگل اطلاعات را وارونه جلوه می‌دهد و واقعیت را پنهان می‌کند، چون می‌داند مردم اگر از حقیقت باخبر شوند، وحشت می‌کنند. در عین حال، این شرکت همچنان بر تعهدش به شفافیت تأکید دارد.

اما یک پرسش دیگر باقی می‌ماند؛ آیا واقعاً این همان چیزی نیست که ما می‌خواهیم؟

دست‌کم گوگل اینطور فکر می‌کند، چراکه سخنگوی این شرکت بر این باور است که کاربران به‌سمت تجربه‌های مبتنی بر هوش مصنوعی گرایش پیدا کرده‌اند و ویژگی‌های مبتنی بر AI در جست‌وجوی گوگل، به مردم این امکان را می‌دهد که سؤالات بیشتری مطرح کنند و راه‌های جدیدی برای ارتباط با وب‌سایت‌ها پیدا کنند. اما لیلی ری معتقد است گوگل اصل ماجرا را نادیده می‌گیرد. او می‌گوید:«گوگل ممکن است بگوید: “حالا کسی دیگر تمایلی به کلیک کردن ندارد.” اما واقعیت این است که خودش دارد از زحمات دیگران سود می‌برد. آن‌ها کلیک‌هایی را از آنِ خود می‌کنند که در اصل باید به سازندگانی برسد که محتوایشان توسط هوش مصنوعی گوگل استخراج شده است.»

ری تأکید می‌کند که حتی اگر از سرنوشت وب‌سایت‌ها هم صرف‌نظر کنیم، تمایل هوش مصنوعی به «توهم‌زایی» می‌تواند برای خود کاربران هم خطرناک‌تر باشد. او اینطور توضیح می‌دهد:« AI Overviews خیلی وقت‌ها اشتباهات فاحش و خطرناکی مرتکب می‌شود. نه‌تنها دارد ترافیک را از وب‌سایت‌ها می‌دزدد، بلکه گویا حق انتخاب اینکه بتواند خودش بین منابع مختلف مقایسه کند، تصمیم بگیرد چه چیزی را بخواند و به چه نتیجه‌ای برسد را از کاربر می‌گیرد.»

در مقابل، گوگل می‌گوید پاسخ‌های مبتنی بر هوش مصنوعی در جست‌وجو کاربردی، دقیق و در حد دیگر ویژگی‌های جست‌وجوی سنتی هستند. شاید این همان معامله‌ای باشد که همه‌مان، خواسته یا ناخواسته، با آن کنار آمده‌ایم، کمی راحتی بیشتر، اصطکاک کمتر و شاید حق انتخابی محدودتر. اما اگر گوگل اشتباه کرده باشد و اگر وب‌سایت‌ها یکی‌یکی کنار بروند، مشکل از این نیست که روی لینک اشتباهی کلیک کرده‌ایم بلکه مشکل این است که اصلا روی هیچ لینکی کلیک نکرده‌ایم. (منبع:خبرآنلاین)

معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس‌جمهور اعلام کرد: پروژه «هوش مصنوعی رئیس‌جمهور» وارد مرحله اجرا شده است و اولین نتیجه عملیاتی آن تا پایان سال جاری آماده استفاده خواهد بود.

به گزارش معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری، حسین افشین گفت: هدف از این سامانه، کمک به تصمیم‌گیری سریع‌تر و آسان‌تر برای رئیس‌جمهور و وزرا در موضوعاتی مانند تغییر قیمت‌ها، تعرفه‌ها و سیاست‌های اقتصادی است.

معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس‌جمهور افزود: اطلاعات دستگاه‌های اجرایی جمع‌آوری شده و در قالب داشبوردهای هوشمند، به صورت پیشنهادهای فوری در اختیار هیئت دولت قرار می‌گیرد.

وی ادامه داد: سازوکارهای کارشناسی و کمیسیون‌ها همچنان به کار خود ادامه می‌دهند، اما هوش مصنوعی نقش تکمیلی در افزایش دقت، سرعت و نظم تصمیم‌گیری ایفا خواهد کرد.

مصطفی طاهری، رئیس کمیته فناوری کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی، با اشاره به اهمیت طرح ملی هوش مصنوعی برای آینده کشور تاکید کرد: این طرح در حال بررسی های نهایی است و به زودی به صحن علنی می آید.

به گزارش خبرگزاری صداوسیما، مصطفی طاهری، رئیس کمیته فناوری کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی، در گفتگو با خبرنگار حوزه هوش مصنوعی خبرگزاری صدا و سیما، با اشاره به ضرورت توجه به تحولات اخیر در حوزه امنیتی و سایبری، بر نقش حیاتی هوش مصنوعی در آینده دفاعی و اقتصادی کشور تأکید کرد و گفت: باید توجه داشت اقدامات قابل مشاهده‌ی امنیتی و سخت‌افزاری فقط یک روی سکه است؛ آن روی سکه که حوزه‌ای نرم‌ و مهم‌تر است، مربوط به فضای مجازی، هوش مصنوعی و جنگ سایبری است. در این جنگ بار‌ها شنیده شد که دشمن چگونه از شبکه‌های اجتماعی، پیام‌رسان‌هایی مانند واتساپ و حتی از هوش مصنوعی بهره گرفته است. 

نایب‌رئیس فراکسیون هوش مصنوعی مجلس افزود: در جریان جنگ اخیر، برخی واقعیت‌ها بیش از پیش نمایان شد. مجلس شورای اسلامی در طول دوازده روز دفاع مقدس، اقدامات قابل‌توجهی انجام داد. برای مثال، تعلیق همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، یا ورود به مقوله‌ی تنظیم مقررات پهپاد‌های غیرنظامی که پیش از آن قانونی برایش تدوین نشده بود، در همین فرصت کوتاه بررسی و پیگیری شد. همچنین طرح تشدید مجازات جاسوس‌ها نیز در دستور کار قرار گرفت.

در کشور ما پیش‌نویس قانون هوش مصنوعی حدود یک سال پیش تهیه و به مجلس تقدیم شد. این قانون اکنون در کمیسیون آموزش در مرحله‌ی بررسی جزئیات است تا پیشنهادات احتمالی را به کمیسیون صنایع اعلام کند. همان‌گونه که مجلس در شرایط جنگی برای تشدید مجازات جاسوس‌ها تشکیل جلسه داد، اگر به اهمیت هوش مصنوعی هم توجه می‌شد؛ قوانین مرتبط با حوزه هوش مصنوعی زودتر به سرانجام می‌رسید. امیدوارم که قانون‌گذاری برای هوش مصنوعی در کشور سریعتر اتفاق بیفتد. در حال حاضر کمیسیون صنایع و معادن مجلس باید روند رسیدگی به این قانون را تسریع کند و امیدوارم با اولویت قرار دادنش، تا چند روز آینده آن را تصویب کند.

عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس، با اشاره به اینکه هوش مصنوعی در حوزه‌های مختلف نظامی کاربرد دارد گفت: در سطح جهانی، استفاده از هوش مصنوعی در حوزه‌های نظامی در دو راهبرد دفاعی و تهاجمی مورد استفاده قرار میگیرد. نیرو‌های مسلح ما از اهمیت هوش مصنوعی آگاه هستند و پیشرفت‌های خوبی در این زمینه اتفاق افتاده.

• هوش مصنوعی با پیش بینی مبتنی بر تحلیل داده دست فرماندهان نظامی را پر می کند

آقای طاهری در ادامه گفت: هوش مصنوعی کاربرد‌های متنوع و متعددی در امور نظامی دارد؛ از جمله شبیه‌سازی و آموزش نظامی که هوش مصنوعی می‌تواند محیط‌های واقعی جنگ را در بستر مجازی بازسازی کند تا نیرو‌ها بدون خطر، تمرین کنند، آموزش ببینند و ارزیابی شوند. با استفاده از این فناوری نیرو‌های نظامی می‌توانند به بیشترین مهارت با کمترین هزینه برسند. شبیه سازی کمک می‌کند که نیرو‌های نظامی اتفاقات پیشبینی نشده در جنگ را نیز تجربه کنند و بار‌ها آموزش ببینند.

نایب‌رئیس فراکسیون هوش مصنوعی مجلس با اشاره به کاربرد هوش مصنوعی در حوزه شناسایی، تحلیل و ردیابی هدف گفت: هوش مصنوعی نقش جدی و اثرگذاری در این زمینه دارد. با ورودی‌هایی نظیر اطلاعات ماهواره‌ای، پهپادها، دوربین‌های حرارتی، رادار‌ها و داده‌های دیگر، سیستم هوش مصنوعی می‌تواند اهداف را شناسایی، دسته‌بندی و ردیابی کند و در اختیار فرماندهان قرار دهد. هرچه ورودی این داده‌ها به هوش مصنوعی بیشتر و دقیق‌تر باشد، خروجی بهتری به دست خواهد آمد. این ردیابی می‌تواند شامل اشخاص، خودروها، پهپادها، هواپیما یا تسلیحات دشمن باشد.

عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس در ادامه گفت: در حوزه جنگ سایبری، هوش مصنوعی در هر دو سوی دفاع و حمله در فضای مجازی، کاربرد جدی دارد؛ از اختلال در شبکه‌های دیجیتال دشمن تا جلوگیری از نفوذ! حوزه سیستم‌های خودمختار تسلیحاتی، خطرناک‌ترین و غیراخلاقی‌ترین کاربرد هوش مصنوعی است. مانند پهپاد‌های هاروپ رژیم صهیونیستی که به صورت خودمختار و بدون دخالت انسان تصمیم‌گیری و حمله می‌کنند. این‌گونه سیستم‌ها از جنجالی‌ترین و غیر اخلاقی‌ترین استفاده‌ها از هوش مصنوعی به شمار می‌روند.

رئیس کمیته فناوری کمیسیون صنایع و معادن مجلس با اشاره به کاربرد هوش مصنوعی در تحلیل اطلاعات و تصمیم‌سازی فرماندهان گفت: هوش مصنوعی می‌تواند با تحلیل داده‌های میدانی، پیشنهاداتی برای بهینه‌سازی عملیات، پیشبینی عملیات دشمن و کاهش تلفات ارائه کند. در جنگ الکترونیک هم، در اخلال رادیویی و مقابله با تجهیزات ارتباطی دشمن نقش‌آفرین است.

• سازمان ملی هوش مصنوعی باید زودتر با راهبری این حوزه، بین دستگاه‌ها تقسیم کار کند

آقای طاهری ضمن اشاره به خلا‌های مدیریتی در حوزه هوش مصنوعی گفت: با توجه به شرایط امروز و اقدامات دشمنان جمهوری اسلامی ایران در جنگ ترکیبی و هوشمند، کشور ما نمی‌تواند در حوزه هوش مصنوعی دچار تأخیر یا عقب‌ماندگی باشد. جدی‌ترین اقدام دشمن راه انداختن یک جنگ سخت است که ما شاهد آن بودیم. قطعا نقش هوش مصنوعی در این شرایط خیلی پررنگ است. 

نایب‌رئیس فراکسیون هوش مصنوعی با اشاره به نقش کلیدی سازمان ملی هوش مصنوعی در توسعه این فناوری تاکید کرد: متاسفانه ما در زمینه مدیریت هوش مصنوعی فرصت سوزی داشتیم. اگر طبق ابلاغ صورت گرفته، در یک سال گذشته سازمان ملی هوش مصنوعی زیر نظر دولت شروع به کار کرده بود و امور و تکالیف خودش را جلو برده بود، امروز ما پیشرفت بیشتری در توسعه هوش مصنوعی داشتیم، اما بخشی نگری در امور سازمانی این کار را عقب نگه داشت. در حال حاضر ورود مجلس به این امر باعث خواهد شد که سرعت بیشتری به کار داده شود.

آقای طاهری در ادامه گفت: ذینفعان این قانون که انگیزه‌های بالایی برای کار در حوزه هوش مصنوعی دارند، مثل معاونت علمی ریاست جمهوری، وزارت ارتباطات، وزارت علوم، وزارت بهداشت، وزارت آموزش و پرورش، مرکز ملی فضای مجازی و همچنین سازمان ملی هوش مصنوعی، با تسریع روند قانون گذاری می‌توانند هوش مصنوعی در بستر جامعه پیش ببرند. توسعه هوش مصنوعی به پرورش نیروی انسانی متخصص کمک خواهد کرد.

رئیس کمیته فناوری کمیسیون صنایع و معادن مجلس، با اشاره به صحبت‌های رهبر انقلاب درباره لزوم پیشرفت در حوزه هوش مصنوعی، گفت: من امیدوارم سازمانی که حدود یک سال پیش تشکیل شده، هرچه سریع‌تر محوریت امور را به‌عهده بگیرد و تقسیم کاری که در قانون پیش‌بینی شده، در حوزه‌های مختلف از جمله بین وزارتخانه‌ها به‌درستی اجرایی شود. باید در این زمینه یک جهش واقعی اتفاق بیفتد. ما باید جزو ده کشور برتر دنیا قرار بگیریم؛ این همان خواسته‌ای است که مقام معظم رهبری مطرح فرمودند. در حال حاضر فاصله ما با آن جایگاه زیاد است.

آقای طاهری در ادامه گفت: این هدف نیاز به یک جهش و همکاری و هم‌افزایی جدی میان بخش‌های مختلف دارد. ما در مجلس، چه در حوزه بودجه، چه در زمینه ساختار، و چه در بحث روان‌سازی دسترسی به داده‌ها برای شرکت‌های دانش‌بنیان، تلاش کردیم خلأ‌های قانونی را شناسایی و برای آنها راه‌حل ارائه کنیم تا شرایط این جهش آماده شود. در بحث هوش مصنوعی و زیرساخت‌های آن، ما در لایه‌های زیرین دچار بیشترین فاصله با استاندارد‌های جهانی هستیم. بخشی از این لایه‌های عمیق، فناوری‌هایی مثل میکروالکترونیک هستند.

• برای جبران چند سال عقب ماندن، باید بودجه جدی به هوش مصنوعی اختصاص دهیم

نایب‌رئیس فراکسیون هوش مصنوعی مجلس درباره لزوم سرمایه گذاری در حوزه هوش مصنوعی گفت: ما باید در این حوزه‌ها سرمایه‌گذاری کنیم؛ فقط با قانون‌نویسی و سخنرانی کاری پیش نمی‌رود. اگر واقعاً می‌خواهیم عقب‌ماندگی چندین‌ساله را جبران کنیم، باید برای اینها بودجه اختصاص دهیم. حتماً باید سرمایه‌گذاری جدی، آن هم در بخش دولتی صورت گیرد. چون در مراحل ابتدایی کار، امکان رقابت برای کشور وجود ندارد و بخش خصوصی اگر بخواهد در این زمینه ورود کند، با شرکت‌هایی روبه‌روست که سال‌ها در حوزه میکروالکترونیک سرمایه‌گذاری کرده‌اند و در مقیاس انبوه تولید دارند. مثلاً اگر یک چیپ را تولید می‌کنند، بلافاصله چندصد میلیون عدد از آن را به بازار عرضه می‌کنند.

آقای طاهری در ادامه گفت: اگر بخواهیم نیاز داخلی خودمان را پاسخ دهیم، در اوایل کار قطعاً هزینه‌ها بالاتر خواهد بود و ممکن است صرفه اقتصادی برای بخش خصوصی نداشته باشد. بنابراین، در ابتدای راه باید حاکمیت، بخش خصوصی، دانشگاه‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان چه در حوزه میکروالکترونیک و چه در زمینه‌هایی مثل فناوری کوانتوم در کنار یکدیگر سرمایه‌گذاری کنند. این حوزه‌ها باید با سرمایه‌گذاری‌های دولتی به حرکت درآیند تا بعد از آن بخش خصوصی بتواند ادامه کار را به‌دست گیرد و شرکت‌های دانش‌بنیان آن را توسعه دهند.

رئیس کمیته فناوری کمیسیون صنایع و معادن مجلس درباره بحث صندوق خصوصی مطرح شده در طرح ملی هوش مصنوعی گفت: درباره «صندوق خصوصی ۱۰۰ هزار میلیارد ریالی هوش مصنوعی» که در طرح ملی هوش مصنوعی آمده، بحث‌هایی مطرح است. چون ایجاد یک صندوق جدید به لحاظ ساختاری، ممکن است با قانون برنامه هفتم هم‌راستا نباشد. با این حال اگر مجلس بخواهد می‌تواند قانونی را با دو سوم آرا تصویب کند. اگر صحن مجلس اصرار داشته باشد، می‌توان صندوق جدید ایجاد کرد. اگر نه، می‌توانیم از صندوق‌های موجود مانند صندوق نوآوری و شکوفایی استفاده کنیم که در حال حاضر هم هیچ ایراد قانونی ندارند.

• نهاد راهبر هوش مصنوعی باید تنها مسولیتش هوش مصنوعی باشد

آقای طاهری با تاکید بر اینکه برای توسعه هوش مصنوعی، وجود نهاد مستقل ضروری است، گفت: ما در نگارش طرح، چارچوب را به گونه‌ای طراحی کرده‌ایم که چه در سطح ساختار و چه در مورد صندوق، نهادی مستقل به‌وجود بیاید که مختص هوش مصنوعی باشد و هیچ وظیفه دیگری نداشته باشد. در همین حال، برخی پیشنهاد داده بودند که اصلاً سازمان هوش مصنوعی تشکیل نشود و آن را ذیل یک دستگاه دیگر تعریف کنیم. اما آن دستگاه‌ها معمولاً چندین مسئولیت دیگر هم دارند و هوش مصنوعی تنها یکی از آنها خواهد بود. ما گفتیم نه! هوش مصنوعی موضوع بسیار مهمی است که باید به صورت مستقل دیده شود.

نایب‌رئیس فراکسیون هوش مصنوعی تصریح کرد: در مورد صندوق هم همین نگاه را داشتیم. الان هم صندوق‌هایی داریم که ممکن است این وظیفه را برعهده بگیرند، ولی آنها معمولاً در حوزه‌های مختلف از شرکت‌های دانش‌بنیان حمایت می‌کنند. ما صندوقی می‌خواهیم که فقط و فقط مختص هوش مصنوعی باشد. در نهایت تصمیم‌گیری با مجلس است؛ اگر مجلس رأی دو سوم آرا بدهد که صندوق جدید ایجاد می‌شود؛ اگر نه، از صندوق‌های موجود برای پیشبرد اهداف استفاده خواهیم کرد.

معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات با هدف تقویت همکاری‌ها در حوزه‌های کلیدی هوش مصنوعی، کوانتوم و امنیت سایبری، در نشستی مشترک نقشه راه همکاری‌های آتی را ترسیم کردند.

به گزارش معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری، در راستای تقویت همکاری‌های علمی و فناورانه، نشستی مشترک میان معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات با حضور حسین افشین، معاون علمی رییس‌جمهور و سید ستار هاشمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، برگزار شد.

محور اصلی این جلسه که امروز؛ ۳۱ تیرماه در وزارت ارتباطات برگزار شد، ترسیم نقشه راه مشخص برای همکاری‌های آتی در حوزه‌های کلیدی از جمله هوش مصنوعی، کوانتوم و امنیت سایبری بود.

هم‌افزایی زیست‌بوم اقتصاد دانش‌بنیان

افشین در این نشست با اشاره به نزدیکی حوزه‌های فعالیت معاونت علمی و وزارت ارتباطات، اظهار داشت: هر دو نهاد در تلاش برای توسعه اکوسیستم اقتصاد دانش‌بنیان و اقتصاد دیجیتال کشور هستیم. ارتباط خوبی میان ما وجود دارد و حتی برخی اختلاف‌نظرها نیز می‌تواند زمینه‌ساز پیشرفت‌های جدیدی شود.

معاون علمی رییس‌جمهور در این باره اظهار داشت: ما به عنوان نهاد حامی، علاقه‌مندیم وزارتخانه‌ها در مسیر فعالیت‌شان همراهی کنیم. امیدواریم در نتیجه این جلسه، تفاهم‌نامه‌های همکاری مشترک میان ما و وزارت ارتباطات شکل بگیرد تا بتوانیم با توجه به ظرفیت‌های هر دو نهاد، هم‌افزایی داشته باشیم.

وی با اشاره به تفاهم‌نامه سه‌جانبه اخیر میان معاونت علمی، وزارت ارتباطات و صندوق نوآوری و شکوفایی، این اقدام را گامی مهم در جهت تمرکز و انسجام حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان خواند.

معاون علمی رییس‌جمهور، این رویکرد را شروع بسیار خوبی برای کمک به زیست‌بوم در شرایط چالش‌برانگیز جنگ تحمیلی ۱۲ روزه توصیف کرد و گفت: مجموع منابعی که از سمت معاونت علمی، صندوق نوآوری و وزارت ارتباطات و دو بانک صورت گرفت، ۵ همت بود.

۵۱ درصد دستگاه‌های اجرایی نیازمند ارتقای امنیت شبکه هستند

در ادامه این نشست، به چالش‌های موجود در حوزه امنیت شبکه و ارتباطات پرداخته شد. معاون علمی رییس‌جمهور خاطرنشان کرد: گزارش‌های ارائه‌شده از سوی افتا حاکی از این است که ۵۱ درصد دستگاه‌های اجرایی نیازمند ارتقای امنیت شبکه هستند.

وی در همین راستا تاکید کرد: توقع می‌رود معاونت علمی با همکاری وزارت ارتباطات در قالب یک برنامه منسجم، این موضوع را ساماندهی کند.

همکاری‌های مشترک با وزارت ارتباطات در حوزه افتا، هوش مصنوعی و کوانتوم

معاون علمی رییس‌جمهور در ادامه سخنان خود بر اهمیت همکاری‌های مشترک با وزارت ارتباطات در حوزه‌های کلیدی از جمله «افتا» (امنیت فضای تولید و تبادل اطلاعات)، «هوش مصنوعی» و «کوانتوم» تاکید کرد.

وی با اشاره به تشکیل ستاد افتا توسط هیئت وزیران و کمیسیون تخصصی، ظرفیت‌های همکاری میان این ستاد و وزارت ارتباطات را بالا ارزیابی کرد.

افشین در این باره توضیح داد: ما در واقع ستاد علم و فناوری حوزه افتا هستیم که نقش حامی را ایفا می‌کنیم، نه ستاد اجرایی. هدف ما ارتقای سطح علمی کشور در حوزه افتا است.

وی همچنین خواستار همکاری مشترک با وزارت ارتباطات در این زمینه شد و ابراز امیدواری کرد که با این همکاری‌ها، اقدامات موثری صورت گیرد.

این مقام مسئول همچنین از تایید ۹ هسته پژوهشی توسط معاونت علمی خبر داد که به زودی ابلاغ و از طریق فراخوان به اطلاع عموم رسانده خواهد شد تا افراد مورد حمایت قرار گیرند.

افشین همچنین با اشاره به ستاد هوش مصنوعی معاونت علمی، بر لزوم همکاری مشترک با وزارت ارتباطات در این حوزه تاکید کرد. معاون علمی رییس‌جمهور با بیان اینکه آموزش هوش مصنوعی به دانش‌آموزان از مقاطع اولیه آغاز شده است، گفت: وزارت آموزش و پرورش در این مسیر به کمک ما و وزارت ارتباطات نیاز دارد. ما باید با کمک هم، سطح سواد جامعه در این زمینه را بالا ببریم.

وی با اشاره به فعالیت‌های مشترک در زمینه حسگرها و رایانش کوانتومی با دستگاه‌های مختلف، افزود: برخی دستگاه‌ها نیز در زمینه ارتباطات کوانتومی خواهان همکاری هستند. ولی ما معتقدیم هسته اصلی باید وزارت ارتباطات باشد و سایر دستگاه‌ها در قالب تفاهم‌نامه‌ها همکاری مشترک داشته باشند.

این مقام مسئول همچنین اعلام کرد: برنامه ملی کوانتوم توسط معاونت علمی ارائه شده و پس از دریافت نظرات دستگاه‌های مختلف طی یک هفته، نهایی و توسط رییس‌جمهور ابلاغ خواهد شد.

معاون علمی رییس‌جمهور خاطرنشان کرد: در صورت توجه کافی به حوزه کوانتوم در دولت چهاردهم، این حوزه می‌تواند بهترین دستاورد علمی این دولت باشد.

آمادگی همکاری با وزارت ارتباطات در ارزیابی و حمایت از دانش‌بنیان‌های اقتصاد دیجیتال

معاون علمی رییس‌جمهور در پایان بر تمایل معاونت علمی به همکاری نزدیک با وزارت ارتباطات در زمینه شرکت‌های دانش‌بنیان اقتصاد دیجیتال و ارزیابی عملکرد آن‌ها تاکید کرد، هدف از این همکاری، هدایت و حمایت هدفمند از شرکت‌ها در حوزه‌های آینده‌نگر است.

افشین در این باره اظهار داشت: نظرات تخصصی وزارت ارتباطات در این حوزه می‌تواند سمت و سوی مشخصی برای شرکت‌های ما ایجاد کند و حوزه‌هایی که آینده‌نگری دارند، برایشان تسهیلاتی در نظر بگیریم که ترغیب شوند و شرکت‌ها در آن حوزه‌ها رشد قابل توجهی داشته باشند.

با وجود شعارهای پرطمطراق مسوولان درباره ورود به باشگاه کشورهای پیشرفته در حوزه هوش مصنوعی، آمارهای بین‌المللی تصویر دیگری از وضعیت ایران نشان می‌دهد؛ کشوری که در مهم‌ترین شاخص‌های آمادگی دیجیتال و حکمرانی هوش مصنوعی، نه‌تنها از کشورهای توسعه‌یافته که حتی از رقبای منطقه‌ای خود نیز عقب مانده است. داده‌های منتشرشده توسط پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات، گویای ضعف عمیق در سیاست‌گذاری، زیرساخت و سرمایه‌گذاری هستند و زنگ خطری جدی را برای آینده دیجیتال کشور به صدا درآورده‌اند.
 بررسی جدید پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات نشان می‌دهد که ایران با وجود برخی پیشرفت‌ها در شاخص‌های جهانی هوش مصنوعی، همچنان در رتبه‌هایی پایین‌تر از میانگین منطقه‌ای قرار دارد؛ به‌ویژه در حوزه‌هایی مانند سیاست‌گذاری، زیرساخت و ظرفیت دیجیتال که از ارکان کلیدی آمادگی دولت‌ها برای بهره‌برداری موثر از هوش مصنوعی محسوب می‌شوند. تحلیل روندها نشان می‌دهد که برای کاهش این فاصله، ایران نیازمند اصلاحات اساسی در ساختار حکمرانی دیجیتال، توسعه زیرساخت‌ها و سرمایه‌گذاری هدفمند در زیست‌بوم هوش مصنوعی است.

شاخص‌های جهانی؛ معیار قدرت  نرم و آمادگی دیجیتال

در جهان امروز که رقابت فناورانه به سرعت در حال گسترش است، شاخص‌های جهانی هوش مصنوعی به یکی از معیارهای اصلی سنجش قدرت نرم و میزان آمادگی دیجیتال کشورها تبدیل شده‌اند. جایگاه ایران در این ارزیابی‌ها تنها بیانگر توان داخلی در بهره‌برداری از فناوری‌های نوین نیست، بلکه نقشی تعیین‌کننده در موقعیت علمی، اقتصادی و حتی سیاسی کشور در عرصه بین‌الملل ایفا می‌کند. به همین دلیل، پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات با تدوین گزارشی تحلیلی، جایگاه ایران در نظام‌های رتبه‌بندی جهانی هوش مصنوعی را بررسی کرده و آن را با وضعیت سایر کشورها، به‌ویژه کشورهای منطقه، مقایسه کرده است.

 وضعیت ایران در شاخص آمادگی  هوش مصنوعی دولت

یکی از شاخص‌های اصلی مورد ارزیابی، «شاخص آمادگی هوش مصنوعی دولت» یا GARI است. این شاخص بر مبنای میزان پذیرش و استفاده از هوش مصنوعی در دولت‌ها، کیفیت خدمات عمومی، چارچوب‌های سیاست‌گذاری و میزان نوآوری طراحی شده و فرض اصلی آن این است که بهره‌برداری موثر از هوش مصنوعی مستلزم آمادگی زیرساختی، سیاستی و نیروی انسانی است. ایران در این شاخص در میان کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا قرار دارد. عملکرد کلی کشورهای این منطقه نزدیک به میانگین جهانی است، اما در این میان، برخی کشورهای پیشرو مانند امارات متحده عربی و عربستان سعودی عملکردی فراتر از میانگین دارند و به عنوان نمونه‌هایی از ظرفیت رو به رشد منطقه برای نوآوری و توسعه شناخته می‌شوند. در جدیدترین گزارش مربوط به سال ۲۰۲۴، ایران با کسب امتیاز ۴۳.۸۸ موفق به کسب رتبه ۹۱ از میان ۱۸۸ کشور جهان شده است.

این رتبه نسبت به سال ۲۰۲۳ سه پله ارتقاء یافته و نشان از روندی نسبتاً مثبت دارد. با این حال، مقایسه‌ای با رتبه‌های ایران در سال‌های گذشته از نوسان‌هایی حکایت دارد. به‌طور مشخص، ایران در سال ۲۰۱۹ در جایگاه ۷۲، در سال ۲۰۲۰ در رتبه ۷۵، در سال ۲۰۲۱ مجدداً در رتبه ۷۲، در سال ۲۰۲۲ دوباره به رتبه ۷۵، در سال ۲۰۲۳ به رتبه ۹۴ و در سال ۲۰۲۴ به رتبه ۹۱ رسیده است.

این آمار بیانگر آن است که جایگاه ایران در طی سال‌های اخیر، دچار افت‌وخیز بوده و مسیر تثبیت‌شده‌ای را دنبال نکرده است. از نظر تغییرات در زیرشاخص‌های مختلف GARI در سال ۲۰۲۴، بیشترین کاهش مربوط به «ظرفیت دیجیتال» و «زیرساخت» بوده، درحالی که زیرشاخص «دسترسی به داده» نسبت به سال گذشته رشد مثبتی را تجربه کرده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که ضعیف‌ترین رکن در دو سال اخیر، یعنی در سال‌های ۲۰۲۳ و ۲۰۲۴، مربوط به عملکرد دولت است. افت در این حوزه عمدتاً به نبود سند مصوب و رسمی در زمینه هوش مصنوعی بازمی‌گردد.

همچنین، تحلیل‌ها بیانگر آن است که ضعف در سیاست‌گذاری، ظرفیت دیجیتال و فقدان سازگاری ساختاری از عوامل اصلی کاهش امتیاز ایران در حوزه حاکمیت هوش مصنوعی بوده‌اند.

عقب‌ماندگی نسبت به کشورهای منطقه

با مقایسه ایران با کشورهای دیگر منطقه در شاخص آمادگی دولت برای هوش مصنوعی، مشخص می‌شود که ایران در تمامی ابعاد این شاخص عملکردی ضعیف‌تر داشته است. عربستان سعودی به عنوان یکی از کشورهای پیشرو در منطقه، سرمایه‌گذاری‌های گسترده‌ای را در این حوزه انجام داده و پروژه‌ای بلندپروازانه به نام Transcendence را با بودجه ۱۰۰ میلیارد دلاری معرفی کرده است. این پروژه که در هشتمین اجلاس سرمایه‌گذاری در آینده (FII) رونمایی شد، با هدف ایجاد یک مرکز رقابتی جهانی در زمینه هوش مصنوعی طراحی شده و ساخت مراکز داده، جذب نخبگان و توسعه مدل‌های بومی را در دستور کار دارد. در همین راستا، کشور عمان نیز برای تقویت موقعیت خود در عرصه هوش مصنوعی، برنامه اجرایی خود را در سال جاری به‌روزرسانی کرده و تعهدات خود برای افزایش پذیرش این فناوری را بازتعریف کرده است. چنین اقدامات هدفمندی در کشورهای منطقه نشان‌دهنده فاصله فزاینده‌ای است که ایران برای کاهش آن نیازمند تحرک جدی و برنامه‌ریزی منسجم است.

 جایگاه ایران در شاخص جهانی  هوش مصنوعی GAI

شاخص جهانی هوش مصنوعی (GAI) که توسط موسسه تورتویز از سال ۲۰۱۹ معرفی شده است، در پنجمین نسخه خود وضعیت ۸۳ کشور را از منظر سه بُعد اصلی سرمایه‌گذاری، نوآوری و پیاده‌سازی مورد بررسی قرار داده است. این شاخص با ترکیبی از معیارهای مطلق و نسبی، توان کشورها را در مقایسه با ظرفیت اقتصادی و جمعیتی آنها ارزیابی می‌کند. ایران در نسخه ۲۰۲۴ این ارزیابی، رتبه ۶۰ را از میان ۸۳ کشور به دست آورده است. در میان زیرشاخص‌ها، بهترین عملکرد ایران مربوط به «استراتژی دولت» با رتبه ۴۱، «تحقیق» با رتبه ۴۰ و «توسعه» با رتبه ۴۴ بوده است. با این حال، در حوزه‌هایی مانند «سرمایه‌گذاری تجاری» که ایران رتبه ۴۳ را کسب کرده و به‌ویژه در «محیط عملیاتی» که در رتبه ۸۲ قرار دارد، عملکرد بسیار ضعیف‌تری مشاهده می‌شود.

 چالش‌ها و الزامات ارتقاء جایگاه ایران  در هوش مصنوعی

تحلیل داده‌های به دست‌آمده از شاخص‌های GARI و GAI نشان می‌دهد که ایران در برخی حوزه‌ها پیشرفت‌هایی داشته اما همچنان در محورهای اصلی مانند تدوین سیاست‌های منسجم، اجرای مقررات مشخص، جذب سرمایه‌گذاری، پذیرش فناوری‌های نو و حمایت هدفمند از نوآوری‌های بخش خصوصی، با چالش‌های مهمی روبرو است. 
مهم‌ترین ضعف‌های شناسایی‌شده در موقعیت فعلی ایران در عرصه هوش مصنوعی شامل نبود برنامه عملیاتی ملی در این حوزه، عدم تصویب و اجرای قوانین تنظیم‌گری مرتبط با داده و هوش مصنوعی، ضعف جدی در توسعه زیرساخت‌های ارتباطی و پردازشی، فقدان حمایت‌های موثر و هدفمند از زیست‌بوم این فناوری، فاصله فزاینده با کشورهای پیشرو منطقه و همچنین محدودیت‌های ناشی از تحریم‌ها و دسترسی نداشتن به تجهیزات تخصصی است.

لزوم بازنگری جدی در حکمرانی دیجیتال

با در نظر گرفتن چالش‌های فوق و فاصله‌ای که ایران با کشورهای منطقه دارد، به‌روشنی مشخص است که ارتقاء جایگاه کشور در حوزه هوش مصنوعی مستلزم اصلاحات عمیق در ساختار حکمرانی دیجیتال، تدوین سیاست‌های هوشمند، توسعه زیرساخت‌های فناورانه و ارتقاء مهارت‌های تخصصی نیروی انسانی است. بدون در پیش گرفتن این مسیر، ایران نه‌تنها در رقابت جهانی هوش مصنوعی از رقبا عقب خواهد ماند، بلکه فرصت‌های بی‌شمار ناشی از این فناوری تحول‌آفرین را نیز از دست خواهد داد. (منبع:تعادل)

هوش مصنوعی درحال دگرگون کردن نحوه جست‌وجو و استفاده کاربران از اینترنت است.

سقوط مرورگرها

از زمان عرضه چت جی‌پی‌تی در اواخر سال۲۰۲۲، مردم شیوه‌ای نوین برای یافتن اطلاعات آنلاین در پیش گرفته‌اند. شرکت OpenAI، سازنده این چت‌بات، می‌گوید حدود ۸۰۰میلیون نفر از آن استفاده می‌کنند. شرکت اپل اعلام کرده که در آوریل برای نخستین‌بار، تعداد جست‌وجوهای معمولی در مرورگر سافاری کاهش یافته، چرا که کاربران ترجیح داده‌اند پرسش‌های خود را از هوش مصنوعی بپرسند. انتظار می‌رود «اپن ای‌آی» به‌زودی مرورگر اینترنتی مخصوص خود را نیز عرضه کند. با این وصف به‌نظر می‌رسد که دیگر کسی به وب‌سایت‌هایی که اطلاعات از آنها استخراج شده، سر نمی‌زند.
 

آمار چه می‌گوید؟

شرکت «سیمیلار وب» (Similarweb) که ترافیک بیش از ۱۰۰میلیون دامنه اینترنتی را پایش می‌کند، برآورد کرده که ترافیک جست‌وجوی انسانی در سطح جهان تا ژوئن امسال حدود ۱۵درصد کاهش یافته است. به‌گفته این مؤسسه، از هر ۱۰نفر، ۷نفر پاسخ خود را از چت‌بات می‌گیرند، بی‌آنکه حتی وارد صفحه‌ای شوند که آن پاسخ را فراهم کرده است. برای سایت‌هایی که درآمدشان از تبلیغات یا اشتراک‌ها تامین می‌شود، کاهش بازدید مساوی است با کاهش درآمد. گرچه برخی دسته‌ها مانند سایت‌های مربوط به سرگرمی و علاقه‌مندی‌ها همچنان عملکرد خوبی دارند، اما سایر حوزه‌ها به‌شدت آسیب دیده‌اند. بسیاری از این سایت‌های آسیب‌دیده، همان‌هایی هستند که معمولا به سؤالات کاربران پاسخ می‌دادند.

• سایت‌های علمی و آموزشی ۱۰درصد از بازدیدکنندگان خود را از دست داده‌اند.
• سایت‌های مرجع ۱۵درصد کاهش ترافیک داشته‌اند.
• سایت‌های سلامت تا ۳۱درصد بازدیدکننده کمتری دارند.

پایان تولید محتوا

مرگ اینترنت پیش از این هم پیش‌بینی شده بود؛ بار اول به‌خاطر شبکه‌های اجتماعی و بار دیگر به‌خاطر اپلیکیشن‌های موبایل. اما هرگز اتفاق نیفتاد. با این حال، هوش مصنوعی شاید بزرگ‌ترین تهدید حاضر برای آن باشد. بدین ترتیب وقتی پولی در کار نباشد تولید محتوایی هم در کار نخواهد بود.

بیشتر بخوانید:

• طرح بزرگ آلمان برای جهش در فناوری هوش مصنوعی

راه‌حل

برخی‌ها راه‌حل‌هایی ارائه کرده‌اند که شرکت‌های هوش مصنوعی را مجبور به پرداخت هزینه کند. همچنین برخی اعتقاد دارند که می‌شود جلوی ورود چت‌بات‌ها را به سایت‌ها و برداشت اطلاعات گرفت. اگر چنین نشود،حتما تولید محتوا کاهش می‌یابد که این امر البته چت‌بات‌ها را نیز ضعیف‌تر می‌کند.

شرکت اوپن‌ای‌آی(OpenAI) قصد دارد ظرف چند هفته آینده، مرورگر وب اختصاصی خود را عرضه کند. طبق گزارش‌ها، این شرکت قصد دارد داده‌های بیشتری را از کاربران خود جمع‌آوری کند.
به گزارش ایسنا، گفته می‌شود شرکت اوپن‌ای‌آی(OpenAI) تقریباً آماده است تا مرورگر وب خود را منتشر کند و این مرورگر می‌تواند ظرف چند هفته آینده به بازار عرضه شود.

به نقل از رویترز، این شرکت قصد دارد خدمات خود را عمیق‌تر در کار و زندگی شخصی کاربران ادغام کند و این مرورگر بخشی از این استراتژی است. همانطور که تلاش آن برای ورود به عرصه سخت‌افزار نیز بخشی از همین استراتژی است.

طبیعتاً قرار است این مرورگر دارای یک چت‌بات به سبک ChatGPT باشد.

طبق گزارش‌ها، «اوپن‌ای‌آی» به دنبال استفاده از مرورگر برای جمع‌آوری داده‌های بیشتری از کاربران است. این همان راهبردی است که با مرورگر کروم(Chrome) به نفع شرکت گوگل عمل کرده است.

همچنین انتظار می‌رود این مرورگر دارای ویژگی‌های هوش مصنوعی عامل، مانند Operator باشد که به عنوان ابزارهایی معرفی می‌شوند که می‌توانند اقداماتی مانند رزرو را از طرف کاربر انجام دهند. دسترسی مستقیم به اطلاعاتی مانند داده‌های مرور وب می‌تواند انجام این کار را برای «اوپن‌ای‌آی» آسان‌تر کند.

گفته می‌شود این مرورگر به گونه‌ای طراحی شده است که بسیاری از تعاملات را در رابط چت‌بات هوش مصنوعی نگه دارد تا اینکه کاربران را به وب‌سایت‌ها هدایت کند. همانند مرور کلی هوش مصنوعی گوگل، این امر می‌تواند مردم را از کلیک روی منابع اطلاعاتی که امثال ChatGPT به آنها متکی هستند، منصرف کند و به طور بالقوه اپراتورهای وب‌سایت را از ترافیک ارزشمند محروم کند.

اگر «اوپن‌ای‌آی» شروع به ارائه دسترسی به کاربران به مرورگر خود کند، از شرکت «Perplexity» پیروی خواهد کرد که روز چهارشنبه مرورگری با عملکردهای هوش مصنوعی عامل‌محور منتشر کرد. این مرورگر موسوم به کامت(Comet)، در حال حاضر فقط برای کسانی که اشتراک «Perplexity Max» را با اشتراک ۲۰۰ دلار در ماه دارند، در دسترس است.

گفتنی است که شرکت اوپرا(Opera) نیز در ماه مه یک مرورگر کاملاً عامل‌محور منتشر کرد.

در حالی که ChatGPT بیش از ۵۰۰ میلیون کاربر فعال هفتگی دارد که «اوپن‌ای‌آی» می‌تواند مرورگر خود را به آنها عرضه کند، اگر این شرکت واقعاً بخواهد مرورگر Chrome را که تخمین زده می‌شود بیش از ۳ میلیارد کاربر دارد، به چالش بکشد، با نبرد سختی روبرو خواهد بود.

همانطور که مرورگر «اوپن‌ای‌آی» بر اساس کد منبع باز گوگل موسوم به کرومیوم(Chromium) که کروم، کامت، «مایکروسافت اج» و اوپرا بر روی آن اجرا می‌شوند، ساخته شده است، گزارش‌های سال گذشته حاکی از آن بود که «اوپن‌ای‌آی» پس از استخدام دو مدیر اجرایی سابق شرکت گوگل که در ایجاد «کروم» نقش داشتند، ممکن است مرورگر خود را بسازد.

گوگل مدت‌هاست که از داده‌های جمع‌آوری‌شده از طریق «کروم» برای کمک به هدف‌گیری تبلیغات استفاده می‌کند. با این حال، وزارت دادگستری آمریکا اواخر سال گذشته اعلام کرد که گوگل باید «کروم» را بفروشد. یک قاضی در اوایل سال ۲۰۲۴ حکم داد که گوگل در بخش جستجو، «انحصارطلب» است و قانون را نقض کرده است. البته گوگل قصد دارد به این حکم اعتراض کند.

«اوپن‌ای‌آی» گفته است که اگر گوگل مجبور به فروش «کروم» شود، علاقه‌مند به خرید محبوب‌ترین مرورگر جهان خواهد بود.

قطعی گسترده در ChatGPT کاربران جهانی را با اختلال مواجه کرد؛ OpenAI در حال بررسی علت فنی این مشکل است.

به گزارش شهرآرانیوز؛ در روز سه‌شنبه، ۱۰ ژوئن ۲۰۲۵، چت‌بات محبوب ChatGPT که توسط شرکت OpenAI توسعه یافته است، با یک قطعی گسترده روبه‌رو شده است که کاربران در سراسر جهان را تحت تأثیر قرار داده است. این مشکل از حدود ساعت ۱۳:۰۰ به وقت اروپای شرقی (EEST) آغاز شد و گزارش‌هایی از عدم دسترسی کاربران به این سرویس یا ناتوانی در استفاده از آن منتشر گردیده است. این رویداد بار دیگر توجه‌ها را به پایداری سرویس‌های مبتنی بر هوش مصنوعی جلب کرده است.

بر اساس اطلاعات منتشرشده در وب‌سایت Downdetector، بیش از ۸۶۰ کاربر در هندوستان در تاریخ ۱۰ ژوئن ۲۰۲۵ گزارش دادند که ChatGPT با اختلال مواجه شده است.

علت قطعی، حدس‌ها و اطلاعات موجود

تاکنون اطلاعات رسمی و دقیقی از سوی OpenAI درباره علت این قطعی منتشر نشده است. با این حال، برخی منابع به مشکلات فنی مانند اختلال در زیرساخت‌های سرور یا فشار بیش از حد بر سیستم اشاره کرده‌اند. در قطعی‌های مشابه در گذشته، عواملی مانند مشکلات سرور یا حتی حملات سایبری به عنوان دلایل احتمالی مطرح شده بودند. برای مثال، در تاریخ ۲۳ ژانویه ۲۰۲۵، قطعی دیگری رخ داده بود که پس از چند ساعت برطرف شد، اما جزئیات آن نیز به طور کامل مشخص نشد. کارشناسان امنیتی هشدار داده‌اند که چنین مشکلاتی می‌تواند ناشی از ضعف‌های امنیتی باشد، هرچند OpenAI این موضوع را تأیید نکرده است.

واکنش OpenAI

شرکت OpenAI در بیانیه‌ای تأیید کرد که کاربران در استفاده از ChatGPT، سورا و APIها با مشکل مواجه شده‌اند. تیم‌های فنی این شرکت اعلام کرده‌اند که در حال بررسی و رفع مشکل هستند و از کاربران درخواست کرده‌اند تا صبور باشند. این شرکت همچنین در تلاش است تا سرویس را در سریع‌ترین زمان ممکن به حالت عادی بازگرداند، اما هنوز زمان مشخصی برای رفع کامل مشکل اعلام نشده است.

سابقه قطعی‌ها و اهمیت پایداری

این اولین بار نیست که ChatGPT با چنین مشکلی مواجه می‌شود. در ماه‌های گذشته نیز گزارش‌هایی از قطعی‌های موقتی منتشر شده بود که نگرانی‌هایی را در مورد قابلیت اطمینان این سرویس ایجاد کرده است. با توجه به اینکه ChatGPT به ابزاری کلیدی برای افراد و سازمان‌ها در زمینه‌های مختلف تبدیل شده، پایداری و امنیت آن از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در گذشته، گزارش‌هایی از سوءاستفاده از این فناوری، مانند تولید بدافزار، نیز منتشر شده بود که ضرورت توجه به مسائل امنیتی را دوچندان می‌کند.

قطعی اخیر ChatGPT بار دیگر چالش‌های مرتبط با سرویس‌های هوش مصنوعی را برجسته کرد. تا زمانی که OpenAI اطلاعات دقیق‌تری درباره علت این مشکل منتشر نکند، گمانه‌زنی‌ها درباره مسائل فنی و امنیتی ادامه خواهد داشت. این رویداد نشان‌دهنده نیاز به سرمایه‌گذاری بیشتر در زیرساخت‌ها و اقدامات پیشگیرانه برای جلوگیری از تکرار چنین حوادثی در آینده است. کاربران نیز می‌توانند با دنبال کردن اخبار رسمی و استفاده از منابع معتبر، خود را با آخرین تحولات هماهنگ کنند.

به گزارش ایرنا از تارنمای تحلیلی «دیکریپت» و نشریه «فوربس»، هر هفته شاهد موج تازه‌ای از تعدیل‌ها تحت تاثیر هجوم هوش مصنوعی به فضای کسب و کار هستیم. شرکت مایکروسافت همزمان با سوگیری به سمت هوش مصنوعی برای تولید و توسعه کد، بیش از ۶ هزار نفر از مهندسین نرم‌افزار خود را تعدیل کرد. همان ماه، شرکت چندملیتی «آی‌بی‌ام» هزاران فقره از مشاغل واحد منابع انسانی خود را حذف کرد.

در ماه فوریه نیز شرکت «مِتا» به عنوان بخشی از اصلاح ساختاری مبتنی بر راهبرد «اولویت‌بخشی به هوش مصنوعی»، سه هزار و ۶۰۰ تن از کارکنان (حدود پنج درصد کل نیروی کار) این شرکت را تعدیل کرد. این نمونه‌ها تنها اتفاقات نادر یا استثنا نیستند بلکه نشانه‌هایی دال بر تغییری بزرگ در اقتصاد جهان به شمار می‌روند.

ثبت نام برای بهره‌مندی از مزایای بیکاری هفته گذشته به بالاترین میزان از پاییز پارسال رسید و شرکت‌های مختلف از «پروکتر اند گمبل» گرفته تا «استارباکس» از برنامه‌ خود برای تعدیل گسترده خبر دادند. اینکه چه میزان از این تعدیل نیروی انسانی تحت تاثیر جنگ تجاری دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکاست، مشخص نیست اما ظهور سامانه‌های خودکار با پیشرانه هوش مصنوعی که وظایف و کارهای روزمره را به آسانی آب خوردن انجام می‌دهند را قطعا نمی‌توان نادیده گرفت.

«جایگزینی نیروی انسانی با هوش مصنوعی»

اگر این جابه‌جایی به نظرتان ناخوشایند می‌آید، این را هم در نظر بگیرید که ما هنوز به مرحله بعدی عصر هوش مصنوعی یعنی «هوش جامع مصنوعی» نرسیده‌ایم. در آن مقطع، هوش مصنوعی قادر به ادراک، یادگیری و استفاده از دانش در طیف وسیعی از مسئولیت‌ها خواهد بود؛ درست مثل یک «انسان». هوش جامع مصنوعی همچنین قادر به استدلال، حل مسئله و انطباق با شرایط جدید بدون برنامه‌ریزی مجدد خواهد بود.

در حالی که بسیاری از کارشناسان بر این باورند که با هوش جامع مصنوعی فاصله بسیار زیادی داریم اما شمار روزافزونی از کارشناسان می‌گویند که تحقق آن ظرف پنج سال آتی محتمل است.

داریو آمودِی، مدیرعامل استارتاپ هوش مصنوعی «آنتروپیک» هفته گذشته با تکرار هشدارهای خود درباره اینکه هوش جامع مصنوعی احتمالا ظرف دو تا سه سال آینده پدیدار خواهد شد، به تیتر نخست رسانه‌ها بدل شد. دنیل کوکوتایلو، تحلیلگر سابق شرکت «اوپن اِی‌آی» که با اشاره به سهل‌انگاری این شرکت در جدی گرفتن مخاطرات ایمنی، با اوپن‌ای‌آی قطع همکاری کرده است، ماه مه در گزارشی مدعی شد که هوش جامع مصنوعی تا اواخر سال ۲۰۲۷ ظهور خواهد کرد.

و بعد از آن؟

برخی از کارشناسان بر این باورند که ما با جهش به «ابرهوش» تنها چند سال فاصله داریم. بسیاری از آنها معتقدند که آخرین مرحله تکامل یعنی جهش به «ابرهوش»، می‌تواند به فروپاشی عمیق ساختار استخدام سنتی و جایگزینی تمام مشاغل از مدیران اجرایی رده‌بالا تا پزشکان، وکلا، دانشمندان و محققان دارایی دکتری و حتی کارآفرین‌هایی که هم‌اکنون با استفاده از هوش مصنوعی در حال ثروت‌اندوزی هستند، منجر شود!

ما به هیچ وجه آماده نیستیم!

هوش جامع مصنوعی با توانایی استدلال، وفق‌پذیری و عملکردی به مراتب بهتر از انسان در تقریبا تمام حیطه‌ها، به مسئولیت‌هایی فراتر از وظایف روزمره تعمیم خواهد یافت.

بن گویرتزل، مدیر عامل و بنیانگذار «سینگیلارتی‌نت» دراین‌باره گفت: زمانی که هوش مصنوعی فقط اندکی از انسان باهوش‌تر شود، شاهد موج گسترده بیکاری خواهیم بود. مشاغل دفتری و «یقه‌سفیدها» (کارمندان) هم در صف اول هستند اما فکر می‌کنم که خیلی زود به لوله‌کش‌ها، برق‌کارها، سرایدارها و همه و همه سرایت خواهد کرد!

به گفته وی، هوش مصنوعی سال‌هاست که در حوزه دقت تشخیص نسبت به پزشکان عملکرد بهتری داشته اما صنایعی همچون بهداشت و درمان به دلیل قدرت تشکیلاتی و همچنین الزامات مجوز، مقابل جایگزینی با هوش مصنوعی مقاومت کرده‌اند!

وی اضافه کرد: کارمندان دفتری کسی را ندارند که از آنها دفاع کند. قدیمی‌ها و آنهایی که در کرسی قدرت هستند، می‌توانند از شغل‌ خودشان حفاظت کنند و در واقع آنها کسانی هستند که تصمیم می‌گیرند که هوش مصنوعی چطور گسترش پیدا کند. بنابراین، پر واضح است که آنها قصد ندارند که خودشان را با هوش مصنوعی جایگزین کنند.

به باور گویرتزل، هوش مصنوعی هنوز به آن شدتی که در حال کنار زدن یقه‌سفیدهاست، نتوانسته در مشاغل «یقه‌آبی‌ها» (متخصصان فنی) اختلال ایجاد کند چون سخت‌افزارها هنوز به این مرحله نرسیده‌اند. به عبارت دیگر، از آنجا که هوش مصنوعی در بخش نرم‌افزاری با سرعتی زیاد از علم رباتیک سبقت گرفته، مسلما یقه‌سفیدها قربانی‌های بزرگ تعدیل نیروی کار هستند و یقه‌آبی‌ها همچنان نسبتاً دست‌نخورده‌ باقی مانده‌اند؛ البته فعلا!

نیمی از مشاغل غیرتخصصی از بین خواهند رفت

آمودِی در تازه‌ترین گفت‌وگوی خود هشدار داد که اختلال در مشاغل ناشی از پیشرفت هوش مصنوعی، فاصله چندانی با ما ندارد و در حال شدت و سرعت گرفتن است. به باور وی، ۵۰ درصد مشاغل غیر تخصصی ظرف یک تا پنج سال آتی محو خواهند شد. از جمله این مشاغل می‌توان به کارآموزهای حقوقی، مالی، مشاوره‌ای، بازاریابی و فناوری اشاره کرد.

از آنجا که ابزار هوش مصنوعی به طور روزافزون قادر به ارزیابی، نوشتن، برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری هستند، بسیاری از مشاغل انسانی هم‌اکنون منسوخ تلقی می‌شوند. آمودی در مصاحبه‌ای مجزا با سی‌ان‌ان با تکرار ادعای قبلی خود، هشدار داد که گذار به هوش مصنوعی به اندازه‌ای سریع خواهد بود که بشر نمی‌تواند خود را برای آن آماده کند.

یقه‌سفیدها زیر تیغ هوش مصنوعی!

اگر جزو پشت میزی‌ها هستید و یک نمایشگر جلوی‌تان قرار دارد، شما همین حالا در شعاع انفجار هوش مصنوعی هستید!

توبیاس سیتسما، اقتصاددان شرکت «رَند کورپوریشن» به «دیکریپت» گفت: بیشترین خطر متوجه مشاغلی است که نیازمند تحصیلات عالی‌تر، حقوق بیشتر و مسئولیت‌های شناختی هستند! از لحاظ تاریخی، این نوع از تاثیرپذیری از هوش مصنوعی با کاهش اشتغال نسبت داشته است.

طبق گزارش فدرال رزرو نیویورک که آوریل ۲۰۲۵ منتشر شد، فارغ‌التحصیلان مهندسی رایانه دوبرابر بیشتر از گرایش‌های رشته تاریخچه هنر در معرض بیکاری ناشی از ظهور هوش مصنوعی هستند.

در فهرست زیر به تعدادی از مشاغلی اشاره شده است که به گفته اقتصاددانان در اولویت اول خطر هوش مصنوعی قرار دارند:

مهندسین نرم‌افزار: شرکت‌های برای تولید، بازنگری و بهینه‌سازی کُدنویسی از هوش مصنوعی بهره می‌برند.

کارکنان واحد منابع انسانی: هوش مصنوعی برای غربال روزمه‌ها، ارزیابی عملکرد کارکنان و نگارش نامه قطع همکاری مورد استفاده قرار می‌گیرند. ‌

کارآموزهای حقوق: هوش مصنوعی قادر به خلاصه‌سازی پرونده‌های حقوقی، بررسی قراردادها و تهیه پیش‌نویس یافته‌هاست.

کارکنان واحد پشتیبانی و امور مشتریان: ربات‌های پاسخگو به منظور تعامل با مشتریان و رسیدگی به درخواست‌ مشتریان برای خدمات پس از فروش، مورد استفاده قرار می‌گیرند.

تحلیلگران مالی: الگوهای هوش مصنوعی می‌توانند حجم بالای داده‌ها را تحلیل و گزارش‌های کارآمدتر و دقیق‌تری نسبت به انسان تولید کنند.

تولیدکننده‌های محتوا: تولیدکنندگان، ویراستارها و طراحان گرافیکی همین حالا با ابزارهای هوش مصنوعی تولید محتوا دست به یقه هستند.

خواه هوش مصنوعی ما را به «آرمانشهر پسا اشتغال» هدایت کند یا در منجلاب «ویرانه‌ای نابرابری» فرو ببرد، یک موضوع روشن است: «اگر هنوز فکر می‌کنید که هوش مصنوعی اول سراغ یقه‌آبی‌ها می‌رود، کلاه‌تان پس معرکه است. هوش مصنوعی درست یقه همکارتان را می‌گیرد؛ منتظر هم نمی‌ماند!

مقوله هوش مصنوعی در حالی به یک موضوع راهبردی در سطح جهانی با پیامد‌های امنیتی، اقتصادی و اخلاقی بدل شده که بحث تأسیس یک «آژانس بین‌المللی هوش مصنوعی» مشابه آژانس انرژی اتمی مطرح است و کشور‌های پیشرو در حال تدوین و پیاده‌سازی چارچوب‌های جامع حکمرانی برای این فناوری تحول‌آفرین هستند. معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری به سمت تأسیس «صندوق زیرساخت هوش مصنوعی» با سرمایه اولیه ۱۰ هزار میلیارد تومان (۱۰ همت) حرکت کرده است. اگرچه این صندوق می‌تواند به عنوان ابزار حمایت از زیست‌بوم نوآوری، تقویت زیرساخت‌های پردازشی و تسهیل مشارکت بخش خصوصی مؤثر باشد، اما پرسش‌های اساسی‌تری فراتر از بودجه و تجهیزات مطرح است: آیا هوش مصنوعی را باید صرفاً یک فناوری رقابتی و بازارمحور دانست؟ نقش دولت در این میان چیست؟ و مهم‌تر از همه چه سازوکار حاکمیتی‌ای می‌تواند تضمین کند توسعه این فناوری حیاتی در آینده به گروگان منافع محدود بازیگران خاص یا شرایط بازار تبدیل نشود؟ اینجاست که ضرورت شکل‌گیری یک نهاد فراگیر حاکمیتی برای حکمرانی ملی بر هوش مصنوعی بیش از پیش احساس می‌شود. 

طبق اعلام رسمی، این صندوق با مشارکت بخش خصوصی و معاونت علمی ایجاد شده و هدف آن تقویت زیرساخت‌هایی، چون پردازش‌گر‌ها (GPU فارم‌ها) سرور‌های محاسباتی، فضای ابری، تجهیزات کلان‌داده و پشتیبانی از شرکت‌های فعال در هوش مصنوعی است. نکته مهم آن است که بخش خصوصی می‌تواند آورده مالی یا تجهیزاتی وارد کند و دولت نیز به‌صورت تطبیقی سهم مشارکت خود را تا دو برابر افزایش خواهد داد. همچنین مالکیت زیرساخت‌ها قرار است عمدتاً در اختیار شرکت‌های خصوصی باشد و معاونت صرفاً نقش تسهیل‌گر ایفا کند. در ظاهر، این مدل ترکیبی دولت- بازار به‌روز و جذاب به نظر می‌رسد، اما در یک لایه عمیق‌تر، این پرسش مطرح می‌شود که آیا کافی است هوش مصنوعی را صرفاً با رویکرد اقتصادی و زیرساختی ببینیم؟ یا این حوزه نیازمند حکمرانی و نهاد تنظیم‌گر است؟

علم یا فناوری؟ مسئله این است

در ادبیات علمی و فلسفه علم، هوش مصنوعی را نمی‌توان صرفاً یک فناوری قلمداد کرد. این حوزه در واقع تلفیقی است از علم‌های پایه مانند شناخت‌شناسی، منطق، ریاضیات، زبان‌شناسی و روانشناسی شناختی و فناوری‌هایی کاربردی همچون الگوریتم‌نویسی، طراحی سخت‌افزار، شبکه‌های عصبی و سیستم‌های پردازش داده. این ترکیب منحصر‌به‌فرد باعث می‌شود هوش مصنوعی همزمان هم محصول علوم نظری باشد و هم ابزار فنی. برخلاف فناوری‌هایی مانند پل‌سازی یا سدسازی که بیشتر مبتنی بر اصول مهندسی و محاسبات ایستا هستند، هوش مصنوعی ذاتاً پویا، یادگیرنده و تحول‌پذیر است. این ویژگی‌ها آن را در مرز «علم» و «فناوری» قرار می‌دهند و باعث می‌شوند آثار و تبعات آن، نه فقط فنی، بلکه عمیقاً اجتماعی، اخلاقی و سیاسی باشند. وقتی با پدیده‌ای مواجهیم که قدرت آن می‌تواند با انرژی اتمی یا تسلیحات مدرن رقابت کند، نمی‌توان صرفاً با رویکرد بازار، رقابت‌پذیری یا تخصیص بودجه با آن مواجه شد. پرسش اصلی اینجاست: آیا می‌توان با تزریق سرمایه به چند شرکت یا دانشگاه، آینده این فناوری راهبردی را تضمین کرد؟ یا نیازمند طراحی یک مدل جامع حکمرانی و نظارت ملی هستیم؟

جهان به کدام سو می‌رود؟ 

در جهان، هوش مصنوعی به‌سرعت در حال تبدیل‌شدن به یک موضوع راهبردی امنیتی، اقتصادی و حتی اخلاقی است. در این فضا، پرسش اصلی این است: اگر جهان به سمت نهادسازی و تنظیم‌گری حاکمیتی برای هوش مصنوعی می‌رود، آیا ایران نباید از هم‌اکنون در فکر ساختار مشابهی باشد؟ نگاه صرفاً خصوصی به هوش مصنوعی، بدون حضور ساختار‌های حکمرانی می‌تواند تبعات خطرناکی داشته باشد:

- تمرکز منابع پردازشی در دست چند شرکت خاص: در غیاب نظارت دقیق، شرکت‌های دارای زیرساخت می‌توانند دسترسی رقبا را محدود یا قیمت‌گذاری ناعادلانه کنند. 

- انباشت داده و قدرت الگوریتمی: شرکتی که هم زیرساخت دارد و هم داده، می‌تواند به‌سرعت به بازیگر غالب تبدیل شود و دیگران را از چرخه خارج کند. 

- احتمال گروگان‌گیری الگوریتمی: اگر زیرساخت‌های حیاتی مثلاً در آموزش، بهداشت و انرژی بر بستر مدل‌ها و پلتفرم‌های بخش خصوصی توسعه یابند، در صورت تعارض منافع یا بحران سیاسی، امکان سوءاستفاده یا قطع خدمات وجود دارد. 

چه باید کرد؟

۱. تشکیل نهاد تنظیم‌گر ملی هوش مصنوعی: مشابه سازمان تنظیم مقررات در حوزه مخابرات یا انرژی، هوش مصنوعی هم نیاز به نهاد ناظر و سیاستگذار دارد. این نهاد باید فرادست معاونت علمی باشد و دارای استقلال نسبی، ساختار تخصصی و ابزار‌های قانونی باشد. 

۲. شفاف‌سازی مشارکت بخش خصوصی در صندوق: مشخص شود چه شرکت‌هایی چه منابعی وارد صندوق می‌کنند، چه خدماتی ارائه می‌دهند و چگونه نرخ‌گذاری می‌شود. 

۳. ایجاد «سکوی ملی هوش مصنوعی» به‌عنوان زیرساخت عمومی: باید بخشی از زیرساخت‌ها به‌صورت متن‌باز، شفاف و در دسترس عموم پژوهشگران و شرکت‌های کوچک قرار گیرد. 

ایجاد «صندوق زیرساخت هوش مصنوعی» با سرمایه اولیه ۱۰ هزار میلیارد تومان (۱۰ همت) بدون تردید گامی مهم و ارزشمند در مسیر تقویت زیست‌بوم هوش مصنوعی کشورمان است؛ گامی که می‌تواند بخشی از خلأ‌های زیرساختی کشور در حوزه پردازش‌های سنگین، ذخیره‌سازی داده و توسعه پلتفرم‌های بومی را جبران کند. با مشارکت بخش خصوصی و حمایت تطبیقی دولت، این صندوق می‌تواند موتور محرکی برای رونق اقتصاد دانش‌بنیان و توسعه فناوری‌های پایه‌ای در کشور باشد، اما باید توجه داشت هوش مصنوعی صرفاً یک ابزار فناورانه یا مزیت رقابتی اقتصادی نیست. این فناوری دارای ابعاد پیچیده و عمیقی در حوزه‌های امنیت ملی، حاکمیت داده، اخلاق عمومی، فرهنگ، سیاستگذاری عمومی و حتی قدرت نرم بین‌المللی است. توسعه بی‌ضابطه و بی‌پشتوانه هوش مصنوعی به‌ویژه زمانی که مالکیت زیرساخت‌ها در اختیار بازیگران خصوصی قرار گیرد، می‌تواند به تمرکز ناعادلانه قدرت، سوءاستفاده از داده‌های حساس و حتی گروگان‌گیری فناوری در مقاطع بحرانی منجر شود. در غیاب یک چارچوب حکمرانی مشخص و نهادی تنظیم‌گر، امکان دارد تصمیم‌گیری‌های حیاتی درباره دسترسی به زیرساخت‌ها، الگوریتم‌ها، داده‌ها و خدمات پایه‌ای بر بستر هوش مصنوعی در اختیار بازیگرانی قرار گیرد که منافع اقتصادی را بر منافع ملی ترجیح دهند. این یعنی وابستگی به تصمیم‌های خارج از کنترل حاکمیت و تضعیف امنیت فناوری کشور. از این‌رو در کنار راه‌اندازی این صندوق لازم است نهاد‌های حاکمیتی کشور به فوریت به طراحی سازوکار‌های حکمرانی ملی بر هوش مصنوعی، تدوین سیاست‌های تنظیم‌گری و تأسیس نهادی تخصصی با اختیارات قانونی در این حوزه بیندیشند؛ نهادی که بتواند تعادل بین نوآوری، امنیت، عدالت و منافع عمومی را برقرار کند.

منبع: روزنامه جوان

معاون سیاستگذاری اقتصاد دیجیتال وزارت ارتباطات گفت: سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی به‌زودی شرایط اعطای مجوز به اپراتورهای جدید را بدون اعمال محدودیت در تعداد مجوزها اعلام خواهد کرد.

احسان چیت ساز معاون سیاستگذاری و برنامه ریزی توسعه فاوا و اقتصاد دیجیتال وزارت ارتباطات، در گفتگو با خبرنگار مهر در خصوص اعطای مجوز به اپراتورهای هوش مصنوعی، گفت: وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات به‌هیچ‌وجه به دنبال ایجاد محدودیت نیست و در چارچوب مأموریت‌های کلیدی خود، تمرکز ویژه‌ای بر مقوله حکمرانی داده و توسعه زیرساخت‌های مرتبط با حوزه هوش مصنوعی دارد.

وی افزود: در همین راستا، سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی به‌زودی شرایط اعطای مجوزها را بدون اعمال محدودیت در تعداد مجوزها اعلام خواهد کرد. چارچوب اولیه برای خدمات این اپراتورها مشخص شده و پس از تصویب نهایی در کمیسیون تنظیم مقررات، اطلاع‌رسانی خواهد شد.

معاون وزیر ارتباطات در خصوص برنامه این وزارتخانه جهت حمایت از کسب و کارهای اینترنتی بیان کرد: وزارت ارتباطات ظرفیتی با نام کارگروه اقتصاد دیجیتال دارد که بر اساس اختیارات ماده ۱۳۸ قانون اساسی تشکیل شده، این کارگروه در حال ایجاد هم‌گرایی بین نهادها و کاهش تنظیم‌گری‌های بخشی است که مانع رشد کسب‌وکارهای دیجیتال شده‌اند. از این رو، تلاش می‌شود با بهره‌گیری از ظرفیت‌های این کارگروه و ایجاد هماهنگی و تعامل گسترده‌تر میان دستگاه‌ها، مسیر اصلاح این نوع تنظیم‌گری‌ها هموار گردد؛ به‌نحوی که محدودیت‌های موجود، در راستای تحقق توسعه فراگیر و پایدار اقتصاد دیجیتال کشور کاهش یابد.

وی در پایان افزود: شایان ذکر است که کارگروه اقتصاد دیجیتال به‌صورت منظم و ماهیانه جلسات تخصصی برگزار می‌کند و در این نشست‌ها، چالش‌ها و مسائل پلتفرم‌ها و شرکت‌های فعال در زیست‌بوم دیجیتال کشور، با نگاه حمایتی و حل‌مسأله‌محور مورد بررسی قرار می‌گیرد.

در دنیایی که فناوری با سرعت نور پیش می‌تازد هوش مصنوعی دیگر تنها در داستان‌های علمی‌تخیلی زندگی نمی‌کند بلکه آرام و پیوسته در حال تغییر چهره آموزش است. از کلاس‌های هوشمند کودکستان‌ها تا دانشگاه‌های آینده‌محور. هوش مصنوعی به یکی از تأثیرگذارترین عوامل در تحول نظام‌های آموزشی تبدیل شده است اما این تحول فرصت‌ها و چالش‌های عمیقی نیز به همراه دارد.

در دنیای پرشتاب امروز که فناوری به ‌ویژه هوش مصنوعی (AI) با سرعتی چشمگیر در حال نفوذ به همه ابعاد زندگی است نظام‌های آموزشی نیز ناگزیر از بازنگری، تطبیق و تحول هستند. هدف از نگارش این متن بررسی نقش و تأثیر هوش مصنوعی در حوزه آموزش است؛ از آموزش کودکان و طراحی محیط‌های یادگیری نوین تا تحول در نظام آموزش عالی و فرصت‌های ناشی از شخصی‌سازی یادگیری.

در این متن تلاش شده است تا ابتدا با مروری بر پیشینه نظری و تاریخی هوش مصنوعی، زمینه‌ای برای درک بهتر تحولات اخیر فراهم شود، سپس به کاربردهای عملی، فرصت‌ها، چالش‌ها و راهکارهای اجرایی در پیاده‌سازی AI در آموزش پرداخته شود. محور اصلی بحث پاسخ به این پرسش بنیادین است که چگونه می‌توان از ظرفیت‌های هوش مصنوعی برای افزایش کیفیت، عدالت و اثربخشی آموزشی بهره برد و در عین حال موانع آن را نیز به‌ درستی شناخت و مدیریت کرد.

هوش مصنوعی: از جرقه‌های تخیل ادبی تا انقلاب علمی قرن بیست‌ و یکم

سرگذشت هوش مصنوعی ترکیبی شگفت‌انگیز از تخیل ادبی و تلاش‌های علمی است. ریشه‌های مفهومی آن را می‌توان در دهه ۱۹۴۰ جست‌وجو کرد زمانی که ایزاک آسیموف در داستان علمی-تخیلی خود «Runaround» برای نخستین‌بار «سه قانون رباتیک» را معرفی کرد قوانینی که بعدها الهام‌بخش بسیاری از پژوهشگران حوزه رباتیک و هوش مصنوعی شد از جمله ماروین مینسکی یکی از بنیان‌گذاران هوش مصنوعی مدرن.

همزمان در آن سوی اقیانوس، آلن تورینگ ریاضی‌دان بریتانیایی در خلال جنگ جهانی دوم با ساخت دستگاه رمزگشای «بمب» و ایده‌پردازی درباره ماشین‌های هوشمند زمینه‌ساز تحولی بنیادین شد. او در سال ۱۹۵۰ با مقاله معروفش «ماشین‌های محاسباتی و هوش» آزمون تورینگ را پیشنهاد داد معیاری که هنوز هم برای سنجش هوشمندی سیستم‌های مصنوعی استفاده می‌شود.

در سال ۱۹۵۶ اصطلاح «هوش مصنوعی» به طور رسمی در کارگاه تابستانی دارتموث توسط مینسکی و جان مک‌کارتی مطرح شد. اگرچه هوش مصنوعی برای مدتی در حاشیه بود اما با ظهور کلان ‌داده‌ها رشد توان پردازش رایانه‌ها و پیشرفت الگوریتم‌های یادگیری این فناوری در دهه‌های اخیر به‌ سرعت وارد عرصه‌های گوناگون زندگی بشر شده است.

هوش مصنوعی (AI) تلاشی است برای بازسازی یا شبیه‌سازی فرآیندهای شناختی انسان در ماشین‌ها؛ از درک زبان و تصمیم‌گیری گرفته تا یادگیری و حل مسئله. با اینکه هنوز تعریف جامع و مورد اجماعی برای آن وجود ندارد اما می‌توان آن را مجموعه‌ای از نظریه‌ها، ابزارها و فناوری‌هایی دانست که هدفشان توسعه سیستم‌هایی با قابلیت انجام وظایف هوشمندانه انسانی است. [۱]

نقش هوش مصنوعی در یادگیری کودکان

پژوهش‌ها نشان می‌دهند که آموزش هوش مصنوعی به کودکان به ‌ویژه در سال‌های اولیه زندگی، ضرورتی اجتناب ‌ناپذیر است. سه دلیل عمده برای این موضوع مطرح شده است: نخست آشنایی با کارکردهای اساسی هوش مصنوعی و چگونگی استفاده از برنامه‌های مبتنی بر آن، بخشی جدایی‌ناپذیر از سواد دیجیتال در دنیای امروز است. در جامعه‌ای که روز ‌به ‌روز هوشمندتر می‌شود لازم است کودکان از همان ابتدا با مفاهیم پایه‌ای هوش مصنوعی آشنا شوند تا بتوانند در آینده شهروندانی توانمند و آگاه باشند.

البته یادگیری مفاهیم مرتبط با هوش مصنوعی باید متناسب با سن و سطح درک ذهنی کودکان طراحی شود. استفاده از برنامه‌ها و پلتفرم‌هایی که با مراحل رشد شناختی کودکان هم‌ راستا هستند، می‌تواند بستر مؤثری برای آموزش فراهم آورد. برای مثال بهره‌گیری از هوش مصنوعی در آموزش املا، تلفظ صحیح کلمات، تنظیم سطح یادگیری فردی و نیز آموزش‌های مبتنی بر وب و فضای آنلاین می‌تواند در ارتقای توانایی‌های تحصیلی و زبانی کودکان نقش مؤثری داشته باشد.

ابزارهایی مانند ربات‌های آموزشی، بازی‌های هوشمند و اسباب‌بازی‌های تعاملی مجهز به هوش مصنوعی، زمینه‌ای برای تقویت مهارت‌هایی چون خلاقیت، مشارکت، بیان احساسات و طرح پرسش در کودکان فراهم می‌سازند. همچنین فناوری‌هایی چون واقعیت مجازی (VR) و سه ‌بعدی‌سازی محتوا به یادگیری عمیق‌تر مفاهیم درسی کمک می‌کنند. [۲]

کاربردهای به ‌کارگیری هوش مصنوعی در نظام آموزشی

صابر صالح‌نژاد در پژوهشی علمی با هدف ارائه مدلی برای استفاده از هوش مصنوعی در نظام آموزش و پرورش ایران می‌نویسد: به ‌کارگیری هوش مصنوعی می‌تواند تأثیرات مثبتی بر ارتقای کیفیت آموزش، ارزشیابی دقیق‌تر و بهبود فرآیند یاددهی و یادگیری داشته باشد.

صالح‌نژاد در پژوهش خود معتقد است که هوش مصنوعی با استفاده از الگوریتم‌های تحلیل داده و یادگیری ماشینی قادر است نیازهای خاص هر دانش‌آموز را شناسایی کرده و محتوا و مسیر آموزشی شخصی‌سازی‌ شده ارائه دهد. همچنین این فناوری می‌تواند با تشخیص نقاط ضعف و قوت دانش‌آموزان و ارائه بازخوردهای فوری فرایند یادگیری را مؤثرتر و هوشمندانه‌تر کند. وی نتیجه می‌گیرد که به‌ کارگیری هوش مصنوعی نه‌ تنها باعث افزایش کیفیت آموزش و ارزشیابی می‌شود بلکه می‌تواند در خلق تجربه یادگیری نوآورانه و منطبق با نیازهای فردی هر دانش‌آموز نقش‌آفرینی کند. [۳]

افزون بر این مطالعه‌ای با عنوان «هوش مصنوعی در خدمت آموزش» نشان می‌دهد که یکی از کاربردهای مهم هوش مصنوعی نمره‌دهی خودکار است. اگرچه هوش مصنوعی نمی‌تواند جایگزین کامل انسان شود اما می‌تواند فرآیند ارزیابی را با دقتی نزدیک به انسان انجام دهد. در حال حاضر نمره‌دهی خودکار برای سوالات چندگزینه‌ای و جای ‌خالی رایج شده و ارزیابی سوالات تشریحی نیز در آینده‌ای نزدیک ممکن خواهد بود.

از آنجا که معلمان همیشه در دسترس نیستند و دانش‌آموزان نیاز دائمی به راهنمایی دارند، استفاده از مربی هوش مصنوعی می‌تواند راه‌حل مؤثری باشد؛ به ‌ویژه برای دانش‌آموزانی که دچار اضطراب اجتماعی یا تحصیلی هستند، این فناوری می‌تواند حمایت آموزشی مستمر و بدون استرس فراهم کند. [۴]

در یکی دیگر از تحقیقات انجام شده با عنوان «تحلیل فرصت‌ها و چالش‌های یادگیری شخصی‌سازی شده مبتنی بر هوش مصنوعی در آموزش عالی ایران» آمده است: هوش مصنوعی می‌تواند به ‌عنوان عاملی مؤثر در اصلاح نظام آموزشی ایفای نقش کند به‌ ویژه با شخصی‌سازی محتوا و روش‌های آموزشی براساس نیازها و ترجیحات یادگیرندگان. این تحول موجب می‌شود آموزش از شکل سنتی و معلم‌ محور فاصله گرفته و به سمت مدلی یادگیرنده‌ محور و مشارکتی حرکت کند؛ مدلی که در آن دانشجو در تعیین اهداف، پیگیری پیشرفت و بازتاب یادگیری خود نقش فعالی دارد.

هوش مصنوعی همچنین موجب افزایش عدالت آموزشی از طریق تقویت آموزش از راه دور و دسترسی جهانی به منابع یادگیری می‌شود. از سوی دیگر عملکرد یادگیرندگان نیز بهبود می‌یابد زیرا AI می‌تواند مسیرهای یادگیری را متناسب با سطح، سبک و توانایی هر فرد تنظیم کند.

در حوزه آموزش استادان، هوش مصنوعی ابزارهایی فراهم می‌کند که امکان تجزیه ‌و تحلیل دقیق‌تر داده‌های دانشجویی، ارائه بازخوردهای هدفمند و تسهیل طراحی تمرین‌ها را ممکن می‌سازد. همچنین AI در پژوهش نیز مفید است و با خودکارسازی تحلیل داده‌ها، سرعت و دقت تصمیم‌گیری اساتید را افزایش می‌دهد.

یکی دیگر از مزایای مهم این نوع آموزش تأثیر آن بر آمادگی شغلی دانشجویان است. محیط‌های یادگیری شخصی‌سازی‌ شده با تأکید بر مهارت‌های قرن بیست ‌و ‌یکم مانند تفکر انتقادی، خلاقیت، حل مسئله و همکاری دانشجویان را برای ورود به بازار کار پویا و جهانی آماده می‌کنند. این نوع آموزش ساختاری منسجم و خود تنظیم دارد که موجب افزایش مسئولیت‌پذیری و استقلال یادگیرندگان نیز می‌شود. [۵]

در پژوهشی با عنوان «هوش مصنوعی و فناوری‌های نو در نظام‌های آموزشی» به برخی دیگر از مزایای کلیدی هوش مصنوعی در آموزش اشاره شده است. از جمله می‌توان به آموزش آنلاین و ترکیبی: تسهیل یادگیری منعطف و شخصی‌سازی محتوا از طریق پلتفرم‌های تطبیقی. ارزیابی و آزمون تطبیقی: تنظیم سطح سوالات براساس توانایی فردی دانش‌آموز برای ارزیابی دقیق‌تر. جمع‌آوری و تحلیل کلان‌داده‌ها: کمک به تصمیم‌گیری بهتر آموزشی با بررسی روندها و الگوهای یادگیری. مداخله زود هنگام و آموزش ویژه: شناسایی سریع ناتوانی‌های یادگیری و ارائه پشتیبانی به موقع برای دانش‌آموزان با نیازهای خاص اشاره کرد. نویسندگان این مقاله بر این باورند که ادغام هوش مصنوعی در آموزش نه ‌تنها می‌تواند فرآیند یادگیری را بهینه کند بلکه با تشخیص به ‌موقع مشکلات، فرصت‌های یادگیری عادلانه‌تری را برای همه دانش‌آموزان فراهم می‌آورد. [۶]

هوش مصنوعی؛ گامی بلند به‌ سوی عدالت آموزشی جهانی

هوش مصنوعی در حال تبدیل شدن به ابزاری مؤثر برای تقویت همکاری بین معلمان و دانش‌آموزان است. این فناوری با استفاده از تحلیل داده‌های یادگیری، امکان شخصی‌سازی آموزش، بهبود عواطف و مشارکت دانش‌آموزان و کاهش فشارهای روانی را فراهم می‌کند.

براساس پیش‌بینی‌ها در دهه‌های آینده (۲۰۳۰ تا ۲۰۴۰) هوش مصنوعی می‌تواند به سطحی از توانایی‌های شناختی انسان بالغ برسد. این تحول از طریق پیشرفت در پنج حوزه کلیدی: آگاهی، معنا، یادگیری، فرهنگ و خلاقیت محقق خواهد شد.

در آینده‌ای نزدیک با کمک هوش مصنوعی امکان کاهش نابرابری‌های آموزشی فراهم می‌شود به ‌گونه‌ای که عوامل محل تولد و وضعیت اقتصادی تأثیر کمتری بر کیفیت یادگیری داشته باشند. این چشم‌انداز مستلزم اعتماد به پتانسیل مثبت فناوری در طراحی آموزش و پژوهش‌های آموزشی آینده است. [۷]

چالش‌های پیاده‌سازی هوش مصنوعی در آموزش

استقرار هوش مصنوعی در نظام آموزش عالی ایران با موانع متعددی مواجهه است که در ۶ محور اصلی دسته‌بندی می‌شوند: زیرساختی، فرهنگی، قانونی، انسانی، مداخله‌گر و ملزومات اجرایی. هر یک از این عوامل نقشی تعیین‌کننده در ایجاد محدودیت‌ها و کندی توسعه فناوری در این حوزه ایفا می‌کنند. از جمله مهم‌ترین چالش‌ها می‌توان به ضعف زیرساخت‌های فنی مانند سرعت پایین اینترنت، نبود تجهیزات بومی و همچنین مقاومت فرهنگی و اجتماعی نسبت به تغییر اشاره کرد.

نبود قوانین مشخص و کمبود نیروی متخصص نیز به عنوان موانعی جدی شناسایی شده‌اند که مانع پذیرش و استفاده مؤثر از هوش مصنوعی در دانشگاه‌ها می‌شود. بسیاری از اساتید برای پیاده‌سازی مؤثر این روش آموزش کافی ندیده‌اند و درک روشنی از نقش خود در چنین نظامی ندارند.

همچنین نگرانی‌های اخلاقی، فرهنگی و مقاومت در برابر تغییر از جمله موانعی هستند که می‌توانند اجرای این رویکرد را با مشکل مواجه کنند. از سوی دیگر نیاز به همکاری خانواده‌ها در فرایند آموزش و حمایت مؤثر آن‌ها نیز مطرح است.

راهکارهای پیاده‌سازی هوش مصنوعی در آموزش

برای عبور از چالش‌ها راهکارهایی چون توسعه شبکه‌های پایدار، ارتقاء تجهیزات دیجیتال، تدوین چارچوب‌های قانونی شفاف، تربیت نیروی انسانی متخصص، اجرای دوره‌های آموزشی برای اساتید و دانشجویان و برگزاری کمپین‌های آگاهی‌بخشی عمومی پیشنهاد شده است.

در سطح کلان سرمایه‌گذاری هدفمند در فناوری، تعاملات بین‌المللی و حمایت از تولید داخلی نرم‌افزار و سخت‌افزار از جمله اقداماتی است که می‌تواند زمینه‌ساز تحول در نظام آموزش عالی کشور شود.

افزون براین برای بهره‌برداری بهتر از هوش مصنوعی در نظام آموزش و پرورش کشور می‌توان پیشنهادها زیر را در نظر گرفت؛ ارائه دوره‌های آموزشی به معلمان برای آشنایی با فناوری‌های هوش مصنوعی و روش‌های بهره‌برداری از آن در فرایندهای آموزشی، توسعه زیرساخت‌های فنی مانند تجهیزات به ‌روز و شبکه‌های ایمن، حفظ امنیت اطلاعات و داده‌های آموزشی در سیستم‌های هوشمند و ترویج فرهنگ استفاده از هوش مصنوعی در دانشگاه‌ها.

بی‌توجهی به این موانع نه ‌تنها موجب تشدید شکاف دیجیتال می‌شود بلکه در بلندمدت می‌تواند تأثیرات منفی اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی گسترده‌ای به همراه داشته باشد.

پی‌نوشت

[۱] . برای اطلاع بیشتر درباره فراز و نشیب‌های پیدایش هوش مصنوعی بنگرید به : مایکل هانلین، تاریخچه مختصری از هوش مصنوعی: گذشته، حال و آینده هوش مصنوعی، فصلنامه تمدن حقوقی، سال۶، شماره ۱۸، ۱۴۰۲.

[۲] . فرهاد شفیع‌پور مطلق، هوش مصنوعی در آموزش و پرورش: چیستی، چرایی و چگونگی، فصلنامه آموزش و پرورش متعالی، دوره سوم، شماره چهار، ۱۴۰۲.

[۳] . صابر صالح‌نژاد بهرستاقی و همکاران، ارائه مدل به کارگیری هوش مصنوعی در نظام آموزش‌وپرورش کشور: پیشایندها و پیامدها، فصلنامه ایده‌های نوین روانشناسی، دوره ۲۰، شماره ۲۴، ۱۴۰۳.

[۴]. سید علی محمد مختاری، ریحانه رضوانی، کاربرد هوش مصنوعی در آموزش تاریخ، مجله پژوهش در آموزش تاریخ، دوره۳، شماره۴، ۱۴۰۱.

[۵] . صادق احمدی، داود طهماسب‌زاده شیخلار، تحلیل فرصت‌ها و چالش‌های یادگیری شخصی‌سازی شده مبتنی بر هوش مصنوعی در آموزش عالی ایران، دوفصلنامه مطالعات برنامه‌ریزی آموزشی، دوره ۱۳، شماره ۲۶، ۱۴۰۳.

[۶] . بنگرید به دل‌آرا جعفری، هوش مصنوعی و فناوری‌های نو در نظام‌های آموزشی، فصلنامه پژوهش‌های نوین در اموزش و پرورش، شماره۴، ۱۴۰۲.

[۷] . رزا حسین‌زاده، نقش فناوری‌های نوین و هوش مصنوعی در بهبود فرایندهای آموزشی: یک مطالعه مروری در آموزش ابتدایی، پژوهش در مطالعات برنامه‌ریزی درسی، دوره ۴، شماره ۲، پیاپی ۷، ۱۴۰۳.