برخی از افراد با سو استفاده از نبود نظارت دقیق بر فضای مجازی، با انتشار تصاویر برهنه از مشتریان به دنبال جذب مشتری و رونق کسب و کارشان هستند.
صفحه اینستاگرام را که باز می‌کنی با هزاران تبلیغ رنگارنگ درباره لاغری زود هنگام مواجه می‌شوی؛ از مصرف داروهای معجزه آسا گرفته تا رژیم‌های گیاه خواری و آب درمانی!
یکی از رایج ترین تبلیغاتی که این روزها گل سر‌سبد آگهی‌های لاغری شده «پیکر تراشی» است؛ تبلیغاتی که در آن اندام یک فرد پیش و پس از جراحی به نمایش گذاشته شده و پزشک جراح ادعا دارد به صورت معجزه آسایی در دوره زمانی کوتاه، لاغری را برای فرد به ارمغان آورده و رویای باربی شدن را محقق می‌سازد!
نکته قابل تأمل در میان انبوه تبلیغات زیبایی نمایش تصاویر برهنه زنان و مردانی است که در زمان انجام جراحی روی تخت اتاق عمل از آنها گرفته شده؛ عکس و فیلم‌های مستهجنی که در فضای مجازی بدون رعایت حریم خصوصی افراد به آسانی دست به دست می‌شود.
درحالی شاهد رواج این گونه تبلیغات غیر متعارف در شبکه‌های اجتماعی هستیم که گاهی در بین این تبلیغات نام برخی از پزشکان مطرح نیز به چشم می‌خورد؛ چهره‌هایی که بعضا با حضور در رسانه ملی به عنوان کارشناس برای ارایه مشاوره‌های پزشکی حضور می یابند اما در فضای مجازی بدون در نظر گرفتن مسائل شرعی و اخلاقی اقدام به انتشار تصاویر بیماران می‌کنند.
*پیکرتراشی چیست؟
لیپوماتیک، بادی کانتورینگ یا پیکرتراشی یا هر نام دیگری که روی آن گذاشته شود، حکایت نوعی از جراحی پلاستیک و زیبایی است که طی آن چربی‌های نقاطی همچون شکم و پهلو با تزریق داروهای بی‌حس‌کننده از زیر‌پوست خارج شده تا افراد شبیه به بازیگران هالیوودی شوند و اندامی باربی مانند پیدا کنند!
*القای نیاز کاذب در مخاطب
نگاهی به تبلیغات پرطرفدار پزشکی در دنیای امروز به خوبی نشان می‌دهد که بسیاری از این آگهی‌ها با ایجاد نوعی نیاز کاذب، غیرضروری و خطرناک برای مخاطب همراه است؛ انتشار تصاویر معروف به قبل و بعد از عمل به مخاطب القا می‌کند که اگر اندام تو شبیه تصویر قبل است پس نقصی در بدن تو وجود دارد که باید به شکل تصویر بعد از عمل مرتفع شود.
کافی است این چنین آگهی را فردی با درصد اعتماد به نفس پایین مشاهده کند و آن وقت است که تمام همّ و غم وی معطوف به زیر و رو کردن چنین آگهی‌هایی شود تا هر چه زودتر نقص‌های بدنی‌اش را رفع کند و به جمع پرنسس‌ها و شاهزاده‌های رویایی بپیوندد بی‌آنکه بداند این عمل چه پیامدها و عوارض مثبت و منفی بر جسم و روان وی خواهد داشت.
*عدم نظارت بر تبلیغات پزشکان
پرسشی که در این زمینه پیش می‌آید این است که اگر تبلیغات به این شکل مسموم و مذموم است چرا هیچ راهکاری برای جلوگیری از آن وجود ندارد و آیا اصولاً قانونی بر این دست از آگهی‌ها نظارت می‌کند؟
حمیدرضا محمدی وکیل پایه یک دادگستری در این خصوص توضیح داد: باید اشاره کرد که مواد قانونی مرتبط با امر تبلیغات در امور پزشکی طی دستورالعمل نحوه تبلیغ و آگهی‌های دارویی و مواد خوراکی، آشامیدنی، آرایشی، بهداشتی و امور پزشکی آخرین بار در سال 1387 اصلاح و ابلاغ شده است.
وی افزود: بر اساس این قانون منظور از تبلیغ یا آگهی انتشار هر گونه اعلانی است که از طریق رسانه‌های عمومی و خصوصی، دیداری و شنیداری از قبیل رادیو، تلویزیون، شبکه‌های ماهواره‌ای، مطبوعات و سینما، اینترنت، شبکه‌های صوتی و تصویری سازمانی و تولیدات چاپی مانند برگه‌های کاتالوگ و بروشور، دفترچه‌های راهنما، بسته‌بندی، برچسب و کارت ویزیت و بیلبورد، اسلاید، بانک‌های اطلاعاتی و نظایر آنها برای معرفی مواد، کالاها و خدمات مشمول در این دستورالعمل صورت می‌گیرد و کلیه صاحبان حرفه موظف شده‌اند در امر تبلیغ ضمن اخذ مجوز کتبی از سازمان نظام پزشکی ماده 12 آیین‌نامه تأسیس و نظارت بر نحوه کار و فعالیت کانون‌های آگهی و تبلیغاتی را رعایت کنند.
محمدی تصریح کرد: از مهمترین نکات اشاره شده در این ماده این است که آگهی‌های تبلیغاتی باید با موازین شرعی و قانونی کشور منطبق باشد، آگهی‌های تبلیغاتی نباید خدمات یا کالاهای دیگران را بی‌ارزش یا فاقد اعتبار جلوه دهد همچنین ادعاهای غیرقابل اثبات و مطالب گمراه‌کننده نباید در آنها درج شود.
این وکیل پایه یک دادگستری توضیح داد: علاوه بر این آگهی‌های تبلیغاتی نباید محتوای گفتار و تصاویری باشد که برای اخلاق و معتقدات مذهبی و عفت عمومی توهین‌آمیز باشد، در آگهی‌های تبلیغاتی نمی‌توان از قول منابع علمی ادعایی به عمل آورد که از طرف منابع موثق علمی تأیید نشده باشد.
محمدی تاکید کرد: تبلیغاتی که مروج فساد و یا مخالف ادیان رسمی و برخلاف عفت عمومی باشد نیز ممنوع است. بر طبق ماده 7 قانون فوق پزشکان ملزم هستند نام و نام خانوادگی، شماره نظام پزشکی، آخرین مدرک تحصیلی بر اساس عنوان مندرج در پروانه مطب و نشانی مطلب یا دفتر کار خود را در آگهی قید نمایند.
وی خاطرنشان کرد: بر اساس ماده 10 قانون هیچ فرد یا مؤسسه پزشکی نمی‌تواند خدماتی که قابلیت ارائه آن در مطب یا مؤسسه خود را ندارد را تبلیغ کند همچنین ماده 12 این قانون بیان می‌کند که استفاده تبلیغاتی از صحنه‌هایی که مضر سلامت و بهداشت و فرهنگ عمومی جامعه است و به نوعی مروج آنها ممنوع است.
این وکیل پایه یک دادگستری گفت: در ماده 14 آیین‌نامه انتظامی رسیدگی صنفی و حرفه‌ای شاغلان حرفه‌های پزشکی جذب بیمار به صورتی که مخالف شان حرفه پزشکی باشد و همچنین هر نوع تبلیغ گمراه‌کننده از طریق رسانه‌های گروهی و نصب آگهی در اماکن و معابر خارج از ضوابط نظام پزشکی ممنوع اعلام شده است.
*قانون مجلس در زمینه تبلیغات در اینستاگرام
چندی پیش جهانگیری، معاون نظارت و برنامه‌ریزی سازمان نظام پزشکی در ارتباط با تبلیغات پزشکان به ویژه در صفحات اینستاگرام طی اظهاراتی گفت: به‌طور کلی در حوزه خدمات سلامت کلمه‌ای به اسم تبلیغات نداریم و اگر هم باشد منظور اطلاع‌رسانی بوده که طبق مصوبه مجلس سازمان نظام پزشکی مسئول نظارت بر این اطلاع‌رسانی و تبلیغات به شمار می‌رود.
به گفته وی در این زمینه آیین‌نامه‌ای در شورای عالی نظام پزشکی تصویب و به حوزه‌های ذیربط ابلاغ شده است که براساس آن هر کسی بخواهد در حوزه خدمات سلامت، تجهیزات، موادخوراکی و آشامیدنی تبلیغی انجام دهد یا اطلاع‌رسانی کند، باید از سازمان نظام پزشکی مجوز دریافت کند.
معاون نظارت و برنامه‌ریزی سازمان نظام پزشکی تأکید کرد: اینکه برخی از پزشکان عکس قبل و بعد عمل جراحی بیمار خود را نشان دهند از لحاظ اخلاقی درست نیست و ما نیز اجازه در این زمینه صادر نمی‌کنیم. البته در زمینه نظارت بر تبلیغات در اینستاگرام باید توجه کرد که این مسئله اخیراً شیوع یافته و ما با تعامل با شورای عالی فضای مجازی و وزارت ارشاد تلاش کردیم که نظارت‌ها را در این زمینه بیشتر کنیم.
جهانگیری با بیان اینکه مجلس قانونی در زمینه نظارت بر تبلیغات اینستاگرام دارد، افزود: ما هم برهمین اساس تخلفات را پیگیری می‌کنیم؛ وی در عین حال معتقد است: باید قبول کنیم که نظارت بر این مسئله در فضای مجازی همچون صفحات اینستاگرام سخت است، ولی به طور کلی تبلیغات و اطلاع‌رسانی اگر اغواکننده باشد و به غیر از محل کار و نوع کار اطلاع دیگری انجام گیرد، تخلف صورت گرفته و سازمان نظام پزشکی در این زمینه برخورد لازم را انجام می‌دهد.
*لزوم برخورد جدی سازمان نظام پزشکی
ایرج حریرچی، سخنگوی وزارت بهداشت هم در‌این‌باره گفت: بعضی تصاویر منتشر شده غیرواقعی است و در عین حال برخی از این تصاویر نیز بدون اجازه بیمار منتشر می‌شود.
وی با تأکید بر اینکه در اکثر خدمات سلامت تبلیغات نداریم، این نوع تبلیغات را غیرقانونی دانست تصریح کرد: ما از سازمان نظام پزشکی درخواست داریم در این زمینه برخورد جدی و لازم را انجام دهد.
سخنگوی وزارت بهداشت افزود: تبلیغات در حوزه پزشکان محدودیت جدی قانونی دارد و این تبلیغات از شبکه‌های ماهواره‌ای، فضای مجازی، مجلات و ... مدنظر بوده که اکثر آنها در حال حاضر غیرعلمی، غیرقانونی یا غیر اخلاقی است و طب رسمی، مکمل و سنتی را نیز شامل می‌شود.
وی با بیان اینکه تبلیغ غیرعلمی که منجر به عارضه شود پیگیری قانونی محکمی دارد، هشدار داد: در مورد سهم‌خواهی و رشوه برخی از پزشکان اگر این مسئله معلوم و ثابت شود چه به صورت محکمی یا شهودی با آن برخورد قانونی خواهد شد.
*تبلیغات برای پزشکان غیرمجاز است
ایرج فاضل رییس سازمان نظام پزشکی طی روزهای گذشته با تأکید بر اینکه تبلیغات پزشکی برای پزشکان غیرمجاز است گفت: تبلیغات پزشکی راهی جهت جلب مشتری و سود به شمار می‌رود و سلامت مردم را تحت تأثیر قرار می‌دهد. بنابراین تبلیغ به هر شکلی اعم از رسانه‌ها و فضاهای مجازی ممنوع بوده و مسئله قابل پیگیری است.
فاضل افزود: این تبلیغات بیش از حد انتظار است و کیفر بزرگ‌تری برای جلوگیری از آن لازم بوده که این کیفر بسته به تکرار و نوع آن تذکر، توبیخ و محرومیت را شامل می‌شود.
*سازمان نظام پزشکی مسئول پیگیری تخلفات پزشکان
احمد حمزه عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار سلامت خبرگزاری فارس با بیان اینکه پزشکان باید برای انجام هرگونه تبلیغات از سازمان نظام پزشکی مجوز دریافت کنند توضیح داد: پزشکان باید قبل از انجام هرگونه تبلیغات نمونه کار خود را به آن سازمان ارائه دهند که سازمان نظام پزشکی با بررسی آن مجوز صادر می‌کند.
وی با بیان اینکه سازمان نظام پزشکی در این زمینه بر اساس قانون عمل می‌کند افزود: اگر ایراد قانونی در زمینه اینگونه تبلیغات وجود داشته باشد مجوزی از طرف این سازمان صادر نخواهد شد.
کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی تاکید کرد: سازمان نظام پزشکی مسئول رسیدگی به تخلفات این حوزه بوده و در صورتی که پزشکان بدون مجوز در نشریات و مجلات و سایر اماکن اقدام به تبلیغات کنند این سازمان باید پیگیری‌های لازم را انجام دهد.
حمزه گفت: سازمان نظام پزشکی باید نظارت کافی در زمینه محتوا و نحوه انتشار تبلیغات پزشکان داشته باشد.
*پلیس فتا متولی نظارت افراد در فضای مجازی
هرچند مسئولان وزارت بهداشت بارها در زمینه تبلیغات پزشکی هشدار داده‌اند اما همچنان شاهد فعالیت آزادانه برخی از این افراد در فضای مجازی هستیم و تاکنون نیز اقدام جدی در زمینه برخورد با چنین تخلفاتی از سوی نهادهای نظارتی صورت نگرفته است.
حال با توجه به رواج بیش از پیش تبلیغات خلاف قانون پزشکان و انتشار عکس‌های غیرقانونی از حریم خصوصی افراد خصوصا بانوان باید دید مراجع مربوطه چه برخوردی با اینگونه تخلفات خواهند داشت؟ و آیا پلیس فتا بعنوان متولی نظارت بر رفتار افراد در فضای مجازی به این موضوع ورود خواهد کرد و با برخورد قاطع با متخلفان از ادامه ترویج این بی‌اخلاقی‌ها جلوگیری به عمل خواهد آورد؟
به نظر می‌رسد ارگان‌های مربوطه به ویژه سازمان نظام پزشکی به عنوان متولی ناظر بر آگهی‌ها از جهت ارائه مجوز انتشار باید کنترل شدیدتری بر این آگهی‌ها داشته؛ و این دست تبلیغات را نه فقط از جنبه سلامت جسمی بلکه تأثیر آنها بر سلامت روح و روان مخاطب نیز ارزیابی کنند.
گفتنی است خبرگزاری فارس در آینده با بررسی بیشتر تبلیغات پزشکان در فضای مجازی به جنبه‌های بیشتر این تخلفات خواهد پرداخت و نحوه نظارت و برخورد سازمان نظام پزشکی با افراد متخلف را گزارش خواهد داد.
