ITanalyze

5 تشکل حوزه فاوا در نامه‌ای سرگشاده خطاب به رییس جمهوری قطع و محدودسازی اینترنت کشور را به زیان کشور دانستند.

به گزارش آی‌تی آنالیز متن نامه مذکور به امضای مشترک سازمان نظام صنفی رایانه ‏ای کشور، اتحادیه کشوری کسب و کارهای مجازی، کمیسیون فناوری اطلاعات و ارتباطات اتاق ایران، کمیسیون تحول، نوآوری و بهره‌وری اتاق بازرگانی تهران و انجمن تجارت الکترونیک تهران به این شرح است:

 

«جناب آقای دکتر پزشکیان

رئیس محترم جمهوری اسلامی ایران، رئیس محترم شورای عالی امنیت ملی و رئیس محترم شورای عالی فضای مجازی

با سلام و احترام

ما جمعی از فعالان اقتصادی، کارآفرینان و متخصصان حوزه فناوری اطلاعات و فضای مجازی، در پی حمله دژخیمانه رژیم صهیونیستی به خاک کشورمان، لازم دیدیم نکاتی را درخصوص آینده فضای مجازی و ارتباط آن با امنیت ملی، توسعه اقتصادی و مسائل اجتماعی با جنابعالی و دیگر مسئولان کشور در میان بگذاریم.

در شرایطی که افکار عمومی کشور بیش از هر زمان دیگری نسبت به موضوعات مرتبط با فناوری و دفاع حساس شده‌اند، مشاهده می‌شود که برخی دیدگاه‌ها، به‌جای تقویت زیرساخت‌ها و توان داخلی برای مقابله با تهدیدات نوین، بر محدودسازی دسترسی به شبکه جهانی اطلاعات و محروم‌سازی مردم و کسب‌وکارها از این خدمات تکیه کرده‌اند؛ رویکردی که از دید ما نه‌تنها پاسخی مؤثر به تهدیدات نیست، بلکه خود می‌تواند زمینه‌ساز آسیب‌های جدی‌تر و بحران‌های جبران‌ناپذیر شود.

در ادامه، دلایل اصلی نگرانی خود را بیان می‌کنیم:

۱. تضعیف حکمرانی ملی

محدودسازی فعالیت رسانه‌های داخلی در سال‌های گذشته، مهاجرت گسترده خبرنگاران، روزنامه‌نگاران و متخصصان رسانه‌ای را در پی داشت و عملاً میدان رسانه‌ای کشور را به بازیگران خارج از مرزها واگذار کرد. امروز نیز در صورت قطع یا اختلال گسترده در دسترسی به شبکه جهانی اطلاعات، همین سرنوشت برای حکمرانی کشور در فضای مجازی تکرار خواهد شد. از یک طرف با خروج گسترده نخبگان کشور در این صنعت مواجه خواهیم شد و از طرف دیگر در حالی که فناوری‌های نوین با شتابی فزاینده در دسترس عموم قرار می‌گیرند؛ بازار بزرگی که به واسطه محدودسازی داخلی شکل می‌گیرد، خدماتی مانند استارلینک را ارزانتر و در دسترستر خواهد کرد. در چنین شرایطی، حاکمیت در این عرصه، پیش از آن‌که فرصت مداخله پیدا کند، میدان را به‌کلی از دست خواهد داد.

۲. آسیب به اقتصاد ملی و توان رقابت‌پذیری

امروز اقتصاد دیجیتال، موتور رشد بسیاری از کشورهاست. هزاران کسب‌وکار مختلف در ایران، از اینترنت و خدمات جهانی در راه تولید، کسب‏وکار و خلق ارزش‏‌های جدید برای کشور استفاده می کنند. وقتی حاکمیت امکان حضور مؤثر در فضای مجازی را نداشته باشد، سیاست‌گذاری اقتصادی نیز در این فضا بی‌معنا خواهد شد. مشابه تجربه شبکه‌های تلویزیونی ماهواره‌ای، در فضای مجازی نیز شرکت‌های چندملیتی و قدرت‌های بزرگ جهانی، عملاً جایگزین سیاست‌گذار داخلی خواهند شد و بازار ایران را بدون پرداخت مالیات، بیمه و یا پیروی از اولویت‌های فرهنگی و اقتصادی کشور، در اختیار خواهند گرفت و در غیاب سیاست‌گذاری مؤثر ملی؛ بازار داخلی ما را شکل‏دهی خواهند کرد.

۳. امنیت سایبری و برتری فناورانه

درحالی که در بعد فناوری در بسیاری از حوزه‏های کشور متاسفانه شاهد فاصله زیاد صنایع ملی ایران با صنایع بین‏المللی هستیم، در صنعت ارتباطات و فناوری اطلاعات، کسب‏وکارها و نخبگان ایرانی فاصله زیادی با استانداردهای جهانی ندارند. قطع یا اختلال گسترده در دسترسی به شبکه جهانی اطلاعات این مزیت ملی را به سرعت تخریب خواهد کرد. از طرف دیگر تقویت امنیت سایبری، نیازمند تعامل مستمر با جامعه جهانی، به‌روزرسانی‌های منظم نرم‌افزارها و ارتباط با مراکز هشدار بین‌المللی است و قطع این ارتباطات، امکان به روزرسانی امنیتی به موقع سامانه‌‏های کلیدی و حساس کشور را با اختلال فاجعه‏باری مواجه می‏کند.

۴. تکمیل حلقه محاصره ایران

تحریم‌ها اگرچه به‌ظاهر مانع ورود کالا و سرمایه به ایران هستند، اما مهم‌ترین اثر آن‌ها حذف تدریجی ایران از چرخه‌‏های اقتصادی، علمی و اجتماعی در جهان است. امروز، کسب‌وکارهای جهانی و ملت‏‌های دیگر منافعی در ایران ندارند و همین بی‌منفعتی، تعرض به کشور را برای دشمنان آسان‏تر کرده است. قطع دسترسی به شبکه جهانی اطلاعات، آخرین حلقه این محاصره‌‏ همه جانبه است. این اقدام نه‌تنها زبان فارسی را از عرصه بین‌المللی حذف خواهد کرد، بلکه ارتباط انسانی میان مردم ایران و دیگر کشورها را از میان خواهد برد و در نهایت، دیپلماسی عمومی کشور را در سطح جهانی به‌شدت تضعیف خواهد کرد.

۵. تهدید امنیت روانی و اجتماعی

استفاده بی‌رویه از خدمات VPN باعث ایجاد مخاطرات بسیاری مانند دسترسی بیگانگان به کلان‏داده‌‏های رفتاری ایرانیان و افزایش حملات سایبری از داخل خاک ایران شده و به یکی از عوامل اختلال در امنیت ملی کشور تبدیل شده است. از طرف دیگر محروم کردن مردم از دسترسی به منابع خبری، نه‌تنها مانع شایعه‌پراکنی نخواهد شد، بلکه باعث تشدید بی‌اعتمادی عمومی و گسترش ناامنی روانی در جامعه می‏شود. در شرایط کنونی، کشور بیش از هر زمان دیگر نیازمند تقویت حس اطمینان در میان شهروندان و مقابله هوشمندانه با جنگ‏‌های روانی است و دسترسی به اطلاعات، یکی از پایه‌های ثبات روانی و اجتماعی است. درواقع، ایجاد حس اعتماد در جامعه و جلوگیری از گسترش شایعات، نیازمند تقویت کانال‌های ارتباطی و افزایش اعتماد اجتماعی در کشور است. مردم ایران، بارها ثابت ‏کرده‌‏اند هوشیار، متمدن و دلسوز هستند و همراهی ملت، ستون کلیدی برای عبور از بحران‌ها خواهد بود.

ما امضاکنندگان این نامه، با درک حساسیت شرایط، بر این باوریم که راه پیشرفت، امنیت و اقتدار کشور، از مسیر تعامل فعال و هوشمندانه با جهان فناوری و حمایت از نخبگان داخلی می‌گذرد، نه از طریق انزوا و قطع ارتباط. برای افزایش امنیت سایبری روش‌‏های فنی مختلفی وجود دارد و از طریق ایجاد محدودیت و اختلالات گسترده در شبکه نمی‌توان امنیت سایبری را ارتقا داد و اعلان وضعیت شبه حکومت نظامی در فضای مجازی و قطع کامل ارتباطات جهانی، تنها باید با دستور مستقیم جنابعالی و به عنوان آخرین اقدام دفاعی صورت پذیرد.

ما آماده‌ایم تا در مسیر تقویت زیرساخت‌های ملی، ارتقای تاب‌آوری دیجیتال کشور و بهره‌برداری بهتر از فرصت‌های فناورانه، هم‌فکری و همکاری کنیم و ضمن تأکید بر ضرورت بازنگری در سیاست‌های دفاع ملی در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات، از همکاری با دلسوزان کشور دریغ نداریم.»

با آرزوی توفیق و سربلندی برای شما

وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در ارائه گزارش از برنامه های این وزارتخانه طی جنگ تحمیلی ۱۲ روزه برای تداوم برقراری ارتباطات در کشور از تشکیل کارگروه ویژه پایش وضعیت ارتباطات و تداوم خدمات عمومی در حوزه ارتباطات خبر داد.

به گزارش خبرنگار خانه ملت، ستار هاشمی در نشست علنی امروز (سه شنبه، ۳۱ تیرماه) مجلس شورای اسلامی در ارائه گزارش در خصوص ارتقاء امنیت شبکه در جنگ تحمیلی ۱۲ روزه و ارائه برنامه‌های آن وزارتخانه در جهت تکمیل شبکه ملی اطلاعات و حمایت و جهش کسب و کارهای دیجیتال، گفت: به نوبه خود پیروزی ملت تاریخ ساز ایران را در نبرد پیچیده با رژیم صهیونیستی تبریک و تهنیت عرض می کنم، همچنین شهادت جمعی از فرماندهان، دانشمندان برجسته کشور و مردم بیگناه کشورمان در جنگ تحمیلی ۱۲ روزه را تسلیت عرض می کنم.

وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات ادامه داد: به حق به فرموده مقام معظم رهبری ملت ایران در این جنگ تحمیلی اخیر کار بزرگی انجام داد و این کار بزرگ از جنس عملیات نبود، از جنس اراده، عزم و اعتماد به نفس بود، در برابر عظمت بی بدیل ملت ایران که با همراهی و انسجام، وحدت و پایمردی پای کار کشور و نظام ایستادند خاضعانه سر تسلیم فرود می آورم.

وی تصریح کرد: آن چیزی که در جنگ تحمیلی ۱۲ روزه با رژیم صهیونیستی به عنوان هدف در دستورکار قرار دادیم یک پایداری، ارتباطات و استمرار خدمت رسانی به مردم و کسب وکارهای فعال در زیست بوم اقتصاد دیجیتال کشور بود با نگاه ایجاد امنیت روانی و حفظ آرامش و رضایت مردم در شرایط بحران بود.

هاشمی در بیان دیگر هدف این وزارتخانه در طول جنگ تحمیلی ۱۲ روزه، افزود: همکاری و همراهی با نهادها و دستگاه های اجرایی برای تداوم خدمات عمومی در حوزه هایی مثل زیرساخت های پرداخت و خرده فروشی است، موضوعات مرتبط با حوزه سوخت، بهداشت و درمان، همچنین بحث حفظ ارتباط مردم با یکدیگر و اطلاع رسانی جز اهدافی بود که در این جنگ به صورت ویژه دنبال کردیم.

وی یادآور شد: اما در این خصوص چه اقداماتی را در مجموعه وزارت ارتباطات دنبال کردیم، در همان ساعات آغازین جنگ ۱۲ روزه تحمیلی کارگروه ویژه پایش وضعیت ارتباطات و تداوم خدمات عمومی در حوزه ارتباطات شکل گرفت، این کارگروه به صورت روزانه و بعضا روزی ۲ بار تشکیل جلسه می داد و در تعامل نزدیک و حضور میدانی همکارانمان تلاش بر آن شد که تصمیمات به هنگامی برای پاسخ به نیازهای مردم و کسب و کارها اتخاذ شود و به مرحله اجرا درآید.

وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات افزود: این کارگروه تلاش کرد که در راستای پایداری ارتباطات که یکی از الزامات شرایط بحران و جنگ است زیرساخت های داده ای و نیازمندی های ارتباطات دستگاه های اجرایی را در حد امکان کمک کند تا کار زمین نماند.

وی بیان کرد: همکاران ما در شرایطی که پیچیده ترین حملات ترکیبی در میدان را شاهد بودند کما اینکه در میدان شاهد موشک باران نقاط مختلف کشور و شهر تهران بودیم، حضور میدانی در محل کسب و کارهای اقتصاد دیجیتال داشتند و با آن ها در این بخش به گفت وگو نشستند و تلاش بر آن شد که نیازهای شرایط خاص کشور را برای آن ها فراهم کنند.

هاشمی افزود: نکته ای که لازم است اینجا به آن اشاره کنم این است که در بحث اقتصاد دیجیتال حدود ۱۰ میلیون نفر از شهروندان به صورت مستقیم و غیرمستقیم امرار معاش کرده و معیشتشان در این بستر در جریان است و به واقع ما در شرایط جنگ در بحث اقتصاد دیجیتال و اشتغال آسیب دیدیم کما اینکه ۳۰ درصد کاهش اشتغال داشتیم، تقریبا هر ۲ روز به اندازه یک همت به اقتصاد دیجیتال آسیب وارد شد یعنی حدودا ماهی ۱۵ هزار میلیارد تومان که برابر با اعتبارات سالانه برخی وزارتخانه ها است اما شرایط جنگی بود و با همراهی و همدلی مردم و کسب وکارها که جای دارد از این تریبون از آن ها تشکر و قدردانی ویژه کنم عملا محدودیت هایی حسب صلاحدید مراجع ذیصلاح و نهادهای اطلاعاتی و امنیتی در بحث اینترنت اتفاق افتاد و تلاش کردیم منابعی را برای این خسارت ها به میزان ۲ همت تامین و فرآیند در اختیار قرار دادن آن با همراهی وزارت اقتصاد و معاونت علمی و فناوری شکل گیرد و این مهم الان در جریان است.

 

تداوم خدمات زیست بوم اقتصاد دیجیتال در راستای همراهی و انسجام کشور

وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات  با اشاره به سفر مردم از  کلانشهر به شهرهای مسافرپذیر گفت: در طراحی شبکه و پوشش ارتباطی متناسب با تراکم جمعیت ماتریس ترافیکی و طراحی شبکه اتفاق می افتد و در این شرایط تلاش شد که ارتباط مردم با یکدیگر پایدار بماند چرا که مردم به اینکه اضطرار ناشی از بحران دائما نگرانی داشتند و خانواده ها تلاش داشتند تا از احوال یکدیگر مطلع شوند از این رو پایداری ارتباط در این شرایط که یکی از پیچیده ترین و گسترده ترین حملات سایبری را در کشور شاهد بودیم، کار ساده ای نبود.

وی با اشاره به پیش بینی مسیرهای جایگزین در شرایط بحران برای ارائه خدمات به مردم ادامه داد: این امر در یک شرایط تعامل اثرگذار با بخش خصوصی در کشور شکل گرفت، همچنین دشمن در کنار حملات نظامی تلاش کرد تا خدمات برخط در خدمت رسانی به مردم را متوقف کند از این رو در چنین شرایط با ۲۰ هزار حمله سایبری از خارج کشور مواجه بودیم اما تلاش ویژه ای برای مدیریت این موضوع انجام شد تا آسیب ها را به حداقل ممکن برسانیم و در بسیاری از موارد حملات مدیریت شد و خدمات نیز برپا ماند البته در مواردی نیز آسیب دیدیم که این به عنوان یک درس آموخته در ادامه راه در دستور کار قرار گرفت.

هاشمی با اشاره به استمرار خدمات رسانی به مردم توسط شرکت ملی پست و پست بانک ایران اضافه کرد: به واقع همکاران در شرایط جنگ تحمیلی نه تنها تعطیلی نداشتند بلکه در روزهای تعطیل نیز حضور مجاهدانه در صحنه داشتند و اگر خدمات پست تعطیل نشد به واسطه حضور میدانی همکاران ما بود.

عضو کابینه دولت چهاردهم بیان کرد: همچنین تعامل و همکاری با وزارتخانه های مختلف از جمله صمت، جهاد، سازمان صدا و سیما و سایر سازمان ها و نهادها کمک کرد تا مدیریت تقاضا و توزیع کالاهای اساسی را بر اساس ظرفیت های فناورانه کشور انجام دهیم، در بحث کمک به سازمان صدا و سیما برای تداوم پخش سراسری برنامه های این سازمان اتفاقات جدی شکل گرفت.

وی ضمن قدردانی از سرمایه اجتماعی و همراهی مردم در کنار توان نظامی کشور که بزرگترین داشته در جنگ ۱۲ روزه گفت: تلاش برای حفظ امنیت روانی و تداوم فعالیت زیست بوم اقتصاد دیجیتال از جمله اقداماتی بود که اتفاق افتاد و رایگان کردن خدمات زیست بوم اقتصاد دیجیتال برای مردم از جمله اقداماتی بود که در راستای انسجام و همراهی در کشور اتفاق افتاد که همه به نوبه خود قابل بحث و بررسی و تقدیر است.

بخش دوم وزیر

فضای سایبری و حوزه امنیت سایبری در جنگ 12 روزه رها نشد

وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات با بیان اینکه در جنگ 12 روزه علاوه بر حملات میدانی با حملات گسترده سایبری نیز مواجه بودیم، گفت: حملات در قالب هم افزایی بین دستگاه های متولی مدیریت شد از این رو باید این موضوع مورد عنایت قرار گیرد چرا که اقدامات ارزشمند و زحمات جهادی در بحث امنیت سایبری انجام شد. باید توجه کرد که طرف مقابل در این جنگ چه کسی بود از این رو بخشی از صدمات اجتناب ناپذیر است.

وی با بیان اینکه فضای سایبری و حوزه امنیت سایبری در جنگ 12 روزه رها نشد، ادامه داد: اگرچه تقسیم کار شد اما هم افزایی بین دستگاه ها وجود دارد، فضای جنگ تحمیلی اگرچه تهدید بود اما باید تبدیل به فرصت شود و این فرصت در نتیجه درس آموخته هایی است که در این حوزه داشتیم.

 

شبکه ملی اطلاعات نیازمند ارتباطات جهانی است

هاشمی اضافه کرد: مقرر است تکلیف در حوزه شبکه ملی اطلاعات مطابق ماده 65 تا پایان برنامه هفتم پیشرفت محقق شود، بدون  تردید یکی از مولفه های این شبکه ارتباط با دنیا با حفظ استقلال و امنیت است اما نباید مسیر را اشتباه رفت، بسیاری از مولفه های شبکه ملی اطلاعات نیازمند ارتباطات جهانی است.

 

30 درصد از درخواست های مردم به واسطه آلودگی شبکه ناشی از فیلترشکن اجابت نمی شود

عضو کابینه دولت چهاردهم در زمینه آلودگی شبکه نیز افزود: استفاده از فیلترشکن های مجانی در سال های گذشته باعث شده شبکه کشور آلوده شود به نحوی که 30 درصد از درخواست های مردم به واسطه آلودگی های شبکه و استفاده از فیلترشکن ها اجابت نمی شود که باید مورد توجه قرار گیرد، رضایت مردم مهم است، همچنان که موضوع سرمایه گذاری نیز یکی از دلایل کاهش کیفیت شبکه است. در سال 1401 تصمیم گرفته شد تا محدودیت ایجاد شود اما جای سوال دارد که آیا محدودیت ایجاد شد و آیا فرزندان بدون هیچ محدودیت به محتواها دسترسی ندارند.

وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات با اشاره به مدنظر قرار دادن تمرکز در بحث محتوا، ادامه داد: تصویب سند تسهیم درآمد محتوا در این دولت به این دلیل است که اعتقاد داریم که نهضت تولید محتوا باید در کشور عملیاتی شود چرا این موضوع می تواند کشور را نجات دهد. مطرح کردن بحث محدودیت درست نیست چرا که نمی توان با فناوری مقابله کور کرد. باید از این ظرفیت که در کشور فراوان است استفاده کرد، اگر صحبت از شبکه ملی اطلاعات است چرا محتوا در این شبکه مورد توجه قرار نمی گیرد، باید پیشرفت در این موضوع مورد توجه قرار کرد همان طور که این موضوع در دستور کار وزارتخانه نیز قرار دارد.

 

اتصال 1200 روستا به اینترنت در دولت چهاردهم

وی با بیان اینکه در دولت چهاردهم بیش از هزار و 200 روستای کشور به اینترنت پرسرعت باکیفیت متصل شدند، بیان کرد: میثاق با همکاران وزارتخانه این است که آمار ارائه شده به مردم را در زندگی احساس کنند. 10 هزار روستای بالا 20 هزار خانوار در کشور وجود دارد که باید از پوشش باکیفیت برخوردار شوند، ظرفیت و آمادگی در کشور وجود دارد از این رو امیدواریم تا پایان برنامه این امر محقق شود تا مردم عادلانه به خدمات حوزه سلامت، آموزش و بهداشت دسترسی یابند.

هاشمی همچنین در موضوع تمرکز مراکز داده نیز گفت: نمایندگان اشاره داشتند که مراکز داده حیاتی کشور در یک جا متمرکز است، اگر چنین امری بود در این جنگ 12 روزه نمی توانستیم خدمات رسانی درست انجام دهیم، سازمان صدا و سیما مورد تهاجم قرار گرفت اما خدمات پخش آن متوقف نشد که این امر به این دلیل بود که در این زمینه کار شده است.

 

توجه به توان بخش خصوصی برای بهره گیری از ظرفیت فضای مجازی

عضو کابینه دولت چهاردهم در راستای اقدامات لازم برای بهره گیری از ظرفیت فضای مجازی نیز افزود: در این موضوع توجه ویژه به بخش خصوصی در دستور کار است، همان طور که هر جا به بخش خصوصی اعتماد شده جوابدهی لازم را نیز داشته است، اگر در حال حاضر برخی از مولفه های شبکه ملی اطلاعات حتی از برنامه جلوتر است به این دلیل است که به این بخش با نگاه اقتصادی توجه شده است. همچنان که در حوزه سلامت، خرده فروشی، مسیریابی و بانکداری الکترونیکی نیز در کشور ظرفیت های خوبی داریم که با ظرفیت جوانان نخبه و توانمند کشور شکل گرفته است البته در جاهایی نیز نیاز است تا از درس آموخته های جنگ برای ترمیم خلاء ها استفاده شود.

 

کاهش کیفیت در شبکه های ارتباطی زیست بوم بزرگی را به مخاطره می اندازد

وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات بیان کرد: ایجاد محدودیت و کاهش کیفیت در شبکه های ارتباطی باعث می شود تا زندگی و زیست بومی به بزرگی 10 میلیون نفر در کشور به صورت مستقیم و غیرمستقیم در خطر بیفتد، ممکن است امید جوانان دچار خدشه شود، باید ظرفیت نخبگان مورد توجه قرارگیرد و همچنین به بحث مهاجرت توجه ویژه شود چرا که غفلت ازاین موضوع و مهاجرت نخبگان سبب می شود با مسئله امنیتی در این موضوع مواجه شویم که به فضل الهی این موضوع رخ نخواهد داد.

نمایندگان مجلس در نشست نظارتی امروز مجلس، با اشاره به گزارش وزیر ارتباطات در خصوص ارتقا امنیت شبکه در جنگ ۱۲ روزه تحمیلی، بر لزوم توجه ویژه به حوزه امنیت سایبری تأکید کردند.

به گزارش خبرنگار خانه ملت، در نشست علنی امروز (سه شنبه، ۳۱ تیرماه) مجلس شورای اسلامی در ادامه گزارش وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در خصوص ارتقا امنیت شبکه در جنگ ۱۲ روزه تحمیلی، تعدادی از نمایندگان مجلس طی سخنانی با اشاره به اظهارات وزیر بر لزوم توجه ویژه به حوزه امنیت سایبری تاکید کردند.

در این نشست سیداحسان قاضی زاده هاشمی نماینده مردم فریمان اظهار داشت: در این جنگ علاوه بر جنگ سخت شاهد جنگ فناورانه نیز بودیم و رژیم صهیونیستی با استفاده از تکنولوژی ارتباطی در کنار تسلیحات نظامی به جنگ ما آمده بود.

وی افزود: در موادی از قانون برنامه یک درصد از منابع دستگاه ها جهت امنیت شبکه و زیرساخت اختصاص داده شده و مسئول این بخش وزارت ارتباطات است و زمانی که موضوع اخذ بودجه مطرح است وزارت ارتباطات در صف اول قرار می گیرد اما در زمان پاسخگویی و ارائه عملکرد به استناد سند شورای عالی فضای مجازی وزارت ارتباطات پاسخگوی بخشی از مسائل حوزه شبکه و امنیت سایبری است.

نماینده مردم فریمان در مجلس تصریح کرد: ما در بخش سایبری از نبود وحدت پاسخگویی، وحدت عملکردی و وحدت تصمیم گیری رنج می بریم.

وی خاطرنشان کرد: میزان تحول دولت هوشمند و تحقق اسناد قانونی در حوزه دولت هوشمند باید مورد ارزیابی قرار گیرد و مشخص شود چه گام هایی در وزارت ارتباطات در این مسیر برداشته شده است، همچنین در خصوص امنیت خطوط ثابت باید گزارشاتی ارائه شود که در این حوزه چه عملکردی توسط وزارت ارتباطات وجود داشته است.

وی با بیان اینکه در موضوع تولید محتوا نیز نواقصی وجود دارد، گفت: باتوجه به اینکه پیوسته قیمت اینترنت افزایش یافته است باید در زمینه تولید محتوا به ویژه تولید محتوای اثرگذار حرکت کرد.

در ادامه رضا تقی پور نماینده تهران و عضو دیگر کمیسیون صنایع با بیان اینکه دشمن صهیونیستی در جنگ تحمیلی ۱۲ روزه برخلاف قواعد بین المللی از حوزه سایبری و شبکه اینترنت برای ترور استفاده کرد، گفت: باید برای پایدار سازی و امنیت حوزه سایبری به سرعت گام برداشته و نواقص مرتفع شود.

وی افزود: شبکه ملی اطلاعات نیز اشکالاتی داشت که در دوره جنگ مشخص شد، وقتی از خسارت ۱۵ هزار میلیارد تومانی سخن گفته می شود باید مشخص شود شبکه ملی ارتباطات به چه میزان توسعه پیدا کرده است و اگر شبکه ملی اطلاعات به درستی پیشرفت می رفت و مورد بهره برداری قرار می گرفت این خسارات به کسب و کارها وارد نمی شد.

تقی پور تصریح کرد: شاخص های پیشرفت شبکه ملی اطلاعات نشان می دهد پیشرفت لازم در این حوزه انجام نشده و باید بر اساس قانون برنامه اهداف توسعه شبکه ملی اطلاعات مورد توجه قرار گیرد و بدانیم فرصت زیادی برای اصلاح نواقص نداریم.

همچنین سید سلمان ذاکر نماینده مردم ارومیه نیز با اشاره به لزوم توجه به امنیت شبکه، گفت: باید اعلام شود که در حوزه امنیت شبکه های الکترونیکی چه اقدامی انجام شده است و برای تداوم خدمات در شرایط بحرانی چه اقداماتی شده است.

وی خاطرنشان کرد: نارسایی ها در خدمات اینترنتی در روستاها و شهرهای نزدیک مراکز آیا قابل قبول است؟ همچنین عدم بکارگیری نخبگان و عدم تبدیل وضعیت نیروهای شرکتی چه منطقی دارد؟

وی گفت: آیا توانستیم درحوزه سایبری و صیانت از امنیت شبکه کشور درست عمل کنیم و آیا سکوهای داخلی از امنیت کافی برخوردار بودند و اگر بودند پس چرا بانک ها در دوره جنگ ۱۲ روزه به این میزان آسیب پذیر بودند.

 

پاسخگوی واحد در زمینه امنیت شبکه ملی اطلاعات وجود ندارد

در ادامه نشست امروز رضا علیزاده رئیس کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی گفت: در نشست امروز موضوعاتی پیرامون ارتقاء امنیت شبکه و امنیت سایبری و برنامه‌های وزارتخانه در حوزه شبکه ملی اطلاعات و حمایت از کسب و کارهای دیجیتال مطرح شد. وزیر نیز توضیحاتی را در نشست علنی و غیر علنی ارائه کرد که به نظر می‌رسد در امنیت شبکه مشکل وحدت فرماندهی، سیاست گذاری و پاسخگویی وجود دارد، این پراکندگی باعث شده پاسخگوی واحد نداشته باشیم.

این نماینده مردم در مجلس شورای اسلامی، ادامه داد: توضیحات وزیر ارتباطات در خصوص عدم اختیارات کامل را قبول داریم، به همین دلیل برای داشتن پاسخگوی واحد در این حوزه کمیسیون صنایع و معادن این آمادگی را دارد تا با همکاری افراد صاحب نظر طرحی ارائه کند تا بتوانیم انسجام، وحدت رویه و فرماندهی را در حوزه امنیت شبکه که پاسخگو باشد را داشته باشیم.

وی عنوان کرد: انتظارتی نیز در خصوص شبکه ملی اطلاعات داریم اما آنچه مشاهده می‌کنیم نشان می‌دهد که انتظارات برآورده نشده به همین دلیل از وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات انتظار داریم به صحن و کمیسیون گزارش کامل تری ارائه کند تا بتوانیم سرعت پیشرفت را افزایش دهیم.

رئیس کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه در زمینه اجرای شبکه ملی اطلاعات حدود 60 الی 70 درصد پیشرفت را شاهد هستیم، گفت: سرعت اجرا خصوصا در لایه اتصال در زمینه شبکه فیبر نوری نیز باید ارتقاء داده شود درغیر اینصورت ممکن است شاتهد اتلاف سرمایه گذاری‌ها باشیم.

همچنین فرشاد ابراهیم پور نورآبادی پس از ارائه گزارش وزیر ارتباطات در خصوص ارتقاء امنیت شبکه در جنگ تحمیلی 12 روزه و ارائه برنامه‌های آن وزارتخانه، گفت: در دوره ای به سر می بریم که مرزهای جنگ سنتی و جنگ سایبری در هم تنیده است، جنگ 12 روزه اخیر علیه جمهوری اسلامی ایران نه صرفا یک رویداد فنی بلکه یک هشدار ژئوپلتیکی در سطح حکمرانی ملی بود، جنگی که در آن زیرساخت های ارتباطی، پیام رسانی، روابط عمومی و اعتماد عمومی هدف قرار گرفت و این نه به واسطه ضعف دانش فنی بلکه به دلیل شکاف های عمیق در طراحی حکمرانی سایبری و ناپیوستگی در معماری قدرت ارتباطی کشور بوده است.

وی ادامه داد: امروز با پدیده ای به نام بقای سایبری مواجه هستیم، اما متاسفانه هنوز در سطح سیاسی، راهبردی و فناوری به فهم مشترکی از زیستی و چگونگی این بقا نرسیدیم. در این جنگ 12 روزه مشخص شد شبکه ملی اطلاعات نه یک شبکه بلکه قطعاتی پراکنده و ناکارآمد است. مشخص شد که پیام رسان های بومی در بزنگاه های راهبردی از مقیاس پذیری و امنیت عمومی تهی هستند و ثابت شد که حتی برای قطع اینترنت جهانی بدون ایجاد اختلال در نظام بانکی، آموزشی و سلامت آمادگی نداریم. ما نیاز به اینترنت ملی داریم اما هنوز فاقد پروتکل های لایه های پایین مستقل است. زیرساخت های ما در بستر فناوری های وارداتی و ناهمگون و بعضا آلوده ساخته شده است. آموزش سایبری و تربیت نیروی انسانی نه در مدارس دیده شده و نه در دانشگاه های ما و از سوی دیگر ما فاقد یک نقشه راه حکمرانی سایبری هستیم، وزیر ارتباطات باید وزیر حکمرانی آینده دیجیتال باشد نه صرفا مدیر ترافیک و شبکه و واتساپ، راه برون رفت تدوین سند ملی حکمرانی ارتباطات با پیوست های امنیتی، فرهنگی، اقتصادی و فناورانه است و باز مهندسی شبکه ملی اطلاعات و ایجاد آژانس تاب آوری سایبری و نهاد سازی برای آموزش امنیت سایبری و تصویب سریع قانون جامع حکمرانی داده و خدمات پایه و مالکیت دیجیتال است.

در ادامه سید سلمان اسحاقی نیز در همین رابطه افزود: استفاده از واژه اینترنت طبقاتی و ایجاد حاشیه های غیر ضروری توسط مسئولان دولتی چه معنایی دارد؟ و چه کسانی از این نوع اینترنت استفاده می کنند. وقتی واژه ای در افکار عمومی اعلام می شود و مردم و سرمایه اجتماعی را نسبت به دولت، مجلس و قوه قضائیه بدبین می کند. این نوع اینترنت توسط چه کسانی مورد استفاده قرار می گیرد؟

وی اضافه کرد: در 12 روز جنگ تحمیلی مردم پای کار بودند و از کشورشان دفاع کردند اما در این ایام چه کسانی درآمدهای میلیارد دلاری از طریق فروش فیلترشکن کسب کردند، چرا یک بار ذینفعان فیلترشکن ها را اشخاص حقیقی و حقوقی مرتبط را در اختیار مردم نمی گذارید تا بدانند چه کسانی از این فیلترشکن ها سود می برنند و چرا اعلام نمی شود که از محل فروش فیلترشکن افرادی ذینفع می شوند و مردم باید ضرر کنند و چرا سود این اتفاق را افراد خاص باید کسب کنند.

این نماینده مردم در مجلس شورای اسلامی عنوان کرد: چرا در پدافند عامل و غیرعامل در خصوص خدمات مختلف که از طریق اینترنت انجام می شود ورود نکردیم، چرا در حوزه حمل ونقل های اینترنتی چگونه می توان امنیت مسافر را تضمین کنیم در حالی که اینترنت دچار مشکل بوده و پدافند غیرعامل زیرساخت های حمل ونقل شهری دچار اختلال شده است و در جی پی اس مشخص نمی شود که آن خودرو اینترنتی در کجا قرار دارد لذا باید به سمت توسعه زیرساخت های این پلتفرم ها برویم تا مردم امنیت داشته باشند.

وی در ادامه با انتقاد از افزایش قبض تلفن های ثابت، گفت: شرکت هایی که از محل فروش این فیلترشکن ها سود می کنند و بابت مصرف بالای اینترنت به دلیل استفاده فیلترشکن سود می برنند، چه کسانی هستند.

همچنین در ادامه زهرا سعیدی در همین رابطه اظهار کرد: مهم ترین وزارتخانه امروز، وزارت ارتباطات بوده و مهم تر از آن وجود ندارد، باید ببنیم دنیا هم اکنون چگونه در مسیر اطلاعات حرکت می کند اما ما در عصر ارتباطات، اطلاعات چه کاری انجام می دهیم. صحبت های وزیر ارتباطات دارای تناقض بود چرا که از یک سو عنوان می کند امنیت داریم و شبکه ها پایدار هستند و از سوی دیگر به وجود مشکلات و خسارت کسب وکارهای اینترنتی اشاره می کنند، ابتدا باید نسبت به این تناقض در گفتار پاسخ دهند.

این نماینده مردم در مجلس اضافه کرد: در ماده 107 برنامه هفتم توسعه به صراحت اشاره شده تا وضعیت اعتبارات این وزارتخانه در حوزه مشخص چگونه است و من تعجب می کنم که وزیر از نبود اعتبار سخن می گوید، وزیر ارتباطات باید توضیح دهد که الگوی مشارکت عمومی و خصوصی را تا چه مرحله ای پیش بردید و در بند (پ) در حوزه چرخه هوشمندسازی چه اقدامی انجام شده است. همچنین در خصوص اینکه باید 20 درصد خدمات از طریق پنجره هوشمند انجام شود چه اقدامی صورت گرفته است؟ هم اکنون مردم از داشتن اینترنت عادی محروم شده اند، دنیا در هوش مصنوعی حرکت می کند اما ما در حال بحث در خصوص بحث های پایه ای هستیم، از فردی که متخصص این حوزه هستند انتظار داریم در این حوزه اقدامات بهتری داشته باشند اما مشکلات ما کماکان وجود دارد.

محمد هادی جعفرپور - فیلترینگ، محدودسازی پهنای باند، تفکیک دسترسی افراد یا نهادها به «اینترنت آزاد» در مقابل «اینترنت ملی»، عملاً نوعی طبقه‌بندی غیررسمی دیجیتال را شکل داده‌اند که پیامدهای حقوقی و اجتماعی گسترده‌ای دارد.

در ساختار سیاسی_قضایی ایران، قواعد و قوانین متنوعی تدوین و ابلاغ شده که وجه اشتراک همه‌ی آن‌ها، تبیین و شناسایی حقوق شهروندی است؛ از جمله منشور حقوق شهروندی، قانون احترام به آزادی‌های مشروع، قانون صیانت از حقوق شهروندی، سند امنیت قضایی و از همه مهم‌تر قانون اساسی.

نظریه‌پردازان حقوق عمومی، بر اساس مبانی حقوق بشر و حقوق شهروندی، معتقدند که طبق موازین پذیرفته‌شده بین‌المللی، مردم از هر قشر و موقعیت اجتماعی که باشند، فارغ از جنسیت، نژاد، مذهب یا جایگاه اجتماعی و...، دارای حقوقی برابرند. لذا ، استانداردهای حقوق بشری بر این اصل استوارند که در هیچ جامعه‌ای شهروندان درجه‌بندی نمی‌شوند و همه‌ی مردم، «شهروند درجه اول» تلقی می‌شوند و از حقوق یکسان برخوردارند.

اما در عمل و در تعریف مصداقی حقوق شهروندی در ایران، نمی‌توان ادعا کرد که همه‌ی مردم به‌طور کامل از تمامی امتیازات یک شهروند برخوردارند. در اینجا، مسئله‌ی «درجه‌بندی شهروندان» ظهور و بروز می‌یابد؛ مفهومی که نشان‌دهنده فاصله‌ی بین نظریه و واقعیت است.

طرفداران این نظریه معتقدند که برخلاف حقوق بشر که امری مطلق است، حقوق شهروندی از قاعده نسبیت تبعیت می‌کند و در واقع «حقوق شهروندی نسبی» است. این دیدگاه سرآغاز چالشی است جدی که در قالب «طبقه‌بندی شهروندان» نمود پیدا می‌کند. در این چارچوب، برخی استدلال می‌کنند که بهره‌مندی کامل از حقوق شهروندی منوط به «وفاداری به آرمان های حکومت» است. در این دیدگاه، آن دسته از افراد جامعه که وفاداری بیشتری به دولت (که نماینده‌ی سعادت و نظم جمعی شناخته می‌شود) دارند، در تعریف «شهروند خوب» قرار گرفته و مستحق بهره‌مندی بیشتری از حقوق شهروندی‌اند.

اما این نگاه با چند پرسش اساسی روبرو است: آیا منتقدان و معترضان به سیاست‌های دولت، حتی اگر وفاداری‌شان به نظام حفظ شده باشد، در تعریف شهروند خوب جای می‌گیرند؟ معیار وفاداری به دولت نسبی است یا مطلق؟ و مهم‌تر این‌که این میزان وفاداری توسط کدام نهاد یا مرجع تعریف و تعیین می‌شود؟

اگر قانون اساسی به عنوان میثاق مدنی میان شهروندان و حاکمیت پذیرفته شده است، آیا ملاک یا معیار معتبرتری برای سنجش وفاداری شهروندان به دولت وجود ندارد؟ چنانچه شهروندان نسبت به مطالبات حقوقی خود، مستند به مقرراتی که حاکمیت در قالب حقوق شهروندی تصویب کرده است، اعتراض کنند، آیا این موضوع دلیلی بر شک در وفاداری آنان به نظام است؟

 

طبقه‌بندی شهروندان در فضای مجازی و اینترنت

بحث طبقه‌بندی شهروندان در عرصه حقوق شهروندی، در عصر دیجیتال و فضای مجازی ابعاد جدیدی پیدا می‌کند. محدودیت‌های اعمال شده در حق دسترسی به اینترنت، سانسور محتوا، فیلترینگ و کنترل فعالیت‌های آنلاین عملاً موجب طبقه‌بندی غیررسمی مردم به شهروند درجه یک و شهروند درجه دو ...می‌شود .

حق دسترسی آزاد به اطلاعات که به صراحت در قانون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات از آن یاد می‌شود، یکی از مهم‌ترین شاخص‌های بهره‌مندی از حقوق شهروندی در جهان معاصر است و محرومیت از آن می‌تواند نشان‌دهنده‌ی محدودیت‌های جدی در اجرای کامل حقوق شهروندی باشد.

در این چارچوب، شهروندانی که به دلایل سیاسی، اجتماعی یا عقیدتی تحت کنترل شدید و محدودیت‌های اینترنتی قرار می‌گیرند، عملاً در طبقه‌ای پایین‌تر از نظر بهره‌مندی از حقوق خود قرار می‌گیرند. این مسئله، چالشی جدی برای اصول برابری و عدالت حقوقی است که در متون قانونی و حقوق بشری به آن تأکید شده است.

 

چالش‌ها و پیامدهای طبقه‌بندی شهروندان

طبقه‌بندی شهروندان بر اساس وفاداری یا میزان تطابق با دولت، نه تنها به نقض اصول عدالت اجتماعی و برابری منجر می‌شود، بلکه زمینه‌ساز ایجاد نابرابری‌های حقوقی، اجتماعی و سیاسی است که می‌تواند موجب افزایش نارضایتی و بی‌اعتمادی عمومی شود. این وضعیت، به‌ویژه در زمینه حقوق ارتباطات و دسترسی به اطلاعات، می‌تواند موجب گسست اجتماعی و سیاسی شود و از کارکردهای مشروعیت‌بخش حاکمیت بکاهد.

در عصر دیجیتال، محدودیت در دسترسی به اینترنت و اطلاعات، صرفاً یک دغدغه فنی یا سیاسی نیست، بلکه به یکی از مهم‌ترین مسائل در حوزه حقوق شهروندی بدل شده است. در کشور ما، شیوه‌های مختلف فیلترینگ، محدودسازی پهنای باند، تفکیک دسترسی افراد یا نهادها به «اینترنت آزاد» در مقابل «اینترنت ملی»، عملاً نوعی طبقه‌بندی غیررسمی دیجیتال را شکل داده‌اند که پیامدهای حقوقی و اجتماعی گسترده‌ای دارد.

این تفکیک، در تضاد مستقیم با اصول اساسی مندرج در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، از جمله اصل ۱۹ (برابری حقوقی) و اصل ۲۰ (برخورداری برابر همه شهروندان از حقوق) است. همچنین با قانون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات (مصوب ۱۳۸۸) مغایر است؛ قانونی که هدف آن تضمین حق عموم مردم به آگاهی و گردش آزاد اطلاعات است، نه محدودسازی و تبعیض در بهره‌برداری از آن.

از سوی دیگر، مطابق ماده ۱۹ میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی که ایران نیز عضو آن است، حق جست‌وجو، دریافت و انتشار اطلاعات از طریق هر رسانه‌ای، بدون ملاحظات مرزی، یک حق بنیادین انسانی تلقی می‌شود.

ایجاد تبعیض میان نهادها، مشاغل و افراد خاص برای دسترسی به اینترنت بدون فیلتر، در حالی که عموم مردم از همان امکان بی‌بهره‌اند، نه‌تنها نقض حقوق شهروندی است، بلکه باعث تعمیق شکاف اجتماعی و سلب اعتماد عمومی نسبت به حاکمیت می‌شود. در بلندمدت، این رویکرد منجر به خودسانسوری، خروج نخبگان از فضای مجازی داخلی، و کاهش سطح مشارکت اجتماعی و سیاسی خواهد شد.

اگر دولت‌ها خواهان توسعه پایدار، شفافیت و اعتماد عمومی هستند، شفاف‌سازی سیاست‌های فیلترینگ، حذف طبقه‌بندی‌های ناعادلانه دیجیتال، و تضمین دسترسی برابر شهروندان به اینترنت آزاد و اطلاعات غیرتبعیض‌آمیز، گامی اساسی و غیرقابل‌چشم‌پوشی است

وکیل دادگستری-

کیاوش حافظی - سه‌شنبه هفته گذشته شایعه‌ای در خصوص تصویب طبقاتی شدن اینترنت در ایران منتشر شد.

در جلسه اخیر شورای عالی فضای مجازی، آیین‌نامه اجرایی کمیته «تسهیل فعالیت کسب‌وکارهای اقتصاد دیجیتال» به تصویب رسید و پس از آن، اظهارات برخی مقامات به این شائبه دامن زد که دولت به سمت راه‌اندازی «اینترنت ملی» یا اعمال سیاست‌های «اینترنت طبقاتی» روی خواهد آورد.

سیاح آغاز فعالیت آزمایشی ستاد تسهیل اقتصاد دیجیتال و باز کردن دسترسی برخی کسب‌وکارها را نشانه‌ای از شروع اجرای طرح اینترنت تفکیکی با هدف حمایت از رشد اقتصاد دیجیتال عنوان کرد.

در کنار اظهارات او، سخنان برخی مسئولان دولت مثل فاطمه مهاجرانی سخنگوی دولت و محمدرضا عارف هم نیز به تقویت گمانه‌زنی‌ها در مورد طبقاتی شدن اینترنت دامن زد.

عارف بر تکمیل شبکه ملی اطلاعات و ارائه خدمات بر بستر این شبکه تاکید کرد و مهاجرانی هم گفته بود: دولت با آزادی اینترنت موافق است، اما در عین حال، نمی‌توان برخی امور را معطل حل‌وفصل مسائل کلان کرد. اگر مثلا خبرنگاری نیاز به اینترنت آزادتر دارد، باید این امکان برای او فراهم شود.

مضاف بر این‌ها، در جنگ ۱۲ روزه که اینترنت قطع شده بود، سازمان نظام صنفی رایانه‌ای از پیگیری اینترنت آزاد برای کسب‌وکارها خبر داده بود.

این گمانه‌زنی‌ها با این نگرانی همراه شد که اینترنت مردم محدود می‌ماند اما برخی گروه‌ها به اینترنت آزاد دسترسی خواهند داشت؛ موضوعی تبعیض‌آمیز که ناقض حقوق اساسی شهروندان نیز هست. بر اساس اصل ۲۵ قانون اساسی، سانسور و محدودیت ارتباطات نیازمند حکم قضایی است.

محدودسازی اینترنت مصوبه شورای عالی فضای مجازی نبود

با این حال دولت این گمانه‌ها را شایعه خواند و رسمی شدن اینترنت طبقاتی را تکذیب کردند.

فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت اعلام کرد: مصوبه شورای عالی فضای مجازی هیچ ارتباطی با محدودسازی اینترنت ندارد؛ این مصوبه با هدف تسهیل فعالیت کسب‌وکارهای اقتصاد دیجیتال در حوزه‌های پولی‌ ـ‌ مالی، بانک، بیمه، حمل‌ونقل و… و به نفع کارآفرینی و خدمات بهتر برای مردم تدوین شده است.

مسعود پزشکیان هم که بارها وعده برچیده شدن بساط فیلترینگ را داده بود در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: دسترسی به اطلاعات آزاد حق همه مردم است، نه یک طبقه خاص. دولت موظف و مصمم است اینترنت آزاد، باکیفیت و فراگیر فراهم کند.

مصوبه اخیر شورایعالی فضای مجازی برای حمایت از اقتصاد دیجیتال بود، نه محدودسازی. با هر تصمیم و اقدامی که فیلترشکن‌بازی و ناامنی دیجیتال را گسترش دهد، مخالف هستم.

ستار هاشمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، نیز با بازنشر یادداشت پزشکیان نوشت:

موضع صریح رئیس‌جمهور محترم در خصوص مخالفت با اینترنت طبقاتی و حق دسترسی همه به اینترنت، در تریبون عمومی و جلسات کاری مبین نظر و شیوه عمل دولت چهاردهم و وزارت ارتباطات در این خصوص می‌باشد. مبارزه با ناامنی دیجیتال و فیلترشکن‌بازی نیازمند اتخاذ تصمیم درست و اعتماد به مردم است.

شورای اطلاع رسانی دولت نیز در بیانیه‌ای اعلام کرد که هدف از تشکیل کمیته تسهیل کسب‌وکارهای دیجیتال را «جلوگیری از مداخله‌های بی‌مبنا و غیرقانونی نهادهای بالادستی در امور کسب‌وکارهای دیجیتال» عنوان کرد.

از فیس‌بوک تا اینستاگرام؛ سیر فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی در ایران

اگرچه دولتی ها طبقاتی شدن اینترنت را تکذیب کرده‌اند اما نگرانی افکار عمومی در خصوص اینترنت هنوز بر طرف نشده است، بلکه موضوع بی‌عملی دولت در خصوص آزادسازی اینترنت را هم به میان آورده است.

ایجاد محدودیت و فیلترینگ برای فضای مجازی از زمانی که پای شبکه های اجتماعی به زندگی مردم باز شد، رخ داده است. ورود شبکه های اجتماعی به زندگی مردم در ایران با دولت محمود احمدی‌نژاد همزمان شده بود.

برای اولین بار در جریان انتخابات سال ۸۸ شبکه‌های اجتماعی وقت یعنی یوتیوب، فیس‌بوک و توییتر نقش آفرینی کردند. اما، آنها ۲۰ روز مانده به انتخابات مسدود شدند و کاربران در ادامه دوران احمدی‌نژاد به وی‌پی‌ان‌ها روی آوردند. دولت آن وقت مخالفتی جدی برای برداشتن محدودیت‌ها نشان نمی‌داد بلکه شاید آن را تایید هم می‌کرد؛ چرا که محتوایی که در این شبکه‌های اجتماعی تولید می‌شد عمدتا با دولت وقت سر سازگاری نداشت.

با روی کار آمدن دولت روحانی رفته رفته، شبکه های اجتماعی موبایلی گسترش پیدا کردند. دولت روحانی خود را با رویکرد متفاوتی نسبت به دولت احمدی‌نژاد نشان می‌داد؛ روحانی سال ۹۶ از طرف محمدجواد آذری جهرمی وزیر ارتباطات خود قول داد که دست وزیر روی دکمه فیلترینگ نمی‌رود.

با این حال در دوران او، نه فقط تلگرام بلکه چندسال بعد کلاب‌هاوس نیز فیلتر شد. اپلیکیشن‌هایی مثل وی‌چت، لاین و وایبر هم در دولت اول روحانی فیلتر شده بودند.

با آن‌که دولت روحانی در مصون نگه داشتن شبکه‌های اجتماعی از فیلترینگ خیلی موفق نبود اما ادبیاتش باعث شده بود که هرکسی که پس از او بر سر کار می‌آمد نمی‌توانست خود را مدافع مسدودسازی و فیلترینگ نشان دهد.

ابراهیم رئیسی هم در تبلیغات انتخاباتی خود از فالوورهایش روایت می‌کرد و می‌گفت فضای مجازی ابزار درآمد مردم شده است. رئیسی می‌پرسید آیا کسی می‌آید که محل درآمد مردم را تعطیل کند؟

با این حال در زمان او وقتی حوادث ۱۴۰۱ رخ داد، نه فقط اینستاگرام و واتس‌اپ بلکه حتی لینکدین هم که استفاده گسترده‌ای بین مردم نداشت فیلتر شد. محدودسازی ها به فروشگاه گوگل‌پلی هم رسید. اما پس از پایان حوادث، جز لینکدین دیگر بسترهای فیلترشده، آزاد نشدند.

مردم دوباره این دغدغه را داشتند که از کدام فیلترشکن برای دور زدن مانعی که دولت برایشان ایجاد کرده استفاده کنند؟

 

امیدواری‌ای که دیگر امیدوارکننده نیست

با برگزاری انتخابات زودهنگام ریاست جمهوری، مسعود پزشکیان، به عنوان کاندیدای اصلاح‌طلب به صراحت از آزادی اینترنت سخن گفت و وعده داد که «اگر انتخاب شوم جلوی فیلترینگ خواهم ایستاد.»

اما در طول یک‌ سالی که از روی کار آمدن او می‌گذرد، دولتش بیشتر از اقدام جدی به موضع‌گیری درباره رفع فیلترینگ پرداخته است. البته در ماه های نخست روی کار آمدن دولت چهاردهم، پیام رسان واتس‌اپ و فروشگاه گوگل پلی رفع فیلتر شد اما این موضوع انتظارات را برآورده نکرده است.

شایعاتی در خصوص رفع فیلتر شبکه‌های اجتماعی مثل تلگرام، یوتیوب و اینستاگرام تا آخر سال ۱۴۰۳ مطرح شده بود. اما هنوز که هنوز است هیچ خبری از عمل به این وعده نیست.

برخی مسئولان دولت مثل فاطمه مهاجرانی سخنگوی آن فقط به ابراز امیدواری برای برداشتن محدودیت ها بسنده می‌کنند؛ «امیدواری» ای که دیگر امیدوارکننده نیست. حالا پس از گذشت اولین سالگرد انتخابات و رای آوردن پزشکیان فقط وعده و وعیدها درباره رفع فیلترینگ امروز و فردا می‌شود.

با آغاز جنگ ۱۲ روزه بین ایران و اسرائیل، بستن اینترنت دوباره گزینه اول مسئولان تصمیم‌گیرنده بود.

استدلال این بود که قطعی اینترنت با هدف جلوگیری از نفوذ بیشتر اسرائیل انجام می‌شود. در مدت جنگ فقط دسترسی به سایت های داخلی امکان پذیر شده بود.

با نگاهی به این سابقه و عملکرد دولت در زمان جنگ نگرانی کاربران از بابت اینکه احتمال ملی شدن اینترنت در دستور کار دولت قرار بگیرد بیشتر شد. دست‌کم این نگرانی وجود دارد که پزشکیان و دولتش در مورد اینترنت و شبکه های اجتماعی همان مسیر دولت حسن روحانی را دنبال کنند؛ مخالفت لسانی با فیلترینگ اما بی عملی.  

کاربران در حال اتصال به فیلترشکن هستند

آمار و ارقام مختلف از حضور کاربران در شبکه‌های اجتماعی و مصرف وی‌پی‌ان‌ها حاکی از شکست سیاست فیلترینگ در ایران روایت می‌کنند. با این که دولتی ها هم به این موضوع اقرار کرده‌اند اما هنوز نتوانسته‌اند در این زمینه گام مثبتی بردارند.

به ویژه پس از جنگ ۱۲ روزه، بسیاری از کارشناسان خواستار بازنگری فوری در زمینه سیاست فیلترینگ شدند. به گفته آن‌ها بسیاری از فیلترشکن‌ها ابزار نفوذ اسرائیل هستند و در نتیجه ضرر فیلترشکن‌ها از محتوای فیلترشده بیشتر است.

با این حال یک سر این داستان به جریان سیاسی افراطی برمی‌گردد؛ آن‌هایی که مدعی انقلابی گری طرح هایی مثل صیانت از فضای مجازی را در دستور کار خود قرار می‌دادند.

طرح صیانت از فضای مجازی یکی از بحث‌برانگیزترین طرح‌های قانونی در ایران طی سال‌های اخیر بوده است.

با وجود آن‌که طراحان هدف خود را «حمایت از حقوق کاربران» و «صیانت از داده‌های مردم» عنوان می‌کردند، عملا با دنبال کردن محدودیت‌سازی اینترنت و فضای مجازی کاربران را به سوی استفاده از فیلترشکن‌ها سوق می‌دادند؛ هرچند که این طرح خرید و فروش فیلترشکن‌ها را جرم‌انگاری می‌کرد.

برآوردی از گردش مالی فیلترشکن‌ها؛ سه برابر درآمد مخابرات

خرید و فروش فیلترشکن در ایران گردش مالی بسیار بالایی دارد. در سال ۱۴۰۲ برآورد شده بود که گردش مالی فروشندگان وی‌پی‌ان در ایران، ماهانه حدود هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان یعنی ۳ برابر درآمد عملیاتی مخابرات ایران است.

جواد نیک بین عضو کمیسیون فرهنگی مجلس آبان ۱۴۰۲ از پشت پرده فیلترکنندگان اینترنت روایت کرده و گفته بود: «نویسندگان برنامه فیلترینگ (طرح صیانت) همان‌هایی هستند که نویسندگان وی‌پی‌ان‌ها (فیلترشکن‌ها) هم هستند. یعنی کسی که برنامه فیلترینگ را می‌نویسد یا خودش مستقیما یا با چند واسطه، وی‌پی‌ان را هم می‌فروشد.»

ستار هاشمی وزیر ارتباطات دولت پزشکیان نیز سال گذشته در گزارشی از ضرر هنگفت فیلترینگ برای ارتباطات کشور روایت کرد و گفت: استفاده از فیلترشکن‌ها همچنین باعث شده شبکه ما یکی از شبکه‌های آلوده قلمداد شود که وقتی درخواست‌ها را به سمت سایت‌های ارایه‌دهنده سرویس ارسال می‌کنیم پاسخ دریافت نشود. ضرر فیلترینگ برای ارتباطات کشور بیش از ۵۰ همت است.

 

برداشتن فیلترینگ از تحریم سخت‌تر نیست

با نگاهی به مسیر پرپیچ‌وخم فیلترینگ به نظر می‌رسد که وعده آزادی اینترنت نه تنها ساده‌ترین تعهد قابل تحقق دولت پزشکیان بود، اما بی‌عملی در این زمینه شکافی بین گفته‌ها و رفتار دولت ایجاد می‌کند.

رئیس‌جمهور که هم‌زمان ریاست شورای عالی فضای مجازی را برعهده دارد، با وجود اختیارات قانونی گسترده (از صدور دستور رفع فیلترینگ تا پیگیری موضوع در جلسات سران قوا) ترجیح داده است به جای اقدام عملی، به ابراز امیدواری‌ بسنده کند.

سوال کلیدی اینجاست که اگر دولت واقعاً توانایی رفع فیلتر از شبکه‌های اجتماعی را ندارد، چگونه می‌خواهد پرونده‌های پیچیده‌تری مانند تعامل با جهان یا لغو تحریم‌ها را پیش ببرد؟ حال آن‌که عملکرد یک‌ساله اخیر نشان داده که رفع فیلتر واتس‌اپ نیز نتوانسته اعتماد افکار عمومی را جلب کند، چرا که جامعه به جای شعار، انتظار اقدام عینی دارد.

به نظر می‌رسد پزشکیان در خصوص فیلترینگ شعار انتخاباتی «دعوا نکنیم» را به صورت افراطی آن هم با مخالفان خود پیش می‌برد و نه افرادی که از او مطالبه دارند. در آینده نه چندان دور او در خصوص فیلترینگ در بزنگاه دشوارتری قرار خواهد گرفت که یا باید پاسخ مطالبه گران را بدهد یا با مخالفان خود وفاق کند و سرانجام مثل برخی سیاستمداران در پایان دولتش بگوید: نگذاشتند. (خبرآنلاین)

یک کارشناس فناوری اطلاعات به تشریح ابعاد مختلف تهدیدات شبکه‌های اجتماعی خارجی و اهمیت حفظ امنیت داده‌ها پرداخت.

محمد مهدی حبیبی مدیر عامل سازمان مردم نهاد فضای مجازی پاک در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به خروج اطلاعات حساس از کشور از طریق شبکه‌های اجتماعی خارجی گفت: شبکه‌های اجتماعی خارجی در سطوح مختلف می‌توانند اطلاعات حیاتی و حساس کشور را به خارج منتقل کنند. در یک سطح، افرادی که اطلاعات مهم و کلیدی در اختیار دارند، مثل مدیران مملکتی، نظامی‌ها و مقامات بالا، وقتی از این شبکه‌ها استفاده می‌کنند، داده‌هایشان در اختیار دشمن قرار می‌گیرد.

وی افزود: سطح دیگری از تهدید به حضور مردم عادی در این فضا مربوط است. وقتی مردم در شبکه‌های اجتماعی حضور دارند و اطلاعات روزمره خود را منتشر می‌کنند، این داده‌ها توسط دیگران دیده و رصد می‌شود. هر فردی در زندگی شخصی، کاری و ارتباطاتش می‌تواند اطلاعاتی را ناخواسته به دشمن منتقل کند که شاید در ظاهر مهم نباشد، اما در کنار هم جمع شده و به یک پازل بزرگ تبدیل می‌شود که دشمن از آن برای شناخت رفتار و حدس اطلاعات حساس استفاده می‌کند.

حبیبی همچنین به امکان سو استفاده شبکه‌های اجتماعی از حسگرهای گوشی‌های همراه اشاره کرد و گفت: دسترسی به GPS، دوربین و سایر امکانات گوشی باعث می‌شود که این شبکه‌ها اطلاعات بیشتری جمع‌آوری کرده و علیه ما استفاده کنند.

وی با بیان مفهوم رزم شناختی تصریح کرد: در جنگ امروز تنها حمله نظامی نیست، بلکه تهاجم شناختی علیه مردم و ایجاد تفرقه و ناامنی ذهنی هم مطرح است. شبکه‌های اجتماعی دشمن، رفتار و حساسیت‌های مردم ما را خوب می‌شناسند و بر اساس آن عملیات روانی انجام می‌دهند. این شبکه‌ها مطالبی که به نفع دشمن است را پروموت می‌کنند و مطالب روشنگرانه و صحیح را سانسور می‌کنند.

حبیبی در خصوص نقش وی‌پی‌ان‌ها در جاسوسی گفت: وی‌پی‌ان‌ها هم می‌توانند ابزار جاسوسی باشند، ولی تفاوت آنها با شبکه‌های اجتماعی این است که کلان داده‌های گوشی را وی‌پی‌ان نمی‌تواند منتقل کند زیرا حجم ترافیک بالا می‌رود و مشخص می‌شود. اما وی‌پی‌ان می‌تواند اطلاعاتی مانند موقعیت مکانی و زمان استفاده شما را منتقل کند.

وی همچنین در خصوص قوانین بین‌المللی گفت: کشورهای مختلف قوانین محافظت از داده‌ها دارند، مانند GDPR در اروپا، اما یک قانون یا اتحادیه بین‌المللی جامع وجود ندارد. در کشور ما هم قانون منسجم و یکپارچه‌ای برای حفاظت داده‌های شخصی نداریم، هرچند در برنامه هفتم توسعه به آن اشاره شده است.

حبیبی تاکید کرد: برای حفاظت از داده‌ها باید دو راهبرد داشته باشیم؛ یکی ارائه سرویس‌های داخلی با کیفیت تا مردم به سمت استفاده از خدمات خارجی نروند و دوم ایجاد تهدیدات اقتصادی و سیاسی برای شرکت‌های فناوری خارجی که قواعد ما را نپذیرند، مثل اقدام ترکیه در برابر اینستاگرام.

وی درباره تأثیر فیلترینگ گفت: فیلترینگ اگر همراه با توسعه سرویس داخلی و تأمین نیازهای مردم باشد، می‌تواند مؤثر باشد. آمار نشان می‌دهد بعد از فیلترینگ واتس اپ میزان استفاده به شدت کاهش یافته است.

حبیبی با تاکید بر اهمیت فعالیت رسانه‌ای درست و مسئولانه افزود: مسائل مرتبط با حکمرانی فضای مجازی بازیچه موضوعات سیاسی نیست و باید به صورت جدی دنبال شود. حفظ امنیت اطلاعات و آرامش فکری مردم اهمیت حیاتی دارد و رسانه‌ها باید در این مسیر با تقوا و مسئولیت عمل کنند.

وی در پایان گفت: حفاظت از زیرساخت‌های حیاتی کشور در حوزه فناوری امری ضروری است و آسیب به این حوزه می‌تواند پیامدهای جدی و حیاتی برای کشور داشته باشد.

معاون وزیر ارتباطات در نشست تخصصی «اینترنت و آینده ایران» با هشدار نسبت به تهدیدهای ناشی از سیاست‌های محدودکننده، اعلام کرد سرمایه‌گذاری‌های چند میلیارد دلاری در زیرساخت اقتصاد دیجیتال، به‌دلیل تداوم محدودسازی دسترسی به اینترنت، در معرض نابودی قرار گرفته است.
به گزارش مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات؛ در نشست تخصصی «اینترنت و آینده ایران» که با حضور جمعی از مسئولان دولتی، نمایندگان پلتفرم‌های دیجیتال، کارشناسان اقتصادی، فعالان اجتماعی و  اصحاب رسانه در وزارت ارتباطات برگزار شد، شرکت‌کنندگان به بررسی فرصت‌ها و چالش‌های سیاست‌های جاری در فضای مجازی پرداختند. 
در پنل نخست این نشست با عنوان «اقتصاد دیجیتال و آینده ایران»، احسان چیت‌ساز؛ معاون سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی توسعه فاوا و اقتصاد دیجیتال وزارت ارتباطات، با انتقاد از سیاست‌های محدودکننده و رویکردهای ناکارآمد گذشته، تأکید کرد: «سیاست فیلترینگ در کشور شکست خورده است. این شکست به دلیل محقق‌نشدن اهداف مورد نظر و فراگیر شدن ابزارهای دور زدن فیلترهاست؛ ابزارهایی که نه‌تنها نیاز کاربران را برآورده نکرده‌اند، بلکه به عاملی برای حملات زیرساختی داخلی و خارجی بدل شده‌اند.»
وی با هشدار نسبت به پیامدهای این رویکرد، گفت: «سرمایه‌گذاری‌های چند میلیارد دلاری در زیرساخت اقتصاد دیجیتال با سیاست‌هایی نظیر محدودسازی دسترسی، در معرض تهدید نابودی قرار دارد. این وضعیت منجر به نارضایتی عمومی، اختلال در فضای اقتصادی، افزایش قیمت ارز و حتی سوءاستفاده‌های امنیتی مانند جذب نیروهای اطلاعاتی توسط دشمن می‌شود.»
معاون وزیر ارتباطات با اشاره به نقش منفی اطلاعات نادرست در فضای عمومی و سیاست‌گذاری‌ها، اظهار داشت: «به‌جای حذف و جایگزینی پلتفرم‌ها، باید به اصلاح و آموزش عمومی روی آورد. سیاست‌گذاران باید به توانمندی مردم در بهره‌گیری از فناوری اعتماد کنند؛ بسیاری از کاربران با دانش بالا از ابزارهای مختلف برای کسب آگاهی استفاده می‌کنند.»
چیت‌ساز بر لزوم تدوین سیاست‌های هوشمندانه‌تر و اجرای اصلاحات بنیادین در حوزه اقتصاد دیجیتال تأکید کرد و گفت: «آینده رشد اقتصادی ایران در گرو تعامل، آگاهی‌بخشی و بازنگری در سیاست‌های فعلی است. سیاست دولت، حمایت از اینترنت باز، عمومی و در دسترس برای همه مردم است و در همین راستا به‌دنبال توسعه پایدار اقتصاد دیجیتال هستیم.»

معاون تازه‌منصوب توسعه شبکه ملی اطلاعات معتقد است که هدف و علت وجودی شبکه ملی‌ اطلاعات فیلترینگ نیست و این تعریف، که به غلط در ذهن‌ها جانمایی شده، باید اصلاح شود. او بر این باور است که «نوع فیلترینگ در کشور ما، اعتماد به زیرساخت ملی را فرسوده می‌کند و کاربران و کسب‌وکارها به‌ سمت ابزارها و پلتفرم‌های دورزننده هدایت می‌شوند که اغلب ناایمن و در اختیار بازیگران خارجی‌اند.»
«رسول لطفی»، که ۱۶ تیر ۱۴۰۴ به معاونت توسعه شبکه ملی اطلاعات وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات منصوب شد، در شبکه اجتماعی لینکدین، نوشت: «شبکه ملی اطلاعات شبکه‌ی شبکه‌ها و زیرساخت اصلی اقتصاد دیجیتال و حفاظت از دارایی‌های ملی فناوری پایه است. هیچ کشوری در جهان داده‌های ملی‌اش را این‌چنین که در کشور ما رخ داده است، در دسترس دیگران قرار نمی‌دهد.»

در پست لطفی آمده است: «هک و نفوذ پایان‌ناپذیر است و فقط با فیلترینگ حل نمی‌شود. فیلترینگ هم در همه کشورها تعریف شده است و هست اما هم از سمت مردم و هم از سمت حاکمیت فناوری از انتظارات منطقی برخوردار است.»

لطفی با طرح ایده «نگاه معکوس به ادبیات فعلی فیلترینگ»، نوشت: «در بُعد کاربری مخاطرات سایبری، منطقی‌ترین روش‌ کنترل تهدیدات و کاهش خسارت‌های ناشی از افشای داده در ابعاد ملی، پیاده‌سازی چارچوب کنترلی ⁩ مسئولیت محدودیت ⁩ است. بر همین اساس، هرکس مسئولیتش حساس‌تر است باید محدودتر شود؛ یعنی نگاه معکوس به ادبیات فعلی فیلترینگ.»

معاون توسعه شبکه ملی اطلاعات در این نوشته تاکید کرد: «اینکه تمام افراد حقیقی و حقوقی و کسب‌وکارها را با هم در یک وزن موثر بر امنیت سایبری محاسبه کنیم، از هیچ منطقی پیروی نمی‌کند؛ فقط موجب اتمیزه‌شدن اجتماع و واپاشی امید در نخبگان، متخصصان و کسب‌وکارهای اقتصاد دیجیتال می‌شود.این روند باید به نفع مردم و حاکمیت اصلاح شود.»

لطفی همچنین خواستار دستیابی به «یک راهکار فنی - اجتماعی برای موضوع فیلترینگ با چارچوب‌های متعارف بین‌المللی» شده است.

ترکیه دسترسی به بخشی از محتوای تولیدشده توسط هوش مصنوعی «گروک» را به‌دلیل آنچه «توهین به رجب طیب اردوغان، مصطفی کمال آتاتورک و ارزش‌های دینی» عنوان شده، مسدود کرد.
به گزارش ایسنا، یک دادگاه در ترکیه در روز چهارشنبه دسترسی به بخشی از محتوای تولیدشده توسط چت‌بات «گروک» را که توسط شرکتی متعلق به ایلان ماسک طراحی شده، مسدود کرد. این اقدام پس از آن صورت گرفت که مقام‌های ترکیه‌ای اعلام کردند این چت‌بات در پاسخ به برخی پرسش‌ها، به «رجب طیب اردوغان» رئیس‌جمهور ترکیه، «مصطفی کمال آتاتورک» بنیان‌گذار ترکیه مدرن و همچنین ارزش‌های مذهبی توهین کرده است.

دفتر دادستان کل آنکارا اعلام کرد که تحقیقات رسمی در این زمینه آغاز شده و این نخستین مورد ممنوعیت رسمی محتوای یک ابزار هوش مصنوعی در ترکیه محسوب می‌شود.

مقام‌ها با استناد به قوانین داخلی که توهین به شخصیت‌های سیاسی و ارزش‌های دینی را جرم تلقی کرده و مجازات آن را تا چهار سال زندان تعیین می‌کند، این تصمیم را اتخاذ کرده‌اند.

شرکت «ایکس» (توییتر سابق) و ایلان ماسک تاکنون واکنشی به این تصمیم نشان نداده‌اند. گفته می‌شود «گروک» که به‌صورت یکپارچه در پلتفرم ایکس فعال است، در پاسخ به برخی سوالات به زبان ترکی، محتوایی توهین‌آمیز درباره اردوغان و آتاتورک تولید کرده است.

مرجع تنظیم مقررات فناوری اطلاعات و ارتباطات ترکیه پس از صدور حکم دادگاه، این ممنوعیت را به اجرا گذاشته است.

«یامان آک‌دنیز» استاد حقوق سایبری در دانشگاه بیلگی استانبول گفت که مقام‌های ترکیه‌ای حدود ۵۰ پست از گروک را به‌عنوان پایه تحقیقات شناسایی کرده‌اند. او در پلتفرم ایکس نوشت: «ترکیه نخستین کشوری است که سانسور رسمی بر گروک اعمال می‌کند.»

وی افزود که هدف از ممنوعیت دسترسی و حذف محتوای خاص، «حفظ نظم عمومی» عنوان شده است.

در سال‌های اخیر، ترکیه نظارت خود را بر پلتفرم‌های اجتماعی و خدمات پخش آنلاین به‌طور قابل‌توجهی افزایش داده و با تصویب برخی قوانین، اختیارات بیشتری برای کنترل محتوا به‌دست آورده است. این اقدامات شامل بازداشت افراد به‌دلیل پست‌هایشان، تحقیقات قضایی درباره شرکت‌ها، و مسدودسازی یا محدودسازی دسترسی به وب‌سایت‌ها بوده است.

منتقدان می‌گویند این قوانین اغلب برای سرکوب منتقدان به‌کار گرفته می‌شود، اما دولت ترکیه مدعی است این اقدامات برای حفظ شأن و جایگاه نهادهای حاکم ضروری است.

بهزاد اکبری مدیر عامل شرکت ارتباطات زیرساخت در ایکس نوشت:

پیرو توییت قبلی در مورد افزایش آمار حملات DDoS به زیرساخت‌های کشور، به نظر می‌رسد برخی عزیزان دچار سوء برداشت شده‌اند. اجازه دهید دو نکته را شفاف‌تر بیان کنم:  

‏۱. این گراف‌ها صرفاً حجم و الگوی حملات DDoS را نشان می‌دهند. باید توجه داشت که در پس‌زمینه چنین حملاتی، معمولاً  انواع دیگر نفوذها، اسکن‌های مخرب و تلاش برای سوءاستفاده از آسیب‌پذیری‌ها هم اتفاق می‌افتد.

‏۲. تداوم برخی محدودیت‌ها هیچ ارتباطی به شرکت ارتباطات زیرساخت و همچنین حملات DDoS ندارد، شایسته‌ است که مراجع مسئول در خصوص دلایل واقعی و طولانی‌شدن این محدودیت‌ها، شفاف‌سازی لازم را برای مردم انجام داده و پاسخگو باشند.

رئیس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی می‌گوید با توسعه اینترنت 5G و فیبر نوری طی ماه‌های آینده کاربران بهبود محسوسی در کیفیت اینترنت تجربه می‌کنند.

ایرنا - دولت چهاردهم از زمان آغاز به کار، وعده‌هایی برای افزایش سرعت و کیفیت اینترنت داده است اما مردم هنوز از کندی اینترنت گلایه‌مندند و می‌خواهند دلیل اصلی آن را بدانند. فتاحی معاون وزیر ارتباطات و رئیس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی در این خصوص به سوالات زیر پاسخ  می‌دهد.

 

• از نظر شما دلیل اصلی کندی اینترنت چیست؟

گلایه کاربران از کیفیت اینترنت، موضوعی دائمی است که همیشه وجود داشته و در مقاطع مختلف شدت و ضعف دارد. دلیل آن هم روند روبه رشد نیاز کاربران به فضای مجازی و حوزه ارتباطات و افزایش دائمی میزان مصرف دیتای کاربران است و البته در دنیا هم همین روند وجود دارد. اما نکته مهم، توسعه بهنگام زیرساخت‌های شبکه ارتباطی کشور بویژه در لایه دسترسی است. اگر این توسعه در زمان مناسب رخ ندهد، عملاً سرعت تقاضا از سرعت عرضه بالاتر می‌رود و در نتیجه، اینترنت بی‌کیفیت، گلایه کاربران را بیش از پیش به دنبال خواهد داشت. به عنوان مثال در برخی از سال‌ها، اپراتورهای ارتباطی درمجموع سالانه بیش از 2.5 میلیارد دلار صرف سرمایه‌گذاری برای توسعه شبکه کردند ولی این عدد در ادامه، کاهش محسوسی داشته است. یعنی عدم سرمایه‌گذاری مناسب توسط اپراتورهای ارتباطی به دلایل مختلف، باعث شده است شبکه به میزانی که باید، توسعه پیدا نکند. در واقع اپراتورها تنها توانسته‌اند در حد حفظ وضعیت موجود، سرمایه‌گذاری کنند و این بدان معناست که ظرف ثابت مانده اما مظروف یعنی مصرف و میزان تقاضای استفاده از اینترنت و شبکه، دائم افزایش یافته است بنابراین ما عملاً از نقطه ناترازی در حوزه میزان مصرف و کیفیت هم گذشته‌ایم.

 

• این ناترازی چگونه بر کیفیت اینترنت تأثیر می‌گذارد؟

وقتی زیرساخت‌ ثابت می‌ماند و تقاضای کاربران افزایش می‌یابد، ظرفیت شبکه پاسخگوی نیاز کاربران نیست. اگر دائماً میزان حجم و ترافیک مصرفی کاربر(Payload) افزایش یابد ولی زیرساخت ثابت بماند، عملاً Throughput یعنی شاخص‌هایی مانند کیفیت اینترنت و سرعت دانلود کاهش می‌یابد و تنها راه‌حل این ناترازی هم توسعه مناسب و به روزرسانی شبکه زیرساخت ارتباطی اپراتورها است.

به طور کلی وزارت ارتباطات برای شناسایی و رفع مشکلات اینترنت و شبکه زیرساخت چه اقداماتی انجام داده و چه مشکلاتی احصا شده است؟

در ابتدای دولت چهاردهم مأموریتی در وزارت ارتباطات مبنی بر ارزیابی وضعیت شبکه و احصای چالش‌ها و راهکارهای آن تعریف شد و علاوه بر برگزاری جلسات فنی مداوم با مدیران فنی اپراتورها، از گزارش‌های مردمی ثبت شده در سامانه ۱۹۵هم بهره گرفته‌ایم. در نهایت هم اولین مشکلی که احصا شد، عدم توسعه بهنگام زیرساخت‌های شبکه ارتباطی کشور بویژه در لایه دسترسی یعنی بخش اپراتورهای ارتباطی بود. علاوه بر این، قطعی برق، اشباع لینک‌های اینترنت در سطح بین‌الملل، محدودیت‌ در برخی از پلتفرم‌های بین‌المللی و استفاده اکثر کاربران از ابزارهای فیلترشکن و وی پی ان، هریک به نوعی باعث ایجاد اختلال در ارتباطات شده و در نهایت بر کیفیت ارتباطی تأثیرگذارند که درباره هر کدام می‌توان بحث کرد.

 

• از نبود توسعه بهنگام و عدم سرمایه‌گذاری اپراتورها گفتید. راهکار این توسعه بهنگام را افزایش تعرفه می‌دانید؟

موضوع افزایش تعرفه، درخواست همیشگی اپراتورهای ارتباطی بوده و مبنای آن را نیز افزایش هزینه‌هایشان می‌دانند. با توجه به اینکه بیش از ۶۵ درصد هزینه‌های اپراتورها ارزی ولی درآمدشان، ریالی است، معتقدند باید به طور متناسب، افزایش درآمد هم داشته باشند تا بتوانند به نوسازی و توسعه زیرساخت‌های خود بپردازند. درهمین راستا هم نامه‌ای مبنی بر درخواست افزایش  ۷۵ درصدی تعرفه به رگولاتوری ارسال کرده‌اند که ما به جد در برابر این رقم ایستاده و به آنها اعلام کرده‌ایم که این عدد قابل قبول نیست و درصورت افزایش خودسرانه تعرفه، جریمه‌های سنگینی در انتظار آنها خواهد بود. هرچند محل اصلی درآمد اپراتورهای ارتباطی، افزایش تعرفه اینترنت و سایر تعرفه‌های ارتباطی است ولی مطمئناً معیشت مردم و توجه به رضایت عمومی، برای ما اهمیت زیادی دارد و در هر گونه افزایش احتمالی تعرفه، این موضوع حتماً مد نظر قرار خواهد گرفت. ما این اطمینان را به مردم می‌دهیم که سازمان تنظیم مقررات، مدافع حقوق مردم در حوزه ارتباطات است و سامانه‌های ارتباطی و ابزارهای پایش نظارتی نیز با این هدف در اختیار مردم قرار داده شده که یک حس خوب برای کاربران ایجاد شود. امروزه دسترسی به فضای ارتباطی در کشور، دیگر یک فضای لاکچری و لوکس نیست و به عنوان یک نیاز اصلی در حوزه‌های اجتماعی، فرهنگی، آموزشی، اقتصادی و... محسوب می‌شود. درهمین راستا طی جلسات مختلفی که با اپراتورها برگزار شده، در حال طراحی چند سناریو هستیم تا با تغییر منصفانه تعرفه، هیچ فشاری به مردم نیاید و معیشت آنها نیز تحت تأثیر قرار نگیرد، همچنین اپراتورها نیز بتوانند به واسطه آن، برای توسعه زیرساخت‌های خود اقدام کنند.

 

• کاربران معتقدند با وجود افزایش تعرفه در سال 1402، هیچ افزایش کیفیتی احساس نکرده‌اند. چه تضمینی وجود دارد که بعد از افزایش تعرفه در سال‌ جاری، شاهد افزایش کیفیت شبکه ارتباطی کشور باشیم؟

بله به نکته دقیق تناسب افزایش تعرفه با تعهد اپراتورهای ارتباطی اشاره کردید. ما قطعاً به دنبال افزایش تعرفه، تعهدات پروانه‌ای اپراتورهای ارتباطی را زیر ذره‌بین قرار می‌دهیم و در صورت عدم انجام تعهد، برخوردهای لازم از جمله جریمه یا حتی ابطال پروانه صورت خواهد گرفت. این رصد دائماً از طریق سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، گزارش‌های مردمی و ابزارهای پایش فنی صورت می‌گیرد و در قالب نظارت‌های آنلاین از طریق دسترسی کارشناسان به داشبوردهای مدیریتی و داشبوردهای شاخص‌های فنی اپراتورها، پایش انجام می‌شود. همچنین هرجا که اپراتورها نسبت به تعهدات پروانه‌ای خود کم کاری داشته باشند با آنها برخورد قاطع می‌شود. معتقدیم اگر اپراتور به همان تعهدات پروانه‌ای ملزم باشد و آنها را انجام دهد، مردم حتماً رضایت خواهند داشت.

به هر حال واقعیت این است که برای چندین سال سیاست سرکوب تعرفه وجود داشته و به اپراتورها اجازه داده نشده که طبق یک روال منطقی و متناسب با افزایش کیفیت و افزایش خدمت‌رسانی به کاربر، تعرفه‌شان افزایش یابد. وقتی این تعادل به هم می‌خورد کیفیت افت می‌کند.

 

• به تأثیر قطعی برق بر کیفیت شبکه اشاره کردید. چه برنامه‌ای برای مواجهه با این موضوع دارید؟

 یکی از چالش‌های شناسایی شده، موضوعات مرتبط با ناترازی انرژی بوده که سربار آن، خودش را در حوزه ارتباطات نشان می‌دهد. قطعی برق تأثیر مستقیمی بر کیفیت خدمات ارتباطی دارد. عواملی مثل بی‌کیفیت بودن باتری‌ها، آسیب به تجهیزات ذخیره انرژی به دلیل قطع و وصل مکرر برق، سرقت باتری‌ها در برخی نقاط کشور و عدم توجیه اقتصادی برای اپراتورها جهت به‌روزرسانی باتری‌ها، باعث می‌شود سایت‌های ارتباطی در زمان قطعی برق، از کار بیفتند که این موضوع نارضایتی و گلایه جدیدی برای کاربران ایجاد کرده است. معمولاً تجهیزات باتری و ذخیره‌ساز انرژی برای مواقع اضطراری و ساپورت فنی تجهیزات طراحی شده‌اند، نه تأمین ناترازی برق که این موضوع هم در دنیا استانداردی دارد. در این زمینه هم برنامه‌ریزی کرده‌ایم تا با نوسازی باتری‌های پشتیبان سایت‌ها و دریافت تعهدات مشخص از اپراتورها، در این زمینه، مشکل را تا حد قابل قبولی حل کنیم. دولت نیز قرار است با اولویت و به سرعت، مساعدت‌هایی برای تأمین باتری‌های باکیفیت انجام دهد. با الزام سازمان تنظیم مقررات، اپراتورها برنامه مشخصی  برای تأمین باتری‌های پشتیبان سایت‌ها ارائه کرده‌اند و این موضوع در تعهدات آنها قرار دارد.  

 

• از اشباع لینک‌های اینترنت در سطح بین‌الملل(اپ لینک اینترنت بین‌الملل کشور) به عنوان یکی از مشکلات یاد کردید. چه اقداماتی در این زمینه انجام شده است؟

یکی از چالش‌های شناسایی‌شده، کمبود ظرفیت اینترنت کشور بود که در زمان‌های اوج ترافیک، باعث اشباع لینک‌ها می‌شد. بدین ترتیب برای حل این مشکل، اقداماتی برای افزایش خرید ظرفیت‌های جدید اینترنت بین‌الملل انجام شد. شرکت ارتباطات زیرساخت با برنامه‌ریزی دقیق، بیش از یک ترابیت بر ثانیه ظرفیت جدید خریداری کرد و این مشکل عملاً با یک برنامه‌ریزی مشخص برطرف شد که این اقدام به بهبود کیفیت خدمات در بخش بین‌الملل کمک کرده است.

 

• اعمال محدودیت‌ها و استفاده گسترده از فیلترشکن‌ها و VPN‌ها چه تأثیری بر کیفیت اینترنت داشته و چه راهکاری برای آن دارید؟

یکی از موضوعاتی که در ارزیابی وضعیت شبکه شناسایی شد، اثرات ناشی از برخی محدودیت‌های اعمال شده در برخی پلتفرم‌های بین‌المللی و به تبع آن، استفاده اکثر کاربران از ابزارهای فیلترشکن و VPN بود. در حال حاضر بیش از ۸۰ درصد کاربران از ابزارهای فیلترشکن استفاده می‌کنند که این ابزارها علاوه بر ایجاد اختلال در ارتباطات، آسیب‌های امنیتی مانند نصب بدافزارها و افزایش حملات سایبری را به دنبال دارند.

برای حل این مشکل هم برنامه‌های مختلفی در شورای عالی فضای مجازی مطرح شد و سرانجام در فاز اول طرح گام به گام رفع فیلترینگ، 2 پلتفرم‌ بین‌المللی رفع فیلتر شدند که این امر منجر به کاهش هرچند اندک استفاده‌ کاربران از VPN شد. این موضوع همچنان با جدیت از سوی وزارت ارتباطات درحال پیگیری است و جلسات طبق برنامه زمان‌بندی مشخص شده و مرحله‌بندی ادامه دارد تا با ایجاد تفاهم در میان تصمیم‌گیران علاوه بر ارتقای حکمرانی قانونمند، گشایش‌های جدیدی اتفاق بیفتد.

 

• گفته می‌شود که بخشی از اختلالات اینترنت هم به تداخلات فرکانسی بازمی‌گردد. این موضوع چگونه بر کیفیت شبکه اثر می‌گذارد؟

بله. یکی از مشکلات شناسایی شده در بحث کیفیت شبکه، موضوع تداخلات فرکانسی ناشی از نصب دستگاه‌های غیراستاندارد و تکرارکننده‌های(repeater) غیرمجاز است که کیفیت شبکه را مختل می‌کنند. برخی کاربران برای جبران کمبود پوشش شبکه درون ساختمان، تقویت کننده‌های غیرمجاز خریداری و استفاده می‌کنند که به دلیل غیراستاندارد بودن، تداخل فرکانسی ایجاد می‌کنند. این تجهیزات به دلیل قیمت پایین‌تر نسبت به تکرارکننده‌های استاندارد، در بازار رایج شده‌اند که ما در حال شناسایی و جمع‌آوری این تجهیزات هستیم. همچنین محدودیت در استفاده از همه منابع فرکانسی کشور بویژه برخی فرکانس‌های با ارزش، چالش دیگر ماست. این فرکانس‌ها، فرکانس‌های مهم و پراثر حوزه ارتباطات محسوب می‌شوند که با ضریب‌های نفوذ بالا و پهنای باند مناسب، می‌توان از آنها برای حل مشکلات موجود استفاده کرد. همانگونه که در اینترنت ثابت که برای توسعه آن از سیم، کابل و فیبر استفاده می‌کنیم، ظرفیت اصلی توسعه اینترنت سیار و منبع ارتباطی در حوزه ارتباط بی‌سیم هم فرکانس است. به همین دلیل در حال مذاکره و تعامل با نهادهایی همچون صداوسیما هستیم تا با مدل‌های مشارکتی، بتوانیم از این فرکانس‌ها برای توسعه ارتباطات سیار استفاده کنیم.  

 

• گاهی کاربران کاهش ناگهانی کیفیت اینترنت را در نتیجه تخریب سایت‌های ارتباطی تجربه می‌کنند چرا این اتفاق می‌افتد؟

یکی از موارد شناسایی شده در بحث کیفیت اینترنت، برخی احکام و تداخلات بین دستگاهی مانند احکام قلع و قمع است که شهرداری‌ها یا برخی محاکم قضایی برای سایت‌های ارتباطی صادر می‌کنند. گاهی هم به دلیل چهارچوب‌های قانونی و استانداردهای برخی دستگاه‌ها مانند سازمان محیط زیست و انرژی اتمی، ما در بخش ارتباطات برای ایجاد و نصب سایت دچار مشکلاتی می‌شویم. به عنوان مثال مالک یک ساختمان حکم قلع و قمع یک سایت را می‌گیرد و دستگاه مربوطه هم بلافاصله حکم را اجرا می‌کند به این ترتیب خانوارهای ساکن در آن محدوده تا شعاع یک کیلومتر از دسترسی به اینترنت و شبکه، محروم می‌شوند و نارضایتی‌هایی ایجاد می‌شود. به طور متوسط سالانه برای بیش از هزارسایت حکم قلع و قمع صادر می‌شود و بخش مهمی از اشکالات کیفیت اینترنت، ناشی از همین موضوع است. ما در حال پیگیری با محاکم قضایی، دولت و شهرداری‌ها هستیم تا این احکام با تدبیر خاص و به‌گونه‌ای اجرا شوند که تا زمان احداث سایت جدید، سایت قبلی قلع و قمع نشود و شاهد اختلال در سرویس‌دهی به کاربران نباشیم.

 

• وضعیت شرکت مخابرات ایران و نقش آن در بهبود کیفیت شبکه چگونه است؟

 شرکت مخابرات ایران که قبلاً در بدنه وزارت ارتباطات بوده و به دلیل خصوصی‌سازی از این بدنه جدا شده، به دلیل مشکلات فنی و تجاری، با چالش‌هایی مواجه بوده است. این موضوع از ابتدای دولت چهاردهم در دستور کار وزارتخانه قرار گرفته است و امیدواریم بتوانیم با همراهی و همکاری مناسب با شرکت مخابرات ایران، از ظرفیت بزرگ مجموعه مخابرات در حوزه زیرساخت و توسعه فیبر نوری استفاده کنیم. اقدامات خوبی در این زمینه انجام شده و امیدواریم با تداوم این همکاری، کیفیت شبکه بهبود یابد.

 

• یکی از وعده‌های وزارت ارتباطات، توسعه فیبرنوری به عنوان تدبیری برای افزایش کیفیت اینترنت بوده است ولی کاربران از پیشرفت آن رضایت ندارند. اکنون این پروژه در چه مرحله‌ای قرار دارد؟

 پروژه فیبر نوری منازل و کسب‌وکارها یکی از برنامه‌های کلیدی برای بهبود کیفیت اینترنت است، ما هم بشدت پیگیر این موضوع هستیم و در دستور کار وزارت ارتباطات قرار دارد هرچند مشکلاتی هم در این مسیر وجود داشته است. درحال حاضر مشکلات و موانع قانونی مثل تبدیل حساب فیبر نوری به صندوق فیبر نوری برطرف شده است. به دلیل وجود این مشکلات، ما منابعی که در اختیار داشتیم را نمی‌توانستیم برای توسعه شبکه، در اختیار اپراتورهای ارتباطی قرار دهیم ولی با تشکیل صندوق، این مشکل برطرف شد. اساسنامه صندوق در دولت تصویب و در شورای نگهبان تأیید شده است و بعد از حدود 8 ماه توقف در پرداخت مشوق‌ها به واسطه این مانع قانونی، بتازگی اولین پرداخت‌ مشوق به اپراتورها انجام شده است.

هدف ما، ایجاد ۲۰ میلیون پوشش فیبر نوری تا پایان برنامه هفتم توسعه است و اپراتورها موظفند در مناطقی که پوشش ایجاد شده، ظرف یک ماه اتصال را برای کاربران فراهم کنند. مطمئناً این پروژه تأثیر چشمگیری بر بهبود تجربه کاربران از افزایش سرعت و کیفیت اینترنت خواهد داشت.

 عملکرد اپراتورها در این زمینه هم دائم رصد می‌شود و درصورتی که اپراتور در زمان مقرر پوشش را به اتصال تبدیل نکند، جریمه می‌شود و کاربران هم می‌توانند شکایات خود در زمینه فیبر نوری را در سامانه 195 ثبت کنند.

 

• توسعه اینترنت 5G در کشور کندتر از انتظار کاربران و وعده‌ها پیش رفته، موانع این توسعه چه بوده است و واگذاری فرکانس‌های مورد نیاز این فناوری، تا چه حد می‌تواند بر کیفیت شبکه تأثیرگذار باشد؟

در جلساتی که به منظور ارزیابی وضعیت شبکه برگزار شد، موانع و چالش‌های توسعه 5G شناسایی شد که یکی از آنها، واگذاری فرکانس‌های اختصاصی مورد نیاز اینترنت نسل پنجم سیار بود که با تدبیر لازم، موانع برطرف شد و 2باند فرکانسی ۳۶۰۰ و ۳۷۰۰ مگاهرتز واگذار شد که تأثیر بسیاری در افزایش کیفیت اینترنت خواهد داشت. همچنین برخی از برندهای گوشی، لایسنس اینترنت 5G را روی گوشی‌های وارد شده به کشور فعال نکرده بودند که ما با دعوت از نمایندگان این برندها در سازمان تنظیم مقررات، تعاملاتی با آنها برقرار کردیم و طبق یک برنامه زمانبندی مشخص، تقریباً دسترسی به5Gبرای همه گوشی‌هایی که قابلیت پشتیبانی از 5G را دارند، فعال می‌شود. همچنین فرکانس ۱۵۰۰ مگاهرتز را برای FTT 5G یعنی برای لایه دسترسی شبکه FTTH مبتنی بر نسل پنجم و به صورت بی‌سیم اختصاص دادیم و در کمیسیون تنظیم مقررات مصوب کردیم و در اختیار اپراتورها قرار دادیم.

 

• با مجموع اتفاقاتی که در دولت چهاردهم در حوزه ارتباطات رقم خورده، چشم‌انداز شما برای بهبود کیفیت اینترنت در آینده نزدیک چیست و کاربران دقیقاً چه زمانی منتظر اینترنت باکیفیت، پرسرعت و بدون اختلال باشند؟

اولویت وزارت ارتباطات در ۸ ماه گذشته ابتدا شناخت مشکلات و چالش‌ها و سپس برنامه‌ریزی برای حل آنها بوده است. مشکلاتی در حوزه اینترنت بین‌الملل زیرساخت که در اختیار وزارتخانه قرار داشت، در همان ابتدا حل شد و مواردی هم که فراتر از دولت بوده، در مراجع و مراکز تصمیم‌گیری مرتبط، طرح و پیگیری شده و طبق یک برنامه‌ریزی مشخص و زمان بندی، پیش می‌رود. ما در توسعه ارتباطات و رفع مشکلات موجود، 2 رویکرد اصلی توسعه نسل پنجم ارتباطات و توسعه فیبر نوری منازل و کسب و کارها را در نظر داشته‌ایم و طبق برنامه‌ریزی‌ها، پیش‌بینی می‌کنیم با پیشرفت در این دو حوزه، طی ماه‌های آینده، کاربران بهبود محسوسی در کیفیت اینترنت تجربه کنند. سرعت‌های فعلی زیر ۱۰-۱۵ مگابیت بر ثانیه در برخی مناطق، با اتصال فیبر نوری و 5G به ۱۰۰، ۲۰۰ یا حتی ۵۰۰ مگابیت بر ثانیه خواهد رسید و عملاً کاربر با یک تجربه متفاوت روبه‌رو خواهد شد.

 اما ذکر این نکته ضروری است که حل کامل مشکلات چندساله، زمان‌بر است ولی با توجه به اینکه اقدامات ما شروع شده، مردم بزودی نتایج آن را خواهند دید. سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی مدافع حقوق مردم است و با پایش مستمر شبکه و جریمه اپراتورهای متخلف، تلاش می‌کنیم رضایت عمومی را جلب کنیم. معتقدیم که دسترسی به اینترنت، امروز یک نیاز اساسی در همه حوزه‌های زندگی، از اقتصاد تا فرهنگ است و با ظهور فناوری‌هایی مثل هوش مصنوعی، اهمیت آن بیشتر هم خواهد شد.

 

• وضعیت اینترنت روستایی چگونه است و چرا با وجود گزارش‌های پوشش بالا، همچنان نارضایتی وجود دارد؟

 البته اینترنت روستایی مجری جداگانه‌ای در وزارتخانه دارد اما می‌توان گفت این هم از موضوعات بسیار جالب است. در پایان هر دولتی، گزارش‌هایی از پوشش بالای ۹۰ درصدی روستاها ارائه می‌شود، اما وقتی ارزیابی می‌کنیم، می‌بینیم همچنان نارضایتی وجود دارد. دلیل آن بی‌صداقتی مدیران وقت نیست.
 موضوع به تغییر نیاز کاربران بازمی‌گردد که نیاز آنها دیگر فقط به تماس تلفنی یا اینترنت پایه محدود نمی شود، بلکه به عنوان مثال انتظار آنها اینترنت پرسرعت 4G است. این افزایش تقاضا باعث می‌شود که پوشش قبلی دیگر پاسخگو نباشد.
برای حل این مشکل هم ما مدام در حال طراحی جدید و تأمین منابع برای به‌روزرسانی شبکه‌های روستایی هستیم تا این شکاف برطرف شود و هرچه زودتر شاهد تحقق عدالت ارتباطی باشیم.

منبع: ایرنا

رئیس اسبق کمیسیون امنیت ملی مجلس معتقد است فیلترینگ یکی از بدترین رفتار‌ها در قبال مردم ایران است و به مخاطرات فرهنگی و امنیتی آن اشاره می‌کند؛ وی همچنین از ناکامی دولت‌ها در مقابله با مافیای فیلتر و تأثیرات منفی آن بر نسل جوان سخن گفت.

حشمت الله فلاحت پیشه، رئیس اسبق کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی، در گفتگو با تابناک، در ارتباط با مضرات و تبعات منفی استفاده از فیلترشکن‌ها و به تبع آن خطرات فرهنگی، اجتماعی، اخلاقی و امنیتی به ویژه در میان نسل جوان، اظهار کرد: متاسفانه فیلترینگ یکی از بدترین ترین رفتارهایی است که با مردم ایران صورت می‌گیرد.

وی با اشاره به اینکه یکی از بزرگترین خواسته های بر زمین مانده مردم، زمان انتخابات ریاست جمهوری آقای پزشکیان مطرح شد، یادآور شد: در زمان انتخابات ریاست جمهوری و کاندیداتوری آقای پزشکیان، بنده به هفت استان کشور سفر کردم؛ یکی از مهمترین خواسته های ملت، خواسته برحق رفع فیلتر بود. اما برغم اینکه آقای پزشکیان در بحث فیلتر وعده هایی داد اما دولت وی در رفع فیلتر ناکام ماند و حتی زور دولت پزشکیان هم به مافیای فیلتر نرسید.

مافیای فیلتر به یک مافیای ضد امنیتی در کشور تبدیل شده است

اخباری مبنی بر آثار ضد امنیتی فیلترینگ مطرح شده است. این واقعیت قابل پیش بینی بود. همانطور که مشخص بود که مافیای تحریم سرانجام به یک مافیای ضد امنیتی در کشور تبدیل می شود، الان هم شاهدیم که مافیای فیلتر هم به یک مافیای ضد امنیتی در کشور تبدیل شده است.

فلاحت پیشه تصریح کرد: بعد از آن می بینید که اخباری مبنی بر آثار ضد امنیتی فیلترینگ مطرح شده است. این واقعیت قابل پیش بینی بود. همانطور که مشخص بود که مافیای تحریم سرانجام به یک مافیای ضد امنیتی در کشور تبدیل می شود، الان هم شاهدیم که مافیای فیلتر هم به یک مافیای ضد امنیتی در کشور تبدیل شده است.

رئیس اسبق کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی با تاکید بر  اینکه فیلترینگ علاوه بر اینکه امنیت اجتماعی و اخلاقی خانواده ها را تهدید می کند، امنیت کشور را هم تهدید می کند، گفت:  جریان های مختلفی را می بینیم که بدترین آلودگی ها را در جامعه شکل می دهند و اولین چیزی که در فیلترشکن ها بلافاصله به جان خانواده ها می افتد کانالهای فاسدی است که روح جوانان را فاسد می کند. 

وی ادامه داد: به عبارتی فیلترینگ در ایران با کانالهای فاسد جنسی ربط پیدا کرده است. عملا این نتیجه ای بود که مافیای فیلتر به کشور تحمیل کرد.

فلاحت پیشه با اشاره به اینکه در کنار این موضوع باید ضرر اقتصادی که به مردم وارد می شود را به این مسائل اضافه کرد، افزود: مردم ایران جزو معدود مردمان دنیا هستند که هنوز مسئله ای به نام اینترنت کم سرعت را در مسائل خودشان دارند.

یکی از دلایل کم سرعت بودن اینترنت در ایران همین چیزی است که به اسم امنیت فضای داده رسانی در کشور شکل می گیرد. چیزی که به این موضوع دامن می زند فیلترینگ است چه بسا که وقت و پول مردم صرف می شود برای دریافت اینترنت کم کیفیت و هزینه ای که برای گذر از فیلترها متقبل می شود.

این نماینده سابق مجلس افزود: یکی از دلایل کم سرعت بودن اینترنت در ایران همین چیزی است که به اسم امنیت فضای داده رسانی در کشور شکل می گیرد. چیزی که به این موضوع دامن می زند فیلترینگ است چه بسا که وقت و پول مردم صرف می شود برای دریافت اینترنت کم کیفیت و هزینه ای که برای گذر از فیلترها متقبل می شود.

رئیس اسبق کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس خاطرنشان کرد: اصل اساسی دموکراسی این است که هر تصمیمی که مردم می گیرند این تصمیم باید اجرایی شود. حتی یکی از حقوق مردم این است که اگرهم اشتباه کردند مردم هستند که اشتباه می کنند. هر چند که تاریخ دموکراسی ها نشان داده که این سیاستمداران بیشترین اشتباه را مرتکب شدند و آنچه که تبدیل به خواست عمومی شده حتما اشتباه نیست. 

وی گفت: با این وجود حتی مردم اگر هم اشتباه می کنند سیاستمداران مجبور هستند که این خواست مردم را بپذیرند. 

فلاحت پیشه با بیان اینکه الان عملا در ایران هیچ کاربری اعم از جوان، نوجوان، میانسال و پیر وجود ندارد که روزانه از فیلترشکن استفاده نکند، تصریح کرد: جالب این است که بخش عمده استفاده از فیلترشکن ها برای اطلاع از اخبار روز یا برای کارهای اقتصادی روزمره خودشان است. اما متاسفانه می بینیم که برغم این خواست اکثریت، هنوز نتوانسته دولتی که برای مقابله با فیلتر روی کار آمده است را قانع کند که با مافیای فیلتر بجنگد و فیلتر را در جامعه ماز از بین ببرد.

وزیر ارتباطات درباره رفع فیلترینگ در سال جدید گفت: ما در قالب کار کارشناسی با توجه به تأکید رئیس‌جمهور موضوع گام‌های بعدی رفع فیلترینگ را دنبال می‌کنیم و امسال ان‌شاءالله شاهد گشایش‌هایی در این خصوص خواهیم بود.
ستار هاشمی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در باره اظهارات اخیر خود مبنی بر اینکه تاکید وزارت ارتباطات بر دوری از سیاست‌زدگی به معنای فرار از وعده رفع فیلترینگ نخواهد بود، عنوان کرد: نه؛ چه ارتباطی دارد. اصلاً چنین بحثی نیست.   اصولاً نگاه ما بر این است که گفتیم بحث‌های مرتبط با آثار و آسیب‌های محدودسازی را داشته‌ایم و این با نگاه کارشناسی هم قابل دفاع است؛ لذا ما در قالب کار کارشناسی با توجه به تأکید رئیس‌جمهور این موضوع را دنبال می‌کنیم.

 هاشمی درباره رفع فیلترینگ در سال جدید گفت: ما در قالب کار کارشناسی با توجه به تأکید رئیس‌جمهور موضوع گام‌های بعدی رفع فیلترینگ را دنبال می‌کنیم. عرض کردم که امسال ان‌شاءالله شاهد گشایش‌هایی در این خصوص خواهیم بود. ولی عرض ما بر این است که وقتی می‌شود با نگاه کارشناسی و با نگاه علمی کار را با گفتمان وفاق پیش برد، نیازی به این جنگ و دعواهایی که بعضی اوقات دیده می‌شود، نیست.

وزیر ارتباطات دولت چهاردهم در خصوص پیشرفت‌های دولت الکترونیک و برنامه وزارت ارتباطات برای توسعه آن، تصریح کرد: در بحث دولت الکترونیک، ما معمولا بر اساس پنجره واحد گزارش می‌دهیم. ما شاهد این هستیم که در شش یا هفت ماه اخیر، عملاً میزان کاربران ما به ۶۲ میلیون رسیده است، در حالی که قبل از آن زیر ۵۵ میلیون کاربر بوده و این موضوع حاکی از این است که مراجعات به پنجره واحد خدمات دولت هوشمند افزایش قابل ملاحظه‌ای داشته است.

وی  در گفت‌وگو با صداو سیما ادامه داد: ما به یک نکته‌ای به عنوان آسیب‌شناسی در بحث دولت الکترونیک رسیدیم که برای ورود، معمولاً مردم وارد پنجره واحد می‌شوند تا به خدمات خود دسترسی پیدا کنند. برای برخی از دستگاه‌ها اشکالاتی وجود دارد که رفع این اشکالات را طراحی کردیم و ان‌شاءالله فکر می‌کنم خبرش را در روزهای آینده در قالب یک نشست رسانه‌ای با حضور ذی‌نفعان ان‌شاءالله به مردم اعلام خواهیم کرد.

امسال شاهد گشایش‌هایی در موضوع رفع فیلترینگ خواهیم بود

وزیر ارتباطات در رابطه با اظهارات اخیر خود مبنی بر اینکه تاکید وزارت ارتباطات بر دوری از سیاست‌زدگی به معنای فرار از وعده رفع فیلترینگ نخواهد بود، عنوان کرد: نه؛ چه ارتباطی دارد. اصلاً چنین بحثی نیست. اصولاً نگاه ما بر این است که گفتیم بحث‌های مرتبط با آثار و آسیب‌های محدودسازی را داشته‌ایم و این با نگاه کارشناسی هم قابل دفاع است؛ لذا ما در قالب کار کارشناسی با توجه به تأکید رئیس‌جمهور این موضوع را دنبال می‌کنیم. عرض کردم که امسال ان‌شاءالله شاهد گشایش‌هایی در این خصوص خواهیم بود. ولی عرض ما بر این است که وقتی می‌شود با نگاه کارشناسی و با نگاه علمی کار را با گفتمان وفاق پیش برد، نیازی به جنگ و دعواهایی که بعضی اوقات دیده می‌شود، نیست.

وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات گفت: امسال گام‌های بعدی در خصوص رفع فیلتر سکوهای بین‌المللی برداشته خواهد شد.

به گزارش ایرنا، ستار هاشمی روز چهارشنبه در حاشیه جلسه هیات دولت در پاسخ به خبرنگاران افزود: در موضوع رفع محدودیت سکوهای بین‌المللی، به‌طور حتم امسال شاهد برداشتن گام‌های بعدی خواهیم بود.

وی ادامه‌داد: با توجه به فرآیند تعریف شده و نگاهی که دولت چهاردهم به همگرایی میان نگاه‌های مختلف دارد، طبیعتا فرایند مذاکرات زمان‌بر است اما نتیجه حتما حاصل خواهد شد.

هاشمی تاکید کرد: یکی از موضوعات مهمی که در بحث مدیریت موثر منابع در کشور وجود دارد، شکل‌گیری دولت هوشمند و ارائه خدمات غیرحضوری به مردم است.

وزیر ارتباطات گفت: در این خصوص ۲ رکن اساسی وجود دارد که لازمه انتخابات بعدی و ارائه و تسهیل خدمت به مردم است. رکن نخست، کد ملی است که در کشور شکل گرفته است و اکنون خدمات با استفاده از ظرفیت کد ملی و ارسال پیامک یک‌بار مصرف روی گوشی شهروندان ارائه می‌شود.  

وی تصریح‌کرد: مبحث بعدی کدپستی است که هنوز در جایگاه خود قرار نگرفته و در لایه خدمات یکپارچگی با کدپستی وجود ندارد. یکی از موضوعاتی که رئیس جمهور در ابتدای دولت چهاردهم به آن اشاره داشتند، یکپارچه‌سازی کدپستی با خدماتی است که به مردم ارائه می‌شود.

این عضو کابینه دولت چهاردهم خاطرنشان‌کرد: روز گذشته گزارشی در خصوص پیشرفت پروژه‌ مهم «جی‌نف» و کدپستی به رئیس جمهور ارائه دادیم. جهش خوبی در بازه زمانی دولت چهاردهم اتفاق افتاده است و امیدواریم امسال عملیاتی شدن بخش نخست پروژه جی‌نف در دستگاه‌های اجرایی کشور را شاهد باشیم.

هاشمی درباره هک شدن اطلاعات کاربران یکی از اپراتورهای کشور، افزود: رخ دادن این اتفاقات در بخش‌های مختلف دور از ذهن نیست. در بحث امنیت سایبری، حداقل چهار دستگاه اجرایی کشور متولی ارائه خدمات امنیت هستند و بخش خصوصی نیز که اپراتورها شامل آن می‌شوند متولی مشخصی دارد و پیگیری و اطلاع‌رسانی از همان طریق انجام خواهد شد.

وی درباره تغییر قیمت بسته‌های اینترنت اپراتورها، اظهار داشت: اکنون در شرایطی هستیم که وضعیت اقتصادی اپراتورها برای تولید و توسعه مناسب نیست. با نگاه به اینکه هزینه توسعه اپراتورها در سبد هزینه مردم قرار نگیرد، بهینه سازی انجام خواهد شد.

در میان تظاهرات در چندین شهر ترکیه, شبکه اجتماعی ایکس با مالکیت ایلان ماسک، چندین حساب کاربری متعلق به چهره‌های مخالف در ترکیه را به حالت تعلیق درآورده است.

به گزارش ایرنا از پولیتیکو, حساب های تعلیق شده متعلق به گروه های چپ و دانشجویی است که از زمان بازداشت «امام اوغلو» شهردار استانبول در ۱۹ مارس (۲۹ اسفند)، فعالانه در تظاهرات شرکت کرده اند.

کاربرانی که در ترکیه تلاش می‌کنند این حساب‌ها را مشاهده کنند، با پیامی مواجه می شوند که بیان می‌کند این حساب در پاسخ به یک درخواست قانونی در ترکیه تعلیق شده است.

در همین حال این حساب ها از خارج از کشور قابل دسترسی هستند. همچنین برخی از گروه ها با ایجاد حساب های جدید سعی کرده اند به اشتراک گذاری محتوا ادامه دهند.

اعتراضات مخالفان در ترکیه با وجود ممنوعیت چهار روزه تجمعات در این کشور گسترش یافته است.

بیشتر فعالیت های مخالفان حول دانشگاه ها متمرکز شده است.

علی یرلیکایا وزیر کشور ترکیه در ایکس اعلام کرد که مقامات ۳۲۶ حساب کاربری در شبکه های اجتماعی را کشف کرده اند که پیام های تفرقه منتشر می کنند. به گفته وی ۷۲ حساب فعال در خارج از کشور بوده است.

یرلیکایا افزود که یک اقدام هماهنگ بین مقامات سایبری و امنیتی منجر به دستگیری ۵۴ مظنون مرتبط با حساب های رسانه های اجتماعی شد.

این نوع مسدود شدن حساب های کاربری, در ترکیه در مواقع مختلف استفاده می‌شود. رسانه‌های اجتماعی بزرگ معمولاً از دستورات دادگاه در ترکیه پیروی می‌کنند.

بر اساس قانون اینترنت ترکیه به شماره ۵۶۵۱ که در سال ۲۰۲۰ اصلاح شد، رسانه های اجتماعی ملزم به پاسخگویی به درخواست‌های قانونی در بازه زمانی تعیین‌شده، تعیین نمایندگان قانونی در ترکیه و ذخیره داده‌های کاربران ترکیه در سرورهای محلی هستند.

در اقدامی مرتبط، مقامات همچنین محدودیت‌های موقتی را بر رسانه‌های اجتماعی و نرم افزارهای پیام‌رسان اعمال کردند. این محدودیت ها که به محض بازداشت امام اوغلو آغاز شد، حدود ۴۲ ساعت به طول انجامید.

به گزارش ایرنا, وزارت کشور ترکیه امروز (شنبه) اعلام کرد که در جریان تظاهرات شبانه در چندین شهر ترکیه در اعتراض به بازداشت «امام اوغلو» شهردار استانبول، ۳۴۳ نفر دستگیر شده‌اند.

امام‌اوغلو که رقیب سیاسی اصلی اردوغان در انتخابات آینده محسوب می شود، در تاریخ ۱۹ مارس (۲۹ اسفند) به اتهام‌هایی از جمله فساد و کمک به یک گروه تروریستی بازداشت شد.

این در حالی است که خبرگزاری رویترز با استناد به یک سند قضایی گزارش داد که امام اوغلو همه اتهامات را رد کرده است.

حزب جمهوری خلق ترکیه با محکوم کردن بازداشت امام اوغلو، این اقدام را یک حرکت سیاسی اعلام کرده و محکوم کرد.

پس از بازداشت امام اوغلو، خیابان های ترکیه شاهد ناآرامی های اعتراضی بود و اعتراضات در دانشگاه‌ها، مقر شهرداری استانبول و دیگر مکان‌ها آغاز شد و در سراسر ترکیه گسترش یافت.

در حالی که دولت، اعتراضات مخالفان را نمایشی و برای منحرف کردن توجه از مشکلات داخلی می‌داند، رهبر حزب مخالف دولت از حامیان خود خواست که به اعتراضات ادامه دهند و اردوغان را متهم کرد که از ناآرامی‌های عمومی می‌ترسد.

اعتراضات با وجود تلاش‌های دولت برای سرکوب آن ادامه داشته و معترضان اعلام کردند تا زمانی که امام‌اوغلو در بازداشت است، آرام نخواهند نشست.

دبیر شورای عالی فضای مجازی با بیان اینکه تقسیم کار ملی و شاخص‌های ارزیابی برای تعیین پیشرفت شبکه ملی اطلاعات در نظر گرفته شده است، گفت: براساس ارزیابی سال گذشته پیشرفت شبکه ملی ۵۹.۱۸ بود که امیدواریم با بررسی و تجمیع ارزیابی ها، تا پایان سال یا هفته آخر فروردین، میزان پیشرفت سال ۱۴۰۳ را اعلام کنیم.

به گزارش مرکز ملی فضای مجازی، محمد امین آقامیری دبیر شورای عالی و رئیس مرکز ملی فضای مجازی در گفت‌وگویی به مناسبت سیزدهمین سالگرد تاسیس این شورا اظهار داشت: شورای عالی فضای مجازی راهبر ساخت ایران نوین از منظرجامعه مجازی و همچنین تأثیر آن برجامعه فیزیکی است. براساس احکام مقام معظم رهبری در سال‌های ۹۰ و ۹۴، به مصوبات شورای عالی فضای مجازی ترتیب اثر قانونی داده شده و در ‌واقع مباحث سیاستگذاری، راهبری وتصمیم گیری در این فضا به این شورا واگذار شده و تنها شورایی است که در سی وپنج سال گذشته با این سطح از اختیارات بالا تاسیس شده است.
وی با بیان اینکه چارچوب کلی فضای مجازی شامل زیرساخت، خدمات پایه، خدمات کاربردی، حوزه محتوا و نظام های حقوقی، قانونی و امنیت است، اعلام کرد: تمامی مصوبات شورای عالی فضای مجازی برای دستگاه‌های مربوطه لازم الاجراست و این مهم در برنامه هفتم که مجلس شورای اسلامی مصوب کرده نیز آمده و طبق آن شورای عالی فضای مجازی به عنوان نقطه کانونی تصمیم گیری و سیاستگذاری دراین حوزه در نظرگرفته شده است.
آقامیری با اشاره به اینکه سازوکار قانونی برای ضمانت اجرا و نظارت بر مصوبات در نظر گرفته شده است، تصریح کرد: اگر مصوبات شورای عالی فضای مجازی اجرا نشده و ترک فعل در این حوزه صورت گیرد، تبعات آن برای دستگاه های ترک فعل کننده درنظرگرفته شده اما این تبعات جرم انگاری نشده است.
آقامیری درخصوص اینکه گفته می شود فضای مجازی رها شده است، افزود: بحث صیانت از مردم در فضای مجازی به ‌خصوص کودکان جزو دغدغه های بین‌المللی است و همه کشورها قوانین سختگیرانه ای در این حوزه دارند که خوشبختانه شورای عالی فضای مجازی نیز در سال‌های گذشته برای صیانت از کودکان در این حوزه سندی مصوب کرده است و در دولت های مختلف این سند پیگیری شده که البته هنوز با نقطه مطلوب فاصله زیادی داریم.

صیانت از مردم در فضای مجازی چالش جهانی برای دولتهاست
وی با اشاره به اینکه یکی از چالش های دولت ها، حکمرانی بر فضای مجازی برای صیانت از مردم است، اعلام کرد: بسیاری از کشورها همچون استرالیا و اروپا قوانین سختگیرانه ای در این حوزه دارند و سکوها نیز با تعامل با این دولت ها درحال اعمال این قوانین هستند، اما متأسفانه در ایران، سکوها سیاست‌ها و قوانین کشور را لحاظ نکرده و به اجرای آن متعهد نیستند بنابراین در حال حاضر این قوانین روی سکوهای داخلی اعمال می شود اما برای سکوهای خارجی اعمال نمی شود.

رئیس مرکز ملی فضای مجازی ادامه داد: در ماه های گذشته مذاکرات مختلفی توسط وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات با سکوها صورت گرفته و این وزارتخانه در تلاش است تا با سکوهای پرمخاطب به تفاهم در این زمینه برسد.

 

ایران در نقشه جهانی فضای مجازی حضور دارد

وی درخصوص تأثیر این فضا بر سبک زندگی مردم گفت: خوشبختانه ایران جزو کشورهایی است که در نقشه جهانی فضای مجازی حضور دارد و ما نقاط قوت بسیاری نسبت به خیلی از کشورها در این فضا داریم؛ این نقاط قوت شامل ایجاد خدمات بومی همچون حمل‌ونقل، گردشگری، مالی، فروشگاهی و حتی نمایش‌های خانگی است و در حال حاضر سکوهای داخلی بسیاری در چارچوب مقررات کشور در حال ارایه خدمت به مردم هستند که خیلی از کشورهای پیشرفته از این خدمت بومی محروم بوده و هنوز وابسته هستند.

دبیر شورای عالی فضای مجازی افزود: این خدمات بومی مهم به همت جوانان متخصص و شرکت های دانش بنیان داخلی محقق شده است که در حال پیگیری گسترش خدمات فضای مجازی کشورمان به سایر کشورها هستیم.
وی تاکید کرد: وظیفه حاکمیت است که امنیت مردم را در فضای مجازی برقرار کرده و با سکوها در تعامل باشد و حتی آمریکا نیز برای تیک تاک چینی قوانین سختگیرانه گذاشته یا اتفاق اخیر در فرانسه و تمکین تلگرام به قوانین این کشور و پاسخگویی به دولت آن گواه این مدعاست.

آقامیری گفت: در همه دنیا این وجود دارد و نسبت آن فقط متفاوت است و باید تلاش کنیم در این فضا شرایط بهتری داشته باشیم. به طور مثال همین قوانینی که آمریکا برای تیک تاک گذاشته، سکوهای آمریکایی برای ایران بپذیرند و یا تعهداتی که سکوها به کشورهای اروپایی دادند یا تعاملاتی که سکوها با کشورهای همسایه ما مثل ترکیه، امارات و هند دارند برای ما هم اعمال شود. در واقع سکوها در تعامل با بسیاری از کشورها هستند و حتی زمانی که جرمی اتفاق می‌افتد سکو پاسخ گو است.

 

هوش مصنوعی برنامه بلند مدت نمی خواهد، نیاز به عمل دارد

آقامیری درخصوص فناوری هوش مصنوعی که مورد تأکید مقام معظم رهبری نیز بوده است، تصریح کرد: دستگاه‌های متعددی در کشور مسئول این حوزه هستند چرا که هوش مصنوعی یک موضوع چند بعدی است و نمی‌توان به این موضوع به شکل یک سند بلند مدت پرداخت و به عمل بیشتر نسبت به تصویب اسناد پشتیبان نیاز است.

رئیس مرکز ملی فضای مجازی اظهار داشت:‌ در واقع تحولات در این حوزه به‌قدری سریع است که معادلات آن را به هم می‌ریزد بنابراین باید اهداف راهبردی و چارچوب مشخص باشد اما مسیر نیاز به برنامه بلندمدت ندارد و به دلیل تغییرات سریع باید با قوه ابتکار بیشتر عمل کرد که خوشبختانه در این حوزه ایده‌های خلاقانه در کشور بسیار است و در حال حاضر نیز برنامه ملی هوش مصنوعی توسط معاونت علمی ریاست جمهوری تصویب شده که مرجع اقدام است.
وی افزود: هوش مصنوعی جزو فناوری هایی است که نمی‌توان به شیوه سنتی آن را حل کرد و چون لایه‌های مختلفی همچون زیرساخت، فنی و لایه کاربردی دارد نیاز به مترجمان میان لایه‌ای برای تکمیل این زنجیره است.
دبیر شورای عالی فضای مجازی اعلام کرد: یکی از اقدام‌های صورت گرفته آموزش و افزایش سواد مردم در این حوزه است که به طور مثال برای تحقق آن در حال حاضر در مدارس به جد به این موضوع پرداخته شده تا افراد از پایه به بلوغ در این حوزه برسند.
آقامیری افزود: در سطح دنیا نیز پیگیر ضوابط و آیین نامه‌های بین المللی در این حوزه هستیم که نمونه ای از این اقدامات بحث اخلاق در یونسکو و مباحث مختلف در سازمان ملل است که ایران نیز مشارکت فعالی در این مجامع دارد چرا که مدیریت این فناوری نیاز به همکاری جهانی دارد.
وی گفت: هوش مصنوعی نقش مهمی در تحولات دارد و کشورها امروز برای رشد، توسعه فناوری، ارایه خدمت و تکمیل حلقه رشد، به آن نیاز دارند.
رئیس مرکز ملی فضای مجازی با بیان این که برای محتوای دیجیتال در سند برنامه هفتم، سند مالکیت معنوی گنجانده خواهد شد، ادامه داد: هوش مصنوعی، ابزار قدرتمندی برای تحول است؛ قرار نیست فقط با این ابزار همایش برگزار کرد و حتی شاید این ابزار کمک کند تا بتوان چند وزارتخانه را ادغام کرد.

سند راهبردی در مسیر توسعه کشور در فضای مجازی است
آقامیری در تشریح آخرین وضعیت سند راهبردی فضای مجازی اظهار داشت: از ۳۹ اسناد سند راهبردی فضای مجازی، ۶ سند مصوب شورا بود که بحث بازنگری بر روی آن‌ها مطرح است و ۱۳ سند توسط دستگاه‌ها ارسال شده است که ۳ سند تقریبا به اتمام رسیده است.
وی با بیان اینکه برخی از اسناد نیز به دلیل تغییر شرایط فناوری برای بازنگری به دستگاه مربوطه بازگشت داده شده اند، افزود: از ۱۳ سندی که پیش نویس آن‌ها تهیه شده است، سند رمزارزها ابلاغ شد و اسناد حکمرانی داده و نظام جامع تنظیم گری در کمیسیون های مربوطه در حال بررسی و بازنگری هستند.
آقامیری گفت: سیاست‌ کشور در این حوزه توسعه ای است و این اسناد مباحث چالشی بسیاری برای اجرا دارند که برای اطمینان، مرکز ملی فضای مجازی پس از دریافت اسناد، آنها را برای اعضای شورای عالی فضای مجازی و سایر دستگاه‌های همکار نیز ارسال کرده و پس از تجمیع نظرات درکمیسیون ها مورد بررسی قرار می‌گیرند که درحال حاضر کمیسیون های عالی مرکزملی فضای مجازی در حال برگزاری جلسات هفتگی دراین زمینه هستند تا ۱۲ سند باقی‌مانده نیز به مرحله ابلاغ برسد.
وی درخصوص عملکرد دستگاه‌ها در تدوین اسناد تأکید کرد: نسبت به آخرین وضعیتی که اعلام کردم، تغییر کلانی نداشتیم و صرفا وزارت ارشاد و فرهنگ اسلامی و نیروی انتظامی اسنادی ارسال کردند که امیدواریم تا سه ماهه اول سال آینده شاهد ارسال تمامی پیش نویس ها و آغازفرایند تصویب آن‌ها باشیم.

اعلام میزان پیشرفت شبکه ملی اطلاعات تا فروردین ۱۴۰۴
آقامیری در تشریح وضعیت پیشرفت شبکه ملی اطلاعات گفت: شبکه ملی اطلاعات لایه‌های متعددی همچون زیرساخت، محتوا، امنیت و خدمات پایه دارد که بر لایه زیرساخت و خدمات پایه تمرکزدارد. یعنی مردم باید در شبکه ملی اطلاعات به یک شبکه ارتباطی باکیفیت و امن، دسترسی داشته باشند که بتوانند بر روی آن خدمات مختلف دریافت کنند و این خدمات وابسته به کشور خاصی نباشد که با قطع شبکه ارتباطی، کاهش کیفیت و قطع خدمت اتفاق بیفتد.
وی در توصیف شبکه ملی اطلاعات تاکید کرد: خدماتی که به مردم می دهیم دارایی ملی ماست بنابراین باید در این خصوص مطمئن باشیم که اگر شبکه ملی اطلاعات به طور کامل پیاده سازی شود، شبکه ای امن، با سرعت و باکیفیت برای مردم فراهم شده و به دغدغه مردم در این خصوص پاسخ داده می شود.
آقامیری با اشاره به این که شورای عالی فضای مجازی راهبر و سیاست گذار این حوزه بوده و کیفیت شبکه ارتباطی مردم برعهده وزارت ارتباطات است که شبانه روز در حال تلاش برای ارتقای کیفیت و اصلاح گلوگاه هاست، افزود: تقسیم کار ملی و شاخص های ارزیابی برای تعیین پیشرفت شبکه ملی اطلاعات در نظر گرفته شده است که براساس ارزیابی سال گذشته پیشرفت شبکه ملی ۵۹.۱۸ بود که امیدواریم با بررسی و تجمیع ارزیابی ها، تا پایان سال یا هفته آخر فروردین، میزان پیشرفت سال ۱۴۰۳ را اعلام کنیم.

دبیر شورای عالی فضای مجازی ادامه داد: در صورتی که سند حقوق فضای مجازی از مجموعه اسناد راهبردی این فضا که متولی آن معاونت حقوقی ریاست جمهوری است، تصویب شود، پیگیری حقوقی مردم در خصوص نارضایتی های ارتباطی شان در فضای مجازی تسهیل خواهد شد.

شورای عالی فضای مجازی متولی فیلتر در کشور نبوده و براساس قانون مجلس اجرا می‌شود
آقامیری در پاسخ به طرح رفع فیلتر در شورای عالی فضای مجازی گفت: موضوع فیلترینگ در کشور سازوکار مشخصی داشته و مجلس در سال ۱۳۸۲ و هشت سال پیش از تشکیل شورا برای آن قانون مصوب کرده است که براساس این سازوکار انجام می شود و شورای عالی فضای مجازی تا به امروز در اینکه سکویی فیلتر شود و یا به صورت مصداقی ورود کند، نقشی نداشته است و صرفا در سیاست گذاری، اصول و ارزش های حاکم بر این فضا ورود کرده است.

وی افزود: شورای عالی فضای مجازی به عنوان مدعو در جلسات بدون حق رای دعوت می شود که البته برای رفع این چالش که ذهن مردم را نیز درگیر کرده است، در دولت قبل و فعلی توسط شهید رئیسی و دکتر پزشکیان، به مرکز ملی فضای مجازی تکلیف شد که تدبیری کند تا از باب تصمیم گیری در این خصوص اقدام شود.

دبیر شورای عالی فضای مجازی با بیان این که با کارشناسان و سطوح مختلف فعالان و متخصصان این حوزه جلسات برگزار شد و سعی شد راهکارهای مختلف تدوین شود، تاکید کرد: در فروردین ماه و دی ماه برنامه های مختلف ارایه شد تا این چالش رفع شود و طرح مفصل و خوبی تدوین شد که مباحث اولیه در خصوص کلاهبرداری و آسیب ها و پاسخ به نیازهای مردم در این سکوها در آن طرح مطرح شد.
وی با اشاره به این که باید طرحی باشد که هم نیاز مردم رفع شده و هم حکمرانی در آن برقرار باشد، تصریح کرد: در مرحله اول طرح ارایه شده، واتساپ و گوگل پلی بازگشایی شد و سایر موضوعات درچارچوب‌ها حفظ امنیت، آرامش و حکمرانی تدوین شده و دستگاه‌های متولی مشخص شدند که پیگیری کنند تا از ابزارهای مختلف به شکلی استفاده شود که هر سه این موارد لحاظ شده و این ترکیب حفظ و اجرا شود.

آقامیری افزود: شورای عالی فضای مجازی سیاستگذار و تصمیم گیر است و مسدود سازی توسط ساز و کار قانونی در کشور تا امروز صورت گرفته و رفع آن نیز باید بر همان اساس باشد.
وی در پاسخ به سوالی درباره شایعات منتشر شده درباره احتمال بازگشایی سکوهای دیگر، گفت: پیگیری های جدی توسط دستگاه‌ها در حال انجام است اما هنوز به نتیجه نهایی نرسیدیم که بتوانیم اعلام کنیم چرا که بستگی به این دارد که سکوها بعد از رایزنی ها شرایط حکمرانی کشور را بپذیرند.
رئیس مرکز ملی فضای مجازی اظهار داشت: رایزنی با سکوها محدود به سکوی خاصی نیست و با تمامی سکوهای بین المللی و فراتر از سکوهایی که در حال حاضر در کشور مطرح است در حال مذاکره هستیم و در تلاشیم تا همان شرایطی که خیلی از مردم در دنیا دارند و سکوها در کشورهای مختلف حتی در همسایگی ما پذیرفتند، در ایران نیز قبول کنند.
وی با اشاره به این که رئیس جمهور هم بر این موضوع تاکید داشتند، افزود: باید سکوها شرایطی را که برای بقیه کشورها قبول کردند برای مردم ما هم قبول کنند چرا که کاربران ایرانی نیز نیاز به حفظ حریم خصوصی و پاسخگویی سکو در برابر آسیب های آن دارند و باید مالکان سکوها احترام و حرمت مردم ایران را حفظ کنند.
آقامیری با بیان این که متن طرح مصوب شده برای رفع فیلتر واتساپ و گوگل پلی به دلیل این که مرتبط با دستگاه ها بود و جنبه عمومی نداشت و به دستگاه ها ابلاغ شده است، اظهار داشت: در رفع فیلتر این دو سکو و یا برخی دیگر از سکوهای مشابه آنها، نیاز به مذاکره نبود چرا که مسیری که خود سکو دارد، حساسیت جدی برای مردم نداشته و مردم می توانند در چارچوب خود این سکوها فعالیت کنند.

تاثیر هوش مصنوعی بر قدرت سایبری کشورها
آقامیری در پاسخ به این سوال که با توجه به این که یکی از ماموریت های شورای عالی فضای مجازی تبدیل کشور به قدرت سایبری در جهان است، چقدر در جنگ های سایبری موفق بوده ایم، گفت: قدرت سایبری شاخص های مختلفی دارد که یکی از آن‌ها امنیت است. یک بخش امنیت زیرساخت ها و امنیت سایبری است که به معنای هک و عدم نشت اطلاعات است و یک بخش آن امنیت روانی است. در حال حاضردر منطقه یا کشور، برخی مواقع می‌بینیم فضا سازی شده و مردم با اطلاعات غلط بمباران می‌شوند و تصویر درستی از فضای واقعی ترسیم نمی شود که البته این مهم با هوش مصنوعی تشدید خواهد شد.
وی افزود: یکی از موضوعاتی که یونسکو در حال بحث بر روی آن است، تاثیرهوش مصنوعی بر شناخت از مخاطب و ذائقه سنجی آن است، یعنی شما می توانید محتوایی را به افراد برسانید که براساس آن یک اقدام و تصمیم صورت گیرد که بسیاری از کشورها در حال مقابله با آن هستند تا سکوها نتوانند عملیات جمعی از طریق ذائقه سنجی مخاطب در این کشورها ایجاد کنند. به طور مثال در آمریکا تیک تاک حق دسترسی چین به داده های آمریکایی را سلب کرده و او را کل مسئول جمع آوری و کنترل این داده‌ها شده و الگوریتم‌های مورد استفاده نیز تحویل آمریکا شده است.

ابعاد سنتی مانع نوآوری در کسب و کارهای اقتصاد دیجیتال

آقامیری درخصوص جلسه اخیر رئیس جمهور با فعالان اقتصاد دیجیتال گفت: مهمترین مانع نوآوری در اقتصاد دیجیتال، وضعیت موجود است و این یعنی جلوی نوآوری در کسب و کارهای اقتصاد دیجیتال را ابعاد سنتی این حوزه می‌گیرند و حتی در خدمات دولتی نیز این نگاه جریان داشته و با تحول مقابله می‌کنند.
وی افزود: ترس از تغییر و تهدید انگاری آن مانع از این می شود تا بتوانیم خدمات محتوایی و کاربردی مناسب به مردم بدهیم و اگر نتوانیم در این حوزه موفق باشیم میراث ملی، تاریخی، دینی و فرهنگی ما در فضای مجازی آسیب خواهد دید بنابراین شورای عالی فضای مجازی باید به عنوان نقطه کانونی تصمیم گیری در این حوزه به کسب و کارهای فضای مجازی کمک کند که خوشبختانه شرایط تسهیل این فرآیند در سند راهبردی در نظر گرفته شده است.

پربازدیدترین شبکه اجتماعی در ایران «اینستاگرام» است؛ اما جالب این که تنها کشوری هستیم که این شبکه مجازی در آن تا این اندازه محبوبیت دارد؛ آن هم در حالی که محبوب‌ترین و پربازدیدترین شبکه‌اجتماعی در جهان و آسیا، «فیس‌بوک» گزارش شده است.

بررسی‌ وضعیت شبکه‌های اجتماعی در سراسر جهان نشان می‌دهد اینستاگرام، محبوب‌ترین شبکه اجتماعی در ایران است و به دلیل جذابیت‌های بصری و امکاناتی که به طور مستمر به روز می‌شود، توانسته جایگاه بسیار خوبی در کشور ما پیدا کند. این در حالی است که شبکه اجتماعی مورد استفاده بیشتر کشورهای آسیایی و سایر کشورهای جهان فیس‌بوک به شمار می‌رود. البته دلایل متعددی برای محبوبیت زیاد این پلتفرم در ایران بیان شده که در این گزارش، برخی از مهم‌ترین آن‌ها مورد بررسی قرار گرفته است.

با وجود اینکه امکانات اینستاگرام از جمله پخش زنده و استوری مورد توجه بسیاری از مخاطبان جهانی قرار گرفته، اما همچنان ناتوانی در آپلود ویدئوهای بلند، از مشکلات این شبکه اجتماعی به شمار می‌رود؛ مشکلی که با اضافه‌شدن قابلیت IGTV در سال ۲۰۱۸ تا حد زیادی برطرف شد، اما همچنان در انتشار ویدئوهای طولانی و غیرزنده در اینستاگرام برای کاربران، مشکلاتی گزارش می‌شود.

اینستاگرام در ایران همانند اکثر شبکه‌های اجتماعی خارجی دیگر همچون فیس‌بوک، ایکس و یوتیوب فیلتر است؛ البته این شبکه تا ۱۰ دی ماه سال‌ ۱۳۹۶ باز بود و در ناآرامی‌های آن سال تنها ۴ روز مسدود و از ۱۴ دی رفع فیلتر شد و بسیاری از کسب و کارها و فعالیتهای فرهنگی به ویژه در مقطع همه گیری کرونا در آن فعال شدند. با التهابات سال ۱۴۰۱، اینستاگرام مجددا فیلتر شد؛ فیلترینگی که این کسب و کارها تصور می‌کردند با بازگشت آرامش رفع می‌شود و فعالیت خود را از سر می‌گیرند؛ اما تا کنون این انتظار برآورده نشده است.

به طور کلی موضوع فیلترینگ اینستاگرام به‌دلایل مختلف نه فقط در ایران، بلکه در کشورهای دیگری همچون هنگ‌کنگ، روسیه و چین نیز اعمال شده و این محدودیت به‌دلیل موارد مختلف مانند مشکلات سیاسی چین و روسیه با آمریکا به عنوان متولی اصلی اینستاگرام و نیز مسائل داخلی بوده است.

تصویر زیر، به خوبی با نمایش میزان عمومیت و محبوبیت شبکه‌های اجتماعی در کشورهای مختلف، نشان می‌دهد که فیس‌بوک با اختلاف، پرکاربردترین رسانه اجتماعی دنیا محسوب می‌شود و تنها در ایران اصلی‌ترین استفاده‌ از شبکه اجتماعی به اینستاگرام تعلق دارد. ونزوئلا برجسته‌ترین استفاده‌کننده «یوتیوب» و «وی‌کونتکت» (Vkontakte)، شبکه‌ اجتماعی پرکاربرد در روسیه مشخص شده است.

 

سنجش میزان استفاده شبکه‌های اجتماعی مختلف در قاره آسیا در نمودار میله‌ای زیر نمایش داده شده است و فیس‌بوک با اختلاف زیاد در صدر قرار دارد. یوتیوب و توئیتر در جایگاه دوم و سوم پراستفاده‌کنندگان شبکه اجتماعی در آسیا هستند و اینستاگرام که محبوبیت و استفاده زیادی در ایران دارد، با ۶.۷۵ درصد جایگاه چهارم را به خود اختصاص داده است.

 

در گراف زیر، مقیاس سنجش فراتر رفته و میزان محبوبیت و استفاده از شبکه‌ها و پیام‌رسان‌ها در عرصه جهانی واکاوی شده است:

فیس‌بوک و یوتیوب در جهان همانند آسیا بیشترین محبوبیت را دارند و اینستاگرام رتبه سوم را کسب کرده است. توئیتر که در آسیا سومین شبکه اجتماعی محبوب بود، در جهان رتبه دوازدهم را کسب کرده تا نشان دهد توجه آسیایی‌ها به طور آشکاری به این پلتفرم بیشتر از سایر مردم جهان است.
شاید یکی از دلایل این میزان تفاوت و توجه آسیایی ها به بستر توئیتر، تحولات زیادی است که در خاورمیانه در این سال‌ها اتفاق افتاده و توئیتر بهترین رسانه برای انعکاس آن در نظر گرفته شده است.

 

 

در تصویر زیر، میزان کاربرد شبکه‌های اجتماعی مختلف داخل ایران مورد سنجش قرار گرفته و اینستاگرام با ۷۵.۹۴ درصد و اختلاف زیاد، در صدر پرکاربردترین پلتفرم‌ها قرار گرفته است. «پینترست»، دیگر شبکه‌ اجتماعی تصویری، در جایگاه دوم قرار دارد تا نشان دهد ایرانیان تا چه اندازه به پلتفرم‌های تصویری علاقه‌مندند. «فیس‌بوک» که در آسیا و جهان رتبه نخست استفاده را دارد، در ایران با کمتر از ۵ درصد، رتبه سوم استفاده را کسب کرده و «ایکس(توئیتر)» با کمتر از ۲ درصد، جایگاه‌های بعدی استفاده در ایران را از آن خود کرده‌اند. (منبع: Statcounter)

 

در جدول زیر، پرفالورترین کاربران اینستاگرام فارسی مقایسه شده‌اند. بی‌بی‌سی فارسی با ۲۱.۵ میلیون، پرفالورترین اکانت اینستاگرام فارسی است و به جز رادیو جوان و من‌وتو، دیگر افراد این فهرست را سلبریتی‌های ورزشی و هنری تشکیل داده‌اند.

در گراف زیر، نمایشی از جدول کاربران پرفالور اینستاگرام فارسی به صورت نمودار میله‌ای ارائه شده است:

 

چرا اینستاگرام تا این اندازه موفق بوده است؟

۱. دسترسی آسان و کاربری ساده
دسترسی راحت و فیلتر نبودن آن در ابتدای فعالیت این شبکه اجتماعی، شاید یکی از مهم‌ترین دلایل استفاده و محبوبیت زیاد اینستاگرام در ایران باشد که با وجود فیلترینگ آن از شهریورماه ۱۴۰۱ همچنان کاربران زیادی را به تداوم حضور در این بستر قانع کرده است. در شرایطی که سایر شبکه‌های اجتماعی مانند فیس‌بوک، یوتیوب و توئیتر به فیلترشکن نیاز دارند، اینستاگرام تا سال ۱۴۰۱ بدون فیلترشکن در ایران قابل استفاده بود و این دسترسی، تاثیر زیادی در آشنایی اولیه و همه‌گیری آن در ایران داشته است.

دسترسی به اینستاگرام از طریق تلفن همراه به عنوان یک وسیله پرکاربرد در دست مردم، باعث شده کاربرد آن در ایران به طور قابل ملاحظه‌ای زیاد باشد؛ آن هم در حالی که فیس‌بوک به عنوان آلترناتیو دیگر اینستاگرام که پیش از آن کاربرد زیادی در ایران داشت، بیشتر در رایانه‌های خانگی و اداری قابل استفاده بود و همین باعث کاربری کمتر آن نسبت به اینستاگرام شده است.

کار با این شبکه اجتماعی با وجود قابلیت‌هایی مانند انواع فیلترها، امکانات تغییر عکس و تنظیم‌های شخصی‌کردن صفحه، نسبتا ساده است و افرادی که چندان با فناوری روز نیز ارتباط و آشنایی نداشته باشند، به راحتی می‌توانند از اینستاگرام استفاده کنند.

این ویژگی‌ها سبب‌شده افرادی با سنین مختلف عضو شبکه اینستاگرام شده و عکس‌هایشان را به‌سادگی با دیگران به اشتراک بگذارند؛ حتی کسانی که مایل به فعالیت اجتماعی زیادی نیستند و به دلایل مختلف ترجیح می‌دهند بیشتر وقتشان را در فضای خانه بگذرانند نیز حضور در این شبکه و اطلاع یافتن از محیط اطرافشان از طریق اینستاگرام را فرصت مناسبی می‌دانند.

 

۲. اطلاع‌رسانی عمومی و جریان‌سازی رسانه‌ای
در سال‌های اخیر، اینستاگرام در ایران به مرجعی برای دسترسی به اخبار و اطلاعات مهم و جریان‌سازی رسانه‌ای بدل شده و این بُعد رسانه‌ای سبب شده رسانه‌های مختلف دیداری، شنیداری و نوشتاری به‌دنبال ایجاد صفحه‌های اینستاگرامی باشند. صفحه خبری بی‌بی‌سی فارسی با بیش از ۲۰ میلیون دنبال‌کننده نشان داده از این بستر به خوبی می توان برای جریان‌سازی رسانه‌ای، استفاده کرد. اگرچه از طریق فضاهایی مانند ایکس نیز می‌توان این اطلاع‌رسانی را انجام داد اما اینستاگرام به‌دلیل جذابیت‌های بصری، قابلیت بیشتری برای تاثیرگذاری بر مخاطب و نشان دادن اهمیت و ابعاد وقایع دارد.

به طور کلی، یکی از مهمترین اتفاقاتی که شبکه‌های اجتماعی به همراه داشته، تحرک اجتماعی و بیرون آوردن اجتماع از فضای رکود و رخوت است، اینستاگرام نیز برای کاربران خود این نقش را ایفا کرده است.

 

۳. همه‌گیری میان طیف‌های مختلف فکری، قومی و سنی
فراگیری و ضریب نفوذ بالای اینستاگرام در میان آحاد ایرانیان از عوام تا روشنفکران، قومیت‌های مختلف، سن، جنسیت و علاقه متنوع باعث شده این شبکه‌اجتماعی به یکی از مهم‌ترین مراکز دریافت نظرات مردم تبدیل شود. حضور حداکثری مردم در یک رسانه ‌اجتماعی با وجود اینکه می‌تواند فرصت‌های زیادی را برای آموزش و اطلاع‌رسانی فراهم کند، تهدیدهایی نیز برای خانواده‌ها به ارمغان آورده که کارشناسان از آن به عنوان اعتیاد به اینستاگرام یاد کرده‌اند.

در واقع حضور بیش از اندازه در این فضا سبب مشکلات روحی و روانی زیادی در کاربران ‌می‌شود؛ علاوه بر اینکه برخی فرهنگ‌های نامناسب زندگی غیرایرانی و سبک‌زندگی (لایف‌استایل‌) غربی ناشی از این میزان استفاده بیش از اندازه از اینستاگرام در ایران بوده است. افراد در این شبکه اجتماعی کاربران می‌توانند از زندگی روزمره خود، وقایع و هر چیزی که دوست دارند ، عکس و فیلم گرفته و در نهایت آن را با کسانی که دوست دارند به اشتراک بگذارند.

 

۴. محلی برای تجارت و کسب‌وکارهای مجازی رایگان
اینستاگرام بدون شک یکی از رخدادهای مهم در زمینه کسب‌وکارهای تجاری در ایران است که سبب‌شده شمار زیادی از کاربران بدون سرمایه آنچنانی، فروشگاه فیزیکی و پرداخت مالیات، به درآمد برسند. بر اساس آمار منتشره توسط یکی از مرکز پژوهشی کشور در سال ۱۴۰۰ درباره کسب‌وکارهای فعال در بستر اینستاگرام، ۹ میلیون نفر یا به عبارت دیگر یک میلیون و ۷۰۰ هزار کسب‌وکار در این بستر کسب درآمد می‌کنند.

این مرکز پژوهشی، مشاغل فعال در اینستاگرام را به ۱۲ گروه تقسیم کرده است. بر اساس تحلیل و تقسیم‌بندی انجام‌شده توسط بتا، پوشاک، آرایشی و بهداشتی و مشاوره و خدمات بیشترین مشاغل حاضر در اینستاگرام هستند. این مشاغل به ترتیب ۳۰، ۲۰ و ۱۰ درصد این بازار را در اختیار دارند. این در حالی است که تعداد قابل توجهی از کسب‌وکارهای فعال در اینستاگرام، امکان کسب درآمد از منابع دیگر از جمله راه‌اندازی فروشگاه یا دفتر کار فیزیکی را ندارند.

 

در واقع فضای اینستاگرام نه فقط به‌عنوان یک شبکه سرگرم‌کننده و تفریحی، بلکه به‌ عنوان بستری برای انجام فعالیت‌های تجاری نیز مطرح است؛ از آنجا که مرجعی قانونی و رسمی برای مدیریت مبادلات انجام شده در اینستاگرام وجود ندارد، میزان گردش مالی حاصل از مبادلات کالا و خدمات در این پلت‌فرم قابل محاسبه نیست.
سلبریتی‌های اینستاگرام از طریق تبلیغات، معرفی محصول و برندهای مختلف، همکاری در فروش و همکاری با کسب‌وکارهای بزرگ درآمدهای بسیار خوبی دارند. هر چقدر تعداد فالوورها، محبوبیت و میزان شناخت افراد از آن‌ها بیشتر باشد، درآمد آن‌ها هم بیشتر است. البته موضوع فعالیت آن‌ها هم روی درآمدشان تاثیرگذار است. در اینستاگرام، سلبریتی‌های ایرانی زیادی وجود دارند که درآمد ماهانه آن‌ها از چند صد میلیون تا چند میلیارد متفاوت است. ساده‌ترین راه درآمد این افراد از راه تبلیغات است.

براسا گزارش ایرنا در سال ۱۴۰۲، اداره مالیات وضعیت اظهارنامه‌های سال ۹۹ و ۱۴۰۰ اینفلوئنسرها با دنبال‌کننده بالای ۵۰۰ هزار نفر را مورد بررسی قرار داد و در نهایت ۵۵۱ کاربر و فعال مجازی دارای بیش از ۵۰۰ هزار دنبال‌کننده را شناسایی کرد که مشمول مالیات بر درآمد می‌شدند. در نهایت پس از بررسی هویت افراد، برای ۱۲۳ اینفلوئنسر که درآمد قابل توجهی داشتند، درآمد تشخیصی صادر شده‌ است.

«واینرها» دسته‌ای از فعالان اینستاگرامی هستند که هدف آنان تولید محتوای سرگرم‌کننده و کمدی است. این افراد با طنزپردازی به تبلیغ محصول یا خدمت می‌پردازند. تعرفه استوری این افراد به دلیل بازدید بالایی که دارند، از ۱۰۰‌ میلیون تومان آغاز می‌شود. یک اینفلوئنسر اینستاگرامی دیگر ۱۰ میلیون فالور دارد و حوزه فعالیت او «طنز» است. او برای سه استوری که به مدت ۲۴ ساعت در صفحه وی قرار بگیرد، ۳۵ میلیون تومان دریافت می‌کند و معمولا هر روز نیز از این تبلیغات در صفحه‌اش به چشم می‌خورد. این فرد اگر در ماه فقط روزی سه استوری ویژه بگذارد، درآمد ماهیانه‌اش از یک میلیارد عبور می‌کند.

 

۵. دسترسی و تعامل با سلبریتی‌ها و زندگی آنها
یکی از مواردی که در بیشتر شبکه‌های اجتماعی از جمله اینستاگرام وجود دارد، قابلیت ارتباط گرفتن مردم با افراد سرشناس در حوزه‌های مختلف فرهنگی، ورزشی، اجتماعی، سیاسی و ... است. چهره‌های دانشگاهی، بازیگران، خواننده‌ها و ورزشکاران سرشناس، با حضور در این شبکه اجتماعی و به اشتراک گذاشتن دیدگاه‌ها و آخرین فعالیت‌هایشان، به طور مستقیم با مردم در ارتباط هستند و انتقادها و پیشنهادهای آنها را به سرعت دریافت می‌کنند.

این قابلیت که مزیتی دوسویه است، تا کنون پای چهره‌های سرشناس زیادی را به اینستاگرام باز کرده است؛ هرچند در برخی موارد، هجمه‌هایی که علیه آنها در صفحه شخصی‌شان صورت گرفته، سبب شده عطای داشتن آن را به لقایش ببخشند. از مهم‌ترین شخصیت‌ها و مقام‌های ایرانی که در این رسانه اجتماعی حساب کاربری رسمی دارند، می‌توان به صفحه رهبر معظم انقلاب با ۴.۹ میلیون و شهید رئیسی با ۲.۸ میلیون دنبال‌کننده اشاره کرد. اینستاگرام در سال‌های اخیر اکانت بسیاری از شخصیت‌های سیاسی کشور را مسدود کرده است.

سنجش ۲۰ چهره‌سیاسی پرفالور اینستاگرام فارسی به صورت نمودار میله‌ای نیز در تصویر زیر آمده است:

 

نکته مهم اینکه، دفتر آیت‌الله هاشمی اعلام کرد که وی هیچ صفحه ای در اینستاگرام ندارد.

 

۶. اینستاگرام و سیاست سانسور

یکی از نقدهای کاربران ایرانی به اینستاگرام، رویکرد سانسور این شبکه اجتماعی است. این شبکه صفحه امام خمینی(ره) و رهبر معظم انقلاب (با نزدیک ۵ میلیون دنبال‌کننده) را در بهمن‌ماه ۱۴۰۲ حذف کرد. همچنین با توجه به سیاستهای ایالات متحده و تیم رهبری آن، در مقاطعی به حذف صفحات با نام یا محتوای مرتبط با سردار شهید قاسم سلیمانی، شهید سید حسن نصرالله و دیگر چهره‌های مقاومت پرداخته و حتی صفحات بسیاری از کاربران با چنین محتواهایی را حذف کرده و موجب نارضایتی بخشی از کاربران ایرانی شده و این افراد که در دور زدن این موارد تجربه دارند، ترجیح می‌دهند برای در امان ماندن از الگوریتم های هوش مصنوعی این شبکه، از حروف مقطع و رمزآلود مثل «ش هید» استفاده کنند. در کنار این سیاست، اینستاگرام مطابق رویکرد اخلاقی خود، به کاربران زیر ۱۳ سال اجازه حضور نمی‌دهد و حتی صفحات افراد زیر ۱۳ سال را حذف می‌کند.

 

۷. ایجاد چهره‌ای جدید، دلخواه و اغراق‌آمیز از کاربران
تغییر چهره واقعی با هویت ساخته‌شده در فضای مجازی، یکی از ویژگی‌های مهمی است که به طور کلی در شبکه‌های اجتماعی و به طور خاص در اینستاگرام اتفاق می‌افتد؛ به این‌ شکل که کاربران این پلتفرم، آنچه را که دوست دارند و نه آنچه را که هستند، به مخاطبان و دنبال‌کنندگان خود نمایش می‌دهند.
این شکل از بازنمایی شخصیتی اگرچه ممکن است باعث افزایش اعتماد به نفس و ارتقای هویت اشخاص شود، اما در حقیقت به نقابی می‌ماند که در چهره‌ واقعی افراد، تفاوت زیادی ایجاد می‌کند و سبب قلب واقعیت و نوعی دروغ‌ و بزرگنمایی و جعلی‌بودن را ترویج می‌کند.

در هر حال، این شکل از بازنمایی هویت افراد در شبکه‌های اجتماعی و ترسیم چهره‌ای متفاوت با شخصیت واقعی، مورد توجه و اقبال تعداد زیادی از کاربران اینستاگرام است و این قابلیت را به این پلتفرم داده که در میان کاربران ایرانی محبوب شود.
بصری بودن اطلاعات مبادله‌شده در این شبکه باعث می‌شود افراد، با دقت بیشتری به جزئیاتی که در اطرافشان وجود دارد نگاه کنند و برای داشتن زندگی با کیفیت بهتری نسبت به آنچه پیش از آن داشتند، تلاش کنند. این تلاش‌ها اگرچه ممکن است با مصرف‌گرایی همراه شود اما برای عده بسیاری با ابتکار، خلاقیت و تنوع بخشی با راهکارهای ساده همراه بوده است.

 

۸. محتوای تصویری، جذابیت‌های و امکانات
براساس داده‌های وبسایت تحلیلی_آماری StatCounter که سامانه سنجش داده‌های مختلف به شمار می‌رود، اینستاگرام و پینترست محبوبترین شبکه‌های اجتماعی هستند که در ایران استفاده می‌شوند. به اشتراک گذاشتن تصاویر زندگی شخصی و امکاناتی از جمله لایو (زنده) سبب‌شده مخاطبان، بیشتر از این پلتفرم استفاده کنند.

طبق نتایج یک بررسی که توسط بلومبرگ منتشرشده، ۵۸ درصد از کاربران اینستاگرام در جهان اعلام کرده‌اند، روزانه به این فضای مجازی مراجعه می‌کنند و این رقم برای پینترست ۲۳ درصد گزارش شده است. بسیاری از طرفداران اینستاگرام یکی از مهمترین دلایلی را که به این شبکه بیش از سایر فضاهای مشابه علاقه نشان می‌دهند، عکس‌محور بودن آن دانسته‌اند. آنها می‌گویند: چرا وقتی می‌توان فقط با یک عکس، بسیاری از حرف‌ها را به مخاطب منتقل کرد، باید متن‌های طولانی را خواند؟
این کار ساده‌تر، جذابتر، گویاتر و حتی قانع‌کننده‌تر از توضیح دادن با کلمات است. ضمن اینکه اشتراک عکس، نیازی به ترجمه ندارد و افرادی از کشورها و زبان‌های مختلف می‌توانند فقط از طریق عکس با یکدیگر در ارتباط باشند.

یک ویژگی متمایز اینستاگرام این است که با اشتراک‌گذاری عکس، هم احساسی نوستالژیک به کاربر منتقل می‌کند و هم با انواع قابلیت‌هایی که در اختیار او می‌گذارد، سبب می‌شود عکس‌ها از کیفیت مناسبی برخوردار باشند. این ویژگی‌ها، هم برای کسانی که مخاطبان عادی عکس و عکاسی هستند از جذابیت برخوردار است و هم برای عکاسان حرفه‌ای که می‌خواهند به جای نمایشگاه عکس، توسط تلفن همراه با مخاطبان خود ارتباط داشته باشند.

بیش از ۹۷ درصد نوجوانان ۱۵ تا ۱۷ سال و ۶۳ درصد کودکان زیر ۱۳ سال حداقل یک‌بار از فیلترشکن استفاده کرده‌اند. در مقابل، سرانه مطالعه کتاب‌های غیردرسی در ایران کمتر از ۱۵ دقیقه در روز است، که یکی از پایین‌ترین نرخ‌ها در جهان به شمار می‌رود.

محمدمهدی سیدناصری پژوهشگر حقوق بین‌الملل کودکان در تسنیم نوشت:

در سال‌های اخیر، سیاست‌های فیلترینگ در ایران تغییرات گسترده‌ای را در رفتار دیجیتال کودکان و نوجوانان رقم زده است. با افزایش محدودیت‌های اینترنتی، بسیاری از کودکان نسل جدید به سمت استفاده از فیلترشکن‌ها کشیده شده‌اند، در حالی‌که مطالعه و کتاب‌خوانی در میان آن‌ها به میزان قابل‌توجهی کاهش یافته است. این تغییر الگوی مصرف اطلاعات، نه‌تنها آن‌ها را در معرض خطرات سایبری و محتوای نامناسب قرار داده، بلکه منجر به تضعیف فرهنگ مطالعه و یادگیری عمیق در نسل جدید شده است.

بر اساس داده‌های اخیر؛ بیش از 97 درصد نوجوانان 15 تا 17 سال و 63 درصد کودکان زیر 13 سال حداقل یک‌بار از فیلترشکن استفاده کرده‌اند. میانگین استفاده از فیلترشکن در میان کاربران ایرانی به حدود 90 درصد رسیده است. در مقابل، سرانه مطالعه کتاب‌های غیردرسی در ایران کمتر از 15 دقیقه در روز است، که یکی از پایین‌ترین نرخ‌ها در جهان به شمار می‌رود.

این آمار نشان‌دهنده بحران جدی در حوزه مطالعه و یادگیری در ایران است. فیلترینگ باعث شده است که کودکان به جای توسعه سواد اطلاعاتی، به دنبال راه‌های فرار از محدودیت‌ها باشند، بدون آنکه بدانند چگونه اطلاعات صحیح را پردازش و تحلیل کنند.

چرا مطالعه جایگزین مناسبی برای فیلترشکن است؟

1- تقویت مهارت‌های تفکر انتقادی و شناختی: کتاب‌خوانی یکی از مهم‌ترین ابزارها برای رشد تفکر تحلیلی، توانایی حل مسئله و درک عمیق مسائل است. درحالی‌که اینترنت و فیلترشکن‌ها اغلب به دسترسی سریع و سطحی به اطلاعات منجر می‌شوند، مطالعه کتاب‌ها، به ویژه آثار علمی و ادبی، باعث افزایش تمرکز و درک عمیق‌تر مفاهیم می‌شود.

2- کاهش تأثیرات منفی روان‌شناختی فضای دیجیتال: تحقیقات نشان داده‌اند که مصرف بیش از حد اینترنت و استفاده از فیلترشکن می‌تواند باعث افزایش استرس، اضطراب و افسردگی در کودکان شود. از سوی دیگر، مطالعه کتاب‌های مناسب می‌تواند اثرات آرامش‌بخشی داشته باشد و حتی به کاهش مشکلات تمرکز و بیش‌فعالی کمک کند.

3- افزایش تعاملات اجتماعی و مهارت‌های ارتباطی: فضای مجازی، به‌ویژه شبکه‌های اجتماعی، می‌توانند باعث کاهش تعاملات اجتماعی واقعی کودکان شوند. در مقابل، باشگاه‌های کتاب‌خوانی، جلسات داستان‌خوانی و بحث‌های گروهی درباره کتاب‌ها، می‌توانند مهارت‌های اجتماعی و گفت‌وگو را در کودکان تقویت کنند.

چرا کودکان ایرانی کمتر کتاب می‌خوانند؟چند عامل کلیدی در کاهش فرهنگ مطالعه در میان کودکان ایرانی نقش دارند:

1 ـ فقدان محتوای جذاب و مناسب برای نسل دیجیتال
2 ـ قیمت بالای کتاب‌های باکیفیت و عدم دسترسی گسترده به منابع رایگان
3 ـ تمرکز بیش از حد سیستم آموزشی بر کتاب‌های درسی و آزمون‌محور بودن نظام آموزش
4 ـ تغییر سبک زندگی و جایگزینی شبکه‌های اجتماعی و بازی‌های آنلاین با کتاب‌خوانی.

راهکارهای تقویت فرهنگ مطالعه و کاهش وابستگی به فیلترشکن

1 ـ دیجیتالی‌سازی کتاب‌ها و ایجاد پلتفرم‌های مطالعه جذاب؛ ایجاد کتابخانه‌های دیجیتال، انتشار کتاب‌های صوتی و طراحی اپلیکیشن‌های تعاملی کتاب‌خوانی می‌تواند مطالعه را برای کودکان جذاب‌تر و در دسترس‌تر کند.

2 ـ سیاست‌های حمایتی برای کاهش قیمت کتاب و افزایش دسترسی به منابع مطالعاتی؛ حمایت از انتشار کتاب‌های کودک و نوجوان، کاهش مالیات بر صنعت نشر و ارائه یارانه‌های کتاب می‌تواند سرانه مطالعه را افزایش داده و مطالعه را جایگزین وقت‌گذرانی بی‌هدف در فضای مجازی کند.

3 ـ ایجاد فضای مطالعه در مدارس و خانواده‌ها؛ نهادینه‌سازی عادت مطالعه از طریق ایجاد زنگ مطالعه در مدارس، برگزاری مسابقات کتاب‌خوانی و ترویج مطالعه گروهی در خانواده‌ها می‌تواند کودکان را به سمت مطالعه سوق دهد.

4 ـ بازنگری در سیاست‌های فیلترینگ و دسترسی به منابع علمی معتبر؛ سیاست‌های فیلترینگ، نه‌تنها مانع دسترسی کودکان به اطلاعات صحیح می‌شود، بلکه آن‌ها را به استفاده از فیلترشکن‌های ناامن سوق می‌دهد. ایجاد سیستم‌های نظارتی هوشمند، به جای فیلترینگ گسترده، می‌تواند به دسترسی ایمن و هدفمند به اطلاعات کمک کند.

وابستگی شدید کودکان به فیلترشکن‌ها، نه‌تنها آن‌ها را در معرض خطرات دیجیتالی قرار داده، بلکه فرهنگ مطالعه و تفکر عمیق را در میان نسل جدید تضعیف کرده است. جایگزینی کتاب‌خوانی با استفاده بی‌رویه از اینترنت می‌تواند نه‌تنها به ارتقای سواد رسانه‌ای و اطلاعاتی کودکان کمک کند، بلکه آن‌ها را از آسیب‌های روانی و اجتماعی فضای مجازی نیز مصون نگه دارد. اگر سیاست‌گذاران، خانواده‌ها و نظام آموزشی به دنبال کاهش وابستگی دیجیتال و افزایش کیفیت آموزش هستند، می‌بایست مطالعه را به عنوان یک راهکار فرهنگی و پایدار در اولویت قرار دهند. کودکانی که به مطالعه علاقه‌مند شوند، کمتر به دنبال فرار از محدودیت‌های اینترنتی خواهند بود، زیرا آن‌ها در دنیای کتاب، آزادی واقعی را تجربه خواهند نمود.

مدیرعامل شرکت ارتباطات زیرساخت با بیان اینکه ظرفیت های این شرکت در سه سال گذشته به دلیل ایجاد محدودیت های فراوان مورد استفاده قرار نگرفته است، گفت: همین عدم استفاده از ظرفیت ها باعث ایجاد بدهی کلانی برای این شرکت شده است.

بهزاد اکبری در گفت وگو با ایرنا درباره بدهی شرکت ارتباطات زیر ساخت که در طی سه سال گذشته ایجاد شده و گفته می شود مبلغی بسیار کلان است، گفت: این مشکلات همیشه در شرکت های دولتی وجود داشته و البته به دلایل مختلف ایجاد می شود و ممکن است در بخش هایی از آن اختلاف وجود داشته باشد.

وی با بیان اینکه در طی نشست های مختلف با مدیران پیشین صحبت خواهد شد و سوء تفاهمات رفع می شود، اظهار داشت: البته در سه سال گذشته شرایط خاصی ایجاد شده بود و به دلیل محدودیت های اینترنتی که در کشور اعمال شد و درآمدهای شرکت ارتباطات زیرساخت به شدت کاهش پیدا کرد.

مدیرعامل شرکت ارتباطات زیرساخت ادامه داد: وقتی یک شرکتی ظرفیت هایی خریداری می کند ولی نتواند از آن استفاده کند، چیزی جز اتلاف هزینه ها برای آن شرکت باقی نمی ماند و این موضوع برای شرکت ارتباطات زیرساخت در طی سه سال گذشته رخ داده است.

وی تصریح کرد: شرکت ارتباطات زیر ساخت در طی سه سال گذشته به دلیل خرید ظرفیت که نتوانسته از آن استفاده کند و در عین حال باید هزینه آن را حتی با وجود عدم استفاده پرداخت کند، حال اگر استفاده نکند، درآمدی هم بالتبع کسب نمی کند، ولی باید هزینه ها را پرداخت کند؛ بنابراین از آنجا که درآمدهای این شرکت کاهش پیدا کرده بود، نتوانسته بود بدهی های خود را در کوتاه مدت پرداخت کند.

اکبری در پاسخ به اینکه آیا بدهی های ایجاد شده واقعا با ظرفیت هایی که گفته می شود خریداری شده اما استفاده نشده همخوانی دارد یا خیر، خاطر نشان کرد: به هر حال این بدهی ها همیشه هست ولی اینکه از این ظرفیت ها به دلیل محدودیت هایی که وجود داشته، استفاده نشده است.

به گزارش ایرنا، شرکت ارتباطات زیرساخت متولی شبکه‌های مادر مخابراتی در کشور و کارگزار وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در این عرصه است که وظیفه اجرای سوئیچینگ و تأمین ارتباطات بین استانی و بین‌المللی اپراتورهای مخابراتی را در نقاط حضور و شبکه‌های مربوط بر عهده دارد.

ارائه پهنای باند اینترنت، ارائه شبکه اختصاصی مجازی، ارائه پهنای باند داخلی، ترانزیت ظرفیت بین‌الملل و ارائه ترانسپوندر ماهواره‌ای از جمله خدمات این شرکت در حوزه پنهای باند به شمار می رود.

شرکت ارتباطات زیرساخت همچنین مجوز استفاده از فضای دکل ارتباطی، خدمات زیرساخت‌های برقراری مکالمه، خدمات زیرساخت ابری را نیز بر عهده دارد.

وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، گفت: هیچ پلتفرمی از شمول رفع فیلترینگ خارج نیست، سازوکارهای رفع فیلتر تمام سکوها پیش‌بینی شده است و رفع فیلتر پلتفرم‌ها متناسب با نیازهای مردم، جمع‌بندی و در مذاکرات مشخص می‌شود.

«سیدستار هاشمی» در گفت‌وگو با ایرنا، با اشاره به اینکه در موضوع رفع فیلترینگ طرح‌های مختلفی به مرکز ملی فضای مجازی واصل شد، گفت: طرح فعلی برای رفع فیلترینگ به صورت چند مرحله‌ای است که در مرکز ملی فضای مجازی نهایی و سپس در شورای عالی فضای مجازی مطرح شد؛ این طرح پس از بحث و بررسی‌ و رای‌گیری، مورد موافقت قرار گرفت.

وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات تصریح کرد: مرحله نخستِ این طرح مرحله‌ای، «بازگشایی» بود که بلافاصله اتفاق افتاد.

وی افزود: موضوعات مطرح شده در شورای عالی فضای مجازی می‌تواند به زیست‌بوم تولید محتوا کمک شایانی کند، بدین معنا که مشوق‌های خوبی برای سکوهای تولیدکننده محتوا و همچنین صاحبان محتوا درنظر گرفته شده و کارهای کارشناسی این بخش از طرح در حال نهایی شدن است.

هاشمی با تاکید بر اینکه حمایت از تولید محتوا، اقتصاد آن را متحول خواهد کرد، گفت: هیچ پلتفرمی از شمول رفع فیلترینگ خارج نیست و سازوکارهای رفع فیلتر تمام سکوها پیش‌بینی شده است.

وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در پاسخ به این پرسش که آیا مراحل رفع فیلتر سکوهای اینترنتی مشخص شده است یا خیر، اظهار داشت: رفع فیلتر پلتفرم‌ها متناسب با نیازهای مردم، جمع‌بندی و مذاکرات مشخص می‌شود.

به گزارش ایرنا،‌ یکصد و چهارمین جلسه شورای عالی فضای مجازی چهارم دی ماه با حضور سران قوای سه گانه و اعضای شورای عالی فضای مجازی برگزار شد و اعضا به رفع محدودیت‌های دسترسی به برخی سکوهای پرکاربرد خارجی شامل واتساپ و گوگل‌پلی، با اکثریت رای مثبت دادند.

رئیس جمهور کشورمان در نشست روز چهارشنبه ۲۳ آبان ماه هیات دولت درمورد رفع فیلترینگ بیان داشت: نتایج ارزیابی‌های علمی و تحلیل اثرات اجتماعی فیلترینگ نشان می‌دهد که هیچ یک از اهداف این طرح محقق نشده بلکه مضرات و مشکلات دیگری نیز ایجاد کرده، اما تعجب‌آور است که ما همچنان نسبت به ادامه این روند پرضرر و بی‌نتیجه اصرار داریم.

پزشکیان با بیان اینکه دولت به دنبال ایجاد نگاه مشترک با دیگر نهادهای حاکمیتی درباره رفع فیلترینگ است، بر ضرورت تسریع در اجرای مصوبه جلسه شورای‌عالی فضای مجازی و تشکیل کارگروه ویژه به منظور بررسی ابعاد مختلف این موضوع، رفع دغدغه‌ها و نگرانی‌ها در این زمینه و ارائه نتیجه به جلسه بعدی این شورا برای تصمیم‌گیری نهایی تأکید کرد.

وزیر ارتباطات و فناوری ارتباطات درباره این سئوال که چرا فیلترشکن فروش‌ها را معرفی نمی‌کنید؟ پاسخ داد.

به گزارش ایسنا، ستار هاشمی در حاشیه جلسه هیئت دولت در جمع خبرنگاران در پاسخ به این پرسش که چرا فیلترشکن فروش‌ها را معرفی نمی‌کنید، اظهار کرد: ماموریت کاری وزارت ارتباطات اعلام فیلترشکن فروش نیست. برآورد میزان فروش فیلترشکن هم براساس پیمانش‌های میدانی انجام شده و براساس این پیمایش‌ها، رقم فروش فیلترشکن را اعلام کرده‌ایم و اگر این افراد مشخص باشند، نهادهای ذی‌ربط در این زمینه طبیعتا ورود می‌کنند.

وی همچنین درباره احتمال رفع فیلتر از سایر پلتفرم‌ها بیان کرد: طرحی که در شورای عالی فضای مجازی برای رفع فیلتر تصویب شد، ادامه داشته و در دستور کار است. پیگیری این مسائل براساس بحث های کارشناسی و زبان مشترک است. تلاش ما این است که مسیری که فکر می‌کنیم درست است را دنبال کنیم.

هاشمی همچنین درباره تعداد کاربران ایرانی استارلینگ، گفت: آمار اعلام شده برآوردها و گمانه زنی است، ولی ما از ظرفیت فناورِ های نوین براساس قوانین بین‌المللی استفاده می کنیم. آنها باید حقوق سرزمینی ما را به رسمیت بشناسند. الان از ظرفیت ماهواره و امکانات مخابراتی برای مناطق صعب العبور استفاده می‌کنیم.

بعد از مطالبه مردم و پیگیری نمایندگان مجلس از دولت و وزارت ارتباطات برای شفاف‌ شدن جزئیات فیلترشکن‌فروشی در کشور، روابط عمومی این وزارتخانه در پاسخ به پیگیری خبرنگار فارس گفت «به ما ارتباطی ندارد».
«بارها مسئولین درباره رقم بالای گردش مالی فیلترشکن‌ها حرف زده‌اند اما هیچ‌کدامشان به ما نمی‌گویند این‌ فیلترشکن‌فروش‌ها چه کسانی هستند»؛ این را یکی از حامیان کمپین «درخواست شفافیت فیلترشکن‌فروشی» می‌گوید. این مطالبه چندین بار از سمت گروه‌های مختلف مردم و از جمله حامیان دولت  مطرح شده است اما هنوز پاسخی نگرفته است.
اولین بار رئیس‌جمهور در تاریخ ۱۰ مهر در جلسه شورایعالی فضای مجازی گفت «برخی با فیلترشکن‌فروشی پول‌های میلیاردی کسب می‌کنند که این برای کشور خوب نیست». کمی بعد از آن وزیر ارتباطات در 23 مهرماه در حیاط دولت و در جمع خبرنگاران گفت: «فروش فیلترشکن بین ۳ تا بیش از ۲۰ همت درآمد دارند.» این موضوع بعد از آن بدون اضافه‌شدنِ مستندات یا جزئیات بیشتر، توسط مسئولین دیگر تکرار شد؛ از جمله فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت و علی ربیعی، دستار اجتماعی پزشکیان.
روابط عمومی وزارت ارتباطات در حالی گفته موضوع به این وزارتخانه ربط ندارد که سلیمی عضو هیأت رئیسه مجلس می‌گوید «وزیر در جلسه رأی اعتماد به مجلس قول داد موضوع فروش فیلترشکن را پیگیری کند.»
گردش مالی فیلترشکن‌فروش‌ها و اسامی آن‌ها از این جهت در مرکز توجه قرار گرفته‌اند که ادعا می‌شود سود مالی سرشاری از این وضعیت نصیبشان می‌شود و به همین خاطر از برداشته‌شدن فیلتر جلوگیری می‌کنند. ادعایی که تاکنون سندی برایش ارائه نشده است اما ذهن بسیاری را به خود درگیر کرده است.
روابط عمومی وزارت ارتباطات می‌گوید جزئیات فیلترشکن‌فروشی را نهادهای نظارتی باید اعلام کنند؛ اما رضا تقی‌پور وزیر اسبق ارتباطات معتقد است ابزارهای فنی برای شناسایی دقیق فیلترشکن‌فروش‌ها «در اختیار وزارت ارتباطات است». او توضیح می‌دهد فیلترشکن‌ها از یک پروتکل مشخص و قابل شناسایی استفاده می‌کنند و وزارت ارتباطات «به‌این خاطر که زیرساخت ارتباطی کشور را در اختیار دارد»، می‌تواند به جزئیات آن دسترسی داشته باشد.
سلیمی عضو هیأت رئیسه مجلس با اشاره به اینکه هنوز هیچ کدام از مسئولین دولنی، سند قابل‌اتکایی در خصوص گردش مالی فیلترشکن‌فروشی و افراد دخیل در آن ارائه نداده می‌گوید مجلس در پیگیری این موضوع خسته نخواهد شد و «تا انتها پیش خواهد رفت». او همچنین خطاب به متولیان موضوع گفته است «کاری نکنید موضوع به تحقیق و تفحص بکشد»

کارشناسان معتقدند استفاده از فیلترشکن به علت استفاده بیشتر از داده‌ها، اتصال به اینترنت، گرم شدن دستگاه، ارتباط دائم با سرور و پردازش بیشتر باعث تخلیه سریع باتری وسایل الکترونیکی و تلفن‌های همراه می‌شود.

به گزارش روزنامه ایران؛ کارشناسان معتقدند استفاده از فیلترشکن به علت استفاده بیشتر از داده‌ها، اتصال به اینترنت، گرم شدن دستگاه، ارتباط دائم با سرور و پردازش بیشتر باعث تخلیه سریع باتری وسایل الکترونیکی و تلفن‌های همراه می‌شود. در نتیجه، کاربران باید چندین بار در طول روز گوشی خود را به پریز برق متصل کنند. توجه به این موضوع وقتی ضروری‌تر به نظر می‌رسد که بدانیم بیش از ۸۰ درصد کاربران برای دورزدن فیلترینگ، از «وی‌پی‌ان» استفاده می‌کنند.

دراین باره هدایت‌الله خادمی، کارشناس انرژی با اشاره به مصرف برق فیلترشکن‌ها گفت: آمارها نشان می‌دهد، حدود ۵۵ میلیون نفر گوشی هوشمند دارند و بیش از ۸۰ درصد آنها از وی‌پی‌ان استفاده می‌کنند. البته استفاده از فیلترشکن فقط محدود به گوشی‌ها نیست و کاربران لوازم الکترونیکی دیگر همچون لپ‌تاپ و تبلت‌ها نیز از وی‌پی‌ان برای دور زدن فیلترینگ استفاده می‌کنند. وی، کاهش عمر باتری را نتیجه استفاده بی‌رویه از فیلترشکن‌ها دانست و تأکید کرد: این نرم‌افزارها عمر باتری وسایل هوشمند را کاهش‌ می‌دهند، بنابراین کاربران مجبور به تعویض یا شارژ مکرر باتری‌ها در طول روز می‌شوند.

این کارشناس انرژی با محاسبه تقریبی میزان استفاده فیلترشکن‌ها از برق گفت: اگر هر نفر به طور میانگین روزانه ۴ ساعت از فیلترشکن استفاده کند و این مقدار را برای ۵۰ میلیون نفر محاسبه کنیم، به صورت تقریبی نزدیک به 16 درصد از مصرف برق کشور در طول روز صرف استفاده از فیلترشکن‌ها می‌شود. البته این آمار تقریبی است و باید تحقیقات بیشتری دراین باره انجام شود. خادمی با تأکید بر ضرورت رفع فیلترینگ برای ذخیره بیشتر برق در کشور گفت: تجربه نشان داده که فیلترینگ هیچ اثر مثبتی نداشته و تنها یک گردش مالی بزرگ برای مافیای فیلترشکن ایجاد کرده است.

مسیر طولانی انتقال داده

علیرضا کفش‌کنان، یکی دیگر از کارشناسان انرژی هم گفت: فیلترشکن‌ها داده‌ها را از طریق سرورهای واسط انتقال می‌دهند، بنابراین مسیر طولانی‌تری طی می‌شود. از سوی دیگر وسایل الکترونیکی برای رمزنگاری و رمزگشایی داده‌ها و ارسال آنها از طریق تونل‌های امن، مجبورند از پردازنده‌های بیشتری بهره ببرند که بار سرورها افزایش می‌یابد. این موضوع سبب افزایش مصرف باتری می‌شود و مصرف انرژی بالا می‌رود. همچنین با استفاده از فیلترشکن‌ها، عملکرد شبکه و سرعت اینترنت کند می‌شود. شاید میزان افزایش انرژی در هر گوشی، رقم کوچکی به نظر برسد اما وقتی این رقم را برای ۶۰ میلیون کاربر درنظر بگیریم، بی‌شک رقم قابل ملاحظه‌ای می‌شود.

وی البته یادآور شد: با وجودی که هنوز تحقیقاتی درباره مصرف برق فیلترشکن‌ها انجام نشده و آمارها احتمالی هستند، اما همچنان با نگاهی به شمار کاربران فعال در شبکه‌های اجتماعی که از فیلترشکن‌ بهره می‌گیرند، می‌توان به اهمیت این موضوع پی برد.

کفش‌کنان با اشاره به سرعت پیشرفت تکنولوژی در دنیا اظهار کرد: در حالی که در عصر تکنولوژی باید از فناوری‌های روز دنیا استفاده کنیم، با استفاده از فیلترشکن‌ها، هم به امنیت کشور ضربه می‌زنیم و هم مصرف برق و انرژی را افزایش می‌دهیم. به گفته این کارشناس انرژی، اگرچه با رفع فیلترینگ نمی‌توان امیدی به حل کامل ناترازی برق در کشور داشت اما این موضوع، قطعاً در کاهش مصرف سرانه برق کشور مؤثر خواهد بود.

خسارت ۶۰ میلیون دلاری فیلترشکن‌ها

عبدالله باباخانی، کارشناس بین‌المللی انرژی موضوع مصرف برق فیلترشکن‌ها را مهم دانست و گفت: یک گوشی به طور متوسط هر ساعت ۵ وات مصرف برق دارد و این رقم بدان معناست که میزان برق مصرفی سالانه یک موبایل ۴۰ کیلووات است؛ هرچند این رقم، بسته به مواردی همچون مدل گوشی و میزان استفاده کاربر از گوشی است. وی با اشاره به اینکه یک وی‌پی‌ان، حدود ۱۵ درصد باتری را در دستگاه‌های IOS و اندروید تقریباً نو مصرف می‌کند، افزود: مصرف برق سالانه فیلترشکن ۶ کیلووات ساعت است، بنابراین با قیمت ۱۰ سنتی نرخ برق صادراتی منطقه، هزینه سالانه برق یک فیلتر شکن ۶۰ سنت می‌شود. پس با احتساب ۱۰۰ میلیون دستگاه متصل به فیلترشکن، می‌توان میزان خسارت سالانه برق فیلترشکن‌ها در کشور را حدود ۶۰ میلیون دلار تخمین زد.

نماینده مردم تهران در مجلس گفت: در مصوبه اخیر شورای عالی فضای مجازی، متأسفانه محدودیت‌های موجود برای واتساپ و گوگل پلی لغو شد که این اقدام کاملاً خلاف منافع و مصالح ملی است.

کامران غضنفری نماینده مردم تهران در مجلس، در گفت‌وگو با همشهری آنلاین به مخالفت با طرح رفع فیلترینگ پرداخت و اظهار داشت: مقام معظم رهبری بیش از ۱۰ سال است که بر ضرورت قانونمند و ضابطه‌مند شدن فضای مجازی تأکید دارند، اما متأسفانه مسئولان به این توصیه‌ها توجه نکرده‌اند و تاکنون سازوکاری برای این منظور طراحی نشده است.

وی ادامه داد: در مجلس یازدهم، جمعی از نمایندگان طرحی برای قانونمند کردن فضای مجازی ارائه دادند، اما رئیس مجلس، آقای قالیباف، آن را از دستور کار خارج کرد و اجازه نداد که تصویب شود و هیچ طرح جایگزینی نیز ارائه نشد.

غضنفری افزود: در مصوبه اخیر شورای عالی فضای مجازی، متأسفانه محدودیت‌های موجود برای واتساپ و گوگل پلی لغو شد که این اقدام کاملاً خلاف منافع و مصالح ملی است.

غضنفری با انتقاد از عدم دریافت تعهدات لازم از شرکت‌های این برنامه‌ها برای رعایت ضوابط و مقررات جمهوری اسلامی، تصریح کرد: این تصمیم به صورت یک‌طرفه اتخاذ شد و به این شرکت‌ها اجازه فعالیت بدون هیچگونه محدودیتی داده شد که خلاف مطالبات مقام معظم رهبری و منافع ملی جمهوری اسلامی است.

این نماینده مجلس همچنین به فشارهای برخی مسئولان دولتی اشاره کرد و گفت: این مصوبه با یک اکثریت شکننده تصویب شد؛ به طوری که نزدیک به نیمی از اعضای شورای عالی فضای مجازی به آن رأی مخالف دادند. این فضا سازی‌ها که از سوی جناح اصلاح‌طلب و هواداران دولت در رسانه‌ها به راه افتاده، با حمایت دستگاه‌های تبلیغاتی خارج از کشور همراه است و اعضای دولت و خود آقای پزشکیان هم با آن‌ها همراهی کردند.

وی در پایان تأکید کرد: امیدواریم که به زودی در این تصمیم تجدید نظر شده و این مصوبه لغو گردد.

مدیرعامل شرکت ارتباطات زیرساخت گفت: تجهیزات فیلترینگ، استفاده از فیلترشکن‌ها و ایجاد آلودگی در شبکه، محدودیت‌های اعمال شده بر بستر اینترنت، بلاک شدن آی.پی ایران به دلیل حملات Ddos و تحریم از جمله مواردی است که منجر به آسیب به کیفیت اینترنت شده است.

به گزارش ایرنا، بهزاد اکبری روز سه شنبه در نشست «اینترنت، فیلترینگ ما و شما پسافیلترینگ» که توسط کمیسیون فناوری اطلاعات و ارتباطات اتاق بازرگانی ایران برگزار شد،‌ گفت: توسعه اینترنت نسل سوم و چهارم سال ۹۳ در کشور آغاز شد و ما در مدت زمان کوتاهی شاهد گسترش پوشش این فناوری در کشور بودیم و حتی جاده‌های کشور نیز زیر پوشش قرار گرفتند.

وی افزود: مدتی بعد رشد ترافیک شدت گرفت. از سال ۹۵ تا سه سال بعد رشد خوبی را تجربه کردیم و زمانی که ترافیک مصرفی کشور را پایش می‌کردیم حدودا سالیانه رشد ۷۰ درصدی را داشتیم. سال ۹۸ نیز با شیوع کرونا این رشد سرعت گرفت.

وی گفت: این رشد تقریبا بالاتر از متوسط جهانی بود تا اینکه محدودیت‌ها در سال ۱۴۰۱ رخ داد و ما کاهش شدیدی را در ترافیک دیتا داشتیم. سپس با یک شیب ملایمی به سمت رشد حرکت کردیم و تازه به وضعیت نزدیک تابستان ۱۴۰۱ رسیده‌ایم. به طور متوسط در چندین سال اخیر رشد ترافیک دیتا در دنیا بین ۲۵ تا ۳۰ درصد است. البته ایران در ۲ و نیم سال گذشته نه تنها رشدی را تجربه نکرده بلکه یک بازگشت به عقب را نیز داشته است.

محدودیت‌ها، صنعت تلکام کشور را کوچک کرد

اکبری تصریح کرد: این اتفاق آسیب جدی به صنعت تلکام کشور زد و باعث کوچکتر شدن این بخش شد. سرمایه‌گذاری در شبکه ارتباطی کشور به شدت کاهش پیدا کرد و الان شاهد آن هستیم که کل بخش تلکام ما کمتر از ۲۰۰ هزار میلیارد تومان باشد در حالی که کل این عدد نصف سود یکی از شرکت‌های بزرگ حوزه بورس است. بخش تلکام ضعیف شده و آسیب جدی به توسعه کشور می‌زند.

مدیرعامل شرکت ارتباطات زیرساخت افزود: صنایع دنیا در حال حرکت به سمت تحول هستند اما ما در این حوزه بسیار عقب مانده‌ایم و زیرساخت‌های ما به روزرسانی نشده است. ما در بخش ارتباطات ثابت اصلا وضعیت مناسبی نداریم.

وی با تاکید بر اینکه آسیبی که محدودیت‌ها بر اینترنت داشت به این موارد ختم نمی‌شود، افزود: آسیبی که به کیفیت اینترنت وارد شده بخش‌های متعددی دارد و نمی‌توان آن را محدود به یک بخش دانست. برخی رسانه‌ها دلیل کیفیت پایین اینترنت را تجهیزات فیلترینگ می‌دانند. نه اینکه این تجهیزات بی‌تاثیر باشند اما عوارض جانبی آن بیشتر تاثیرگذار بوده و باعث شده بخش قابل توجهی از کاربران از فیلترشکن‌ها استفاده کنند و روشن بودن این ابزار باعث کندی و اختلال در برخی از سایت‌ها می‌شود چرا که برخی از سایت‌های داخلی به درخواست دستگاه یا نهادهای نظارتی با فیلترشکن قابل دسترسی نیستند.

حملات شدید Ddos از ایران به خارج از کشور به دلیل آلودگی فیلترشکن‌ها

معاون وزیر ارتباطات افزود: موضوع دیگر آلودگی شدیدی است که به این واسطه ایجاد شده و در پایش‌های ما مشخص است که اوضاع آلودگی چقدر شدید است. پایش لحظه‌ای نشان می‌دهد مثلا روز گذشته ۱۱ هزار و ۷۴۵ حمله از داخل ایران به خارج از ایران داشتیم و امروز تا کنون ۶ هزار و ۴۲۸ حمله داشتیم که لحظه‌ای هر حال پایش است. حملات از خارج به داخل کشور امروز ۱۳۷ حمله بوده است.

اکبری گفت: حجم حملاتی که از داخل کشور به خارج صورت می‌گیرد، به دلیل آلودگی شدیدی است که به دلیل نصب فیلترشکن‌های غیر امن روی گوشی‌های همراه، لپ‌تاپ و کامیپوترهایی وجود دارد. این دستگاه‌ها آلوده هستند و ناخواسته به سمت مقاصد خارجی، ترافیک تولید می‌شود. ۷۰ درصد ترافیک مصرفی کشور بر بستر موبایل‌ها اتفاق می‌افتد و اپراتورها مجبور هستند هر بایتی که از شبکه موبایل عبور می‌کند را بشمارند و برخی از کاربران شکایتی داشته باشند که بسته‌های آن‌ها ناخواسته مصرف می‌شود.

مدیرعامل شرکت ارتباطات زیرساخت تصریح کرد: این حجم از حملات باعث شده برخی از آی‌پی‌های ایران در بلک‌لیست قرار بگیرد و تعداد زیادی از درخواست‌هایی که از ایران به سمت دامنه‌های خارجی می‌رود، به دلیل آلودگی که وجود دارد در سطح شبکه بلاک شود. البته به آن‌ها حق می‌دهم که بخواهند این حجم از آلودگی را نپذیرند.

 

کاربر ایرانی عملا به ۳۰ درصد از سایت‌های پربازدید دنیا دسترسی ندارد

اکبری افزود: به این اختلالات اگر اختلال تحریم را نیز اضافه کنیم وضعیت بدتر می‌شود. پایش لحظه‌ای ۱۰۰ هزار دامنه پربازدید دنیا حکایت از این دارد که ۱۶ هزار و ۲۳۹ دامنه در ۲۴ ساعت گذشته به دلیل آلودگی و تحریم از سمت کشورهای خارجی بلاک شده است که ۱۷ درصد کل دامنه‌های خارجی پربازدید دنیا را شامل می‌شود که به این شکل از دسترس کاربران ایرانی خارج می‌شود.

وی افزود: اگر به این آمار،‌ محدودیت‌های داخلی نیز اضافه شود تقریبا می‌توان گفت دسترسی به ۳۰ درصد دامنه‌های خارجی برای کاربران ایرانی امکان‌پذیر نیست. یعنی اگر یک ایرانی با اینترنت فیبرنوری و سرعت خوب به اینترنت متصل شود نیز ۳۰ درصد از دامنه‌های خارجی را در دسترس ندارد.

فرایند خنثی‌سازی حملات به سرعت انجام می‌شود

اکبری تصریح کرد: این تبعات فنی سمت کاربران است و از طرف دیگر ایران نیز مقصد حملات Ddos زیادی است. اکنون در حال پایش این حملات به شکل آنلاین هستیم و دسترسی برخط آن را برای مردم نیز مهیا کرده‌ایم تا این حملات را مشاهده کنند.

مدیرعامل شرکت ارتباطات زیرساخت ادامه داد: مدتی است تعداد این حملات کاهش پیدا کرده اما هنوز هم کم نیست که منجر به اختلال در کیفیت اینترنت می‌شود. البته با سامانه‌ای که راه‌اندازی شده در کمتر از ۳۰ ثانیه می‌توان این حملات را پاکسازی کرد. البته همین فرایند کشف کردن تا پاکسازی ترافیک حدودا بین ۲ تا ۱۰ دقیقه طول بکشد و کاربران تحت تاثیر قرار می‌گیرند. با برخی از اپراتورها این فرایند را به شکل اتوماتیک جلو می‌بریم و در حال انجام اقداماتی هستیم که بتوانیم در فرانکفورت شبکه را بالا بیاوریم و از همان جا جلوی برخی از حملات را بگیریم.

حجت‌الاسلام علیرضا سلیمی، عضو هیئت‌رئیسه مجلس شورای اسلامی گفت: در زمان اخذ رای اعتماد وزیر ارتباطات به کمیسیون صنایع برای ارائه توضیحات آمد به ما قول داد فیلترشکن فروش‌ها را رصد و شناسایی کند و به مجلس معرفی نماید. یک ماه پیش هم این وعده را تکرار کرد که اطلاعات را در اختیار ما بگذارد.
در ماه‌های اخیر مسئولین مختلف از جمله رئیس‌جمهور، وزیر ارتباطات و سخنگوی دولت در خصوص فیلترشکن‌فروشی اظهارات مختلفی داشته‌اند و آمارهایی در خصوص گردش مالی آن مطرح کرده‌اند؛ اما هیچ‌گاه اطلاعاتی در خصوص مبنای اعداد و رقم‌های اعلام شده و یا اطلاعاتی در خصوص افرادی که فیلترشکن می‌فروشند، اعلام نشده است. هفته گذشته جمعی از نمایندگان در نامه‌ای به شورای عالی فضای مجازی، از رئیس‌جمهور و وزارت ارتباطات درخواست کردند پشت‌پرده فیلترشکن‌فروشی برای مردم شفاف شود. نامه‌ای که هنوز بدون جواب مانده است. با حجت الاسلام علیرضا سلیمی ، عضو هیئت‌رئیسه مجلس شورای اسلامی، در گفت‌وگویی با خبرگزاری فارس، جزئیاتی در خصوص این نامه و نیز اقدامات مجلس برای شناسایی فیلترشکن‌فروش‌ها بیان کرد که مشروح این گفت‌وگو در ادامه آمده است:

فارس: در ماه‌های اخیر شفاف‌سازی پشت‌پرده بازار فیلترشکن‌ها یک مطالبه جدی از سمت مردم بوده است. مجلس از نهادهای متولی، به ویژه وزارت ارتباطات چه پیگیری‌هایی در این خصوص داشته است؟
سلیمی: در حوزه فیلترشکن فروش‌ها بازار کاذبی درست شده است. سوال مجلس این است که این فیلترشکن را چه کسانی می‌فروشند. در زمان اخذ رای اعتماد وزیر ارتباطات به کمیسیون صنایع برای ارائه توضیحات آمد بنده به وزیر گفتم آیا شما قول می‌دهید که فیلترشکن فروش‌ها را رصد و شناسایی کنید و به مجلس معرفی نمایید؟ وزیر در آن جلسه گفت حتماً این مسئله را پیگیری می‌کنم.
در زمان رای اعتماد در جلسه‌ای که با حضور وزیر فعلی برگزار شد از وزیر ارتباطات سوال کردم که این بازار چقدر گردش مالی دارد؟ وزیر در پاسخ بنده گفت 5 هزار میلیارد. یکی دیگر از نزدیکان رئیس جمهور هم میزان گردش مالی را ۲۰ هزار میلیارد تومان عنوان کرد. به هر حال عددی که می‌توانیم روی آن حساب باز کنیم و به صورت رسمی عنوان شده 5 هزار میلیارد است که وزیر در کمیسیون عنوان کرده است. اگر همین پنج هزار میلیارد را هم بپذیریم عدد، عدد بزرگی است. سوال این جا است که این پول به جیب چه کسانی می‌رود؟ مجلس در حال پیگیری این مسئله است. باتوجه به این‌که نمایندگان نسبت به این مسئله پاسخی دریافت نکردند نامه‌ای به شورای عالی ارسال کردیم. 

فارس: فیلترشکن فروش‌ها چه کسانی هستند؟
سلیمی: عده‌ای به دنبال این هستند که حواس مردم را پرت کنند. احتمالی در ذهن نمایندگان مجلس نقش بسته همین کسانی که دارند فریاد می‌زنند که «چرا فیلترینگ باید باشد؟» ، خودشان در فیلترشکن فروشی سهم دارند. نمایندگان مجلس در حال پیگیری این احتمال هستند.  باید بررسی شود که این احتمال صحت دارد یا نه. به هر حال چه صحت داشته باشد و چه نداشته باشد، باید مشخص شود که چه کسانی فروشندگان فیلترشکن هستند.

فارس: مشخصاً مطالبه شما از وزیر ارتباطات چیست؟
سلیمی: حرف ما این است  که شما الان وزیر هستید قدرت هم دارید مدت زیادی از عمر این دولت گذشته پس می‌توانید روشن کنید که فیلترشکن فروش‌ها چه کسانی هستند. البته به سمع و نظر مردم برسانم که این سوال را مجلس در زمان شهید رئیسی هم مطرح کرد، لذا شائبه سیاسی بودن مباحث پیش نیاید. این حرف‌ها سیاسی نیست بلکه از سر دغدغه است.
خواهش ما این است که آقایان فیلترشکن فروش‌ها را معرفی کنند. مسئولین ذی‌ربط عدد و سود واقعی فیلترشکن فروش‌ها را اعلام کنند و بگویند که سود در جیب چه کسانی می‌رود.

کار را به جایی نرسانند که مجبور به تحقیق و تفحص شویم
این سوال را به صورت فردی و جمعی در کمیسیون مطرح کردیم و قول دادند که موضوع فیلترشکن‌فروش‌ها را بررسی و اعلام کنند. در نهایت تصمیم گرفتیم برای پیگیری این موضوع طی نامه رسمی این درخواست را مطرح کنیم. یعنی ما به عنوان نماینده مردم نباید بدانیم که چه کسی یا کسانی پشت پرده فیلترشکن فروشی هستند؟
می‌گویند ۸۰ الی ۸۵ درصد مردم از فیلترشکن استفاده می‌کنند. اگر این حرف واقعیت دارد بیشتر لزوم معرفی فیلترشکن فروش‌ها بیشتر آشکار می‌شود.

فارس: آیا به نامه نمایندگان مجلس برای شفاف‌سازی پشت‌پرده فیلترشکن‌ها پاسخی داده شده است؟
سلیمی: به نامه‌ای که به شورای عالی فضای مجازی زدیم تا الان پاسخی داده نشده است. از شورای عالی فضای مجازی می‌خواهیم که جواب را به صورت ممیزی ندهند. یعنی هر کس در این بازار نقش دارد را معرفی کنند و  این اسامی را در اختیار مجلس می‌گذارند. 
مجلس بر افشای این اسامی اصرار دارد و بر این مسئله حساس شده است. امیدوارم کار به جایی نرسد که مجبور شویم سراغ تحقیق و تفحص برویم. اگر از طریق این نامه به نتیجه نرسیم به سراغ ابزارهای دیگر خواهیم رفت تا عمق موضوع را مشخص کنیم.

وزیر از ابتدای وزارت به ما وعده معرفی فیلترشکن فروش‌ها را داده بود

فارس: از چه کسی در مورد فیلترشکن فروش‌ها شما به صورت فردی سوال کردید؟
سلیمی: بنده به صورت فردی در زمان رای اعتماد به وزرا، از وزیر ارتباطات در جلسه کمیسیون در رابطه فیلترشکن فروش‌ها سوال کردم و ایشان قول پیگیری دادند. آقای تقی‌پور یکی دیگر از اعضای کمیسیون صنایع هم در چند جلسه سوال در مورد فیلترشکن فروش‌ها را مطرح کرد. مکرر این سوال پرسیده شده است. در حال پیگیری جدی هستیم.

فارس: وزیر چه زمانی به شما وعده پیگیری شناسایی فیلترشکن فروش‍ها را داد؟ 
سلیمی: وزیر از همان ابتدای وزارت به ما وعده داده بود. یک ماه پیش هم این وعده را تکرار کرد که اطلاعات را در اختیار ما بگذارد.

پشت پرده فیلترشکن فروشی یک بازی سیاسی است
فارس: مجلس تا این لحظه به چه اطلاعاتی در مورد فیلترشکن فروش‌ها دسترسی پیدا کردده است؟
سلیمی: تا این لحظه به اطلاعات دقیق و رسمی پیرامون فیلترشکن فروش‌‍ها دست پیدا نکرده‌ایم. به محض این‌که به اطلاعات برسیم برملا خواهیم کرد. زیرا این مسئله برای ما حائز اهمیت است. پشت پرده فیلترشکن فروشی یک بازی سیاسی است و باید بازیکنان این بازی شناسایی شوند. 

فارس: برخی مدعی هستند که حاکمیت پشت پرده فیلترشکن فروشی است و سود این فروش فیلترشکن‌ها به جیب حاکمیت می‌رود. 
سلیمی: این یک تهمت است و صحت ندارد؛ باید دید این پول از چه درگاهی به حساب چه کسانی می‌رود. بعد مشخص خواهد شد که افراد اصلی چه کسانی هستند. نمی‌شود دودش به چشم مردم برود و سودش به جیب کاسبان فیلترشکن.

فارس: چرا وزارت ارتباطات با توجه به این‌که از وزیر نیز سوال شده از پاسخ طفره می‌رود؟
سلیمی: وزارت ارتباطات و وزیر باید به این سوال پاسخ دهد که چرا تاکنون جواب مجلس را نداده‌اند. آیا پیگیری کرده‌اند و به سرنخ‌هایی رسیده‌اند یا نه هنوز پیگیری‌ها در مراحل مقدماتی است. به هر حال مجلس که از پیگیری این مسئله خسته نخواهد شد.

فارس: آیا کمیسیون صنایع در زمینه فیلترشکن‌فروش‌ها اقدامی خواهد کرد؟ 
سلیمی: کمیسیون صنایع کمر به شفافیت موضوع فیلترشکن فروش‌ها بسته است. کمیسیون پیگیری‌های جدی تا الان در این مورد داشته است. با این پیگیری‌ها قطعا به نتیجه خواهیم رسید.

فارس: آیا در زمینه شناسایی فیلترشکن فروش‌ها  خلا قانونی وجود دارد؟
سلیمی: نظر ما این است که خلا قانونی وجود ندارد و لازمه فیلترینگی که توسط شورای عالی فضای مجازی صورت گرفته را ممنوعیت فیلترشکن فروشی می‌دانیم. حالا بر فرض این‌که اصلا خلا قانونی داشته باشیم لایحه‌ای در این زمینه به مجلس تقدیم می‌کردند مجلس دوفوریتی این لایحه را بررسی و تصویب می‌کرد. نباید برخی دوستان برای فرار از پاسخگویی نوک اتهام را به سمت نهادهای دیگر بگیرند. لایحه به مجلس بدهند دوفوریتی بررسی می‌کنیم.اصل لوایح دولت است.

نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی اظهار داشت: وقتی که ما قانون نداریم درصدد فیلتر کردن چه چیزی هستیم؟ این بحث از اساس یک بحث انحرافی است.
به گزارش رکنا، بیژن نوباوه افزود: در واقع موجودیت این فضاها را قانون تایید می‌کند. وقتی ما قانونی نداریم بنابراین هیچ ضمانت اجرایی هم برای مراتب مختلف آن وجود ندارد لذا فیلتر کردن هم معنا ندارد.

عضو فرهنگ کمیسیون فرهنگی مجلس دوازدهم با بیان اینکه " قانون در تمام شئون زندگی وجود دارد" اظهار داشت: برای مثال در سینما ممیزی‌هایی وجود دارد که نه تنها در کشورما، بلکه در کل دنیا اجرا می‌شود یعنی برخی فیلم‌ها فقط برای گروه‌های سنی خاصی به معرض نمایش در می‌آمد. آیا اسم این فیلترینگ نیست؟

عضو کمیسیون تدوین آیین‌نامه داخلی مجلس با بیان اینکه "کلمه فیلترینگ، کلمه‌ای مذموم است" تصریح کرد: این کلمه در همه جای دنیا به رسمیت شناخته می‌شود و در شئون مختلف جاری است.

وی به ذکر مثالی در این باره پرداخت و گفت: بر اساس قوانین جمهوری اسلامی هر مردی می‌تواند یک زوجه اختیار کند و تعدد تعدادزوجات منوط به شرایط خاصی است. آیا این فیلتر کردن نیست؟ به نظر من که هست.

 نماینده مردم تهران تصریح کرد: ما باید قوانینی تنظیم کنیم تا فضاهای مختلف از جمله فضای مجازی تعریف و مراتب آن مشخص شود که در این صورت این بحث‌ها برطرف می‌شود. ما باید از این فضاها به درستی استفاده کنیم. برای مثال خط‌کشی‌ها، چراغ قرمزها و ... در قوانین راهنمایی و رانندگی، ولی همان فیلترینگ هستند که در این حوزه قانونی اعمال می‌شوند.

نوباوه تاکید کرد: به نظرم تمام افرادی که در این حوزه به عنوان موافق و مخالف صحبت می‌کنند در یک موضوع و آن هم "تعریف قانون" مشترک هستند. بقیه مسائل موضوعات انحرافی است.

وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات گفت: با محوریت مرکز ملی فضای مجازی و نگاه فعالانه‌ای که از ابتدا به مردم قول داده بودیم، کارگروه ویژه ایی برای موضوع فیلترینگ پیش بینی شده است.

به گزارش خبرگزاری صدا و سیمای کهگیلویه و بویراحمد، ستار هاشمی در فرودگاه یاسوج افزود: برای ادامه مسیر نگاه ما بر این است که این مسیر را با قدرت و قوت ادامه بدهیم.
 وی با بیان اینکه ظرفیت‌های خوبی را در قالب این طرح با همراهی و همدلی حداکثری سران قوا در دستور کار قرار دادیم اضافه کرد: امیدواریم که این مسیر با نگاهی که آقای رئیس جمهور مطرح کردند و همراهی سران قوا و همکاری شورای عالی فضای مجازی ادامه پیدا کند.
هاشمی تأکید کرد: وزارت ارتباطات به دنبال پیگیری مستمر این موضوع است و امیدوار است که به زودی شاهد پیشرفت‌های ملموس در این زمینه باشیم.
وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات عصر امروز در قالب دومین سفر استانی خود وارد استان کهگیلویه و بویراحمد شد.
وزیر ارتباطات در این سفر سه روزه، ابتدا به خوابگاه دخترانه عشایری رفته و وضعیت ارتباطی این خوابگاه را از نزدیک بررسی خواهد کرد.
 وی همچنین با نماینده ولی‌فقیه و امام‌جمعه یاسوج، فعالان و شرکت‌های دانش‌بنیان حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات و نماینده مردم استان در مجلس خبرگان دیدار می‌کند.
در دومین روز سفر، هاشمی به روستای صدراله و مدرسه دخترانه هجرت دهدشت می‌رود تا طرح‌های ارتباطی ایرانسل را افتتاح کند و از طرح‌های در حال اجرای مرکز ارتباطات زیرساخت دهدشت نیز بازدید کند.
بهره‌برداری از پروژه‌های ارتباطی همراه اول در روستای چهار بیشه سفلی، بازدید از مرکز نوآوری و رشد گچساران و دیدار با عشایر منطقه سعادت‌آباد نیز از دیگر برنامه‌های روز دوم سفر وزیر ارتباطات به این استان خواهد بود.
روز دوم این سفر با شرکت در جلسه شورای اداری استان و حضور استانداران و مقامات و مدیران استانی به پایان می‌رسد.
 روز پایانی سفر وزیر ارتباطات نیز به نشست صمیمی با همکاران ادارات کل ارتباطات و فناوری اطلاعات و سازمان‌ها و شرکت‌های تابعه اختصاص یافته و شامل بازدید از بیمارستان اعصاب و روان و جانبازان یاسوج و شرکت در نماز جمعه یاسوج و دیدار با مردم این شهر خواهد بود.

«احسان چیت ساز» و «بهزاد اکبری» معاونان وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در جلسه مجمع عمومی شرکت ارتباطات زیرساخت بر ضرورت ایجاد تنوع در روند کسب درآمد و سبد محصولات این شرکت تاکید کردند.
به گزارش مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، احسان چیت ساز، معاون سیاستگذاری و برنامه‌ریزی توسعه فاوا و اقتصاد دیجیتال وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در جلسه مجمع عمومی شرکت ارتباطات زیرساخت بر نقش این شرکت در شاخص‌های کلیدی مرتبط با نهادهای بهره‌ور، سرمایه‌ها، کیفیت سرویس و مشتری تاکید کرد و افزود: در مجمع آتی منتظر دستاوردهای ارزشمند شرکت ارتباطات زیرساخت هستیم.
وی «ایجاد تنوع در روند کسب درآمد» برای شرکت ارتباطات زیرساخت را ضروری برشمرد و گفت: اگرچه شرکت ارتباطات زیرساخت یک شرکت دولتی است، اما با مدیریت و رهبری آقای اکبری و تیم همراهشان علاوه بر افزایش ظرفیت شبکه می‌توان سرویس‌های بیشتری را به مردم ارائه داد.
معاون وزیر ارتباطات توجه به مجموعه قوانین فرادستی و نشانگرهای کلیدی مالی و غیرمالی را مهم ارزیابی کرد و گفت: امیدواریم در دوره آینده، شاخص‌های ناظر بر خدمات قابل حس توسط شرکت‌های لایه دوم و مردم را به‌صورت پیوسته رصد کنیم.
وی در خصوص رفع چالش‌های مالی شرکت ارتباطات زیرساخت و تعامل با وزارت ارتباطات در دولت چهاردهم گفت: به اعتقاد من شرکت ارتباطات زیرساخت باید متحول کردن منابع درآمدی و بهره‌مندی از منابع جدید را درپیش گیرد که بازده مالی جدید را درپی خواهد داشت. همچنین مشارکت عمومی و خصوصی به‌عنوان الزام برنامه هفتم پیشرفت و الزامات سیاستگذاری مجموعه وزارتخانه برای شرکت ارتباطات زیرساخت مطرح است که انتظار داریم که این شرکت بتواند با این اهرم‌ها، عملکرد موفق‌تری داشته باشد.
در ادامه اکبری مدیرعامل شرکت ارتباطات زیرساخت، گزارش کوتاهی درباره وضعیت شرکت ارتباطات زیرساخت، چالش‌ها و راهکارهای برون‌رفت از کاهش درآمد ارائه کرد و گفت: به دلیل ایجاد محدودیت‌ها در دو سال گذشته شرکت ارتباطات زیرساخت با بدهی‌های ارزی مواجه شد که مشکلاتی را پیش روی شرکت قرارداد، اما با تحولاتی که در دولت چهاردهم صورت گرفته و همچنین گشایش‌های انجام‌شده روند ترافیک رو به رشد است و همچنان تلاش می‌کنیم این روند ادامه یابد.
وی بر ضرورت سرمایه‌گذاری و اجرای طرح‌های توسعه‌ای برای افزایش کیفیت سرویس‌های ارائه‌شده تاکید کرد و افزود: اگرچه دارای محدودیت منابع ارزی هستیم، اما باید ظرفیت‌های بین‌المللی خود را افزایش دهیم.
معاون وزیر ارتباطات اظهار کرد: به دنبال آن هستیم که درآمدهای ارزی خود را بیشتر کنیم و سرویس‌های ترانزیت بیشتری بفروشیم و به همین منظور تعاملات کیفی‌تر با شرکای منطقه را در دستور کار داریم.
اکبری با بیان اینکه با تحولات ارزی در کشور بازگشت سرمایه به شرکت ارتباطات زیرساخت پیچیده‌تر می‌شود ادامه داد: تا کنون تک‌محصولی عمل کرده‌ایم و متکی بر خدمات ارتباطی بوده‌ایم که لازم است با تنوع‌سازی سبد محصولات و تحول در مدل کسب و کار فراتر از فراهم کننده خدمات ارتباطی عمل کنیم.
مجمع عمومی شرکت ارتباطات زیرساخت، امروز با حضور احسان چیت ساز، معاون سیاستگذاری و برنامه‌ریزی توسعه فاوا و اقتصاد دیجیتال وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات؛ بهزاد اکبری، معاون وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات و رئیس هیات مدیره و مدیرعامل شرکت ارتباطات زیرساخت؛ اعضای هیئت مدیره شرکت ارتباطات زیرساخت، نمایندگان سازمان برنامه و بودجه کشور، وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، وزارت تعاون، رفاه، کار و امور اجتماعی و وزارت امور اقتصادی و دارایی به عنوان اعضای مجمع، برگزار شد.
در این مجمع وضعیت پیشرفت طرح‌های تملک دارایی سرمایه‌ای وزارت ارتباطات و تحقق اهداف کمی و اقدامات شرکت در خصوص تکالیف مندرج در صورتجلسه شماره ۱۲۲ مجمع عمومی مطرح شد.
در ادامه گزارشی از فعالیت‌های شرکت ارتباطات زیرساخت در خصوص اجرای طرح ایجاد و توسعه زیرساخت‌های ارتباطی شبکه ملی اطلاعات، ایجاد و توسعه سامانه‌ها و زیرساخت‌های داده و مدیریتی شبکه ملی اطلاعات، تأمین و تکمیل زیرساخت‌های اطلاعاتی شبکه ملی اطلاعات، ایجاد ابر دولت بر بستر شبکه ملی اطلاعات، توسعه راهبردهای کسب و کار، اصلاح معماری سازمانی و هوشمندسازی شرکت ارتباطات زیرساخت، مطرح شد.

رئیس‌جمهور در دیدار مجمع نمایندگان استان سمنان به انتصاب مدیرانی از اقلیت‌ها و قومیت‌های مذهبی اشاره و خاطرنشان کرد: در این دولت توانستیم استاندارانی از اهل سنت و یا کردها و بلوچ‌ها انتخاب کنیم و این اقدام با کمک و موافقت مقام معظم رهبری انجام شد؛ اگر ایشان کمک نمی‌کردند، نمی‌توانستیم این اقدامات را به پیش ببریم. در رفع فیلترینگ هم که به تدریج شامل سایر سکوها نیز خواهد شد، اگر همراهی و کمک رؤسای سایر قوا نبود نمی‌توانستیم این کار را انجام دهیم. اینها نشان می‌دهد که اگر دست به دست دهیم، می‌توان مشکلات را حل کرد، اما با دعوا هیچ کاری پیش نخواهد رفت.

عضو هیات رئیسه مجلس شورای اسلامی،فضای مجازی را ظرفیت مهم و ارزشمندی برای استفاده در همه عرصه ها اعم از علمی و اقتصادی عنوان کرد و گفت: باید با کاسبان فیلترشکن برخورد و به مردم معرفی شوند.این درحالی است که یک عضو شورای عالی فضای مجازی مجلس را مقصر فعالیت کاسبان فیلترشکن معرفی کرده است.

مجتبی یوسفی در گفت و گو با ایرنا درباره رفع فیلتر گوگل پلی و پیام رسان واتس آپ به عنوان گام اول رفع فیلترینگ و تحقق وعده دولت وفاق ملی در این زمینه، گفت: امروز فضای مجازی به فضای حقیقی تبدیل شده و بسیاری از کسب وکارها، مراودات تجاری و ارتباطات علمی و پژوهشی از طریق فضای مجازی انجام می شود.

عضو هیات رئیسه مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه نباید از دانش های نوظهور و رویکردهای جدید در عصر حاضر با نگاه محدودیت یا کتمان عبورکنیم، افزود: به عنوان نمونه رمزارزها به عنوان یکی از ظرفیت های امروز تجاری در دنیا است که نفی یا عدم استفاده از ظرفیت نوآوری ها و فناوری ها سبب از دست دادن مواهب آن خواهد شد.

نماینده مردم اهواز در مجلس اضافه کرد: چنین رویکردی با اعمال سیاست محدودسازی سبب ایجاد فضایی امن برای سو استفاده کلاهبرداران شده است و این درحالی است که با تدوین و تصویب قوانین برای رمزارزها و سازماندهی آن، می توانیم از ظرفیت مثبت آن به عنوان یکی از روش های تامین ارز و حل مشکل تحریم ها استفاده کنیم.

وی اضافه کرد: در حوزه فضای مجازی، لزوم افزایش پهنای اینترنت با سرعت، با کیفیت و امن و ارتقاء فیبر نوری مهم است که این موضوع از دولت گذشته آغاز شد و در این دولت هم ادامه خواهد یافت.

یوسفی، آموزش آنلاین با استفاده از فضای اینترنت را یکی از کارآمدترین روش های آموزشی تحصیلات دانش آموزان و دانشجویان در زمان تعطیلات به دلیل آلودگی هوا عنوان کرد و یادآور شد: البته در همه دنیا در هنگام استفاده از فضای مجازی، به امنیت اطلاعات مردم، حریم شخصی افراد و خانواده ها احترام می گذارند. به همین دلیل در مجلس گذشته قانون دوام تصویب شد.

این نماینده مجلس ادامه داد: فضای مجازی ظرفیت مهم و ارزشمندی است به شرط اینکه آن را به درستی مدیریت کرده و از قوانین در این حوزه استفاده کنیم و نظارتی که انجام می شود به سود مردم رقم زده شود.

یوسفی با بیان اینکه باید با کاسبان فیلترشکن برخورد و به مردم معرفی شوند، خاطرنشان کرد: این افراد با فروش فیلترشکن امنیت شبکه را مختل کرده و سبب حمله هکری می شوند. به عبارتی باید به صورت نظامند به فضای مجازی ورود کرد تا سبب رضایت آحاد مردم شود.

عضو هیات رئیسه مجلس شورای اسلامی درحالی از ضرورت شناسایی و برخورد با فیلترشکن فروش ها در جامعه سخن گفته و بر این موضوع تاکید دارد که، رسول جلیلی عضو شورای عالی فضای مجازی جمعه شب در یک گفت وگوی تلویزیونی، با بیان اینکه از نظر فنی و پیگیری های حقوقی بحث فیلترشکن ها را رها کرده ایم، گفت: مجلس شورای اسلامی چندین سال است که قرار است یک ماده واحده را درمورد جرم انگاری این موضوع تصویب کند یعنی فعالیت امروز فیلترشکن ها ناشی از کوتاهی از مجلس بوده است. از زمان دولت دوم یا حتی دولت اول آقای روحانی قرار بوده مجلس این کمک را به فضای مجازی بکند، چون این موضوعی است که سابقه بیش از ۱۰ سال دارد.

این عضو شورای عالی فضای مجازی ادامه داد: چون جرم انگاری در این زمینه رخ نداده است، فیلتر شکن فروش و قاچاق کننده دستگیر می‌شود، پیگیری می‌شود می‌رود دادگاه قاضی نمی‌تواند حکم بدهد یعنی کوتاهی از جانب مجلس بوده و از جانب دولت‌ها بوده و مسئله این است که ما آن بخش را رها کردیم و بعد می‌گوییم که خب رها کردیم چرا می‌شود؟

مدیرکل ساماندهی حکمرانی مرکز ملی فضای مجازی می‌گوید: مصوبه اخیر که از جمله به رفع فیلترینگ از دو سکو انجامید، مساله‌ای بود که به نهاد تخصصی شورای عالی و مرکز ملی فضای مجازی واگذار شد و این شورا صرفا براساس منافع ملی و به دور از بازی‌های سیاسی آن را انجام داد.

هفته پیش بود که در نهایت پس از سال‌ها بحث، جدل و گفت‌وگو میان نهادهای تصمیم‌گیر و تصمیم‌ساز کشور بر سر رفع فیلترینگ سکوهای دیجیتال و پیام رسان، شورای عالی فضای مجازی به ریاست شخص رئیس جمهور تشکیل جلسه داد تا در پاسخ به بخشی از دغدغه‌های مردم، یک پیام رسان و یک سکوی دیجیتال را رفع فیلتر و یا به عبارت دیگر بازگشایی کند.

این مهم در حالی اتفاق افتاد که این تصمیم شورای عالی فضای مجازی چه در داخل شورا و چه در فضای سیاسی و اجتماعی کشور همچنان با نظرات مختلفی روبه رو است. اما جدای از مباحث و جدال های سیاسی بر سر پالایش و گشایش برخی موضوعات در فضای مجازی، آنچه در این میان مغفول ماند، موضع نهادهای اصلی سیاست‌گذار یعنی شورای‌عالی و مرکز ملی فضای مجازی در روند تصمیم گیری در مورد این ماجرا بود.

به نظر می رسد برخی جوسازی‌های سیاسی و رسانه ای مجال نداد تا رویکرد مرکز در این زمینه به درستی روایت شود. در همین خصوص و به منظور شفاف سازی نقش شورای‌عالی و مرکز ملی فضای مجازی در ماجرای مصوبه رفع فیلترینگ، گروه پژوهش ایرنا، گفت‌و گویی با «سید آرش وکیلیان» مدیرکل ساماندهی حکمرانی مرکز ملی فضای مجازی کشور انجام داده است.

وکیلیان در پاسخ به این سوال که چرا این اقدام توسط شورای فضای مجازی انجام شد؟ به موارد زیر اشاره کرد:

 

چرا از کانال شورای عالی فضای مجازی؟
۱- ریاست محترم جمهور می توانستند موضوع را با دست فرمان سیاسی جلو ببرد و یک مصوبه بازگشایی از شورای عالی امنیت ملی بگیرند با این حال ترجیح دادند که موضوع در نهاد تخصصی‌تر و با کار کارشناسی بیشتر انجام شود و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات به همراه دیگر دستگاه‌های دولت و به خصوص شخص معاون اول به توان کارشناسی شورای‌عالی و مرکز ملی فضای مجازی اعتماد کردند.

 

آیا یک اقدام سیاسی بود؟

۲- موضوع ساماندهی سکوها و به خصوص پیام رسان ها چیز جدیدی نیست و خط مشی این حوزه نیز در یک دهه اخیر کم و بیش مشخص بوده است. نهاد سیاست‌گذار پیوسته کوشیده است تا بر اساس منافع ملی و به دور از نزاع های سیاسی مسأله را حل کند. این تلاش بر غیرسیاسی بودن یک اصل برای دبیران شورای عالی از جمله مهندس انتظاری، دکتر فیروزآبادی و دبیر فعلی، دکتر آقامیری بوده است. به هر حال در کشوری که عده زیادی سیاسی کاری می کنند، وجود یک مرجع تخصصی سیاست‌گذار مغتنم است.

 

رویکرد شورای عالی متاثر از بازی‌های سیاسی در کشور نیست

۳- رویکرد شورای‌عالی چندان متأثر از خطوط متعارف بازی سیاسی در کشور نبوده است. چنانکه مصوبه الزامات ساماندهی پیام رسان ها در زمان دولت جناب روحانی در سال ۱۳۹۶ مصوب شد و اجرای نسبتا کامل آن در زمان دولت مرحوم رئیسی رخ داد.
همچنین برخلاف جوسازی ها در مصوبه اخیر ، اختلاف آرا ربطی به حقیقی یا حقوقی بودن یا منصوب رهبر بودن نداشته است. بر اساس مواضع اتخاذ شده در میان اعضای حقیقی، برخی موافق و برخی مخالف بازگشایی بودند. همین شرایط با کمی نوسان در میان اعضای قوه مقننه و قوه قضاییه نیز دیده می شود.

 

ارتقای سطح حاکمیت ملی در حوزه فضای مجازی
۴- دغدغه نهاد سیاست‌گذار مثل همیشه ارتقای سطح حاکمیت ملی در خصوص فضای مجازی بوده است و سند مصوب مشتمل بر موضوعات متعدد بوده است. گرچه ، آنچه برای رسانه ها و جناح های سیاسی مهم بوده همان موضوع رفع پالایش است ، اما فعالان و کسب و کارهای فضای مجازی می دانند که موضوعات دیگر اگر مهم تر نباشد، حتما کم اهمیت تر هم نیست. اصلاح سیاست اقتصاد ترافیک مورد مطالبه وزرای پیشین ارتباطات یعنی مهندس جهرمی و دکتر زارع پور و اپراتورهای ارتباطی و سکوهای بزرگ هم بوده است که در این مصوبه گامی مهم برای آن برداشته شد. همچنین تصویب قوانین مهمی مطالبه شد که می‌تواند وضعیت حکمرانی فضای مجازی کشور را بهبود بخشد.

چرا دو سکو رفع فیلتر شد و چرا بیشتر نه؟
۵- عده ای می گویند چرا فقط دو سکو رفع پالایش شده و عده ای هم می گویند چرا حتی یک سکو رفع پالایش شده است. اولا مصوبه یک برنامه ارتقای حکمرانی است که در خود تصمیم گیری نسبت به سایر سکوها را نیز به همراه دارد. ثانیا دغدغه های دو طرف در یک برنامه چند مرحله ای مورد توجه قرار گرفته است.
کشورداری صحیح جای تصمیمات دفعی و عجولانه نیست و باید حکومت بتواند تدریجا با تامین شرایط تصمیمات مقتضی را اتخاذ کند. نه آنکه یک روز با یک باد سیاسی به سمت بستن کامل و روز دیگر با یک باد به سمت گشایش کامل برود. شورای‌عالی و مرکز ملی فضای مجازی کوشیده اند سکان هدایت کارشناسی باشند.

 

آیا مصوبه جدید، کاملا اجرایی می‌شود؟
۶- عده ای از دو طرف طیف سیاسی نگران هستند که مصوبه به شکل صحیح اجرایی نشود. اولا این سند برای تحقق یک سازوکار نظارت و اجرا را پیش بینی کرده است که می تواند برخی مشکلات را حل کند و ثانیا بنا بر قرائن دولت عزم اجرای مصوبه در حد توان را دارد.
بخش‌هایی از مصوبه که ذی نفعان سیاسی و اقتصادی قویتر دارد زودتر و بهتر اجرا خواهد شد و محتمل است بخش هایی از مصوبه نظیر حوزه خدمات الکترونیکی در اثر مقاومت بوروکراتیک اصلا اجرا نشود یا اختلافات سیاسی سبب شود که بخش هایی از آن متروک بماندبه طور طبیعی بخش هایی از مصوبه که ذی نفعان سیاسی و اقتصادی قویتر دارد زودتر و بهتر اجرا خواهد شد و محتمل است بخش هایی از مصوبه نظیر حوزه خدمات الکترونیکی در اثر مقاومت بوروکراتیک اصلا اجرا نشود یا اختلافات سیاسی سبب شود که بخش هایی از آن متروک بماند.
خوب است توجه شود که به طور معمول مصوبات و قوانین کشور ما کمتر از ۵۰ درصد اجرایی شده است که یک نقص ساختاری است و در دولت مرحوم رئیسی هم دقیقا وضعیت مصوبات شورای عالی همین طور بود.

وفاق سران قوا فرصتی برای اداره بهتر کشور
۷- توجه به مطالبه مردم و تحقق وعده های دولت از طریق وفاق میان سران قوا ، صرفنظر از اختلاف نظر سیاسی آنها، یک فرصت برای اداره بهتر کشور است که اگر در این موضوع موفق باشد، می تواند در سایر مسائل پیچیده نیز مفید واقع شود.

بنابراین به جای توجه به گرد و خاک‌های فعالان سیاسی بهتر است بر حل مسائل سیاستی در چارچوب نظام سیاسی تمرکز کنیم و به جای دعواهای بی حاصل و توان‌فرسا و اختلاف افکن به تلاش برای حل مشکلات بپردازیم.

 

آیا بهترین تصمیم بود؟
۸- به طور حتم در سیاست هیچ راه حل کاملا مطلوبی وجود ندارد و در بازار کالای رایگانی یافت نمی شود. هر تصمیم هزینه‌هایی دارد و هر انتخاب عده‌ای را ناراضی می‌کند. عرصه سیاست با انتخاب میان بد و بدتر همراه است و سیاستمدار مجبور است در میان مطلوبات بر اساس مقدورات عمل کند.
ایده آل گرایی نهایتا به ناامیدی، سیاست ستیزی و انفعال منجر می شود. حتما عده‌ای دوست داشتند به جای واتساپ مثلا اینستاگرام باز شود و عده‌ای دیگر می خواستند هیچ فیلتری رفع نشود یا همه فیلترها یک جا رفع شود. قطعا نمی‌توان همه را راضی کرد و یقینا نمی شود بدون توجه به مقدورات و واقعیات میدانی تصمیم عاقلانه گرفت. کار بازیگران سیاسی افزایش مطالبات در جهت مطلوب خود و کار بازیگران سیاستی توجه به مقدورات و محذورات برای تحقق آن است.