| تحلیل وضعیت فناوری اطلاعات در ایران |
زهرا میرخانی - اصل و اساس برگزاری بسیاری از همایش‌ها در ایران همواره مورد سوال بوده و در بسیاری از موارد صرفا همایشی برگزار می‌شود که صرفا همایشی برگزار شده باشد.
علی شمیرانی _ اکثر آمارهایی که دستگاه‌ها و نهادها از عملکردشان ارایه می‌دهند، محل بحث و تردید است.
بر اساس آخرین آمار نزدیک به 8 میلیون نفر اصلا اقدامی برای دریافت کارت هوشمند ملی نکرده‌اند، نزدیک به 10 میلیون نفر معطل تولید و دریافت کارت هوشمند ملی هستند، ده‌ها هزار نفر دنبال کارت‌های صادر شده نرفته‌اند و نزدیک به 40 میلیون نفری هم که کارت هوشمند ملی را دریافت کرده‌اند، اصولا بهره‌ای از هوشمندی این کارت‌ها نبرده‌اند.
در مورد اصل کارت هوشمند ملی در سال‌های گذشته گزارش‌های متعددی منتشر کرده‌ایم و در چنین شرایطی اصولا پیگیری کاربردهای دیگر از این کارت‌ها، چندان محلی از اعراب ندارد، اما وقتی خود مسوولان خبر و وعده‌ای می‌دهند، ناچار به پیگیری سرنوشت آن هستیم.
یکی از این وعده‌ها به موضوع جایگزینی کارت هوشمند ملی با کارت‌های بانکی بازمی‌گشت.
اواسط سال 96 بود که زمزمه استفاده از خدمات غیرحضوری بانکی از طریق کارت هوشمند ملی به‌طور رسمی مطرح شد. این موضوع برای بانک‌ها که به شدت درگیر بحث امنیت و احراز هویت کاربران خدمات از راه دور هستند، اهمیت دارد و کارت بانکی با یک مکمل خوانشگر می‌توانست جایگزین توکن‌هایی شود که برخی بانک‌ها آن را در اختیار مشتریان خود گذاشته‌اند.
اما از این موضوع خبری نشد تا آنکه اواخر سال قبل اخباری مبنی بر جایگزینی کارت هوشمند بانکی با کارت‌های مرسوم بانکی از سوی بانک‌هایی نظیر بانک ملی و بانک ملت مطرح شد.
سخنگوی سازمان ثبت احوال در آن زمان اعلام کرد که بر اساس تفاهم‌نامه همکاری این سازمان با بانک ملی از این هفته )هفته دوم اسنفد ماه 97 ( هموطنانی که دارای کارت هوشمند ملی هستند و از بانک ملی هم خدمات بانکی دریافت می‌کنند، می‌توانند از کارت هوشمند ملی خود به جای کارت بانکی استفاده کنند.
در توضیح جزییات این خبر اعلام شد که در گام نخست امکان استفاده از کارت هوشمند ملی در همه سرویس‌های ارایه شده در دستگاه‌های خود بانک و خود دریافت فراهم شده است و به زودی خدمات شعبه‌ای قابل ارایه با کارت هوشمندملی نیز فراهم می‌شود.
در همین مورد در آن زمان مسعود خاتونی معاون فناوری اطلاعات بانک ملی ایران هم گفت: «درحال حاضر امکان استفاده از سرویس‌های بانکی بانک ملی در ۷۰۰ نقطه از طریق کارت ملی هوشمند فراهم شده و طبق برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته این نقاط فعال تا پایان سال به هزار نقطه خواهد رسید.» وی اعلام کرد که بانک ملی در برنامه‌ریزی خود در نظر دارد که تا مهرماه سال 98 امکان استفاده از کارت ملی هوشمند به جای کارت بانکی را در تمام نقاط کشور و در ۱۱ هزار نقطه تماس خود با مشتریانش فراهم کند.
در همان اسفند ماه گذشته بار دیگر سخنگوی سازمان ثبت احوال اعلام کرد که بانک‌ها تقاضای همکاری با سازمان ثبت احوال برای استفاده از زیرساخت کارت ملی هوشمند را دارند و با تکمیل زیرساخت‌های لازم به‌زودی کارت ملی در شعب بانک‌ها قابل استفاده خواهد بود.
این موضوع اما در حالی مطرح شد که گفته می‌شد بانک مرکزی مخالف این رویه بوده و از سوی کارشناسان اعلام می‌شد که کارت ملی هوشمند صرفا ابزار احراز هویت است و در صورت مفقود شدن دریافت دوباره آن و استفاده از خدمات شعبه‌ای بانکی با مشکل مواجه می‌شود و از سویی دیگر این کارت استانداردهای لازم امنیتی برای استفاده از خدمات بانکی به جای کارت بانکی را ندارد بر همین اساس صرفا باید از ابزار کارت ملی هوشمند به عنوان یک زیرساخت بسیار کامل و قدرتمند در زمینه احراز هویت افراد در بانک‌ها و بازارهای مالی استفاده شود و مدل‌هایی مانند استفاده از کارت ملی به جای کارت بانکی صرفا امنیت افراد را به خطر می‌اندازد و مشکلات بزرگی را ایجاد می‌کند.
اگرچه اطلاعات زیادی از نحوه تبدیل کارت‌های ملی هوشمند به کارت بانکی در دسترس نیست و بانک‌ها نیز اخبار و تبلیغات خاصی روی این موضوع نداشته‌اند که همین مساله خود گواهی بر روی زمین ماندن این طرح است.
اما برای جایگزینی کارت هوشمند ملی به جای کارت بانکی مزایایی مطرح شد. در همین مورد عبدالناصر همتی، رییس کل بانک مرکزی بر اهمیت استفاده از کارت‌های هوشمند ملی به جای کارت‌های بانکی تاکید کرده و گفته بود که تبدیل کارت‌های مغناطیسی به کارت‌های هوشمند می‌تواند کمک مناسبی به نظام بانکی باشد و علاوه بر ارتقای سطح امنیت، امکان پرداخت همراه امن را فراهم آورد.
همتی همچنین به این موضوع اشاره کرده بود که تکنولوژی استفاده از کارت هوشمند ملی در کشور بومی‌سازی شده و می‌تواند تحولاتی در زمینه تجارت فراهم آورد.
در این مورد و بر اساس آنچه از اخبار جسته و گریخته‌ای که گاه از تبدیل کارت ملی هوشمند به کارت بانکی مطرح می‌شد، قرار بود بانک‌ها با همکاری سازمان ثبت احوال اقدام به انتقال اطلاعات بانکی روی تراشه کارت هوشمند ملی کرده و قابلیت‌هایی را برای انجام خدمات بانکی در آن ایجاد کنند. بر این اساس همچنین قرار بود انجام خدماتی نظیر واریز و برداشت پول، افتتاح حساب بانکی، انتقال وجه، افتتاح حساب، تمام عملیات بانکی داخل شعبه، وصول چک و اموری از این قبیل از طریق کارت‌های هوشمند عملیاتی شود و توسعه یابد.
در تشریح مزیت‌های این اقدام برخی کارشناسان معتقد بودند که احراز هویت الکترونیکی که یکی از دغدغه‌های نظام بانکی به شمار می‌رفت اکنون با توسعه استفاده از کارت‌های هوشمند ملی برای دریافت خدمات بانکی تا حد زیادی رفع خواهد شد زیرا کارت هوشمند ملی برای احراز هویت علاوه بر رمز از اثر انگشت فرد هم استفاده می‌کند. همچنین دیگر مزیتی که کارت هوشمند ملی در شبکه بانکی ایجاد خواهد کرد، کاهش هزینه‌های مالی بانک‌ها و حتی مشتریان است زیرا کارت‌های عابربانک برای هر مشتری هزینه‌بر است.
منتظر مجوز بانک مرکزی هستیم!
در آخرین اخبار پیرامون جایگزینی کارت هوشمند ملی با کارت بانکی، معاون فناوری بانک شهر اردیبهشت‌ماه سال جاری با بیان اینکه این بانک نیز زیرساخت‌های جایگزینی را فراهم کرده است، از انتظار برای دریافت مجوز از سوی بانک مرکزی برای این اقدام خبر داد. جواد عطاران توضیح داد که کارت ملی هوشمند این قابلیت را دارد تا جایگزین تمامی کارت‌های بانکی شود، اما این مساله نیازمند تصمیم بانک مرکزی و ایجاد زیرساخت‌های لازم توسط بانک‌های کشور است.
حالا نه تنها کارت ملی هوشمند بر خلاف وعده‌های داده شده جایگزین کارت بانکی نشده بلکه حتی آن‌طور که معاون برنامه‌ریزی و فناوری اطلاعات بانک شهر می‌گوید احراز هویت با کارت ملی هوشمند هم هنوز به سرانجام نرسیده است. او در این مورد می‌گوید: به منظور احراز هویت با استفاده از کارت ملی هوشمند در شعب بانک به دنبال آن هستیم تا زیرساخت و تجهیزات لازم برای احراز هویت با کارت ملی هوشمند را فراهم کنیم.
بانک مرکزی جوابگو نیست
مطابق روال اصولا سراغ تماس با بانک مرکزی نرفتیم چون این بانک پاسخگوی سوالات برخی رسانه‌ها نیست. اما پیگیری‌های خبرنگار ما نشان داد ظاهرا بانک‌ها اقدامات خود در این زمینه را تقریبا متوقف کرده‌اند و خبری از سرنوشت پیشرفت یا خارج شدن این طرح از دستور کار نیست.
در زمان دریافت کارت هوشمند ملی چه شنیدیم؟
این پرونده در حالی به این شکل بلاتکلیف مانده که تقریبا همه ما وقتی که کارت ملی هوشمند خود را تحویل می‌گرفتیم با این توضیح اپراتور مواجه شدیم که این کارت پسورد دارد و در آینده نزدیک جایگزین تمام کارت‌های بانکی شما می‌شود؛ پاکتی که کارت در آن به ما تحویل داده شد حاوی یک پسورد بود که دیگر شاید یادمان نیست آن را کجا گذاشته‌ایم.
حالا واقعا نوع استفاده ما از کارت‌های هوشمند که قرار بود کلید استفاده از خدمات الکترونیک باشد بیش از کارت‌های قدیمی است که با چه فراز و نشیب‌های بعضا عجیب و غریبی همراه بود؟
در این مورد مسوولان سازمان ثبت احوال اعلام می‌کردند که بر اساس اهداف از پیش تعیین شده برای استفاده از کارت هوشمند ملی قرار است انواع خدمات الکترونیکی در کارت هوشمند ملی تجمیع شود که خدمات بانکی یکی از آنها بود؛ استفاده از کارت هوشمند ملی به جای دفترچه بیمه یا تجربه استفاده از کارت بانکی به جای کارت هوشمند سوخت موارد دیگری است که هر کدام می‌تواند عنوان یک گزارش از پرونده‌های بر زمین مانده باشد. (منبع:عصرارتباط)
علی شمیرانی - هفته قبل با یک مقام مسوول در حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات کشور دیدار و گپی دوستانه داشتم که در اواسط گفت‌وگو، او پرسشی را مطرح کرد که بسیار نگران‌کننده و ترسناک بود.
زهرا میرخانی - در روزهای گذشته و با نهایی شدن الزام بکارگیری کارت سوخت در چند کلان‌شهر کشور بار دیگر فرصتی دست داد تا مروری شود برکنار گذاشتن 6 ساله این پروژه و تبعات اقتصادی، اجتماعی و امنیتی ناشی از آن.
علی شمیرانی - نگاه حاکم بر فضای مدیریتی و عمومی کشور اینگونه جا افتاده که بروز تخلف و یا جرایم از سوی مسوولان و یا نهادهای کشور تنها به اختلاس، رشوه، تبانی و امثالهم خلاصه شده است. در حالیکه «هر گونه سوء‌مدیریتی که منجر به اتلاف و تضییع اموال عمومی شود» نیز جرم بوده و قابلیت تعقیب کیفری دارد.
زهرا میرخانی - آذر ماه سال 91 بانک مرکزی اعلام کرد ایجاد مرکز کنترل امنیت شبکه و فوریت‌های بانکی (کاشف) به تصویب رسیده است. این مرکز، موظف به مدیریت رخدادهای امنیتی در فضای سایبری بانکی کشور شد و وظیفه جمع‌آوری و اشتراک‌گذاری اطلاعات و هماهنگی بین بانک‌ها در مواقع بروز رخدادهای امنیتی و بحران‌های سایبری را بر عهده گرفت.
آخرین بار چه زمانی به شعبه یک بانک مراجعه کرده‌اید؟ برای چه کاری؟ احتمالا برای تعویض کارت بانک! بگذارید از سمت دیگری این پرسش را مطرح کنیم. اصولا برای چه کارهایی نیاز است که به شعب بانک‌ها مراجعه کرد؟
زهرا میرخانی - ظاهرا همان‌طور که در حال عادت کردن به اختلاس‌هایی با ارقام هزار میلیاردتومانی هستیم و این موضوع در حال عادی‌سازی است، باید به ارقام میلیونی حساب بانکی، کارت‌خوان‌ها و درگاه‌های پرداخت بی‌هویت نیز عادت کنیم!
دانیال رمضانی - دادستان کل کشور یا به عبارتی دادسرای دیوان عالی کشور، عالی‌رتبه‌ترین دادستان ایران است که نظارت بر امور تمامی دادسراهای کشور را بر عهده دارد. دادستان کل کشور، رییس کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه و قانون جرایم رایانه‌ای است.
