ITanalyze

علی شمیرانی - کافیست همین فردا، مثلا یک واردکننده یا تولیدکننده خمیر دندان با چند کانال پرمخاطب تلگرامی تفاهم کند که یکی از آن دروغ‌های دقیق را تنظیم کنند که به واسطه کمبود مواد اولیه و عدم تامین دلار، به زودی قیمت انواع خمیردندان افزایش یافته و این کالا نیز به سرنوشت پوشک دچار خواهد شد.

آنوقت باقی قضایا اتوماتیک و زنجیره‌ای روی غلتک می‌افتد. برخی فروشندگان، خمیردندان را از قفسه‌های خود جمع کرده و قایم می‌کنند، یک عده از مردم برای خرید مراجعه می‌کنند و طرف از زیر دخل با قیمت بالاتر و مثلا از روی لطف یکی تقدیمش می‌کند و آن خریدار هم شب در توییتر می‌نویسد امروز رفتم چند مغازه هیچکدام خمیردندان نداشتند و به زحمت از یکجا خریدم. چند آدم مریض و مساله‌دار هم به دروغ داستانی مشابه را توییت می‌کنند.

کمی بعد و در ادامه این زنجیره کار به بعضی رسانه‌ها و صداوسیما می‌کشد، آنها تکذیب می‌کنند و همین تکذیب هم خود خدمتی بزرگ می‌شود که موج دوم و اصلی را به جریان می‌اندازد، همان‌ها که اعتماد ندارند و می‌گویند اخبار تلویزیون را باید برعکس کنی تا واقعیت را دریابی، آنها نیز راهی کوچه و خیابان و فروشگاه‌ها می‌شوند و کمی بعد موج سوم دعوت به خرید شروع می‌شود. یعنی زمانیکه گفته می‌شود برخورد با محتکران شروع شد و چند انبار هم کشف شده و خلاصه تا مسوولان مربوطه به خود بیایند و قائله ساختگی را حل کنند، تو در عرض 10 روز به اندازه 10 سال خمیردندان را پیش‌فروش کرده‌ای و با پول عظیم و نقدی که به دست آوردی بلافاصله طلا و دلار می‌خری و کناری ایستاده و رشد کردنشان را نظاره می‌کنی، مثل پوشک و خیلی چیزهای مشابه در گذشته، حال و آینده!

صد البته که گرانی‌ها و بی‌ثباتی اقتصادی و رفع اعتماد از امکان کنترل آن، موضوعی روشن و غیرقابل انکار است، اما سخن اینجاست که در نتیجه همین مسایل است که زمینه و بستر رشد و نمو اخبار جعلی را بسیار مستعد می‌کند، وگرنه که مثلا خبر جعلی کمبود خمیردندان در کشوری همچون آلمان اصلا نه ساخته می‌شود و نه خوانده می‌شود و نه باور. لذا این اخبار جایی مجال رشد پیدا می‌کنند که شرایط محیطی برای رشد آنها هموار شده باشد.

آری، به هر حال در شرایط فعلی، اخبار جعلی در بستر شبکه‌های اجتماعی، تنها راهی برای ترور شخصیت‌ها و زدن رقبای سیاسی محسوب نمی‌شود و به ابزاری برای فروش انبوهی از کالا و خدمات نیز تبدیل شده است. از بد حادثه غول‌های گرداننده شبکه‌های اجتماعی نه تنها مراوده‌ای با کشور ما در شناسایی و حذف اخبار جعلی ندارند، بلکه در رویکردی خصمانه چه بسا با روش‌های پیچیده و مهندسی، به گسترش هر چه بیشتر و بهتر "هیولای خطرناک اخبار جعلی"، کمک هم می‌کنند.

همین موضوع کشور ما را مثل همیشه در شرایطی یکتا و استثنایی قرار می‌دهد که باید دنبال فرمول‌های خاصی برای مقابله و مهار این پدیده باشیم و پرواضح است که راهکار ساده و دم دستی "فیلتردرمانی" جواب نمی‌دهد. کمااینکه اصولا زادگاه اخبار جعلی در سایت‌ها، شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌های فیلتر شده است. همان‌ها که به واسطه سال‌ها در تنگنا قرار گرفتن رسانه‌های رسمی، حالا توانسته‌اند یکه‌تاز جریان خبرسازی و خبربازی در کشور شوند.

اگرچه راه طولانی و سختی برای بازگرداندن اعتماد مردم داریم اما حتی یک روز زودتر جلوی زیان را بگیریم خود سود بزرگی است، آن هم در این فضای مکاره که هر ثانیه‌اش به حساب می‌آید. (منبع:عصر ارتباط)