شرکت‌ها هوش مصنوعی را پذیرفتند؛ کارکنان تردید دارند
سمیه مهدوی‌پیام - وعده ابزارهای هوش مصنوعی مولد، وسوسه‌انگیز است: ابزاری برای آزاد کردن زمان به منظور انجام کارهای باارزش‌تر، ساده‌سازی وظایف تکراری و آموزش مهارت‌های جدید. اما داده‌های حاصل از نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد کارکنان هنوز کاملا این ظرفیت را نپذیرفته‌اند و کارفرمایان نیز تلاش کافی برای کمک به آنها انجام نمی‌دهند.
- چه کسانی از ChatGPT استفاده می‌کنند؟
بر اساس گزارش فایننشال تایمز، داده‌های در حال ظهور درباره استفاده از چت‌بات‌های هوش مصنوعی مولد نشان می‌دهد عواملی نظیر میزان تحصیلات، سن و صنعتی که افراد در آن مشغول به کار هستند، می‌تواند نگرش آنها را نسبت به این فناوری تحت‌تأثیر قرار دهد.
طبق گزارش مؤسسه مطالعات سیاست عمومی (Institute for Public Policy Research)، کارکنان مشاغل دانشی، احتمالاً بیشتر تحت‌تأثیر این فناوری قرار می‌گیرند.
در نظرسنجی اخیر مرکز پژوهشی پیو (Pew)، مشخص شد جوان‌ترها در آمریکا، بیشتر از چت‌بات‌های هوش مصنوعی در محیط کار استفاده می‌کنند. در بین افراد ۱۸ تا ۲۹ ساله، ۱۲ درصد گفته‌اند هر روز یا چند بار در هفته، از این فناوری استفاده می‌کنند، در حالی که این رقم در بین افراد ۵۰ تا ۶۴ ساله، تنها ۶ درصد بود.
این تحقیق، همچنین تفاوت‌هایی بر اساس سطح تحصیلات نشان داد. ۱۳ درصد از دارندگان مدرک کارشناسی‌ارشد و ۱۲ درصد از فارغ‌التحصیلان کارشناسی، اظهار کرده‌اند هر روز یا چند بار در هفته، از چت‌بات‌های هوش مصنوعی استفاده می‌کنند، در حالی که این رقم، برای افرادی که حداکثر مدرک دیپلم داشتند، فقط ۵ درصد بود. همچنین مشخص شد افراد بالای ۶۵ سال و کسانی که تحصیلات‌شان در حد دیپلم یا پایین‌تر است، کمتر درباره کاربرد چت‌بات‌ها در محل کار شنیده‌اند.
در فرانسه نیز، بر اساس نظرسنجی ایپسوس (Ipsos)، که دسامبر ۲۰۲۳ منتشر شد، ۷۲ درصد از افراد زیر ۳۵ سال، ۸۳ درصد از مدیران و ۶۷ درصد از افراد دارای تحصیلات دانشگاهی، چت‌جی‌پی‌تی را می‌شناختند و قبلاً از آن استفاده کرده‌اند.
کارکنانی که آشنایی بیشتری با هوش مصنوعی دارند، معمولاً نگاه خوش‌بینانه‌تری به آن دارند. پژوهش Pew که در ژوئیه ۲۰۲۳ منتشر شد، نشان داد کارکنان آمریکایی که شغل آنها بیشتر در معرض جایگزینی یا پشتیبانی توسط هوش مصنوعی است، مانند کارکنان حوزه فناوری، بیشتر، مزایای آن را درک می‌کنند. در مقابل، افرادی که در مشاغل کمتر تحت‌تأثیر هستند، گفته‌اند نمی‌دانند آیا هوش مصنوعی به نفع‌شان خواهد بود یا به ضررشان.
با این حال، «کاربران دائمی» هوش مصنوعی مولد، بهتر از دیگران درک می‌کنند که این فناوری می‌تواند تجربه کاری‌شان را بهبود بخشد و هرچه بیشتر با آن درگیر می‌شوند، انتظارات‌شان نیز افزایش می‌یابد. در همین زمینه، اِما کِندرو، مدیر فناوری شرکت مشاوره‌ای Accenture در بریتانیا و ایرلند، می‌گوید: «تحقیقات ما نشان می‌دهد کاربرانی که به طور روزانه از هوش مصنوعی استفاده می‌کنند، بیش از دو برابر دیگران، انتظار دارند این فناوری، خلاقیت و رضایت شغلی‌شان را افزایش دهد.»
- آیا کارکنان آموزش می‌بینند؟
کمبود اعتماد ممکن است به دلیل فقدان آموزش تشدید شود. با وجود شواهدی مبنی بر اینکه کارفرمایان در حال سرمایه‌گذاری برای ارتقای مهارت‌های کارکنان هستند، بسیاری از کارمندان احساس می‌کنند حمایت لازم برای تسلط بر هوش مصنوعی در محیط کار را دریافت نمی‌کنند.
در گزارش اخیر شرکت استخدامی آدکو (Adecco)، با عنوان نیروی کار جهانی آینده، این شکاف، به‌وضوح نمایان شده است. در حالی که ۴۸ درصد از ۳۵ هزار نیروهای عمدتاً دفتری و کارمند، اعلام کرده‌اند هر روز از هوش مصنوعی استفاده می‌کنند (در مقایسه با ۳۱ درصد در سال گذشته)، اما تنها یک‌چهارم از آنها، دوره آموزشی مرتبط را گذرانده بودند.
جی‌سی تونند، رئیس شرکت آدکو در بریتانیا و ایرلند، می‌گوید: پیشرفت فناوری‌ها، اغلب سریع‌تر از توان شرکت‌ها برای آموزش رسمی پیش می‌رود و آنچه بیشتر مردم یاد گرفته‌اند، حاصل خودآموزی و تجربه بوده است.
در شاخص نیروی کار پاییزی ۲۰۲۴ مربوط به شرکت اسلک (Slack) نیز تقریباً یک‌سوم از کارکنان عنوان کرده‌اند هیچ‌گونه آموزشی درباره هوش مصنوعی ندیده‌اند.
با وجود اینکه پیش‌بینی می‌شود هوش مصنوعی مولد، امسال ۱۵ درصد از هزینه‌های فناوری شرکت‌ها را به خود اختصاص دهد، کمتر از نیمی از سازمان‌هایی که Accenture با آنها مصاحبه کرده، آموزش‌های مرتبط با مبانی یا مهارت‌های فنی هوش مصنوعی را افزایش داده‌اند.
به گفته اِما کندرو از Accenture، «مزایای هوش مصنوعی مولد، صرفاً از خود فناوری حاصل نمی‌شود، بلکه نتیجه نحوه توانمندسازی کارکنان آموزش‌دیده و بازآفرینی فرایندها توسط سازمان‌هاست.»
- دستاوردهای بهره‌وری
نتایج نشان می‌دهد کارمندانی که از هوش مصنوعی مولد استفاده می‌کنند، بهره‌وری بالاتری دارند. شرکتAdecco به این نتیجه رسید در سطح جهانی، نزدیک به ۳۰ درصد از کارکنانی که با کمک هوش مصنوعی، در زمان صرفه‌جویی کرده‌اند، ضمن صحت نتایج کارشان، کارهای خلاقانه‌تر انجام داده‌اند. بیش از یک‌چهارم نیز گفته‌اند تعادل بهتری بین کار و زندگی پیدا کرده‌اند و بیشتر به تفکر راهبردی مشغول شده‌اند.
با این حال، لوئیس دیوید بنیایر، دانشیار مدرسه کسب‌وکار ESCP فرانسه هشدار داد در برخی موارد، استفاده از هوش مصنوعی مولد، باعث کاهش رضایت شغلی شده، زیرا جنبه خلاقانه کار کاهش یافته است. از طرف دیگر، اگرچه هوش مصنوعی در زمان صرفه‌جویی می‌کند، اما ممکن است صرفاً منجر به افزایش حجم کار از سوی کارفرمایان شود.
کارل بندیکت فرِی، استاد دانشگاه آکسفورد در حوزه هوش مصنوعی و کار، تأکید می‌کند: «هوش مصنوعی نباید فقط برای انجام بهتر کارهای فعلی بکار گرفته شود. شما فقط میتوانید تا اندازه‌ای از یک لیمو، آب بگیرید!» پرسش بزرگ این است که آیا این فناوری می‌تواند کارهای کاملاً جدید انجام دهد؟
او می‌گوید: «شرکت‌هایی که به دنبال پاسخ به این سوال هستند، همان شرکت‌هایی هستند که احتمالاً نوآور باقی می‌مانند و همچنان از نیروی انسانی استفاده می‌کنند.»
- چشم‌انداز جهانی
احساسات نسبت به هوش مصنوعی در کشورهای مختلف جهان، متفاوت است. طبق داده‌های AI Monitor 2024 از مؤسسه ایپسوس، که نظرات بزرگسالان را در ۳۲ کشور بررسی کرده، مردم در بازارهای نوظهور، بیشتر باور دارند که افزایش استفاده از هوش مصنوعی، طی سه تا پنج سال آینده، تأثیر مثبتی بر شغل‌شان خواهد داشت.
این خوش‌بینی در تمام گروه‌های سنی دیده می‌شود: در اندونزی، حتی درصد افرادی که بین ۵۰ تا ۷۴ سال دارند و فکر می‌کنند هوش مصنوعی، شغل آنها را بهبود می‌بخشد، کمی بیشتر از افراد زیر ۳۵ سال بود، اما در ژاپن و کره‌جنوبی، در بین هر سه گروه سنی، تعداد کمتری معتقد بودند هوش مصنوعی، باعث بهبود شغل‌شان خواهد شد.
تحقیقات اداره ملی پژوهش اقتصادی آمریکا (NBER) نشان می‌دهد سرعت پذیرش هوش مصنوعی مولد، از فناوری‌های دیجیتالِ پیشین، بیشتر است. با این حال، تأثیر واقعی آن بر مشاغل همچنان نامشخص است و بسیاری از کارکنان، هنوز تغییرات ناشی از آن را در کار روزمره خود تجربه نکرده‌اند.
در نهایت اینکه، بنیایر از ESCP بر این باور است که نگرش‌ها ممکن است همچنان تغییر کنند، زیرا با وجود تمام هیاهوها درباره هوش مصنوعی مولد و مدل‌های زبانی، هنوز بین خود فناوری و نفوذ آن در کارهای روزمره، فاصله وجود دارد. (منبع:عصرارتباط)