«موازی‌کاری» معضل فضای سایبری کشور است
معاون اسبق وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات گفت: یکی از معضلات اساسی کشور در فضای سایبر موازی‌کاری نهادهاست. هنوز جایگاه درستی برای مدیریت فضای سایبری در کشور تعریف نشده است.
به گزارش تسنیم سجاد عابدی؛ معاون اسبق وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، در آیین افتتاحیه چهارمین کنفرانس ملی فضای سایبر با بیان نکاتی تحلیلی درباره جایگاه حکمرانی و سیاست‌گذاری در عرصه سایبری اظهار کرد: در دنیای امروز، بحث فضای سایبر، دیپلماسی سایبری، امنیت سایبری و موضوعات مشابه، موضوعات جاری و بسیار جدی هستند. اگر دقیق‌تر نگاه کنیم، ریشه این مباحث به بیش از یک دهه پیش در کشور عزیزمان ایران بازمی‌گردد؛ زمانی که با حملات سایبری و وقایع امنیتی خاصی روبه‌رو شدیم.
وی گفت: به اعتقاد من مسئله‌ای که امروز در سطح سیاست خارجی و امنیت بین‌المللی بیش از همه اهمیت یافته، نبود یک حکمرانی درست و مستقیم در فضای سایبری است؛ در واقع خلأ سیاست‌گذاری شفاف و منسجم در این حوزه به‌وضوح احساس می‌شود.
معاون اسبق وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، تصریح کرد: در حال حاضر موضوعی که بسیار پررنگ شده، هوش مصنوعی (AI) است. مشاهده می‌کنیم که تقریباً تمام ارگان‌ها، پژوهشکده‌ها و دانشکده‌ها در این زمینه فعال هستند. با کمال احترام به دوستانی که به «جنگ 12 روزه رژیم صهیونیستی» اشاره کردند باید تأکید کنم که بحث اصلی در اینجا «فضای سایبری» نبود، بلکه مسئله «هوش مصنوعی» بود. امیدوارم این دو موضوع با یکدیگر خلط نشوند.
وی گفت: اگر به گذشته برگردیم، بعد از تحریم‌هایی که توسط سازمان ملل و دیگر نهادها صورت گرفت، موضوع فضای سایبر پررنگ‌تر از گذشته شد. از همان سال‌های 1393 و 1394 پیش‌بینی می‌شد که پس از تحریم‌های اقتصادی، تحریم‌های سایبری در راه است؛ امری که امروز در پلتفرم‌هایی نظیر گوگل‌پلی یا اپ‌استور به‌وضوح دیده می‌شود، آنجا که اپلیکیشن‌های ایرانی حذف می‌شوند و کاربران ناچار به استفاده از فیلترشکن هستند.
معاون اسبق وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات تصریح کرد: مسئله اصلی اینجاست که اگر بتوانیم تعریف درستی از فضای سایبر در حوزه حکمرانی جهانی (Governance) ارائه دهیم، اتفاقات مطلوبی در پی خواهد داشت. امروز در فضای دانشگاهی نیز شاهدیم که اساتید، دانشجویان و پژوهشگران، حتی برای دسترسی به منابع علمی و نرم‌افزارهای مرتبط با حوزه سایبری با مشکلات متعددی مواجه هستند؛ مشکلاتی که ریشه در نبود تعریف و سیاست‌گذاری مشخص دارد. این مسئله تنها یک چالش آکادمیک نیست، بلکه در سیاست خارجی و امنیت ملی نقش پررنگی ایفا می‌کند.
وی خاطرنشان کرد: یکی از معضلات اساسی کشور در این حوزه، موازی‌کاری نهادها است. به‌کرات عرض کرده‌ام که هنوز جایگاه درستی برای مدیریت فضای سایبری در کشور تعریف نشده است. در سطح جهانی ما با تعاریف چندلایه در حوزه سایبر و هوش مصنوعی (UI و AI) مواجهیم، اما در داخل کشور هنوز تعریف دقیق و واحدی از خاستگاه و جایگاه این فضا وجود ندارد؛ خلائی که می‌تواند ضربات سنگینی به سیاست خارجی و امنیت ملی کشور وارد کند.
معاون اسبق وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات ادامه داد: اگر از زاویه امنیتی و اطلاعاتی به موضوع نگاه کنیم و سپس از لایه‌های بیرونی به لایه اجتماعی برسیم، درمی‌یابیم که فضای سایبری تأثیر عمیقی بر جامعه و افکار عمومی دارد. موضوع فضای مجازی به‌معنای صرف پلتفرم‌ها نیست، بلکه اثرات و ابعاد گسترده‌تری دارد.
معاون اسبق وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات گفت: اصرار و تأکید من این است که تا زمانی که تعریف واحد، جایگاه مرکزی و ساختار حاکمیتی مشخصی برای فضای سایبری در کشور شکل نگیرد و این حوزه همچنان در قالب چند خط موازی بدون تلاقی باقی بماند، نمی‌توان انتظار هم‌افزایی و تصمیم‌گیری کارآمد داشت. در نظریه بازی‌ها می‌گویند خطوط موازی هرگز همدیگر را قطع نمی‌کنند، اما در حکمرانی سایبری، تداوم این موازی‌کاری مساوی است با از دست دادن فرصت‌ها.
وی بیان کرد: جمع‌بندی سخنانم این است که اگر جمهوری اسلامی ایران و مجموعه دست‌اندرکاران این حوزه بتوانند فضای سایبر را در دو نگاه کلانِ سیاست‌گذاری و حکمرانی پیش ببرند و در کنار آن به‌سمت ایجاد صنعت مستقل، مدون و استراتژیک سایبری حرکت کنند، بی‌تردید اتفاقات بزرگ‌تر و زیباتری در آینده رخ خواهد داد.
عابدی اضافه کرد: پلتفرم‌سازی برای هر کشور به‌معنای ایجاد زیرساخت‌های خدماتی و تسهیل زندگی آنلاین مردم است؛ هر کشوری با هدف ارائه خدمات کارآمدتر به شهروندان خود، ناگزیر از ساخت و توسعه پلتفرم‌های بومی اطلاعاتی و خدماتی است.