رشد ۷۰۷درصدی تقاضا برای فیلترشکن در ایران
در شرایطی که مردم ایران به دنبال راه‌هایی برای حفظ ارتباطات هستند، مقامات ایرانی هشدار داده‌اند استفاده از خدمات وی‌پی‌ان می‌تواند امنیت داده‌های فردی و ملی را به خطر بیندازد.
به گزارش عصر ارتباط سایت Techradar در گزارشی نوشت، در توییت منتشرشده دوشنبه ۲۳ ژوئن ۲۰۲۵ (2 تیرماه ۱۴۰۴)، مقامات ایرانی نسبت به خطرات استفاده از VPNهای رایگان هشدار دادند. در این پیام منتشرشده توسط خبرگزاری فارس، آمده است: «بیش از نیمی از وی‌پی‌ان‌های رایگان، اطلاعات بسیار حساس کاربران را بدون اطلاع یا رضایت آنها، جمع‌آوری و به سرورهایی در خارج از کشور ارسال می‌کنند. مثلاً VPN هولا (Hola VPN)، داده‌های کاربران را به شرکتی به نام لومیناتی (Luminati) منتقل می‌کند که در رژیم صهیونیستی، مستقر است.»
این هشدار در شرایطی مطرح می‌شود که تقاضا برای استفاده از VPN در ایران، از تاریخ 13 ژوئن ۲۰۲۵ (23 خرداد ۱۴04)، یعنی همزمان با تشدید محدودیت‌های اینترنتی، به‌شدت افزایش یافته است.
بر اساس داده‌های سایت تاپ‌تن وی‌پی‌ان (Top10VPN)، میزان تقاضا برای وی‌پی‌ان در ایران، تا ۷۰۷ درصد بیشتر از سطح معمول رسیده و این روند افزایشی تا زمان نگارش این گزارش (هفته قبل)، همچنان ادامه دارد.
بااین‌حال، در حالی که استفاده از VPN افزایش یافته، کاربران ایرانی گزارش می‌دهند که برنامه‌های وی‌پی‌ان آنها، به‌طور پیوسته کار نمی‌کند و مدام قطع و وصل می‌شود. این مشکل، به‌ویژه پس از ۲۸ خرداد (۱۸ ژوئن)، در پی قطع شدن تقریباً کامل اینترنت در ایران، که توسط نهاد نظارتی NetBlocks گزارش شده، شدت بیشتری پیدا کرده است. این قطعی گسترده، دسترسی به وی‌پی‌ان‌های معتبر را نیز سخت‌تر کرده است.
آیا استفاده از VPN رایگان، ایمن است؟
پیش از این نیز سایت TechRadar، بارها درباره خطرات استفاده از وی‌پی‌ان‌های رایگان هشدار داده بود. برخی از این برنامه‌ها، اطلاعات کاربران را جمع‌آوری و برای نمایش تبلیغات هدفمند یا حتی فروش اطلاعات استفاده می‌کنند. همچنین هکرها ممکن است از این برنامه‌ها برای انتشار بدافزارها و نرم‌افزارهای مخرب بهره گیرند.
به طور خاص، Hola VPN، سال ۲۰۱۵ به دلیل فروش پهنای باند بلااستفاده کاربران خود، از طریق شرکت لومیناتی خبرساز شد. این برنامه، همچنین به دلیل جمع‌آوری حجم زیادی از اطلاعات قابل شناسایی درباره کاربران، بدنام شده است.
سایمون میگلیانو، رئیس بخش پژوهش سایت Top10VPN نیز تأیید کرده Hola VPN و سایر برنامه‌های رایگان ناایمن، انتخاب‌های بسیار بدی برای کاربران ایرانی (و البته سایر کاربران دنیا) هستند، زیرا از نظر حریم خصوصی و امنیتی، ضعف‌های جدی دارند.
بااین‌حال، وی در گفت‌وگو با TechRadar گفت: «واقعیت این است که در میان فیلترشکن‌های رایگان نیز موارد معدودی یافت می‌شوند که از استانداردهای امنیتی قوی و سیاست‌های حفظ حریم خصوصی مناسب بهره می‌برند. استفاده از آنها کاملاً امن است و دولت ایران هم این را می‌داند.»
محدودسازی VPN در ایران
مقامات ایران از سال‌ها پیش در تلاش بوده‌اند تا استفاده از VPN را در کشور محدود کنند. در سال ۲۰۲۳، ایران، پس از چین در جایگاه دوم از نظر میزان انسداد VPN قرار گرفت. این محدودیت‌ها در سال ۲۰۲۴ نیز ادامه یافت؛ به‌گونه‌ای که ایران به رتبه اول فهرست کشورهایی دست یافت که VPN را در فروشگاه‌های رسمی اپلیکیشن خود مسدود کرده‌اند.
در بهمن ۱۴۰۲ (فوریه ۲۰۲۴)، دولت ایران گام را فراتر نهاد و استفاده از VPNهای «غیرمجاز» را بدون دریافت مجوز قانونی ممنوع اعلام کرد. سه ماه بعد نیز طرح موسوم به صیانت دوباره در دستور کار قرار گرفت؛ طرحی که در صورت تصویب، می‌تواند استفاده از VPN را بیش از پیش، به خطر بیندازد.
بااین‌حال، یک تحلیل‌گر ایرانی می‌گوید: «علی‌رغم فیلترینگ، استفاده از VPN در داخل ایران، به دلیل قطعی‌های گسترده اینترنتی به‌طور چشمگیری افزایش یافته است. کاربران گزارش می‌دهند VPNهای پولی با فناوری‌های پیشرفته مخفی‌سازی، هنوز کار می‌کنند، گرچه عملکرد آنها همیشه پایدار نیست.»