مردم انگلیس و آمریکا در صدر متقاضیان فیلترشکن
علی شمیرانی - جدیدترین گزارشTop10VPN به عنوان نهادی که خود را مرجع مستقل بررسی و مقایسه VPN و حمایت از آزادی اینترنت، حریم خصوصی دیجیتال و امنیت معرفی می‌کند، اکنون تصویر روشنی از یک چرخش معنادار در معادله آزادی بیان و کنترل اینترنت به دست می‌دهد.
برای سال‌ها، بسیاری از کشورهای غربی – به‌ویژه ایالات متحده و بریتانیا- در موضع منتقد سانسور اینترنتی در کشورهای دیگر قرار داشتند و حتی به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم از توزیع و تبلیغ ابزارهای دور زدن فیلترینگ مانند VPN حمایت می‌کردند. این حمایت، چه در قالب کمک به توسعه فناوری‌های متن‌باز و چه از طریق فشارهای دیپلماتیک بر کشورهایی که دسترسی آزاد به اینترنت را محدود می‌کردند، همواره با شعار «حق جهانی دسترسی به اطلاعات» توجیه می‌شد.
اما داده‌های سال ۲۰۲۵ نشان می‌دهد که همین کشورها اکنون خود در صف اول متقاضیان فیلترشکن قرار گرفته‌اند. بریتانیا با افزایش تقاضای بی‌سابقه ۱۹۸۷ درصدی (جهشی تقریباً ۲۰ برابری ) برای VPN، آن هم تنها در چند روز پس از اجرای قانون جدید احراز هویت سنی، عملاً به صدر جدول رسیده است.
همچنین ایالات متحده نیز با جهشی ۸۲۷ درصدی (افزایش بیش از ۸ برابری) پس از مسدودسازی تیک‌تاک، رکوردی کم‌سابقه را ثبت کرده است. این ارقام، آن هم در کشورهایی که پیش‌تر «اینترنت آزاد» را بخشی از هویت سیاسی و فرهنگی خود معرفی می‌کردند، به‌روشنی نشان می‌دهد که مرز میان مدافعان آزادی بیان و اعمال‌کنندگان محدودیت، باریک‌تر از همیشه شده است.
نکته جالب اینجاست که انگیزه استفاده گسترده از VPN در این کشورها الزاماً به بحران‌های امنیتی یا جنگ مرتبط نیست، برخلاف کشورهایی مانند ایران یا ترکیه که در شرایط اضطراری و بحران سیاسی به فیلترشکن‌ها روی می‌آورند. در بریتانیا و فرانسه، محرک اصلی محدودیت‌های تازه در حوزه محتوای آنلاین (به‌ویژه محتوای بزرگسالان) و احراز هویت اجباری است. در آمریکا نیز این موج ناشی از تصمیم سیاسی برای مسدودسازی یک پلتفرم محبوب خارجی بود.
این تحولات دو پیام کلیدی دارد:
۱. نسبی بودن مفهوم آزادی اینترنت: آنچه در یک مقطع زمانی به‌عنوان «حق مسلم» معرفی می‌شود، می‌تواند در مواجهه با فشارهای سیاسی، فرهنگی یا امنیتی، به‌سرعت با محدودیت همراه شود حتی در جوامعی که خود را آزادترین در جهان می‌دانند.
۲. چرخش بازار و فناوری: فیلترشکن‌ها که سال‌ها به‌عنوان ابزاری برای «نجات اینترنت» در کشورهای در حال توسعه معرفی می‌شدند، اکنون در بازارهای بزرگ و پیشرفته نیز به کالایی پرتقاضا تبدیل شده‌اند. این تغییر، از یک سو بازار جهانی VPN را دگرگون می‌کند و از سوی دیگر، آن را به معضلی داخلی برای سیاست‌گذاران غربی بدل می‌سازد چرا که کنترل استفاده داخلی از این ابزارها دشوار و پرهزینه است.
به بیان ساده، بازیگرانی که روزی در نقش «تأمین‌کننده راه‌حل» برای مشکل سانسور دیگران ظاهر می‌شدند، اکنون خود در جایگاه «مسئول بحران» قرار گرفته‌اند؛ بحرانی که به نظر می‌رسد نه با فشار سیاسی، بلکه تنها با بازنگری عمیق در سیاست‌های دیجیتال‌شان قابل مدیریت خواهد بود. اگرچه پس از انگلیس و آمریکا، در این گزارش ایران در جایگاه سوم دنیا از نظر افزایش تقاضا برای فیلترشکن‌ها ایستاده که اصلی‌ترین علت آن و بازگشت ایران به بالای فهرست متقاضیان VPN در مقطع گزارش اخیر، به اختلال در اینترنت در جنگ 12 روزه ایران و اسراییل باز می‌گردد. همچنین پس از ایران نیز کشور فرانسه قرار دارد.
- محتوای گزارش جدید
اما در گزارش این سایت آمده است: هر زمان دولت‌ها در سراسر جهان تلاش می‌کنند با محدودیت دسترسی به اینترنت، مردم را کنترل کنند، افراد برای دور زدن این محدودیت‌ها، به شبکه‌های خصوصی مجازی (VPN) روی می‌آورند.
به گزارش Top10vpn، این ابزارهای مقابله با سانسور، اغلب، تنها راه برای مردم هستند تا هنگام بروز اختلال در شبکه‌های اجتماعی با یکدیگر ارتباط برقرار کنند و اطلاعات را به اشتراک بگذارند. ما به‌طور منظم تغییرات تقاضای جهانی برای VPN را در روند کاری روزانه زیرنظر داریم و هرگاه افزایش چشمگیر تقاضا را که با رویدادهای اجتماعی یا سیاسی مرتبط باشد، شناسایی کنیم، داده‌ها را به‌روزرسانی خواهیم کرد.
مبنای محاسبه تاپ‌تِن ویپیان برای افزایش تقاضا، مقایسه دوره افزایش با میانگین ۳۰ روز گذشته است، مگر آنکه بازه زمانی آن ذکر شده باشد. همچنین وی‌پی‌ان‌های خاصی که بیشترین بهره را از این افزایش تقاضا می‌برند، بررسی و تست می‌کنیم تا مسائل احتمالی امنیتی و حریم خصوصی را شناسایی کنیم.
از آنجا که اپلیکیشن‌های رایگانVPN ، به‌طور طبیعی در دوران محدودیت‌های اینترنتی دولتی، محبوب می‌شوند، به کاربران هشدار می‌دهیم با احتیاط از آنها استفاده کنند و در صورت امکان، تنها از وی‌پی‌ان‌های رایگان قابل اعتماد یا بهترین VPNهای پولی بهره‌مند شوند.
-
کشورهای دارای افزایش تقاضای VPN در سال ۲۰۲۵
- بریتانیا
- افزایش تقاضا: 1987 درصد
- تاریخ: ۲۵ تا ۲۷ جولای (ادامه دارد)
تقاضا برای VPN در بریتانیا، به‌دنبال اعمال قوانین جدید احراز هویت سنی (مصوب قانون ایمنی آنلاین کشور) برای دسترسی به محتوای آنلاین نامناسب توسط افراد زیر سن قانونی، از ۲۵ جولای به‌شدت افزایش یافته است. در این روز، تقاضا برای VPN در بریتانیا، نسبت به میانگین روزانه ۲۸ روز قبل، 1327 درصد افزایش یافت. این تقاضا در روزهای بعد بیشتر شد و در ۲۶ جولای، به 1712درصد و در ۲۷ جولای به 1987 درصد بالاتر از میانگین رسید.
ما همچنان به رصد تقاضای VPN در بریتانیا ادامه می‌دهیم و با دریافت داده‌های جدید، آن را به‌روزرسانی می‌کنیم. ممکن است با تکمیل داده‌ها، تغییرات جزئی نیز صورت گیرد.
(توضیح عصر ارتباط: این موضوع در کشور انگلیس به وضوح نشان می‌دهد که تقریبا تمام تقاضای ایجاد شده برای دریافت فیلترشکن به افراد زیر سن قانونی در این کشور باز می‌گردد.)
- ایالات متحده
- افزایش تقاضا: 827 درصد
- تاریخ: ۱۹ ژانویه
در آمریکا، تقاضا برای VPN، در ساعات اولیه ۱۹ ژانویه، همزمان با تعطیلی سرورهای تیک‌تاک در آمریکا به‌دلیل ممنوعیت دولتی، به‌شدت افزایش یافت و 827 درصد بالاتر از حد معمول بود. کاربران آمریکایی تیک‌تاک، با عدم توانایی در دسترسی به حساب‌ها و پیام‌های خطا روبه‌رو شدند. این افزایش، خصوصاً با توجه به سطح پایه قوی تقاضای ویپیان در آمریکا، قابل‌توجه است. بااین‌حال، به نظر می‌رسد VPNها، نتوانسته‌اند به‌راحتی ممنوعیت تیک‌تاک را دور بزنند. کاربران در شبکه‌های اجتماعی گزارش داده‌اند وی‌پی‌ان‌ها تنها با راه‌حل‌های پیچیده محدودیت‌ها را دور زده‌اند.
- ایران
- افزایش تقاضا: 707 درصد
- تاریخ: ۱۳ تا ۱۷ ژوئن (ادامه دارد)
تقاضا برای VPN در ایران، از ۱۳ ژوئن، پس از آنکه مقامات، محدودیت‌هایی را (به‌خاطر جنگ 12 روزه) بر اینترنت اعمال کردند، به‌طور چشمگیری افزایش یافت. در ۱۳ ژوئن، تقاضا برای VPN نسبت به میانگین روزانه ۲۸ روز قبل، 425 درصد افزایش داشت و روز بعد این مقدار به 530 درصد رسید. در ۱۵ ژوئن، تقاضا، بیشترین مقدار خود را با 707 درصد افزایش نسبت به میانگین ثبت کرد.
هرچند این میزان، هنوز بسیار بالاتر از حد نرمال است، اما به نظر می‌رسد موج تقاضای VPN در ایران، تا حدودی به اوج خود رسیده؛ به‌طوری که در ۱۶ ژوئن 600 درصد و در ۱۷ ژوئن 390 درصد بالاتر از میانگین بود. هرچند VPN در ایران، به‌طور رسمی ممنوع است، اما بسیاری از مردم، از آن استفاده می‌کنند تا به اخبار جهانی، شبکه‌های ارتباطی و محتوای دیجیتال، بدون سانسور دسترسی داشته باشند و در شرایط بحرانی کشور، ارتباط خود را حفظ کنند.
- فرانسه
- افزایش تقاضا: 570 درصد
- تاریخ: ۴ تا ۶ ژوئن
در فرانسه، پس از اجرایی شدن قوانین جدید احراز هویت سنی برای سایت‌های بزرگسالان، تقاضا برای VPN، به‌شدت افزایش یافت. در ۴ ژوئن، دسترسی فرانسوی‌ها به برخی از محبوب‌ترین سایت‌های بزرگسالان مسدود شد و تقاضا برای ویپیان نسبت به میانگین روزانه ۲۸ روز گذشته، 334 درصد افزایش یافت. روز بعد (۵ ژوئن)، این افزایش به 570 درصد رسید، اما در ۶ ژوئن به 168 درصد بالاتر از میانگین قبلی، کاهش پیدا کرد. فرانسه به جمع چند ایالت آمریکا مانند آلاباما، تگزاس، کارولینای شمالی و مونتانا پیوست که پس از معرفی قوانین احراز هویت سنی، شاهد جهش‌های عمده در زمینه تقاضای VPN بوده‌اند.
- ترکیه
- افزایش تقاضا: 188 درصد
- تاریخ: ۱۹ تا ۲۱ مارس
در ترکیه، تقاضا برای VPN پس از تعطیلی گسترده شبکه‌های اجتماعی مانند ایکس، یوتیوب، اینستاگرام و تیک‌تاک، افزایش چشمگیری داشت. در ۱۹ مارس، با اعمال محدودیت‌ها پس از بازداشت رقیب اصلی رئیس‌جمهور ترکیه، تقاضا برای ویپیان، نسبت به میانگین ۲۸ روز قبل، 188 درصد افزایش یافت. روز بعد نیز تقاضا همچنان بالا بود و 158 درصد بالاتر از میانگین باقی ماند. بااین‌حال، در روز ۲۱ مارس، تقاضا شروع به کاهش کرد و بسیاری از پلتفرم‌ها، دوباره در دسترس قرار گرفتند.
- هند
- افزایش تقاضا: 72 درصد
- تاریخ: ۸ می
در هند، تقاضا برای VPN در ۸ می به‌دنبال ممنوعیت پخش محتواهای تولیدشده در پاکستان، از جمله برنامه‌های تلویزیونی، موسیقی و فیلم‌ها، 72 درصد افزایش یافت. از ۲ می به بعد، تقاضا برای ویپیان در هند، به‌طور قابل توجهی بالا بوده و بیش از یک‌سوم، بیشتر از میانگین ۲۸ روز قبل است، زیرا مقامات هند و پاکستان، درگیر سانسور متقابل محتوای آنلاین یکدیگر، از جمله کانال‌های یوتیوب، هزاران حساب در X (توییتر سابق) و سایت‌های خبری شده‌اند.