چارچوب مقرراتی تایوان برای هوش مصنوعی
سعید میرشاهی - دولت تایوان، رویکرد فعالی برای حمایت از صنعت هوش مصنوعی در پیش گرفته و با تدابیر سیاستی و چارچوب‌های حقوقی متناظر، توسعه صنعتی را ترویج می‌کند. در نیمه دوم ۲۰۲۴، شورای ملی علم و فناوری (NSTC)، پیش‌نویس قانون پایه هوش مصنوعی را ارائه کرد که اوایل ۲۰۲۵، برای بررسی به هیئت وزیران (کابینه تایوان) ارائه شد.
به گزارش Iaw.asia، همزمان با این اقدام، تایوان قوانین را برای مقابله با کلاهبرداری‌های مبتنی بر هوش مصنوعی، فعالیت‌های مرتبط با دیپ‌فیک و دستکاری در انتخابات اصلاح کرده است. همچنین دولت قصد دارد قوانین جدید در حوزه حکمرانی داده و داده‌های باز وضع کند تا به ویژگی‌های داده‌محور هوش مصنوعی پاسخ دهد.
دولت تایوان، به طور فعال، از توسعه تراشه‌های تخصصی هوش مصنوعی، سخت‌افزارهای مرتبط و مدل‌های زبانی در مقیاس بزرگ برای ارتقای همه‌جانبه تحقیقاتی و کاربردهای هوش مصنوعی پشتیبانی می‌کند. در همین حال، از بخش‌های تولیدی، مالی، بهداشتی، کشاورزی و خرده‌فروشی درخواست شده با بهره‌گیری از هوش مصنوعی، تحول دیجیتال را در پیش گیرند. این اقدامات، شامل موارد زیر است:
۱. آموزش و توسعه استعدادها: وزارت آموزش تایوان، برنامه «دوستی با هوش مصنوعی» را برای افزایش سواد هوش مصنوعی در سطح آموزش اجباری، راه‌اندازی کرده است. دانشگاه‌ها و شرکای صنعتی نیز با یکدیگر همکاری می‌کنند تا استعدادهای تخصصی و میان‌رشته‌ای را در حوزه هوش مصنوعی پرورش دهند و ظرفیت کلی تحقیق و توسعه را ارتقا بخشند.
۲. فناوری تراشه‌های هوش مصنوعی و کاربردهای عمودی (سلسله‌مراتبی): تایوان با تکیه بر مزیت رقابتی در حوزه نیمه‌هادی‌ها و سخت‌افزارهای فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT)، «اتحاد هوش مصنوعی تراشه تایوان» را برای پشتیبانی از توسعه فناوری‌های پیشرفته تراشه‌های هوش مصنوعی و کاربردهای صنعتی آن، راه‌اندازی کرده است.
۳. محاسبات هوش مصنوعی و توسعه مدل‌های زبانی بومی: مرکز ملی محاسبات با کارایی بالا، با همکاری بخش خصوصی ابررایانه TAIWANIA ۲ را که به هوش مصنوعی اختصاص دارد، توسعه داده است.
آزمایشگاه‌های ملی تحقیقات کاربردی (NARLabs)، با بهره‌گیری از ابررایانه TAIWANIA ۲، مدل زبانی بومی‌سازی‌شده TAIDE را راه‌اندازی کردند. این مدل با استفاده از داده‌های عمومی تایوانی (مانند آرای قضایی، تفسیرهای دیوان قانون اساسی و سایر احکام قضایی شورای قضایی تایوان)، برای بهبود مدل‌های زبان سنتی چینی آموزش داده شده است. مدلTAIDE ، از زبان‌هایی مانند تایوانی و هاکا پشتیبانی می‌کند و هدفش، ادغام هوش مصنوعی در صنایع کشاورزی، آموزش و اتوماسیون است.
۴. ارزیابی محصولات و سامانه‌های هوش مصنوعی: وزارت امور دیجیتال (MODA)، با همکاری مؤسسه ملی امنیت سایبری و مؤسسه تحقیقات فناوری صنعتی (ITRI)، «مرکز ارزیابی هوش مصنوعی» را تأسیس کرده است. این مرکز در پی ایجاد سازوکارهای صدور گواهینامه و دستورالعمل‌هایی برای محصولات و سامانه‌های هوش مصنوعی است تا کاربری ایمن‌تر و قابل تفسیرتر این فناوری را تضمین کند.
• پاسخ‌های حقوقی به چالش‌های هوش مصنوعی
علی‌رغم پیشرفت‌های سریع فناوری هوش مصنوعی، چالش‌های حقوقی همچنان پابرجاست. مجلس قانونگذاری تایوان (Legislative Yuan)، رسیدگی به پرونده‌هایی را که در آنها از فناوری هوش مصنوعی یا دیپ‌فیک برای مقاصد کلاهبرداری یا دستکاری در انتخابات استفاده شده، در اولویت قرار داده است. در همین حال، وزارت امور دیجیتال (MODA)، مشغول تدوین و بازنگری چارچوب‌های حقوقی حکمرانیِ داده است. هدف پیش‌نویس قانون پایه هوش مصنوعی که توسط شورای ملی علم و فناوری ارائه شده، ایجاد زمینه همکاری بین‌نهادی و تنظیم مقررات یکپارچه در حوزه هوش مصنوعی است. این اقدامات در سه محور اصلی متمرکز شده‌اند:
۱. پیشگیری از کلاهبرداری و تنظیم مقررات درباره دیپ‌فیک‌ها
فناوری هوش مصنوعی می‌تواند برای انتشار اطلاعات نادرست یا ارتکاب کلاهبرداری مورد سوءاستفاده قرار گیرد. برای مقابله با این خطرات، دولت، راهبردی اتخاذ کرده که از هوش مصنوعی برای مبارزه با کلاهبرداری‌های مبتنی بر هوش مصنوعی استفاده می‌کند. مؤسسه ملی امنیت سایبری با استفاده از الگوریتم‌های هوش مصنوعی، حساب‌های رباتیک و تبلیغات مشکوک را شناسایی کرده و امکان مسدودسازی و حذف سریع آنها را فراهم می‌سازد.
با توجه به اینکه دیپ‌فیک‌ها یا دیگر فناوری‌های غیرواقعی و مصنوعی، می‌توانند تمامیت انتخابات را به خطر بیندازند یا ابزار پولشویی یا کلاهبرداری باشند، اصلاحاتی در قوانین زیر صورت گرفته است: قانون مجازات، قانون پیشگیری از جرایم کلاهبرداری، قانون انتخابات و عزل مقامات دولتی، قانون انتخابات و عزل ریاست‌جمهوری و معاون آن و قانون مبارزه با پولشویی. این اصلاحات، مسئولیت کیفری برای انتشار اطلاعات نادرست یا ارتکاب جرم با استفاده از فناوری دیپ‌فیک را ایجاد کرده‌اند و همچنین پلتفرم‌های تبلیغات آنلاین را موظف می‌کنند که در صورت استفاده از چنین فناوری‌هایی، موضوع را افشا کنند.
۲. حکمرانی داده و استفاده از آن
داده‌های باز دولتی: داده‌های آموزشی باکیفیت برای تحقیق و توسعه هوش مصنوعی ضروری است. وزارت امور دیجیتال در تلاش است تا دسترسی به سوابق رسمی (مانند سامانه‌های مستندسازی دولتی و انواع داده‌های عمومی) را گسترش داده و ده‌ها هزار مجموعه داده را برای مدل‌های زبانی بزرگ مانند TAIDE یکپارچه کند.
قانون نوآوری داده: وزارت امور دیجیتال، در حال تدوین قانون ترویج نوآوری و بهره‌برداری از داده‌هاست که هدف آن، افزایش دسترسی به داده‌های باز، ارائه داده‌های اشتراکی به صورت کم‌هزینه یا رایگان و ایجاد سازوکارهای اشتراک‌گذاری داده‌ها بین صنایع مختلف است تا تبادل داده‌های قابل‌اعتماد و باکیفیت بالا تسهیل شود.
کاهش ریسک‌های استفاده از داده: استفاده از داده‌ها، مشمول مقرراتی مانند قانون کپی‌رایت، قانون حفاظت از داده‌های شخصی و سایر قوانین مرتبط است. دفتر مالکیت فکری درباره استفاده از هوش مصنوعی اعلام کرده بدون رضایت یا مجوز دارنده حقوق لوگوها، استفاده از فناوری هوش مصنوعی برای تولید خروجی می‌تواند مصداق بازتولید آثار دیگران باشد. در نتیجه، معاون نخست‌وزیر هیئت وزیران، بررسی جامع مقررات مربوط را با مشارکت تمام وزارتخانه‌ها و نهادهای ذیربط هدایت می‌کند تا چارچوب منعطف‌تر برای حکمرانی داده تدوین شود.
همزمان، پیش‌نویس اصلاحات قانون حفاظت از داده‌های شخصی نیز با مفاد به‌روزشده، به‌‌زودی ارائه می‌شود و دفتر مقدماتی کمیسیون حفاظت از داده‌های شخصی تأسیس خواهد شد تا در عصری که «داده، نفت جدید اقتصاد دیجیتال» است، حفاظت از داده‌های شخصی تقویت شود.
۳. پیش‌نویس قانون بنیادین هوش مصنوعی
برای اطمینان از اینکه فناوری هوش مصنوعی با حقوق بشر، حریم خصوصی، رقابت‌پذیری صنعتی و منافع عمومی همسو باشد، شورای ملی علم و فناوری در سال ۲۰۲۴، پیش‌نویس قانون پایه هوش مصنوعی را ارائه کرد که در سال ۲۰۲۵، به هیئت وزیران ارائه شد. انتظار می‌رود هیئت وزیران، این پیش‌نویس را برای تصویب به مجلس قانونگذاری ارسال کند. عناصر کلیدی این پیش‌نویس، شامل موارد زیر است:
تعریف و دامنه هوش مصنوعی: تعریف دقیق هوش مصنوعی از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا گستره شمول مقررات را تعیین می‌کند. پیش‌نویس این قانون، با هدف پوشش جامع، طیف وسیعی از روش‌ها و فناوری‌های هوش مصنوعی، از الگوریتم‌های دانش‌محور پایه تا شبکه‌های عصبی پیشرفته را شامل می‌شود.
اصول راهبردی در تحقیق و توسعه هوش مصنوعی: این پیش‌نویس، اصول کلیدی برای تحقیق و توسعه در حوزه هوش مصنوعی را تعیین می‌کند که شامل پایداری، خودمختاری انسانی، حفظ حریم خصوصی، حکمرانی داده، امنیت، شفافیت، قابلیت تبیین، عدالت و مسئولیت‌پذیری است. این اصول با چارچوب‌های بین‌المللی مانند OECD، گروه G۷ و قانون هوش مصنوعی اتحادیه اروپا هم‌راستا هستند. به طور خاص، قانون بر ترویج و استفاده از داده‌های غیرحساس تأکید می‌کند.
مدیریت مبتنی بر ریسک: وزارت امور دیجیتال مختار است سطح ریسک سامانه‌های هوش مصنوعی را مطابق با استانداردهای بین‌المللی طبقه‌بندی کند و نهادهای تخصصی در بخش‌های مختلف، مسئول اجرای مقررات مرتبط خواهند بود. این سازوکار با هدف حفظ نوآوری در چارچوب‌های ایمن، طراحی شده و تأثیرات بالقوه بر حوزه‌هایی نظیر رفاه کودکان، حمایت از مصرف‌کننده، بازار کار و حریم خصوصی داده‌ها را مدنظر قرار می‌دهد.
حریم خصوصی داده و شفافیت: افزایش دسترسی به داده‌ها و حکمرانی کارآمد بر آنها باید الزامی شود تا استفاده از داده‌های غیرحساس، باکیفیت و کافی برای آموزش مدل‌های هوش مصنوعی، بدون تهدید حقوق داده‌های شخصی تضمین شود.
قانونگذاری تطبیقی و همکاری بین‌نهادی: هر وزارتخانه و سازمان، موظف است چارچوب‌های مقرراتی خود را بازنگری کرده و به هیئت وزیران گزارش دهد تا اطمینان یابد قوانین و سیاست‌ها با تحولات سریع فناوری هوش مصنوعی همسو هستند. برای مثال، وزارت کار ممکن است دوره‌های آموزش فنی با تمرکز بر تأثیرات هوش مصنوعی بر بازار کار ارائه دهد، در حالی که وزارت محیط‌زیست باید با سایر نهادها برای کاهش تأثیرات مصرف بالای انرژی توسط سامانه‌های هوش مصنوعی همکاری کند.
• جمع‌بندی
تایوان با بهره‌گیری از صنایع پیشرفته فناوری اطلاعات، نیمه‌هادی‌ها و تولید سرور، نقش کلیدی در زیست‌بوم جهانی هوش مصنوعی ایفا می‌کند. این موفقیت‌ها، نه تنها بازتاب تاب‌آوری صنعتی و عمق فناوری تایوان هستند، بلکه بیانگر کارآمدی سیاستگذاری آن نیز محسوب می‌شوند. تایوان، از پرورش استعدادهای هوش مصنوعی و حمایت از نوآوری صنعتی گرفته تا تدوین قوانین دقیق، در حال تدوین چارچوب جامع سیاستگذاری و حقوق هوش مصنوعی است و تعهدش را برای حضور مؤثر و مسئولانه در عصر هوش مصنوعی به‌روشنی نشان می‌دهد. (منبع:عصرارتباط)