آمارهایی که وضع اینترنت کشور را تغییر ندادهاند
با گذشت ۹ ماه از آغاز اجرای برنامه هفتم توسعه، آمارها از تحقق کمتر از یکششم هدف سالانه وزارت ارتباطات در ایجاد اتصال فیبر نوری حکایت دارد.
به گزارش فارس، بر اساس آخرین گزارش مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی که بهتازگی منتشر شده است، با گذشت ۹ ماه از آغاز اجرای برنامه هفتم توسعه، تا پایان آذرماه ۱۴۰۳ تنها حدود ۶۱۵ هزار مشترک از زیرساخت فیبر نوری در کشور بهرهمند شدهاند.از این میزان، حدود ۳۹۱ هزار اتصال از نوع FTTH (یعنی اتصال کامل فیبر نوری تا داخل خانهها) و ۲۲۴ هزار اتصال از نوع VDSL (که در آن فیبر نوری فقط تا نزدیک خانه میرسد و ادامه مسیر از طریق کابلهای مسی قدیمی انجام میشود) بوده است. اتصال VDSL نسبت به FTTH از سرعت و پایداری کمتری برخوردار است.طبق اهداف پیشبینیشده در برنامه هفتم توسعه، وزارت ارتباطات موظف است تا پایان این برنامه (سال ۱۴۰۷)، ۲۰ میلیون اتصال فعال فیبر نوری در کشور ایجاد کند؛ معادل حدود ۴ میلیون اتصال در سال. با این حال، آمار فعلی نشاندهنده فاصله چشمگیر با این هدف و کندی محسوس در روند اجراست.فیبر نوری نهتنها زیرساختی کلیدی برای ارتقاء کیفیت اینترنت ثابت است، بلکه پیشنیاز فناوریهای نوینی مانند اینترنت نسل پنجم (5G) نیز محسوب میشود.در نبود شبکهای پرظرفیت و پایدار، توسعه فناوری 5G نیز با چالش مواجه خواهد شد، زیرا این فناوری برای انتقال حجم وسیعی از دادهها به شبکههای پرسرعت وابسته است. در نتیجه، توسعه هدفمند، سریع و باکیفیت شبکه فیبر نوری، ضرورتی اجتنابناپذیر در مسیر تحول دیجیتال کشور به شمار میرود.
این عقبماندگی که ریشه آن به دهه ۱۳۹۰ بازمیگردد، تبعات قابل توجهی برای زندگی مردم و آینده اقتصاد دیجیتال کشور به همراه داشته است. از جمله این موارد می توان به نارضایتی مردم در اثر کیفیت پایین و سرعت ناپایدار اینترنت ثابت اشاره کرد. همچنین در صورت نبود زیرساخت قوی فیبرنوری امکان بهر بردن از فناوری 5 جی نخواهد بود.در حوزههایی مانند آموزش آنلاین، سلامت الکترونیکی، خدمات دولتی دیجیتال و کسبوکارهای اینترنتی، توسعه کند فیبر نوری باعث کاهش بهرهوری، افت کیفیت خدمات و افزایش شکاف دیجیتالی شده است.با این حال کارشناسان حوزه ارتباطات بارها هشدار دادهاند که تحقق اهداف دولت در حوزه اقتصاد دیجیتال بدون گسترش سریع فیبر نوری ممکن نخواهد بود..در همین زمینه سید ستار هاشمی، وزیر ارتباطات، نیز در اظهاراتی تأکید کرده است:«اگر شبکه فیبر نوری بهخوبی گسترش نیابد، نهتنها کیفیت اینترنت ثابت باقی میماند، بلکه اجرای فناوریهایی مثل 5G نیز با مشکل مواجه خواهد شد.»
چالشهای توسعه فیبر نوری در ایران
مرکز پژوهشهای مجلس در گزارش خود به موانع متعدد توسعه فیبر نوری در ایران اشاره کرده است. از جمله این موارد:• تصویب دیرهنگام اساسنامه صندوق توسعه فیبر نوری (خرداد ۱۴۰۴)، که یکی از منابع کلیدی تأمین مالی این پروژههاست.• عدم استفاده کامل از زیرساختهای موجود شرکت مخابرات ایران که منجر به موازیکاری و هدررفت منابع شده است.• هزینههای سنگین اجرای فیبرکشی تا منازل، بهویژه در مناطق کمجمعیت.• تقاضای محدود کاربران به دلیل نبود محتوای دیجیتال باکیفیت و خدمات ویژه.• ضعف در نظارت و کنترل کیفی پروژهها که منجر به کاهش استانداردها شده است.• کمبود هماهنگی بین دستگاهها و اپراتورها که روند اجرای پروژه را کند کرده است.• موانع مقرراتی برای اپراتورهای جدید مانند محدودیت در تخصیص شمارههای ارتباطی.• توسعه نامتوازن بین مناطق برخوردار و کمتر توسعهیافته، که شکاف دیجیتال را عمیقتر کرده است.• شفاف نبودن ساختار مالی پروژهها و نبود چارچوب مشخص برای مدیریت منابع مشترک دولتی و خصوصی.
تجارب بینالمللی؛ مسیرهای موفقیت در توسعه فیبر
بررسی کشورهای پیشرو در توسعه فیبر نوری مانند کرهجنوبی، سنگاپور و امارات متحده عربی نشان میدهد که موفقیت در این حوزه به ترکیبی از سیاستگذاری هوشمند، مشارکت بخش خصوصی، حمایت مالی دولت و ارائه محتوای جذاب و کاربردی وابسته است.• این کشورها با استفاده از یارانه به کاربران نهایی، تسهیل سرمایهگذاری اپراتورها و سیاستهای مشوق مقرراتی توانستهاند به نفوذ بالای ۲۵ درصدی فیبر نوری در منازل دست یابند..در مقابل، کشورهایی با نفوذ کمتر، معمولاً با مشکلاتی مشابه ایران (هزینه بالا، نبود محتوا، تمرکز بر اینترنت موبایل و ضعف مقررات حمایتی) دستوپنجه نرم میکنند.فیبر نوری، نهتنها یک پروژه زیرساختی، بلکه پایهای برای آینده دیجیتال کشور است. تاخیر بیشتر در توسعه این شبکه، فرصتهای رشد اقتصادی، عدالت دیجیتال و رقابت جهانی را به خطر میاندازد.اکنون زمان آن است که با رویکردی جدی، هماهنگ و ملی، مسیر توسعه این زیرساخت حیاتی هموار شود.