ماهواره هایی که از زمین دل نمی کنند
واقعاً تیتر مناسب تری برای سرنوشت ماهواره های ایرانی نمی توان متصور بود و ماهواره های ایرانی همچنان زمین گیر هستند. شاخص ترین این ماهواره ها نیز دو ماهواره نام آشنای "مصباح" و "زهره" هستند که همچون گذشته هر از چندگاهی فقط خبرهوا رفتن آنها در مقاطع مختلف منتشر می شد و عملاً این ماهواره ها روی زمین ماندگار شده اند. اگرچه مسوولان وزرات ارتباطات چه دردوره قبل و چه در دوره فعلی دلایل مختلفی برای هوا نرفتن ماهواره ها ایرانی عنوان می کنند از جمله مشکلات مربوط به بیمه، هزینه های سنگین پرتاب این ماهواره ها و یا بدقولی طرف های خارجی.
ولی با تمام این تفاسیر و توجیهات ماهواره ها به فضا نرفته و این در حالی است که برخی از کارشناسان از این تاخیر با عنوان یک تهدید یاد می کنند.چرا که به گفته این کارشناسان فرصت های ما جهت دریافت فضای مورد نیاز جهت ارسال ماهواره ها رو به اتمام است.
اگرچه بالاخره نخستین ماهواره ایران با نام "سینا 1" در سال جاری به فضا پرتاب شد تا ایران را به چهل و سومین کشور صاحب ماهواره در جهان تبدیل کند.
فعالیت جدی در زمینه پروژه "سینا-1 " از 32ماه پیش طی قراردادی با انستیتو هواپیمایی روسیه(مایی) و شرکت‌های روسی "آپتک" و "پالیوت"آغاز شد و در آن چند گروه از تیم‌های تخصصی ایرانی از طرف وزارت علوم و انستیتو نقشه‌برداری و شرکت صنایع الکترونیک ایران شرکت داشتند.
هدف از ساخت ماهواره سینا- 1 در وهله اول داشتن یک ماهواره ایرانی و ورود به باشگاه فضایی از طرف ایران و نیز توانمندسازی محققان و متخصصان ایرانی در جهت یادگیری و آموزش فرایند ساخت ، تست و همچنین طراحی و ساخت ایستگاه‌های زمینی و ایجاد دانش هدایت و کنترل و بهره‌برداری از ماهواره عنوان شد.
فعالیت‌های کاربردی این ماهواره در دو محور مخابراتی و تصویربرداری از سطح زمین برای رفع نیازهای عمومی است.این تصویربرداری می‌تواند برای فعالیت‌هایی نظیر کشاورزی ، زمین شناسی ، محیط زیست، حوادث غیرمترقبه و هر انچه مربوط به سطح زمین شامل خشکیها ، کوهها و دیگر موارد است ، مفید باشد.
بر این اساس در حدود 8 میلیون دلار هزینه خارجی ساخت این ماهواره و در حدود 7 میلیون دلار نیز هزینه‌های ریالی داخلی این ماهواره برآورده شده‌است که در مجموع 15میلیون دلار می‌شود.
از سویی کار ارسال بقیه خانواده ماهواره های موسوم به سینا همچنان در دستور کار قرار داشته و در سال های آینده قرار است بقیه ماهواره ها به فضا بروند لذا خانواده ماهواره های سینا ظاهراً چندان از برنامه عقب نیستند.
ماهواره های زمینی
اما بر گردیم به سراغ ماهواره هایی که ماندند. ابتدا سری به آخرین وضعیت ماهواره (پیر) زهره بزنیم.
قرارداد پروژه‌ی ماهواره‌ی زهره با مبلغ 132 میلیون دلار در12 بهمن‌ماه 83 میان وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات ایران و سازمان فضایی روسیه منعقد شد و تا کنون باید فعالیت‌های اجرایی این ماهواره آغاز می‌شد اما هنوز این اتفاق نیفتاده است.
تاخیر در آغاز فعالیت‌های ماهواره‌ی زهره در حالی است که کار در ابتدا به خاطر وجود مشکلات بانکی طرف روس برای گشایش LC قرارداد متوقف شده بود و ظاهرا پس از رفع این مشکل از سوی طرف خارجی، هم اکنون طرف‌های ایرانی نیز با مشکل و ایرادات بانک مرکزی برای گشایش اعتبار مواجه هستند.
قرارداد این ماهواره‌ی مخابراتی شامل طراحی، مشاوره، ساخت، تست و پرتاب ماهواره است که قابلیت ارائه‌ی خدمات در زمینه‌ی ارتباطات تلفنی، نمابر، ارتباطات داده و پخش رادیو تلویزونی ماهواره در تمام نقاط ایران را داراست.
بنا بر این گزارش، انعقاد این قرارداد گام نخست انتقال دانش فنی ارتباطات ماهواره‌یی و فضایی به ایران است و به همین منظورقرار بوده که حدود 120 کارشناس مخابراتی از ایران به روسیه برای کسب آموزش‌های لازم در این زمینه سفر کنند.
قراربود با عملیاتی شدن این قرارداد، پس از 30 ماه، ماهواره‌ی زهره به فضا پرتاپ شده و جمهوری اسلامی ایران به جرگه‌ی اپراتورهای ماهواره‌یی و دارندگان ماهواره‌ی مستقل ملی بپیوندد.
حفظ حقوق کشور در فضا به عنوان یک منبع خدادادی و تلاش وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و شرکت مخابرات ایران در 25 سال گذشته برای ثبت و حفظ سه نقطه‌ی مداری در مدار ثابت همزمان که تنها مجوز قانونی ورود تجاری به فضا بوده و تاکید موکد شورای عالی امنیت ملی بر حفظ و توسعه‌ی پوشش این نقاط نیز یکی دیگر از ابعاد پروژه است که با عملی شدن آن منافع ملی کشور در فضا حفظ و توسعه یابد.
ماهواره‌ی زهره در کارخانه‌ی NPOPM روسیه و با همکاری سه پیمانکار فرعی در فرانسه و آلمان و چند پیمانکار فرعی در روسیه ساخته شده و توسط پرتاب‌گر سایوز به فضا پرتاب خواهد شد.
«عمیدیان» مدیرعامل شرکت ارتباطات زیرساخت در این زمینه به ایسنا گفته بود: وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و شرکت ارتباطات زیرساخت همه‌ی تلاش خود را در تامین امکانات مالی و انسانی پروژه در چارچوب زمانبندی اجرایی بکار خواهد برد و انتظار دارند که نهادها و سازمان‌هایی که به نحوی در صدور مجوزهای لازم، تامین اعتبارات و انجام به‌موقع تعهدات مالی دخیل هستند مساعدت لازم و به هنگام را بعمل آورند.
لیکن با توجه به تاکید مدیرعامل شرکت ارتباطات زیرساخت در مورد لزوم همکاری ارگان‌های دخیل در این مساله این سوال ایجاد می‌شود که علت بروز مشکل طرف داخلی با بانک مرکزی در مورد گشایش اعتبار قراداد ماهواره‌ی زهره چیست؟
ماهواره ای که از زمین دل نمی کند
و اما ماهواره مصباح، نامی که برای بسیاری آشناست. به قولی ماهواره مصباح را نیز در آسمان می جستیم و در زمین یافتیم.
قرار بود از طریق اجرای پروژه ماهواره مصباح کشورمان به جمع صاحبان فناوری ماهواره بپیوندد اما ماهواره سینا_1 زودتر از ماهواره مصباح به فضا پرتاب شد و این ماهواره همچنان در صف پرتاب قرار گرفت.
پیش از این "حسین انتظاری" مجری پروژه ماهواره مصباح در مراسم پرده برداری از این ماهواره اعلام کرده بود که ماهواره مصباح تا اواخر مهر ماه سال 84 به فضا پرتاب می شود اما این وعده محقق نشد و انتظاری در هفته جهانی فضا بدون اشاره به دلایل روشنی اظهار داشت: پروژه پرتاب مصباح به دلیل مسایل موجود در پرتاب به تاخیر افتاده و در حال تست نهایی است.
"محمد سلیمانی" وزیر ارتباطات نیز در خصوص علت تاخیر پرتاب ماهواره مصباح به این موضوع را طبیعی جلوه داد.
و آخرین خبر این که برای پرتاب ماهواره مصباح منتظر اعلام زمان از سوی پرتاب کننده هستیم که طی آخرین اعلام این پرتاب در 6 ماهه اول سال 2006 انجام خواهد شد.
مهند محمد حسن انتظاری ، مدیر پروژه ماهواره مصباح اظهار داشت: ماهواره مصباح از نظر ساخت کامل شده و هیچ مشکلی ندارد و در حال حاضر منتظر دریافت خبر زمان دقیق پرتاب هستیم.
وی ، با بیان این که زمان پرتاب ماهواره باید با هماهنگی پرتاب کننده مشخص شود ، یادآور شد: پرتاب کننده باید بین مصباح و ماهواره بزرگتر همراه هماهنگی انجام دهد.
بنابراین باید منتظر پرتاب این ماهواره در سال 85 و از خاک روسیه ماند.
سابقه‌ی پروژه‌ی ماهواره‌ی مصباح در کشور به سال 70 و 71 باز می‌گردد که مطالعاتی در مورد ماهواره‌های کوچک در مرکز تحقیقات مخابرات صورت گرفت و به دنبال آن با تهیه و ارائه‌ی پیشنهاد ساخت ماهواره‌ی کوچک، به رییس جمهور وقت، در سال 73 مطالعات جامع آغاز شده و موافقتنامه برای ساخت ماهواره‌ی مصباح میان وزارت علوم و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در سال 76 به امضاء رسید و پس از آن ساخت نمونه‌ی آزمایشگاهی آغاز شد.
ماهواره مصباح قادر به ارسال و دریافت پیغام‌های کوتاه مانند فکس، ذخیره و ارسال دیتای شبکه‌هایی مانند گاز و آب و برق، امکان قرائت اتوماتیک کنتور از راه دور، دریافت اطلاعات مربوط به اموال و اجناس در هنگام نقل و انتقال است.
این ماهواره در مدار ارتفاع پایین و ماموریتش ذخیره، ارسال داده‌ها بوده و طول عمر مفید مصباح در مدار مربوطه حدود 3 سال است.
منبع : ماهنامه دنیای مخابرات و ارتباطات
- ۸۵/۰۱/۰۴