سایت های دولتی؛ بزرگ و کم کاربرد
مریم عسگری - همه چیز از تکرار سه باره حرف «W» آغاز می‌شود تا تو بتوانی میهمان یکی از سایت‌های اینترنتی شوی، در آن چرخی بزنی و ببینی چه خبر است!
دست به کار می‌شوی، سرانگشتانت را روی دکمه‌های صفحه کلید سر می‌دهی، www.-------.com/org/ir و سفر آغاز می‌شود... صفحه اصلی سایت باز می‌شود.
در فهرست مطالب و خدماتی که سایت ارائه می‌دهد، به دنبال گزینه مورد نظر می‌گردی!
نگاهت روی گزینه‌های سایت می‌چرخد،... با خود می‌گویی، آدم با این کامپیوتر و اینترنت چه کارها که نمی‌تواند بکند! شنیده‌ای دیگر لازم نیست برای تکمیل فرم فلان پرونده، ثبت‌نام کارت سوخت و هزار و یک کار به ارگان مربوطه مراجعه کنی، شنیده‌ای از طریق سایت‌های مربوط به هر وزارتخانه‌ها یا سازمان می‌توانی بدون صرف هزینه و وقت کارهایت را انجام دهی.
باز هم شنیده‌ای تمام اطلاعاتی که در صورت مراجعه به سازمان مورد نظر می‌توانی دریافت کنی، در این سایتها موجود است و حتی می‌توانی فرم‌هایت را از طریق سایت پر کرده و ارسال کنی.
شنیده‌ای...
اما... باز هم شنیده‌ای که از قدیم گفته‌اند: شنیدن کی بود مانند دیدن!
به همین دلیل وقتی وارد سایت می‌شوی و متوجه می‌شوی سایت مورد بیشتر به یک روزنامه یا سایت خبری شبیه است تا یک سایت خدماتی شوکه می‌شوی. البته اطلاعاتی در زمینه خدمات قابل ارائه سازمان و.... نیز در سایت مورد نظر وجود دارد اما....
هر چه تلاش می‌کنی نمی‌توانی فرم مورد نظر را در سایت بیابی یا حتی به اطلاعات مورد نظر دست یابی.
45دقیقه است در سایت می‌چرخی و هیچ به هیچ...
ناگهان چشمت به قسمت نظرسنجی سایت می‌افتد. تصمیم می‌گیری از طریق پست الکترونیک به این سایت انتقاد کنی! شاید انتقادات کار خود را بکند.
سایت‌های وزارتخانه‌ای
امروزه با افزایش تعداد کاربران اینترنت و رایانه انجام بسیاری از امور به وسیله اینترنت میسر شده است و کاربران می‌توانند امور بسیاری را از این طریق به سرعت بیشتری انجام دهند.
به همین دلیل امروز وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها، شرکت‌های کوچک و بزرگ و حتی برخی از اشخاص حقیقی و حقوقی یک وب‌سایت راه‌اندازی کرده تا خدمات یا اطلاعات مورد نیاز کاربران را به این وسیله ارائه کنند.
اما.... این که این سایتها براساس اصول و مقدمات استاندارد راه‌اندازی شده اند یا خیر یا اینکه قادر به ارائه خدمات مورد نظر کاربران هستند یا خیر، بحثی جداست.
وزارتخانه‌ها نیز براساس سیاست خاص هر وزارتخانه اقدام به راه‌اندازی وب‌سایت‌هایی کرده‌اند که اکثرا جنبه خبری و اطلاع‌رسانی داشته و به‌رغم ادعای متولیان راه‌اندازی آنها خدمات چندانی به کاربران ارائه نمی‌دهند.
اگر سری به وب‌سایت این وزارتخانه‌ها بزنید، متوجه این موضوع خواهید شد. طبق اعلام یک کارشناس حوزه IT که در ساخت انواع وب‌سایت و پورتال فعالیت می‌کند، وب‌سایت مجموعه‌ای از صفحات وب متصل به هم است که اغلب شامل یک صفحه اصلی
(home Page) است که معمولا روی یک سرور قرار دارند و به صورت مجموعه‌ای از اطلاعات توسط یک سازمان یا فرد تهیه و نگهداری می‌شود. به گفته وی، در حال حاضر اکثر وب‌سایت‌های موجود بیشتر جنبه اطلاع‌رسانی داشته و سایر خدمات به صورت محدودی ارائه می‌شوند.
علی کاظمی، کارشناس دبیرخانه شورای عالی اطلاع‌رسانی در حوزه پورتال نیز می‌گوید: متاسفانه پورتال و سایت اکثر وزارتخانه‌ها و سازمان‌ها در ایران بیشتر جنبه خبری داشته که البته راه‌اندازان این پورتال‌ها دراین عرصه نیز فعالیت قوی و چشمگیری ندارند و بیشتر به اخبار خبرگزاری‌ها استناد میکنند.
در چنین شرایطی این وب‌سایت‌ها بیشتر وجهه یک خبرگزاری داشته نه یک سایت رسمی را!
به گفته این کارشناس، وب‌سایت‌ها در کشور، بسیار ضعیف عمل میکنند و نه تنها از لحاظ تولید محتوا فعالیتی چشمگیر ندارند، بلکه طی سال‌های اخیر بیشتر به سمت خبری شدن پیش رفته‌اند.
این درحالی است که برخی راه‌اندازان وب‌سایت این گفته را تکذیب کرده و معتقدند راه‌اندازی وب‌سایت و پورتال‌ها باعث شده تا از میزان مراجعه به وزارتخانه و سازمان‌ها تا حد قابل توجهی کاسته شود.
کهندانی، مسوول بخش فناوری اطلاعات وزارت کشور در این زمینه می‌گوید: پورتال وزارت کشور با آدرس www.moi.ir حدود سه سال است راه‌اندازی شده و خدمات مختلفی را به مراجعان ارائه می‌کند که مهم‌ترین آنها در زمینه سازمان‌های مردم نهاد (NGO) هاست.
به گفته وی، درحال حاضر این پورتال در حال اطلاع‌رسانی است و فرم‌های ویژه‌ای نیز برای اطلاع‌رسانی، خدمات ثبت‌نام در NGOها و ... ارائه می‌کند.
گودرزی، مسوول بخش سازمان‌های مردم نهاد پورتال وزارت کشور نیز در این زمینه می‌گوید: در زمینه پورتال و خدمات آن در بخش NGO در سطح استان بسیار قوی عمل کرده‌ایم و مراجعان می‌توانند تمام امور مربوط به ثبت NGO، ثبت‌نام در NGO و ... را از طریق این پورتال انجام دهند.
وب‌سایت وزارت ارتباطات و فناوری نیز به آدرس www.ict.ir شامل اخبار، اطلاعیه‌ها و پیام‌های وزارتخانه، سخنرانی‌ها، نمودار سازمانی و ... است.
ضمن اینکه از طریق این سایت میتوانید درخواست‌های خود را از این وزارتخانه ارسال کنید.
وب سایت وزارت نیرو نیز از سایر وب‌سایت‌های وزارتخانه‌ای است که اخبار مربوط به آب، آب و فاضلاب، برق و انرژی، ضایعات بین‌الملل، نمایشگاه‌ها و ... در آن درج شده است.
به گفته فکری، مسوول این سایت با راه‌اندازی این سایت از طریق آدرس WWW.moe.org.ir از میزان مراجعه ارباب رجوع به وزارتخانه تا حدود زیادی کاسته شده و اکثر کاربران می‌توانند از طریق اینترنت و پست الکترونیکی درخواست‌های خود را به اطلاع وزارتخانه رسانده و آن را پیگیری کنند.
به گفته فکری در‌حال‌حاضر این سایت یک زبانه است و طی ماه‌های آینده به زبان انگلیسی نیز راه‌اندازی خواهد شد.
نظرسنجی، رسیدگی به شکایات و ... از خدماتی است که این سایت ارائه می‌کند.
به گفته فکری، درخواست‌های کاربران هر روز از طریق وزارتخانه چک می‌شود و به آنها پاسخ داده می‌شود.
دکتر رحیم اف، مدیر کل دفتر اطلاعات و آمار حمل‌ونقل وزارت راه و ترابری نیز در زمینه راه‌اندازی و خدمات قابل ارائه سایت ویژه این وزارتخانه به آدرسwww.mrt.ir می‌گوید: این سایت از سال 82 راه‌اندازی شده است و تا حدود زیادی باعث کاهش مراجعه ارباب رجوع به وزارتخانه شده است.
به گفته وی، ایجاد تعامل دو طرفه آسان بین ارباب رجوع و وزارتخانه، آشنایی مراجعین به سایت با وزرا، نظرسنجی و ارائه آمار و ارقام از خدمات این سایت است.
وی افزود: همچنین کاربران رایانه می‌توانند درخواست، شکایات و ... را از طریق پست الکترونیک به اطلاع وزارتخانه برسانند و این ایمیل‌ها نیز هر روز چک می‌شود.
رحیم اف یک زبانه بودن وب سایت وزارت راه و ترابری را از اشکالات آن عنوان کرد و گفت: طی ماه‌های آینده به احتمال زیاد این سایت دو زبانه انگلیسی- فارسی خواهد شد.
صالحی طراح سیستم‌های وب که طراحی وب سایت رسمی وزارت نفت به آدرس www.noic.org را انجام داده است نیز می‌گوید: این سایت یک وب سایت قدیمی است که خدمات چندانی ارائه نمی‌کند؛ ولی وب سایت جدید به آدرسwww.mop.ir یک وب سایت دو زبانه است که خدمات مختلفی به کارکنان وزارت نفت و مردم ارائه می‌کند که امکان ثبت‌نام اینترنتی برای کارت سوخت، درج اخبار، اطلاع رسانی و ... بخشی از خدمات این وب سایت است. همان طور که ملاحظه می‌کنید خدمات این وب سایتها در حد محدودی بوده و اهم فعالیت این وب‌سایت‌ها در اطلاع رسانی و انتشار خبر خلاصه شده است.
علی حسن خانی یکی از افرادی است که به گفته خودش بارها و بارها از طریق پست الکترونیکی درخواست خودش را به یکی از وزارتخانه‌ها ارسال کرده، ولی هنوز پس از گذشت یک سال نه تنها جوابی دریافت نکرده، بلکه مشکل وی نیز حل نشده است.
وب‌سایت از شعار تا واقعیت
گفتن حرف تکراری فقط آدم را خسته می‌کند. حالا هی بگویید وب‌سایت‌ها در کشور ما ضعیف عمل میکنند. وب‌سایت‌ها خدمات مورد نظر کاربران را ارائه نمی‌کنند، آنها به رویکردی خبرگزاری مابانه دارند و...
با زدن این حرف‌ها مشکلی حل نمی‌شود. به گفته علی کاظمی، کارشناس دبیرخانه شورای‌عالی اطلاع‌رسانی با توجه به این موضوع که روز به روز به تعداد بازدیدکنندگان سایتها، به ویژه سایت‌های وزارتخانه‌ها و ارگان‌های دولتی افزوده می‌شود، اما این ارگان‌ها توجه زیادی به کیفیت وب‌سایت‌ها ندارند و مطابق نیاز مراجعان به سایتها پیش نمی‌روند. به گفته وی در وهله اول راه‌اندازان وب‌سایت، باید نیاز مخاطب را شناسایی کرده و دسته‌بندی‌های خاصی برای مخاطبان خود داشته باشند و محتوا را براساس دسته‌بندی مخاطبان و نیاز آنها اولویت‌بندی کنند.
به عنوان مثال، در فرم‌های نظرسنجی که از طریق این سایتها دریافت میکنند، می‌توانند نیاز مخاطب را شناسایی کرده و گروه‌های مخاطب را نیز دسته‌بندی کنند. وی همچنین معتقد است سایتها باید سبک و سیاق خبری خود را تغییر داده و به سمت ارائه خدمات الکترونیکی پیش روند. به عبارتی وزارتخانه‌ها و ارگان‌ها باید خدمات مختلفی که از طریق وزارتخانه ارائه می‌شود از طریق اینترنتی ارائه دهند و آنها را نیز هر روز پیگیری کنند و به ارسال‌کننده پاسخ دهند تا اعتماد وی را جلب کنند. این کارشناس همچنین معتقد است، یک سایت باید با تمام کانال‌های ارائه خدمات یکپارچه باشد. یعنی به هر طریقی چه به وسیله تلفن، چه از طریق دستگاه فاکس و... قابل پیگیری باشد.
وی همچنین معتقد است یک سایت باید امن باشد و امکان هک شدن آن تا حد ممکن کاهش یابد. همچنین یک سایت باید توسط ابزارهای قوی و پیشرفته پشتیبانی شود؛ چرا که در حال حاضر اکثر سایتها به ابزارهای پیشرفته مجهز نیستند و با توجه به پهنای باند کمی که در کشور داریم با ابزارهای قدیمی نیز مشکل کاربران و همچنین راه‌اندازان این سایتها برای استفاده بیشتر شده است.
در چنین شرایطی سایتها نمی‌توانند با جهان واقعی یکپارچه شوند و از امکاناتی که سایت در سایر کشورها ارائه می‌کند، استفاده کنند. به گفته این کارشناس، یکی از مشکلات عمده سایت‌های ایرانی (چه وزارتخانه‌ای و چه سازمانی) سپردن وظیفه جمع‌آوری اخبار سایت به دست روابط‌عمومی است. در حالی که یک ارگان باید تمام قسمت‌هایش در یک سایت دخیل باشند و هر قسمت یک کارشناس سایت داشته باشد.
به همین دلیل است که روابط‌عمومی‌ها سایتها را به سوی خبر سوق می‌دهند. به گفته کاظمی، پیگیری به‌روز سایت نیز از وظایف مهم راه‌اندازان سایت است؛ چرا که اگر می‌خواهند مردم به سایت اعتماد کنند باید به نیاز آنها پاسخ دهند. وی ارزیابی فعالیت‌های سایتها را از وظایف دیگر راه‌اندازان آنها دانست و گفت: شورای‌عالی اطلاع‌رسانی این کار را انجام داده است و طی اقدامی از همه راه‌اندازان وب‌سایت و پورتال ثبت‌نام کرده است تا سایتها را بررسی و در جشنواره تسما برندگان را مشخص کند.
سایت‌های ناامن
به گفته کارشناسان؛ در حال حاضر اکثر سایت‌های ایرانی امنیت چندانی ندارند؛ به طوری که براساس آمار به دست آمده در هر روز حداقل 50 سایت هک می‌شوند که از این تعداد 3 تا 4 سایت از مهم‌ترین‌ها هستند.
منبع : دنیای اقتصاد
- ۸۷/۰۳/۲۶