شمشیرِ آمیتیس
هانیه حسینخانی – هفته‌نامه عصر ارتباط در هفته‌های گذشته و با انتشار 3 گزارش به مساله نحوه ورود سایت‌های آفلاین به صنعت بیمه و تخلفات و ابهامات متنوع و گسترده آنها پرداخت.
در این گزارش‌ها اما سیاست‌های نهاد ناظر بر صنعت بیمه کشور یعنی بیمه مرکزی به عنوان فصل‌الخطاب این حوزه نیز از جنبه‌های مختلف همچون اهمال، تعلل، بی‌برنامگی و استانداردهای دوگانه در برخورد با ابهامات و تخلفات سایت‌های آفلاین تازه وارد به صنعت بیمه مورد نقد و بررسی قرار گرفت.
بیمه مرکزی اما گویی به موازات ماه‌ها اختلافات و طرح اعتراضات فعالان صنفی در صنعت بیمه، با مطالعه دقیق از تحلیل شرایط گذار و استفاده از تجربیات کشورهای توسعه یافته و استماع نظرات کارشناسی شبکه فروش اصیل صنعت بیمه در حال طراحی برنامه‌های خود برای مدیریت بازار بیمه بود و همانطور که قبلا هم بارها در جلسات رسمی به موضوع سوییچ اشاره شده بود از راه‌اندازی سامانه سوییچ توسط بیمه مرکزی رونمایی کرد.
انتشار این خبر اما اصلا به مزاق برخی از فعالان صنعت بیمه خوش نیامد و انجمن فین‌تک ایران با همراهی رسانه‌های همسو با اکوسیستم کسب‌وکارهای اینترنتی و به سبک خاص ایشان، با واکنش‌های تند و زنجیره‌ای به استقبال برنامه بیمه مرکزی رفتند و توپخانه رسانه‌ای و شبکه‌های اجتماعی فعال شد.
فین‌تکی‌ها تاثیرات راه‌اندازی این سوییچ را بر کسب‌وکارهای نوپا مخرب دانستند. مدیران برخی از سایت‌های آفلاین تازه وارد به صنعت بیمه نیز در گفتگو با رسانه‌ها، این سامانه را انحصاری و مخل روند نوآوری در اینشورتک‌ها اعلام کردند.
حالا نوبت بیمه مرکزی به عنوان نهاد ناظر و سیاستگذار در این عرصه بود تا وارد میدان پاسخگویی شود. بیمه مرکزی اطلاعیه‌ای در مورد این تصمیم منتشر کرد که هرچند نشان از پاسخگویی به نگرانی‌ها داشت اما باز هم نتوانست سایت‌های آفلاین پرصدا و فعال در حوزه بیمه را قانع کند.
استدلال بیمه مرکزی
بر اساس طرح جدید بیمه مرکزی موسوم به سوییچ متمرکز کلیه تراکنش‌های مالی و صدور بیمه نامه به صورت آنلاین از طریق یک پایگاه اطلاعاتی مرکزی کنترل می‌شود. به نظر می‌رسد روشی که بیمه مرکزی در پیش گرفته چیزی شبیه به تجربه شرکت شاپرک و خدمات انفورماتیک در حوزه بانکی است که زیر نظر بانک مرکزی، محوریت برخی خدمات را در دست دارند.
انجمن فین‌تک به سبک خاص فعالان آن حوزه، در بیانیه‌ای این اقدام بیمه مرکزی برای راه‌اندازای سامانه آمیتیس را نقد کرده و آن را عامل نابودی سایت‌های آفلاین بیمه اعلام کردند. در بخشی از این بیانیه تاکید شده بود که بیمه مرکزی با این اقدام، مستقیم به حوزه کسب و کارهای آنلاین ورود کرده است و با اعطای انحصار به این شرکت، علاوه بر آنکه کسب و کارهای آنلاین را از همکاری مستقیم با نمایندگان بیمه و حتی خود شرکت‌های بیمه منع کرده، صدور هرگونه بیمه را نیز منحصر به همکاری با این شرکت کرده است.
در مقابل بیمه مرکزی اما تاکید دارد که نه تنها قصد انتفاع از سوییچ بیمه در میان نیست و ایجاد انحصار برای شرکتی خاص و نظایر آن موضوعیت ندارد بلکه سرویس‌های این سوییچ رایگان و یا با کمترین هزینه در اختیار ذینفعان قرار خواهد گرفت.
در اطلاعیه بیمه مرکزی در واکنش به حاشیه‌های رسانه‌ای آمده است: «بیمه مرکزی همواره از فعالیت‌های دانش‌بنیان، فناورانه و نوآورانه که سبب ارتقای کارایی فرآیندهای بیمه‌گری، تسهیل خدمات‌رسانی به مردم، کاهش هزینه‌ها و گشودن مسیرها و چشم‌اندازهای نو پیش روی صنعت بیمه باشد حمایت کرده و در آینده نیز حمایت خواهد کرد. در همین راستا به منظور نظارت بر فرآیند تعامل میان بیمه‌گران، بیمه‌گذاران و کارگزاران و تأمین صحت، شفافیت و امنیت اطلاعاتی که میان آنها مبادله خواهد شد و همچنین پایش حقوق بیمه‌گذاران، ایجاد سوییچ بیمه بر اساس ماده ۵۱ آیین‌نامه کارگزاری بیمه و دستورالعمل مربوط در دستور کار بیمه مرکزی قرار گرفت.
همچنین بر اساس ماده ۵۱ آیین‌نامه کارگزاری بیمه و دستورالعمل آن، از تاریخی که بیمه مرکزی تعیین خواهد کرد تبادل اطلاعات کارگزاران برخط با بیمه مرکزی، مؤسسات بیمه و نمایندگان آنها صرفا از طریق سوییچ بیمه انجام می‌شود و مسوولیت طراحی و اداره سوییچ بیمه بر عهده بیمه مرکزی است که خدمات زیر را ارایه می‌دهد:
۱) دریافت API های استعلام نرخ و شرایط بیمه‌نامه، فرآیند صدور بیمه‌نامه و بالاخص واریز حق بیمه مستقیما به حساب بیمه گران برای جلوگیری از ایجاد مفسده ناشی از رسوب حق بیمه‌ها در حساب این سایت‌ها و جلوگیری از درز اطلاعات و دیتای بیمه گذاران توسط برخی سایت‌ها و نظارت بر عملکرد صحیح توسط شرکت‌های بیمه است.
۲) دریافت API های استعلام اطلاعات پایه و سوابق بیمه‌ای مورد بیمه، اطلاعات فردی/حقوقی برمبنانی کد ملی/شناسه ملی متقاضی خدمات بیمه‌ای، اطلاعات پایه خودروها و … از سامانه سنهاب بیمه مرکزی.
از آنجا که سوییچ بیمه از یک طرف به شرکت‌های بیمه متصل است و از طرفی به سامانه سنهاب بیمه مرکزی، لذا طراحی و پیاده‌سازی و نگهداری آن باید از طریق شرکت‌های مورد تایید و اعتماد بیمه مرکزی که برای تضمین پایداری ارایه خدمات بایستی تحت کنترل این نهاد هم باشند انجام شود.
این سوییچ وظیفه‌ای برای تجمیع اطلاعات به خصوص تراکنش‌های مالی ندارد و عملیات مقایسه‌گری انجام نخواهد داد و تسهیل‌کننده و برقرارکننده ارتباط بین کارگزاران و شرکت‌های بیمه بوده و موانع اساسی موجود بر سر راه عملیات شرکت‌های دانش بنیان و فناورمحور را رفع می‌کند و موجب شفاف سازی فرایند ارتباط بین بیمه‌گزاران و شرکت‌های بیمه خواهد شد. بنابراین تأکید می‌نماید کسب و کارهای آنلاین نگران فعالیت و عملکرد سوییچ بیمه نباشند زیرا نه تنها انحصاری در خدمات آنلاین ایجاد نمی¬شود، بلکه سرویس‌های این سوییچ رایگان و یا با کمترین هزینه در اختیار ذینفعان قرار خواهد گرفت و جالب است که برخی از این سایت‌ها پیشاپیش به قضاوت پرداخته‌اند و مشخص نیست از چه باب نگران اعمال شفافیت از سمت بیمه مرکزی هستند.»
جنگ بیانیه‌ها
در مقابل این اقدام قاطعانه بیمه مرکزی، اما انجمن فین‌تک که منافع خود را در خطر می‌دید با انتشار بیانیه‌ای به تقابل با بیمه مرکزی برخاست و با انحصاری نامیدن آن، مدعی نابودی شرکت‌های دانش بنیان بیمه شد. این انجمن همچنین در ادعایی قابل تامل و سوال‌برانگیز مدعی شد تنها 5 درصد از ظرفیت موجود سهم بازیگران دانش بنیان و مابقی تحت اختیار شبکه اصیل صنعت بیمه است!
انجمن فین‌تک با تکرار ادعای غیر قانونی بودن این اقدام تاکید کرده که اجرای طرح بیمه مرکزی، باعث مسدودسازی مسیر توسعه بازار شرکت‌های دانش بنیان خواهد شد.
در بخشی از این بیانیه هشدار داده شده که این اقدام انحصاری برای تجمیع تراکنش‌های مالی خرید بیمه در یک شرکت خصوصی است و نهاد تنظیم‌گر بازار بیمه با این تصمیم اقدام به تصدی‌گری کرده، وارد بازار شده و بدون توجه به مساله انحصار و ریسک‌های متمرکز سازی خدمات(شامل ریسک‌های امنیتی و پذافند غیرعامل ناشی از تجمیع اطلاعات و خدمات)، به دلیل عدم شناخت صحیح از ماهیت کسب و کارهای نوین نه تنها مساعدتی در رفع موانع فعالیت‌های نواورانه نداشته بلکه با صدور بخشنامه‌های ناگهانی که بعضا از نظر مستندات قانونی و مقرراتی مخدوش است در توسعه این کسب و کارها ایجاد مانع کرده است.
آنها همچنین مدعی‌اند بیمه مرکزی با تاسیس شرکتی که ساختار سهام آن تحت کنترل بیمه مرکزی است، آنها را مجبور به همکاری اجباری با شرکت آمیتیس کرده در حالی که تاسیس این شرکت در تضاد با موارد متعددی از قوانین موضوعه بوده و در عمل مانع ایجاد رقابت و نوآوری و ایجاد رانت در صنعت بیمه شده و همگی ملزم به الزامات این شرکت از قیمت گذاری تا خدماتی که به زعم آنها غیرقانونی است، خواهند بود.
انجمن فین‌تک در نهایت خواستار توقف طرح از سوی بیمه مرکزی و ورود نهادهای بالادستی از جمله وزارت اقتصاد وزارت ارتباطات و نهادهای نظارتی شده است.
دفاع قاطع شبکه اصیل از طرح بیمه مرکزی
در سمت دیگر صنعت بیمه که نمایندگان و کارگزاران قرار دارند، اما از تصمیم بیمه مرکزی دفاع قاطعی داشتند.
در همین راستا شورای هماهنگی تشکل‌های صنفی نمایندگان و کارگزاران صنعت بیمه به نمایندگی از جامعه 100هزار نفری شبکه فروش صنعت بیمه با انتشار بیانیه‌ای تند، به طرح انتقاداتی صریح و بی‌سابقه علیه سایت‌های آفلاین تازه وارد به این عرصه پرداختند.
در بخشی از این بیانیه آمده است: «بی‌تردید یکی از رویدادهای عجیب در صنعت بیمه سوءاستفاده برخی اشخاص با نیت‌های سودجویانه از نیاز به بهره‌گیری از فناوری در این رکن مهم از اقتصاد کشور است، این سودجویان با عناوین پر طمطراق اما غیرواقعی حداکثر بهره‌برداری را کرده و با وعده‌های توخالی جهش در افزایش ضریب نفوذ بیمه، ذهن تصمیم‌سازان را تسخیر کنند بطوریکه که با کمترین کنکاش و دوراندیشی آیین‌نامه کارگزاران برخط در شورای عالی بیمه مورد تصویب قرار گرفت که از اساس اشتباهی راهبردی بوده است، بدین طریق صرفا با جابجایی پرتفوی ازسمت جامعه کثیر نمایندگان و کارگزاران به سوی عده قلیل مواجه‌ایم، لکن نه تنها اثری از ارتقاء ضریب نفوذ بیمه ناشی از حضور این مدعیان دیده نمی‌شود بلکه عدالت محوری مورد هدف زیر سوال قرار گرفته در این راستا سرمایه‌های کلان، مشکوک و تبلیغات عظیمی بکار گرفته شده تا در کوتاهترین زمان ممکن کار جامعه چند ده‌هزار نفری نمایندگان و کارگزاران را با تمسک به واژه سنتی یکسره کند و عنان فروش بیمه و چه بسا صنعت بیمه را در دست بگیرد و کار بجایی رسیده که این اشخاص هر آنکه در مسیر اهداف آنان قرار بگیرد و نقدی بر عملکرد سراسر پر ابهام آنان کند را یا استفاده از ابزارهای رسانه ای مورد تهاجم قرار می‌دهند.»
در بخش دیگری از بیانیه شورای هماهنگی تشکل‌های صنفی نمایندگان و کارگزاران صنعت بیمه آمده است: «ما متعجبیم که این مدعیان تازه وارد با چه جراتی و با چه پشتوانه‌ای این گونه بی‌پروا، بی‌واهمه و با گستاخی، جایگاه نهاد حاکمیتی بیمه کشور را مورد حمله و هجمه قرار می‌دهند؟ همچنین قابل بیان است که {با اجرای این طرح} رانت رسوب حق بیمه، دسترسی غیرمجاز به اطلاعات شخصی مردم، دامپینگ و … از بین می‌رود.»
به این ترتیب و در موضعی 180درجه متفاوت از سایت‌های آفلاین و تازه‌واردهای به صنعت بیمه، فعالان قدیمی این حوزه معتقدند با این اقدام بیمه مرکزی بساط رانت و انحصاری که در راه است، جمع می‌شود.
پرسش‌های عصر ارتباط از بیمه مرکزی
در ادامه کنش و واکنش‌های میان فعالان صنعت بیمه، رییس مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات بیمه مرکزی اقدام به برگزاری یک گفت‌وگوی زنده اینستاگرامی کرد و به مدت یک ساعت و نیم به سوالات مطروحه پیرامون طرح مذکور پاسخ داد.
با این حال هفته‌نامه عصر ارتباط نیز که انفعال بیمه مرکزی در قبال اقدامات سوال‌برانگیز برخی از سایت‌های آفلاین این حوزه را مورد نقد قرار داده بود، به منظور شفاف‌سازی و اجرای بهتر طرحی که می‌تواند به منزله پایانی بر نابسامانی‌ها و بی‌نظمی‌ها در صنعت بیمه باشد، پرسش‌هایی دارد.
از جمله اینکه آیا شرکت آمیتیس به طور کامل متعلق به بیمه مرکزی است یا اشخاص حقیقی و حقوقی دیگری نیز در آن سهامدار هستند؟
تعرفه خدمات شرکت آمیتیس به کارگزاران و نمایندگان بیمه (شبکه فروش) چقدر است؟ آیا نباید هزینه آن را بیمه مرکزی به عنوان یک وظیفه و خدمات زیرساختی بپردازد؟
سیستم سوییچ از چه زمانی اجرا خواهد شد؟ آیا پرداخت حق بیمه بیمه نامه‌های اقساطی در سوییچ دیده شده است؟ تکلیف نحوه دریافت اقساط که به صورت چکی است در سوییچ به چه صورت خواهد بود؟
نظارت بر توزیع صدور بیمه نامه در شرکت‌های بیمه در طرح جدید چگونه خواهد بود؟ آیا در شرکت‌های بیمه به شکلی دیگر ایجاد رانت نخواهد شد و بیمه مرکزی برای جلوگیری از این معضل احتمالی چه بر نامه‌ای دارد؟
آیا بیمه مرکزی در برخورد با تخلفات گذشته این سایت‌ها ، تمهیداتی را مد نظر دارد و از نهادهای نظارتی خارج از صنعت نظیر بازرسی کل کشور، وزارت اقتصاد و… یاری خواهد گرفت؟
آیا بیمه مرکزی برای جلوگیری از تکرار این تخلفات با مدیران عامل شرکت‌های بیمه‌ای که در این تخلفات آشکار با این سایت‌ها همراهی کرده‌اند برخوردهایی نظیر ابطال صلاحیت حرفه یا تعلیق صدور بیمه نامه ثالث را اعمال خواهد کرد؟
لازم به ذکر است هفته نامه عصر ارتباط درمورد سوییچ بیمه مرکزی و با هدف طرح پرسش‌های فوق درخواست مصاحبه‌ای را از بیمه مرکزی کرده که کماکان منتظر پاسخگویی آنان هستیم. در عین حال در همین راستا با تنی چند از فعالان صنفی در این حوزه مصاحبه‌هایی انجام شده است که در نسخه‌های آتی به اطلاع ذینفعان صنعت بیمه خواهد رسید.
کلام پایانی
اما در نظام‌های قضایی دنیا، نماد عدالت مجسمه زنی است که به عنوان بانوی عدالت شناخته می‌شود که یک شخصیت اساطیری است که به نوعی انگیزه ذاتی در سیستم‌های دادرسی است.
بانوی عدالت غالباً با چشم بند مجسم شده است. چشم‌بند نمایانگر بی‌طرفی است، یعنی مرز و حدود در قضاوت باید بدون ترس یا طرفداری از فردی خاص، با صرف نظر کردن از پول، ثروت، قدرت، شهرت یا هویت فرد باشد و در یک کلام، عدالت بی‌طرفانه و با انصاف باید باشد.
در دست چپ بانوی عدالت ترازوی سنجشی دیده می‌شود که نماد سنجش دلایل و مدارک در هنگام قضاوت هستند.
در دست راست بانوی عدالت نیز شمشیری رو به پایین است که نماد مجازات است.
لذا طرح آمیتیس، اکنون به مثابه شمشیری در دست بیمه مرکزی است که هم می‌تواند در اعمال قانون و همچون ابزاری برای ایجاد فضای رقابت سالم و نظم‌دهی به بازار عمل کند و هم می‌تواند به منزله ابزاری برای حذف ناعادلانه و ایجاد انحصار و رانت عمل کند.(عصر ارتباط)