فیسبوک کدام صفحات منتسب به ایران را بست؟
در جریان جنگ سایبری و همزمان با همه‌گیر شدن استفاده از شبکه‌های اجتماعی، قدرت‌های بزرگ و کشورها سعی دارند تا از این ابزار برای توسعه و گسترش نفوذ خود استفاده کنند. ایران نیز به عنوان کشوری که به اذعان بسیاری از تحلیل‌گران و کارشناسان نفوذ خود را در منطقه و جهان افزایش داده و به خصوص به عنوان یکی از بازیگران اصلی در منطقه تبدیل شده، از شبکه‌های اجتماعی در این «جنگ سایبری» استفاده کرده است.
به گزارش میزان،با گسترش اینترنت و رسانه‌های اجتماعی، قدرت‌های بزرگ نیز به روش‌های مختلف از این ابزار استفاده کرده و سعی می‌کنند تا از نفوذی که این رسانه‌ها قادر به ایجاد آن هستند در راستای منافع خود بهره ببرند، از آن برای جهت‌دهی افکار، جذب مخاطب و به کار گرفتن جریانات فکری در جهت اهداف و ایده‌های خود استفاده کنند و این موضوع را می‌توان نوعی جنگ در فضای سایبری عنوان کرد.
در جریان این جنگ و همزمان با همه‌گیر شدن استفاده از شبکه‌های اجتماعی، قدرت‌های بزرگ و کشورها سعی دارند تا از این ابزار برای توسعه و گسترش نفوذ خود استفاده کنند. ایران نیز به عنوان کشوری که به اذعان بسیاری از تحلیل‌گران و کارشناسان نفوذ خود را در منطقه و جهان افزایش داده و به خصوص به عنوان یکی از بازیگران اصلی در منطقه تبدیل شده، از شبکه‌های اجتماعی در این «جنگ سایبری» استفاده کرده است.
پایگاه مرکز تحقیقاتی وابسته به اندیشکده شورای آتلانتیک که در حوزه رصد فعالیت‌های کاربران در شبکه‌های اجتماعی فعالیت می‌کند، اخیرا در گزارشی با عنوان «عملیات اثرگذاری خارجی با هدایت ایران» به بخشی از اقدامات ایران در شبکه‌های اجتماعی پرداخته و بر توانایی ایران در زمینه نفوذ در فضای مجازی تاکید کرده است.
این پایگاه تحقیقاتی اندیشکده شورای اتلانتیک، ضمن اشاره به اقدام اخیر فیسبوک مبنی بر حذف تعداد بالایی از منابع اعم از صفحات، گروه و حساب‌های کاربری مرتبط با ایران می‌نویسد: این شبکه‌ها کاربران مختلفی را در چندین کشور دنیا هدف قرار داده بودند و مطالب خود را حداقل به ۸ زبان مختلف منتشر می‌کردند.
بر اساس این گزارش، فیسبوک صفحات مذکور را که نقشی همچون رسانه‌های محلی، وبلاگ و یا صفحاتی مربوط به جنبش‌های اجتماعی داشتند، بسته است و با این وجود(برای امریکایی ها) مشخص نیست آیا این صفحات که از منابع باز منحصر به فرد استفاده می‌کردند به فرد یا شبکه خاصی متصل هستند یا خیر؟
این گزارش این نکته را خاطر نشان می‌کند: همه این صفحات دیدگاه‌هایی را منعکس می‌کردند که با مواضع بین المللی دولت ایران همخوانی داشت و محتوا‌هایی را در حمایت شدید از دولت ایران علیه غرب و اسرائیل منتشر می‌کردند.
بازوی تحقیقات فضای مجازی اندیشکده شورای آتلانتیک، بر این نکته تأکید کرده است ماهیت این صفحات نشان می‌دهد که آن‌ها برای انجام عملیات تاثیر سازماندهی شده بودند این عملیات قابل توجه است چرا که بیش از ۳۰ درصد صفحات مسدود شده در ۵ سال اخیر فعال بودند و به این معنی است که ایرانی ها از سال ۲۰۱۰ تاکنون در کمپین‌های اثر گذاری رسانه‌های اجتماعی مشارکت داشته‌اند.
میزان مشارکت عمومی
در بخش دیگری از این گزارش آمده است: اکثریت صفحات به زبان عربی، انگلیسی، فرانسه و عبری و برخی هم به زبان‌های فارسی و اسپانیایی مطلب منتشر می‌کردند.
بنا بر گزارش «کرود تنگل» (سامانه ردیابی محتوا در فیسبوک) صفحاتی که بیش از همه فعالیت داشتند، در سال گذشته مشارکت ۱۵ میلیون کاربر فیسبوک را به خود اختصاص داده بودند.
در این گزارش به این موضوع که بارها فیسبوک اقدام به حذف حساب‌های تاثیرگذار مرتبط با ایران کرده نیز اشاره شده و چنین آمده است: برخی صفحات اعلام کرده بودند که پیش از این صفحه مشابه دیگری در فیسبوک داشته که مسدود شده اند (به عنوان نمونه) یکی از این صفحات که در عرض یک سال، ۳ بار بسته شده بود توانسته بود در دور آخر فعالیتش ۳۰ هزار مخاطب برای خود جمع کند. (منظور: صفحه اسرائیل جنایتکار جنگی است.)
این مرکز تحقیقات امریکایی در بخش دیگری از گزارش خود می‌نویسد: برخی از این صفحات فیس‌بوکی، مطالبی درباره محل سکونت مدیران صفحه، در بخش "اطلاعات صفحه" ارائه کرده بودند. این اطلاعات از طریق ثبت شخصی اطلاعات توسط مدیر صفحه، استفاده از امکانات فیسبوک و اطلاعات اتصال به اینترنت و سیستم مورد استفاده کاربر مشخص می‌شود، کانادا، عربستان سعودی و سوریه نیز به عنوان مکان‌های بعدی مدیران صفحات شناسایی شده‌اند.
این گزارش در ادامه به تنوع فعالیت و حجم مخاطب این حساب‌ها نیز اشاره می‌کند: فعالیت این صفحات متنوع بود و برخی میزان مشارکت بالا و مخاطبان فراوانی داشتند.
تبدیل شدن به قطب با کمک عوامل نیابتی
این گزارش امریکایی می افزاید: صفحات مذکور همچون مکانیسمی برای تقویت موقعیت‌های ژئوپلتیک گسترده‌تر، برای ایران عمل می‌کردند. نقشه زیر، کشور‌هایی که بیش از سایرین، مخاطب این صفحات بودند را نشان می‌دهد، اکثریت این صفحات، مخاطبان قابل توجهی در اسرائیل، یمن و ایالات متحده داشتند.
درگیری رژیم صهیونیستی و فلسطینیان
برخی صفحات، به جنبش‌های اجتماعی با محور پوشش اخبار درگیری فلسطینیان با اسرائیل اختصاص داشت و هدایت کمپین‌های فلسطینی را بر عهده گرفته بود. برخی به زبان فرانسه و بعضی به زبان انگلیسی و همچنین به زبان اسپانیایی مطلب منتشر می‌کردند. عمده مطالب این صفحات، در حمایت از فلسطینیان بود.
درباره نحوه فعالیت برخی از این حساب‌های کاربری در گزارش مدیومدات‌کام آمده است:( به عنوان نمونه) یکی از این صفحات که به زبان اسپانیایی مطلب منتشر می‌کرد، ۱۰ هزار مخاطب داشت و تصویر زمینه این صفحه تشویق به تحریم اسرائیل و برند‌های معروف آمریکایی، فرانسوی، اسرائیلی و ... بود:
مدیوم دات‌کام صفحات دیگری که فرانسوی زبان بودند غالبا انعکاس دهنده رفتار‌های ضد اسرائیلی بودند.
بعضی صفحات نیز به زبان عبری فعالیت می‌کردند که غالبا تصاویر و کارتون‌های ضد اسرائیلی و سیاسی منتشر می‌کردند. سایر صفحات، محتوای وبسایت‌هایی نظیر تایمز تلاویو را که ضد صهیونیست است منتشر می‌کردند.
حمله به گروهک تروریستی منافقین
در ادامه این گزارش که در سایت مدیوم دات کام منتشر شده، آمده است:(به عنوان نمونه) صفحه‌ای با عنوان stopMEK علیه مجاهدین خلق (گروهک تروریستی منافقین) ایران که (با ماهیت اصلی تروریستی) مخالف ایران است فعالیت می‌کرد. محتوای این صفحه، داعش را با مجاهدین خلق (منافقین) مقایسه می‌کرد.
روایت‌هایی علیه غرب
بر اساس این گزارش برخی از این حساب‌های کاربری مخاطب انگلیسی زبان خصوصا آمریکایی‌ها را هدف قرار داده بودند. از جمله این صفحات می‌توان به صفحه BarackObama.ir اشاره کرد که عمدتا مطالبی برای مخاطبان انگلیسی و آمریکای شمالی منتشر می‌کرد. بر اساس اطلاعات مندرج در این صفحه مدیران از ایران، کانادا و انگلیس هدایت صفحه را بر عهده داشتند.
درباره نحوه فعالیت این حساب کاربری در گزارش مدیوم دات‌کام آمده است: (به عنوان نمونه)یکی از ویدئو‌هایی که سال گذشته در این صفحه بارگذاری شد رفتار تمسخر آمیز نظامیان آمریکایی با کودکان عراقی بود. این ویدئو بیش از ۱ و نیم میلیون بار دیده شده است. ویدئوی دیگری که تقریبا ۹۰۰ هزار بار دیده شد، مربوط به دست داشتن دولت آمریکا در واقعه ۱۱ سپتامبر بود.
بر اساس این گزارش صفحه BarackObama.ir،» صد و چهل و دو هزار مخاطب داشته و از میزان مشارکت بالایی برخوردار بود و ماهانه ۲۴ هزار مشارکت مخاطب در آن ثبت می‌شد.
اواخر سال ۲۰۱۷، یکی از مطالب صفحه مذکور به تعداد بالایی بازنشر شد و این احتمال را تقویت کرد که محتوای مذکور که درباره برخورد دو افسر پلیس در جریان بازداشت یک نفر بود، از طریق یک اقدام هماهنگ توسط حساب‌های کاربری متعدد، بازنشر شده باشد.
نتیجه گیری
این مرکز تحقیقات امریکایی در پایان، نتیجه‌گیری گزارش خود را بدین گونه شرح می‌دهد: شبکه‌ای که توسط فیسبوک شناسایی و مسدود شد یک کمپین اثرگذاری اجتماعی بود صفحات مرتبط با این شبکه مخاطبان خود را از طریق نشر پیام‌های تصویری جذب می‌کردند و پیام‌هایی در حمایت از ایران منتشر می‌کردند و سعی داشتند تا مخاطبان را از کشور‌هایی جذب کنند که ایران درصدد اثرگذاری بر آن کشورها بود.
تاکتیک‌ها و پیام‌هایی که در این شبکه مورد استفاده قرار گرفتند، بسیار شبیه به صفحاتی است که سال گذشته توسط فیسبوک مسدود شدند و به این معنی است که این صفحات، بخشی از عملیات اطلاعاتی است که با حمایت ایران انجام می‌شود.