قطع اینترنت روش جدید حکمرانی در دنیا؟
سعید میرشاهی – قطعی اینترنت، اختلال عمدی در دسترسی به اینترنت و ارتباطات دیجیتال تاکتیک رایجی است که دولت‌ها برای مقابله با مخالفان از آن استفاده می‌کنند. در این خصوص، یک کارشناس امنیت سایبری در مجمع جهانی اقتصاد معتقد است قطعی اینترنت در زمان تحولات سیاسی، ناآرامی‌های مدنی و بی‌ثباتی، یکی از ابزارهای قدرت حاکم است.
اخیرا موجی از اعتراضات در ایران با تصاویر و فیلم‌هایی از ناآرامی‌های مردمی که به اینترنت هجوم آورده‌اند، ایجاد شده است. با این حال، معترضان به سرعت متوجه شدند ارتباطات در حال قطع شدن است و برنامه‌های پیام‌رسان‌های محبوب مانند واتس‌اپ و سیگنال وصل نمی‌شوند. در بسیاری از مناطق، اینترنت کاملا آفلاین بود.
بر اساس گزارش موسسه Access Now و ائتلاف یا کمپین #KeepItOn، یک انجمن بین‌المللی از گروه‌های مدافع دیجیتال، در سال 2021، حداقل 182 خاموشی و قطعی اینترنت در 34 کشور ثبت شده است. این رویه همچنین به عنوان یک موضوع اصلی حقوق بشر مطرح شده و بسیاری استدلال می‌کنند قطع شدن اینترنت، نقض آزادی بیان و تجمع است.
دولت‌ها چگونه اینترنت را قطع می‌کنند؟
در حالی که شبکه‌های اینترنتی، اغلب گسترده و پیچیده هستند، قطعی عمدی اینترنت برای دولت‌ها، به‌ویژه دولت‌هایی که کنترل گسترده‌ای بر بخش خصوصی دارند، ساده است.
فلیشیا آنتونیو، مدیر کمپین #KeepItOn به Access Now می‌گوید: برای مدت طولانی، قطع اینترنت، تصمیم و اقدام بسیار آسانی برای دولت‌ها بوده است. دولت‌ها با هماهنگی با ارایه‌دهندگان خدمات اینترنتی و خدمات عمومی و خصوصی، می‌توانند اینترنت را به شیوه‌های مختلف قطع کنند. به عنوان مثال، دولت‌ها می‌توانند شبکه برق را قطع کرده یا زیرساخت‌های خدمات اینترنتی مانند دکل‌های تلفن همراه و کابل‌های فیبر نوری را از بین ببرند. روترهای شبکه و سیستم‌های نام دامنه نیز می‌توانند دستکاری شوند. به ترتیب، این تکنیک‌ها، مستلزم مسدودسازی محتوا از عبور از دروازه‌های شبکه کلیدی، متوقف کردن موثر ترافیک اینترنت و هدایت مجدد ترافیک، به دور از مقصدهای آنلاین موردنظر است.
دولت‌ها همچنین می‌توانند دسترسی به سایت‌ها یا پلتفرم‌های ارتباطی خاص مانند فیس‌بوک، تلگرام یا واتس‌اپ را با مسدودسازی نشانی urlهای اینترنتی یا آدرس‌های IP خاص محدود کنند. حملات DDoS (منع سرویس توزیع‌شده) که مستلزم اختلال در دسترسی به اینترنت با غلبه بر یک سرور با انبوهی از ترافیک است، نیز قابل اجرا هستند. به عنوان مثال، طبق گزارش نت‌بلاکس، یک سازمان حوزه رصد آزادی اینترنت، دولت‌ها در طول سخنرانی‌های مخالفان، دسترسی به پلتفرم‌هایی مانند گوگل و یوتیوب را محدود کرده‌اند.
گرچن بوئرمن، متخصص مرکز امنیت سایبری مجمع جهانی اقتصاد می‌گوید: «قطع اینترنت می‌تواند نشانه‌هایی از مقاصد پشت خاموشی آن را نشان دهد. به عنوان مثال، دور زدن برخی از انواع اختلالات اینترنتی برای یک فرد آگاه به فناوری، نسبتا آسان است، در حالی که برای برخی دیگر تقریبا غیرممکن است. این امر، نشان‌دهنده تمایل دولت برای فلج کردن زیرساخت‌های حیاتی به منظور کنترل بر آن است.»
علاوه بر این، دولت‌ها می‌توانند با کاهش سرعت اینترنت به سرعتِ غیرقابل استفاده، قطعی اینترنت را عملیاتی کنند. این تاکتیک که به عنوان throttling شناخته می‌شود، اغلب مستلزم محدود کردن قابلیت‌های پهنای باند است.
به طور خاص، این خاموشی و قطعی اینترنت می‌تواند اشتراک‌گذاری ویدیوها و پخش‌های زنده را که اجزای اصلی جنبش‌های اعتراضی مدرن است، تقریبا غیرممکن کند. در سال 2021، موسسه Access Now در حداقل 10 کشور، این تاکتیک را ثبت کرد.
آنتونیو می‌گوید: «بارها و بارها شاهد هستیم دولت‌ها، مردم را در تاریکی غوطه‌ور می‌کنند، زمانی که به دسترسی به اطلاعات و بسترهای ارتباطی، بیش از پیش نیاز دارند.»
قطعی اینترنت چگونه بر جامعه تاثیر می‌گذارد؟
اکنون دسترسی به اینترنت به بخشی جدایی‌ناپذیر و ضروری زندگی، برای بسیاری از نقاط جهان تبدیل شده است. در سال 2016، سازمان ملل متحد اعلام کرد دسترسی به اینترنت را یک حق بشر می‌داند.
بسیاری از مخالفان قطعی اینترنت استدلال می‌کنند این امر، نقض آزادی‌های مدنی است، زیرا به طور موثر، مانع توانایی عمومی برای جمع‌آوری اطلاعات و موجب قطع جریان آزاد اطلاعات می‌شود. این اقدام، می‌تواند به دولت‌های حاکم اجازه دهد تا منتقدان را ساکت کرده و اتاق‌های پژواک اطلاعاتی تحریف‌شده ایجاد کنند.
بوئرمن می‌گوید: «قطع اینترنت، نه تنها توانایی شهروندان برای دریافت اطلاعات حیاتی و برقراری ارتباط با یکدیگر را مختل می‌کند، بلکه به صورت دیجیتالی، ارتباط منطقه آسیب‌دیده را با دنیای خارج نیز مخدوش می‌سازد و مسیر ساده‌ای برای برداشت نادرست اطلاعات، دریافت اطلاعات نادرست و تبلیغات مخرب ایجاد می‌کند.»
قطعی اینترنت همچنین یک مجازات جمعی است که نه تنها بر مخالفان سیاسی و گروه‌های معترض، بلکه بر کل جامعه تاثیر منفی می‌گذارد.
کارشناسان خاطرنشان می‌کنند این موضوع، به‌ویژه، با توجه به وابستگی گسترده به اتصال به اینترنت، نگران‌کننده است.
چنین پیامدهایی شامل ممانعت از مراقبت‌های نجات‌دهنده در بیمارستان‌ها و اختلال در تحصیل است. برای مثال، در طول همه‌گیری کووید19، محققان دریافتند یادگیری از راه دور، به طور قابل توجهی، به دلیل قطعی اینترنت در بنگلادش، میانمار و هند، با مشکل مواجه شده است.
دبورا براون، محقق ارشد فناوری و وکیل مدافع Human Rights Watch معتقد است: «تعطیلی‌ها طیفی از حقوق بشر، از آزادی بیان و اجتماعات مسالمت‌آمیز تا حقوق اقتصادی و اجتماعی را محدود می‌کند، زیرا مردم برای امرار معاش، آموزش و سلامت به اینترنت متکی هستند. علاوه بر این، قطع دسترسی به اینترنت و شبکه‌های ارتباطی، می‌تواند به قیمت جان انسان‌ها تمام شود؛ به‌ویژه در دوره‌های ناآرامی یا شرایط اضطراری بهداشت عمومی.»
قطعی اینترنت به طور قابل توجهی بر مشاغل نیز تاثیر می‌گذارد. به عنوان مثال، در میانمار، دولت چندین بار قطعی اینترنت را در ماه‌های پس از کودتای نظامی در فوریه ۲۰۲۱ اعمال کرد. بانک جهانی تخمین می‌زند قطع اینترنت، تقریبا ۲.۸ میلیارد دلار به اقتصاد میانمار خسارت وارد کرده است. طبق گزارش سازمان ملل، مطالعه دیگری نشان داد بین سال‌های 2019 تا 2021، قطع اینترنت در 46 کشور منجر به زیان بیش از 20.5 میلیارد دلار شده است.
افزایش قطع اینترنت در دنیا
به گفته کارشناسان، تلاش برای جلوگیری از قطعی اینترنت، تعداد و مدت زمان قطع شدن آن، در حال افزایش است و نیز اقدامات برای مستندسازی و دور زدن قطعی‌ها ادامه دارد. این تلاش‌ها، عمدتا نتیجه پیشرفت‌های فناوری است که می‌تواند اتصالات اینترنتی جایگزین را از طریق ابزارهایی مانند شبکه‌های خصوصی مجازی و پلتفرم‌های نظارتی که دستکاری و نظارت اینترنت را ثبت می‌کنند، فراهم کند.
شرکت‌های فناوری و دولت‌ها نیز در زمینه مبارزه با قطع شدن اینترنت تلاش می‌کنند.
به عنوان مثال، گوگل ماه گذشته پس از اینکه معترضان با قطعی گسترده مواجه شدند، اقداماتی را برای تقویت اتصال خود در ایران انجام داد. این تلاش‌ها به دنبال کاهش تحریم‌ها توسط ایالات‌متحده برای برقراری ارتباط آنلاین بیشتر به ایران صورت گرفت. به گفته فلیسیا آنتونیو، مدیر کمپین keepiton در موسسه Access Now، جامعه مدنی، شرکت‌های فناوری و مخابرات، دولت‌ها و موسسات بین‌المللی باید دور هم جمع شوند و به ضربه زدن مقامات به کلید مرگ پایان دهند.
علاوه بر این، طبق گزارش اخیر سازمان ملل، فشارها برای توسعه چارچوب‌های بین‌المللی به منظور مستندسازی بهتر قطعی‌های اینترنت و ارایه منابع قانونی برای نقض حقوق بشر که در نتیجه آن رخ می‌دهد، وجود دارد. چنین تلاش‌هایی، شامل ایجاد سیستم‌هایی است که به شفافیت بیشتر بین دولت‌ها و ارایه‌دهندگان خدمات اینترنتی منجر می‌شود و به شرکت‌های خصوصی، برای مقاومت در برابر درخواست‌های قطع کردن و دستکاری اینترنتی، حمایت قانونی بیشتری ارایه می‌دهد.
به گفته براون، «طبق قوانین بین‌الملل، دولت‌ها موظف هستند اطمینان حاصل کنند هرگونه ایجاد محدودیت برای اطلاعات آنلاین، طبق قانون و در جهت پاسخ ضروری و متناسب به یک تهدید خاص و به نفع عموم مردم باشد.»
او معتقد است هیچ دولتی نباید از خاموشی و قطعی گسترده و بی‌رویه اینترنت استفاده کند. (منبع:عصرارتباط)
با سلام. به این موضوع هم اشاره میکردید که غرب همین اینترنت و ابزارهای گسترده آنرا به وسیله ای برای هجمه و جهت دهی افکار عمومی تبدیل کرده است. افتضاح امثال توییتر و رباتهای آن موسسات تحیقاتی آمریکا را هم به واکنش و افشاگری واداشت.