کالبد شکافی دلایل پایین بودن ضریب نفوذ اینترنت
امیر مسعود رادی* - اهمیت موضوع ارتباطات و فناوری اطلاعات در جهان و دست یابی به تجارت الکترونیکی با هدف ایجاد و تثبیت دولت الکترونیکی در راستای تحقق جامعه ی اطلاعاتی ، برنامه ریزان ، سیاستگذاران و قانونگذاران کشورهای در حال توسعه را بر آن داشته تا با توجه ویژه به این حوزه ، آن را در سرلوحه ی امور مدیریتی کشور قرار دهد و به همین منظور با ایجاد معاونت های فناوری اطلاعات در بالاترین رده ی مدیریتی سازمان ها و وزارتخانه ها بر ضرورت برنامه ریزی همه جانبه دولت در این زمینه تاکید نماید .
در سده ای که جنگ دیپلماتیک بین دولت ها بر سر دست یابی ، مهار و مدیریت منابع انرژی موجود در کشور های دارای ذخایر غنی انرژی مانند نفت ، گاز و اورانیم از یک سو و همچنین در اختیار گیری ذخایر غنی اقتصادی مانند طلا ، نقره ، مس ، آهن و دیگر عناصر با ارزش در دل خاک و استخراج مروارید و مروارید سیاه ( خاویار ) در اعماق آب های نیلگون خلیج همیشه فارس و بزرگترین دریای جهان ، خزر ، است ، کشوری به وسعت ایران اسلامی سرشار از این منابع خدادادی به واسطه ی قرار گرفتن در کانون تمدن کهن بین النهرین شامل تمدن های سومر، آکد ، بابل و آشور می باشد که در این میان وظیفه تک تک ما است تا برای اعتلای خود و نسل آینده کشور در راستای حفاظت ، نگهداری و استفاده ی درست و هدفمند این منابع حیاتی اهتمام ورزیم .
ایجاد بسترهای توسعه ی همه جانبه ی فناوری اطلاعات و در اختیار قرار گرفتن چنین ابزارهای پیشرفته ای در عصر حاضر ، راه را برای مدیریت و سازمان دهی هر چه بهتر منابع مورد اشاره برای امروز و فردای کشور فراهم می سازد .
در چنین شرایطی است که نبود و حتی کمبود راهبرد مدیریتی و برنامه ریزی اصولی در مراتب : سیاستگذاری ، اجرایی و نظارتی ، به هر شکل و انگیزه ای که باشد ، موجب اتلاف منابع انرژی و اقتصادی کلان کشور شده و تبعاتی چون عقب افتادگی در تمام زمینه ها ی اجتماعی ، اقتصادی ، سیاسی و به ویژه فرهنگی را در پی خواهد داشت .
به تحقیق ، در جهان امروز فناوری اطلاعات به عنوان تکنولوژی برتر این تهدید را به فرصت تبدیل کرده تا مدیران خوش فکر و دارای شعور اجتماعی و با وجدان آگاه با هدایت زیرکانه و هوشمندانه ی خود ، خروجی اتاق فکر کارشناسان توانمند و روشمند متخصص را در حوزه های مختلف در اسرع وقت و با بالاترین شاخص های کیفیتی و امنیتی بر روی میز کار تکنسین های پرتوان و غیرتمند قرار دهند تا تولیدات و خدمات با استاندارد بالا بدون صرف هزینه های میلیاردی برای تبلیغات ، در اقصی نقاط جهان رضایت کامل مشتریان را حاصل نماید .
موانع موجود در فراگیری اینترنت در کشور
در طی فرایند ظهور ، تثبیت و توسعه ی ارتباطات داده ها ، از برقراری خطوط خصوصی برای ایجاد یک ارتباط داده ای بین دو مشترک به منظور تبادل اطلاعات که با اجاره ی یک خط اختصاصی در دو نقطه ی A و B و اختصاص دو دستگاه رایانه به همراه مودم عملیاتی می شود ، تا پیوستن میلیون ها مشترک ثابت و متحرک اینترنت برای انجام امور روزمره ، به شبکه یکپارچه ی web جهانی و پایان دوره ی جامعه ی غیر اطلاعاتی ، اکنون در آستانه ی شکل گیری هر چه سریعتر جامعه اطلاعاتی با مقیاس ها و معیار های جهانی هستیم ولی به دلیل وجود موانع زیر توسعه اینترنت در کشور ما با محدودیت هایی روبرو شده است که مرور می کنیم .
• ضرورت بسته شدن پرونده مدیریت سنتی و تشکیل سازمانی جدید بر پایه مدیریت فناوری اطلاعات.
• این نکته را باید همواره مد نظر داشت که سازمان جدید با راهبرد مدیریت فناوری اطلاعات شکل نخواهد گرفت مگر آنکه مدیریت به ضرورت این تغییر پی ببرد و آن را براساس روش های علمی عملیاتی کند و به طور فراگیر و ملی آن را به کار ببندد .
• کمبود برنامه ریزی در خصوص هماهنگی زیرساخت های فرهنگی و فنی لازم . به این معنا که قبل از ورود فناوری های مورد نظر، آموزش های لازم و زمینه های مورد نیاز در جامعه باید فراهم شود به عنوان مثال کودکان را از سنین کودکی با ابزارهای ارتباطی و همچنین ضرورت استفاده از آن آشنا کنیم .
متاسفانه هم اکنون عده بیشماری از افراد جامعه حتی برخی از مدیران و کارکنان در زمینه استفاده درست و اصولی از ابزار های فناوری اطلاعات در حوزه های کاری خود مطلع نیستند ، تا آنجا که ایشان روش سنتی را به روش های نوین فناوری اطلاعات ترجیح می دهند ، در این میان برخی نیز فکر سودجویی های معمول در روش های سنتی هستند ، چون در روش های نوین فناوری اطلاعات به دلیل بالا بودن سرعت در انجام حجم بالایی از کارو پردازش اطلاعات در زمان کم ، کاهش خطای انسانی و حذف واسطه ها و واسطه گری ها و همچنین از بعد نظارتی و امنیتی ، همواره دست افراد سود جو و منفعت طلب بسته خواهد بود و در نتیجه با کاهش هزینه ها ی دستگاه ها و افزایش بهره وری آنان روبرو خواهیم بود و فرصت مناسبی برای استفاده هر چه بهتر نیروی انسانی مبتکر و خلاق در اتاق فکر و به منظور طرح ایده های نو و ارزشمند آنان خواهد بود .
• در همین راستا ، عدم استقبال برخی از سازمان ها در راه اندازی نشریه الکترونیک ، و علاقه مندی آنان به روش های سنتی چاپ و توزیع نشریه که هم هزینه و وقت بسیاری را صرف خواهد کرد و هم نیروی انسانی بسیاری را در گیر این موضوع خواهد کرد .
• عدم استقبال برخی از سازمان ها در زمینه راه اندازی دبیرخانه ی بدون کاغذ و علاقه مندی آنان به ادامه ی روش سنتی نامه نگاری اداری .
• عدم در اختیار قرار گرفتن اینترنت پر سرعت و حتی اینترنت با سرعت پایین برای استفاده کارشناسان و سایر کارکنان در برخی از سازمان ها .
• عدم در اختیار قرار گرفتن تجهیزات رایانه ای برای استفاده ی کارشناسان و سایر کارکنان در برخی از سازمان ها ، و این در صورتی است که رایانه به عنوان یکی از ابزار ضروری برای کار کارکنان محسوب می شود و همین موضوع از مهم ترین مباحث مطرح اتحادیه جهانی مخابرات است که یکی از شاخصه های توسعه ی IT را در آن می دانند .
• در حوزه ی تجارت نیز به دلیل وجود خرده فرهنگ واسطه گری و دلالی در اکثر بخش ها ی اقتصادی ، به طوری که این حرفه کاذب در برخی از زمینه ها حتی به عنوان یک شغل با اسم و رسم مطرح می شود ، و این موضوع با اصالت تجارت الکترونیکی و در یک نگاه وسیع ، تجارت جهانی منافات جدی دارد ،
• عدم آشنایی اکثریت مردم جامعه با موضوعات فناوری اطلاعات و کارکردهای آن .
• به دلیل وجود شرایط خاص کشور از نظر قرارگرفتن در شرایط تحریم و به دنبال آن تبلیغات منفی برخی از قدرت های بیگانه ی مخالف جمهوری اسلامی ایران در برخی از سایت ها ی بیگانه و همچنین دسترسی آسان به برخی از سایت های غیر اسلامی که شئونات اسلامی را رعایت نمی کنند ، که به دنبال آن فیلتر سازی طیف وسیعی از این سایت ها صورت می گیرد .
• آنچه مسلم است اگر فردی از امکانات شبکه و ظرفیت های موجود در کشور مطلع باشد و نیازمند واقعی سرویس خاصی باشد ، باتوجه به اینکه وی به اهمیت این سرویس واقف است با خرید تجهیزات و درخواست آن سرویس به راحتی از مزایای آن استفاده خواهد کرد و مطمئنا سود حاصله برای این فرد به مراتب بیشتر از هزینه های احتمالی جانبی خواهد بود.
• پس می توان به این نتیجه ی مهم رسید که با توجه به عدم استقبال و نیاز اکثریت مردم از امکانات شبکه اینترنت کشور مانند اینترنت پرسرعت ، ADSL و اینترنت بیسیم و...وحتی Dail up با سرعت های پایین ، در برخی از موارد و همچنین با توجه به محدودیت های برشمرده بالا، پیام وزیرICT که مورد هجمه برخی از رسانه ها قرار گرفت، به دور از واقعیت نیست و وزیر محترم ارتباطات و فناوری اطلاعات به دور از هر گونه اغراق و درشت نمایی این مطلب را با خلوص نیت و از سر بالا بردن توقع مردم و مسوولان ، مطرح کرده است .
سخن آخر
البته آنچه مسلم است همگی باید تلاش کنیم تا :
• اکثر مدیران دولتی را با فضای جدید کشور و جهان آشنا کنیم و در صورت عدم پذیرش آنان با شرایط جدید به هر دلیل پیشنهاد می شود برای جلوگیری از اتلاف منابع مورد اشاره در ابتدای بحث ، آنان داوطلبانه از کار خود کناره گیری کنند تا افراد شایسته تر در این حوزه وارد شوند .
• بهتر است این کار را از معاونت های فناوری اطلاعات در سازمان ها آغاز کنیم زیرا برخی از آنان احتمالا به اهمیت ایجاد این حوزه در سازمان خود واقف نیستند . زیرا عملکرد قابل توجهی از سوی آنان دیده نمی شود .
• وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات می تواند نقش مهمی در این زمینه ایفا کند .
• به هر حال چه بخواهیم و چه نخواهیم ما در جغرافیای تاریخی جامعه ی اطلاعاتی واقع شده ایم هر چه زودتر این مهم را بپذیریم سرعت رشد فناوری اطلاعات و در نتیجه توسعه ی کشور بیشتر خواهد شد و در نتیجه نسبت به وجدان خود و آینده ی فرزندان این آب و خاک مدیون نخواهیم بود.
• بیائید از همین الان شروع کنیم .
* کارشناس و مسوول پژوهش و برنامه ریزی روابط عمومی و امور بین الملل شرکت مخابرات ایران
- ۸۷/۰۳/۳۱