ITanalyze

مهمترین چالشی که پیش روی معلمان است روزآمد بودن دانش و مهارت آنها در زمینه های آموزشی است. به مناسبت روز معلم سراغ مدیرکل دفتر آموزش و ارتقای مهارتهای حرفه ای و تربیت معلم رفته ایم تا نظرات او را درباره میزان تطابق اطلاعات و دانش معلمان با علم روز جویا شویم.

به گزارش خبرنگار مهر، همزمان با آغاز هفته گرامیداشت مقام معلم در 12 اردیبهشت ماه برای بررسی وضعیت جایگاه علمی و آموزشی معلمان در زمینه های مختلفی همچون آشنایی آنها با روشهای نوین تربیتی، آگاهی با فناوری های جدید آموزشی و نحوه چگونگی برگزاری کلاسهای ضمن خدمت به سراغ مدیر کل دفتر آموزش و ارتقای مهارتهای حرفه ای و تربیت معلم رفتیم که حاصل آن را می خوانید.
* خبرگزاری مهر- گروه اجتماعی: آموزش های ضمن خدمت با چه هدفی برگزار می شوند؟

- سید محمد طباطبایی: به طور کلی تمام دستگاهها و سازمانها برای ارتقای سطح دانش، بینش و نگرش کارمندانشان آموزشهایی را در دست کار دارند تا بتوانند در راستای اهداف و برنامه های آن وزارتخانه اقدام کند. آموزش و پرورش هم در این امر مستثنی نیست و مهمترین جایگاه را در آموزشهای ضمن خدمت دارد. آموزش و پرورش برای تحقق این امر بزرگترین دستگاه آموزشی به حساب می آید که برنامه هایی را در این راستا باید اجرا کند.
*یک معلم در طول خدمت خود باید چند جلسه آموزش ضمن خدمت باید بگذارند و چه فواید مادی و معنوی برای آنها دارد؟

- براساس مصوبه هیئت وزیران به طور کلی تمام کارکنان دولت در سال باید به صورت میانگین 40 ساعت و مدیران 60 ساعت در آموزشهای ضمن خدمت شرکت کنند و حداکثر تا 176 ساعت در سال می توانند این دوره ها را سپری کنند. معلمان برای حفظ صلاحیت علمی خود هرسال باید دوره ضمن خدمت را طی کنند و در فرمهای ارزشیابی تا 200 امتیاز برای آنها لحاظ می شود. این دوره ها متناسب با سیاستها و برنامه های متمرکز و همچنین براساس نیاز سنجی هایی که از معلمان و استانها به عمل می آید، برگزار می شود. به طور نمونه از برنامه های متمرکزی که امسال داشتیم آموزش ارزشیابی توصیفی و قرآن سال سوم ابتدایی بود که برای اجرای این برنامه ها به آموزش معلمان و مدیران مدارس نیازمند بودیم. در سطح وزارت آموزش و پرورش کمیته راهبردی آموزش کارکنان که متولی تدوین سیاستهای کلی آموزشها است برنامه ها را تدوین می کند و همچنین در سطح استانها هم کمیته هایی اجرایی کارکنان دولت آموزش های خاص و ویژه معلمان خود را پیش بینی و اجرا می کنند که منطقه به منطقه و استان به استان متفاوت است.
*میزان اعتباراتی که برای آموزش ضمن خدمت معلمان صرف می شود چقدر است؟

- به طور کلی در سال جاری حدود 16 میلیارد تومان برای آموزش ضمن خدمت فرهنگیان هزینه شده و به صورت میانگین 40 ساعت آموزش ضمن خدمت به آنها ارائه داده شده است. اما هم اکنون برای کاهش هزینه ها باید به سمت آموزشهای مجازی پیش برویم. چرا که آموزشهای حضوری هزینه های زیادی را به خود اختصاص می دهد که آموزش و پرورش از پس آنها بر نمی آید. از سوی دیگر با رشد شتابان علم و تکنولوژی نیاز معلمان به این آموزشها افزایش یافته و اجرای دوره های مجازی را ضروری و لازم الاجرا می کند. آموزش و پرورش مجبور است که به سمت آموزش مجازی پیش برود به همین منظور در برخی از استانها نیز این آموزشها به صورت پایلوت آغاز شده است و گسترش در استانهای دیگر نیز به زیرساختهای ارتباطی بستگی دارد که آیا می تواند پاسخگوی نیازهای ما باشد یا خیر.
*تاکنون آموزش مجازی در کدام استانها به مرحله اجرا در آمده است؟

- در تهران آموزش درس معارف را از طریق رادیو معارف شروع کرده ایم و همکارانی که از طریق این شبکه رادیویی آموزشها را طی کنند به آنها گواهی ضمن خدمت ارائه داده می شود. در سایر استانها هم به تناسب ظرفیتها و قابلیتهایی که وجود دارد و براساس تعاملی که آموزش و پرورش استان با رسانه ملی دارد می توانند از این دستگاه ها برای آموزش فرهنگیان منطقه استفاده کنند.
*مدت زیادی است که شبکه آموزش نیز به شبکه های رسانه ملی افزوده شده است، آموزش و پرورش در آموزش ضمن خدمت معلمان به چه میزان از این شبکه استفاده می کند؟

- ما اخیرا نشستی را با شبکه آموزش داشته ایم که بعد از محاسبه هزینه ها متوجه شده ایم که باید هزینه سنگینی را برای پخش برنامه های آموزشی پرداخت کنیم. از سویی دیگر این شبکه پوشش فراگیر کشوری ندارد و نمی توانیم از تمام ظرفیتهای آن برای آموزش معلمان استفاده کنیم. اما اخیرا توافقنامه همکاری با موسسه آموزش از راه دور منعقد کردیم تا برخی از دروس عمومی و تخصصی را از طریق بسته های آموزشی به معلمان ارائه دهیم همچنین با دفتر فناوری اطلاعات سازمان پژوهش هم برای تولید محتوای آموزشی وارد تعامل شده ایم.
*همواره این مسئله در آموزش و پرورش مطرح است که معلمان در حوزه فناوری اطلاعات از دانش آموزان عقب تر هستند و این یک نقطه ضعف برای نظام آموزشی کشور محسوب می شود. مگر در آموزشهای ضمن خدمت، آموزش مجازی وجود ندارد؟

- نزدیک به 60 درصد از پرسنل آموزش و پرورش با مهارتهای هفت گانه مربوط به رایانه آشنا هستند و برای 40 درصد باقی مانده نیز در حال برنامه ریزی هستیم. با بنیاد ICDL مذاکراتی داشته ایم که از ظرفیت آنها برای تکمیل اطلاعات فرهنگیان استفاده کنیم. اما نکته مهمی که در این میان وجود دارد تمرین و ممارست معلمان در این زمینه است. آموزشهای ضمن خدمت متولی آموزشهای اولیه هستند و برای تعمیق این آموزشها همکاران باید خود تمرین کنند.
*به هرحال برای تعمیق آموخته ها باید زیرساخت هایی هم وجود داشته باشد، آن زیر ساخت ها در آموزش و پرورش کدام اند؟

- اتفاقا درحال تنظیم بخشنامه ای هستیم که مدیران مدارس سایتهای موجود در مدرسه شان را در ساعتهای خالی در اختیار معلمان قرار دهند تا آنها بتوانند از این ظرفیت استفاده کنند و اطلاعات خود در زمینه فناوری اطلاعات را گسترش دهند.
*وقتی انگیزه یادگیری در معلمان وجود نداشته باشد، آموزش چه معنایی دارد؟ ضمن اینکه این امکانات در همه مدارس وجود ندارد.

- این طورهم نیست که انگیزه نباشد. باید پژوهش کرد که معلمان ما انگیزه در این زمینه دارند یا نه و بعد قضاوت کرد. وقتی آموزشهای هفتگانه ارائه شد 60 درصد معلمان شرکت و از آموزشها استفاده کردند. ضمن اینکه قصد داریم مدرک معلمانی که خود به صورت فردی آموزشها را در موسسات آزاد دیده اند،معادل سازی کنیم.
*خیلی از معلمان مطرح می کنند که این آموزشها برای آنها موثر نیست و هیچ تمایلی برای حضور در آن ندارند و به اجبار در آن شرکت می کنند و تنها به دنبال افزایش حقوقشان هستند.

این طور نیست که معلمان تنها به دنبال پاداش باشند، آنها برای تطابق اطلاعات خود با دانش روز در این کلاسها شرکت می کنند ضمن اینکه به دنبال پاداش هم هستند. ما سازو کاری را برای کیفیت بخشی به آموزشهای ضمن خدمت در دست مطالعه داریم. معتقدیم برای افزایش انگیزه در فرهنگیان باید علاوه بر مسائل مالی، کیفیت آموزشها را نیز افزایش دهیم به شکلی که معلمان خود در این زمینه احساس نیاز کنند. انتخاب صحیح و مناسب مدرسان، برگزاری کلاسها در ساعات مناسب و فراخور معلمان، افزایش جذابیت محتوا و مواد آموزشی از پارامترهایی است که دفتر ارتقای مهارتهای فرهنگیان به دنبال آن است. ما قصد داریم سطح آموزشها را تا جایی بالا ببریم که فرهنگیان درصورت عدم شرکت در کلاسها احساس خسران و پشیمانی کنند. البته هنوز در برنامه های خود موفق نبوده ایم و نیاز به فرصت داریم تا نظام کنونی را تغییر دهیم.
*وزیر آموزش و پرورش یکی از منتقدان اصلی این جریان در آموزش و پرورش هستند. حتی عنوان می کردند که چرا معلمان به دنبال انتشار مقاله در مجلات داخلی این وزارتخانه و حتی روزنامه های رسمی برای افزایش حقوقشان هستند، آیا این نقطه ضعف دفتر ارتقای مهارتهای حرفه ای معلمان نیست.

- در حال حاضر نظام رقابتی است. در عرصه علم و دانش هم خوب است که این رقابت وجود داشته باشد. انگیزه های مادی یکی از راه های تلاش فرهنگیان است و تنها راه نیست و ما نباید آن را حذف کنیم و باید در کنار آن انگیزه های معنوی را هم ایجاد کنیم.
*ملاک انتخاب اساتید آموزشهای ضمن خدمت چیست و این انتخابها بر چه اساسی انجام می گیرد؟

- در حال حاضر تنها ملاک ما، مدرک تحصیلی و ارتباط رشته تحصیلی با رشته مورد تدریس است. اما اساتید ما باید به تدریس نیز مسلط باشند و طی چند دوره ارائه آموزش صلاحیت خود را برای ما اثبات کرده باشند. همچنین از مدرسان مراکز تربیت معلم و ظرفیت های موجود این مراکز نیز استفاده می کنیم. اساتید ما به دو دسته تقسیم می شوند اول اساتیدی که در رابطه با کتابهای درسی و مهارتهای آموزشی هستند و باید از بدنه آموزش و پرورش باشند و دسته دوم مدرسان دروس عمومی هستند که باید الگوهای علمی جدید تعلیم و تربیت را به معلمان آموزش دهند که اغلب از اساتید دانشگاه انتخاب می شوند. سازوکار انتقال دانش به معلمان مدارس نیز بدین شکل است که از استانها نمایندگانی انتخاب می شوند که بعد از شرکت در کلاسهای کشوری و اخذ مدرک به استانها بازگشته و آموخته های خود را به معلمان منتقل می کنند.
*فکر نمی کنید این روش نواقص جدی دارد و شاید فرد آموزش دیده در ارائه آموزشها به معلمان موفق عمل نکند؟

- قطعا این روش مشکلاتی را هم دارد ولی برای گستره عظیم آموزش و پرورش در موقعیت فعلی تنها راه حل است که با گسترش آموزشهای مجازی این مسئله نیز قطعا مرتفع می شود.
*یکی از فعالیتهای دفتر شما ارتقای انجمنهای علمی معلمان است، این انجمنها در چه وضعیتی هستند و چرا فعالیت خاصی ندارند؟

- تقویت انجمنهای علمی معلمان و ایجاد رقابت علمی در بین آنها یکی از وظایف دفتر ارتقای مهارتهای حرفه ای معلمان است. در حال حاضر انجمنهای علمی داریم که فعال نیستند. خوشبختانه اخیرا هیئت وزیران مصوبه ای در این زمینه داشته که براساس آن از محل کسور مالیاتی افراد حقیقی باید به انجمنهای علمی کمک مالی شود و ما نیزمی توانیم از این ظرفیت استفاده کنیم. مکاتباتی را هم با وزارت دارایی داشته ایم تا یک چهارم کسور مالیاتی در اختیار انجمنهای علمی معلمان قرار گیرد.
* درحال حاضر چند انجمن علمی معلمان داریم؟

- در 6 ماه گذشته مجوز راه اندازی 40 انجمن علمی فرهنگیان صادر شدهاست. در حالی که از گذشته نیز400 انجمن علمی معلمان در سطح کشور وجودداشته که فعالیتشان به دلیل کمبود منابع مالی کمرنگ بوده است و قطعا با پیش بینی منابع مالی و حمایتی که استانها در آینده از آنها خواهند کرد رو به رونق و توسعه می روند.
----------------------------------------

گفتگو از فهیمه سادات طباطبایی