سرپرست دادسرای ویژه جرایم رایانه‌ای و سخنگوی مرکز بررسی جرایم سازمان یافته سایبری با حضور در برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری دیشب به تبیین فرصت‌ها و تهدیدهای شبکه‌های اجتماعی و همچنین تشریح جزئیات پرونده عنکبوت دو پرداختند.
موضوع بررسی یک نمونه از تهدید شبکه های اجتماعی، مانکن سازی با حضور جواد بابایی، سرپرست دادسرای ویژه جرایم رایانه ای و مصطفی علیزاده، سخنگوی مرکز بررسی جرایم سازمان یافته سایبری در گفت‌وگوی ویژه خبری یکشنبه 26 اردیبهشت ماه مورد بحث و بررسی قرار گرفت.
20 درصد از فضای شبکه اینستاگرام در اختیار چرخه مدلینگ است
در ابتدای این بحث جواد بابایی سرپرست دادسرای ویژه جرایم رایانه ای در تشریح جزئیات پرونده عنکبوت 2 اظهار داشت: از دو سال گذشته کار رصد شبکه اجتماعی اینستاگرام آغاز شد و با توجه به راهبردهایی که در این شبکه از سوی نظام استکباری برای تغییر سبک زندگی ایرانی اسلامی طراحی شده بود مجموعه ضابطین ما به این حوزه حساس شده و رصد در این حوزه را شروع کردند.
وی اضافه کرد: در پی رصد مجموعه ضابطین ما آن ها متوجه شدند که 20 درصد از فضای شبکه اینستاگرام در اختیار چرخه مدلینگ است و نکته جالب این است که این 20 درصد 60 درصد از دنبال کننده های شبکه اینستاگرام را به خود اختصاص می دهند که این حجم زیاد از دنبال کننده تاثیرپذیری زیادی در این حوزه خواهد داشت لذا حساسیت به این حوزه باعث شد که این حوزه مورد رصد قرار گیرد.
سرپرست دادسرای ویژه جرایم رایانه ای عنوان کرد: در پی رصد این حوزه ضابطین مواجه با ایجاد و القای مسائل غیراخلاقی، غیردینی و بی بند و باری در این بستر شدند که باعث شد این طیف تعریف شود که به صورت سازمان یافته فضای اینستاگرام که در جهت تخریب فضای اخلاقی و فرهنگی جامعه بود با افرادی که در این حوزه اقدام می کردند برخورد گردد.
بابایی خاطر نشان ساخت: قانون گذار انتشار و توزیع تصاویر مبتذل، مستهجن و تشویق و ترغیب افراد برای دستیابی به محتوای مبتذل وخلاف عرف و رفتار عمومی را در قانون مجازات اسلامی و در بخش جرایم رایانه ای جرم دانسته و ضرورت داشت دستگاه قضایی بر اساس وظیفه ذاتی خود به این حوزه ورود پیدا کرده و با افرادی که به صورت سازمان یافته و گسترده در این جهت فعالیت می کردند برخورد کند.
در ادامه این گفتگو مصطفی علیزاده سخنگوی مرکز بررسی جرایم سازمان یافته سایبری نیز یادآور شد: گزارش فاز اول پروژه عنکبوت شب اول دهه فجر سال 93 به هموطنان ارائه شد که فاز اول در شبکه اجتماعی فیس بوک اتفاق افتاده بود و ضابطین 350 صفحه اصلی فیس بوک را مورد رصد قرار داده بودند.
وی ادامه داد: بر اساس اطلاع رسانی اولیه ای که در خصوص پرونده عنکبوت 1 داشتیم خوشبختانه پیام های حمایت فراوانی از طرف خانواده ها و کاربران فضای مجازی دریافت کردیم و از طرفی درخواست شد این رصد هم در حوزه فیس بوک ادامه پیدا کند و هم بتواند سایر بسترهای فضاهای اجتماعی را پوشش دهد.
سخنگوی مرکز بررسی جرایم سازمان یافته سایبری اظهار داشت: متاسفانه بسترهای فضاهای مجازی و اجتماعی پاسخگویی مناسبی در قبال رفع و یا محو محتوای مجرمانه به دستگاههای ذیربط کشور را ندارند و به هر نحو که ما و دستگاه قضایی می خواستیم با آن ها ارتباط بگیریم آن ها پاسخگو نبودند.
علیزاده اظهار داشت: از آن جا که فضاهای مجازی از فضای پهنای باند ما استفاده می کنند و کاربران قابل توجهی نیز در داخل کشور ما دارند باید یک پاسخگویی حداقلی را داشته باشند که متاسفانه آن پاسخگویی حداقلی نیز وجود ندارد لذا عملیات ما و دستگاه قضایی این جا تعریف می شود وگرنه اگر هر یک از بسترهای سایبری و نرم افزارهای شبکه های اجتماعی عملیات محو محتوای مجرمانه را انجام دهند نیازی به ورود ما و دستگاه قضایی در این بسترها نیست لذا این مسئله مهمی است که دولت و دستگاههای مسئول باید آن را پیگیری کنند.
نمایی از شبکه ضدفرهنگی فعال در فضای مجازی که در تور عنکبوت ۲ گرفتار شدند.
واکنش مجری زن شبکه خبر به عنکبوت 2
علیزاده در پاسخ به سوال دیگر مجری برنامه مبنی بر این که آیا سایر شبکه های اجتماعی تحت نظارت قرار می گیرد گفت: فرایند سالم سازی بسترهای اینترنتی را در دستور کار داریم به طوری که در سال 93 فیس بوک و پس از آن نیز اینستاگرام را رصد می کنیم.
وی با اشاره به این که مجموعه فعالان شبکه های اجتماعی با سایر حوزه های مرتبط مانند اینستاگرام واتس آپ و تلگرام اشراف صد درصدی دارند.
سخنگوی مرکز بررسی جرایم سازمان یافته سایبری تمام بسترهای پرمخاطب اجتماعی تحت نظارت قرار می گیرد خاطر نشان کرد: افراد باید از حوزه جرایم رایانه ای به دور باشند تا در دام نیفتند.
فرشاد مهدی پور کارشناس رسانه در ادامه با اشاره به مزایای شبکه های اجتماعی گفت: پیش از این مزایای شبکه های اجتماعی به درستی شناخته نشده بود.
وی با اشاره به این که مدلینگ پدیده ای نوظهوری است که در فضای اجتماعی ایجاد شده است اظهار داشت: این امر بر پایه شبکه های اجتماعی تحت موبایل شکل گرفته است
ضرورت آگاه سازی جوانان و نوجوانان در شبکه های اجتماعی
کارشناس رسانه با اشاره به این که کاربر بیشتر شبکه های اجتماعی نوجوانان و جوانان هستند افزود: نقش اساسی برای آگاه سازی مربوط به طیف جوانان می شود لذا نیازمند ایجاد سواد رسانه ای بسیار گسترده در این حوزه هستیم.
فرشاد مهدی پور با اشاره به این که پدیده های اجتماعی در این شبکه ها به سرعت رشد پیدا می کنند بیان کرد: تولید سریال های تلویزیونی در رابطه با مدلینگ می تواند نقش اساسی در آگاه سازی داشته باشد.
وی با بیان این که جوانان در معرض آسیب های شبکه های اجتماعی قرار دارند گفت: دستگاههای فرهنگی اجرایی باید برای رفع این تهدید دغدغه داشته باشند.
بابایی درادامه با اشاره به نقش رسانه های جمعی، گروهی و صدا و سیما در حوزه اطلاع رسانی پیرامون شبکه های اجتماعی گفت: توجه به فضای مجازی مورد تاکید رهبر معظم انقلاب است لذا نقش خانواده در این عرصه حائز اهمیت است به طوری که خانواده ها باید نظارت کافی و وافی را بر روی فرزندانشان داشته باشند.
وی با بیان این که جرایم سایبری اختصاص به سن خاصی ندارد ادامه داد: همه سنین جامعه از کودک و نوجوانان تا بزرگسالان درگیر این امر هستند.
اکثر قربانیان مزاحمت های سایبری در حوزه فضای مجازی بانوان و کودکان هستند
سرپرست دادسرای ویژه جرایم با اشاره به این که اکثر قربانیان مزاحمت های سایبری در حوزه فضای مجازی بانوان و کودکان هستند افزود: در حوزه بازی های رایانه ای کودکان مورد آسیب قرار می گیرند.
بابایی با اشاره به این که دستگاه های فرهنگی، اجرایی و قضایی باید برای رفع این تهدید دغدغه داشته باشند اضافه کرد: کسانی که در این فضا گرفتار شده اند از عدم آگاهی گله مند هستند.
گزارش گرداب از دستگیری مدل‌های اینستاگرامی
در پی راه‌اندازی صفحات متعدد غیر اخلاقی در اینستاگرام تحت عناوینی نظیر مزون‌های طراحی و فروش لباس، 170نفر از گردانندگان این صفحات به همراه مُدل‌های آنها شناسایی و بازداشت شدند.
به گزارش جهان به نقل از گرداب، مرکز بررسی جرایم سازمان یافته اعلام کرد پس از حدود دو سال کار مستمر و فشرده اطلاعاتی و در پی وصول تعداد فراوانی شکایت و گزارش از جانب خانواده‌های مختلف از شهرهای گوناگون ایران مبنی بر ضرورت پالایش اخلاقی سرویس های پر کاربرد ارتباطی و اجتماعی خارجی به ویژه اینستاگرام، پروژه عنکبوت 2 را در این محیط با موفقیت به پایان برده و گام بلندی در جهت بهبود نسبی فضای این نرم افزار برای خانواده های ایرانی برداشته است.
در اطلاعیه این مرکز اهداف اصلی اجرای پروژه عنکبوت 2، موارد زیر اعلام شده است:
1- حمایت از کیان خانواده و جامعه اسلامی
2- دفاع از هویت ملی و اسلامی
3- پالایش و سالم سازی محتوای ناسالم برای نوجوانان، جوانان و خانواده‌های ایرانی
4- زمینه سازی برای استفاده از فرصت‌های اینترنت
فاز صفر: چرا اینستاگرام؟
بر اساس اطلاعیه منتشره، مهم ترین نتیجه به دست آمده از پژوهش های اولیه این پروژه را می‌توان "هدف گذاری تغییر سبک زندگی ایرانی- اسلامی" از سوی حامیان و گردانندگان پنهان اینستاگرام اعلام و نشانه آن را در اشغال 20 درصدی فضای این شبکه با موضوعات مدلینگ و ابتذال حرفه‌ای یافت.
فاز 1؛ رصد، شناسایی و تشکیل بانک اطلاعاتی
بر اساس گزارش این مرکز محصول فاز اول پروژه عظیم عنکبوت 2، اشراف بر تمامی صفحات ایرانی شاخص در اینستاگرام بوده است. در این رصد نتایج قابل توجهی از جمله کشف چگونگی جذب کاربران ایرانی با استفاده از انتشار تصاویر مبتذل و در مواردی مستهجن مدل‌های حرفه‌ای و نیز آماتور ایرانی در پی داشته است. پس از پایان فاز اول، بانک اطلاعاتی دقیق بیش از 300 صفحه شاخص در اینستاگرام تشکیل شد که در این بانک مواردی چون مختصات قابل رصد هر صفحه اینستاگرامی از جمله پست‌ها، دنبال کنندگان، دنبال شوندگان و لایک کنندگان و کامنت نویسان، آدرس سایر حساب‌های اینترنتی مانند فیس بوک، لاین، تلگرام، کیک، ایمیل، شماره تلفن، نشانی، شماره حساب‌های بانکی مندرج در هر صفحه به صورت هوشمند جمع آوری شده‌است. بررسی این بانک اطلاعاتی نشان می‌دهد اغلب اقدامات فعالان این حوزه کاملا هوشمند و دارای ساختار شبکه‌ای بوده است.
فاز 2؛ شناسایی تخصصی و پنهان
اقدام راهبردی دیگر در این پروژه، یافتن خطوط اصلی هدایت‌گر اجرای پروژه اغواگرانه شهروندان ایرانی بود که با تلاش فشرده و پیچیده کارشناسان مرتبط این مرکز "اتاق فکر هوشمند تغییر سبک زندگی و پوشش ایرانیان" و اعضای اصلی آن شناسایی و در فرایند اقدامات بعدی قضایی و اطلاعاتی قرار گرفتند. این اتاق فکر مرکب از فعالان فضای واقعی و مجازی است که گام به گام اقدامات سازمان یافته خود را طراحی کرده و به پیش می بردند. در این مرحله، اطلاعات مردمی دریافتی کمک قابل توجهی به کارشناسان مرکز بررسی جرایم سازمان یافته کرد.
بر این اساس مجموعا 170 نفر از مدیران و اداره کنندگان صفحات فوق‌الذکر (شامل 58 مدل، 51 مدیر مزون و طراح لباس، 59 عکاس و آرایشگر و 2 موسسه فعال در عرصه مد) که موفق به اغوای تعداد قابل توجهی از جوانان شده و خسارات عظیم اخلاقی به بار آورده بودند، شناسایی و شبکه ارتباطی آنها کشف شد. از این تعداد برای 29 تن از مدیران اصلی و مرتبطین آنها پرونده قضایی تشکیل شد که منجر به بازداشت 8 نفر و احضار بقیه افراد گردید و اماکن مرتبط با جرایم ایشان نیز با حکم قضایی پلمب شد.
این مرکز همچنین از برخورد با مدیران چند صفحه فعال در زمینه تبلیغات اینترنتی در شبکه های ارتباطی خارجی نیز خبر داده است.
مرکز بررسی جرایم سازمان یافته در اطلاعیه خود به حضور و رفت و آمد قابل توجه برخی عناصر در کشورهای همسایه و غربی اشاره کرده و از انجام اقدامات مقتضی و همچنین عملیات برون مرزی چند مرحله برای اشراف و برخورد قاطع با این شبکه خبرداده است که مستندات تصویری آن متعاقبا منتشر خواهد شد.
فاز3؛ ترسیم مختصات پیاده نظام نفوذ فرهنگی
گزارش منتشره مرکز بررسی جرایم سازمان یافته نشان می‌دهد که جریان ابتذال حرفه‌ای در کشور که یکی از بهترین بسترهای فعالیت و تبلیغ محصولات خود را اینستاگرام یافته است، سه زیر شاخه اصلی دارد:
اول: سیاستها و رویکردها
1- ترویج ابتذال فراگیر با رواج مدلینگ حرفه‌ای و با هدف عادی سازی بی بند و باری
2- تولید و تبلیغ پوشش‌های خلاف عرف جامعه ایرانی و لباس‌های نیمه عریان در فضای اجتماعی
3- ایجاد جذابیت برای دختران و پسران جوان جهت حضور موثر در این فرآیند از طریق پیشنهادات فریبنده کسب درآمد، کسب شهرت و ارضای شهوات
4- حمایت همه جانبه رسانه‌ای و تبلیغی خارج کشور از مدل‌های حرفه‌ای و ستاره‌سازی از آنها و تشویق افراد غیر حرفه‌ای به ورود به این چرخه برای بالا بردن مصرف تولیدات تبلیغ شده
دوم: بسترهای شکل گیری:
1- موسسات طراحی مد و پوشش در داخل و خارج کشور
2- آرایشگاه‌های زنانه حرفه‌ای و نیمه حرفه‌ای
3- مزون‌ها و فروشگاه‌های البسه زنانه
4- برگزاری مراسم متناسب با مدلینگ، نظیر شوی لباس و جشنواره زن شایسته ایرانی در کشورهای مختلف
5- استودیوهای زیرزمینی تولید موسیقی و کلیپ‌های مبتذل
6- تبلیغ و پوشش کامل رسانه‌ای مدلینگ از سوی ضد‌انقلاب در شبکه‌های ماهواره‌ای و پایگاه‌های خبری
7- صفحات پر بازدید با استفاده از نام افراد مشهور یا موضوع خاص و جذاب
سوم: فعالان و کاربران
1- عکاسان
2- آرایشگران
3- مدل‌های حرفه‌ای و آماتورها
فاز 4: جمع‌بندی و هشدار به متخلفان
مرکز بررسی جرایم سازمان یافته در پروژه عنکبوت 2 موفق به شناسایی سرپل‌های خارجی و مدیریت جریان داخلی این پروژه شده و در اقدامات خود به مجموعه تفصیلی از ارتباطات بین‌المللی فعالان داخلی مدلینگ با مؤسسات فعال و سازمان‌های مردم نهاد با پوشش فرهنگی در سطح بین‌المللی دست یافته است. نگرانی فزاینده خانواده‌های ایرانی که منجر به وصول هزاران نامه و ایمیل به این مرکز شده، باعث شد تا این مرکز رسیدگی به این مسئله را در اولویت‌های خود قرار دهد.
در بخش دیگر از این اطلاعیه آمده است برخی افراد بکارگیری شده به عنوان مدل در این پروژه دارای سوء سابقه قضایی و از آسیب‌دیدگان اجتماعی هستند.
این مرکز در پایان اطلاعیه خود، چند نکته را متذکر شده است:
1- برخوردها با افراد و جریان‌های ضدفرهنگی و هنجارشکن در حوزه پیام‌رسان‌های تلفن همراه به خصوص تلگرام با جدیت در دستور کار قرار دارد. هیچ حاشیه امنی برای مدیران، دست اندرکاران تولید محتوا و شبکه های تبلیغاتی مرتبط با ایشان وجود ندارد. این افراد منتظر برخوردهای قضایی متناسب از جانب دستگاه قضا باشند.
2- مرکز بررسی جرایم سازمان یافته بر خود لازم می‌داند با کاربران و عواملی که با فعالیت‌های خاص خود، نام ایران و ایرانی را در کشورهای حاشیه خلیج فارس خدشه‌دار می‌کنند؛ نیز به صورت جدی برخورد نماید. این مرکز بر بخش‌های گوناگون این موضوع، اشراف کامل اطلاعاتی دارد و به زودی ابعاد مختلف آن را اطلاع‌رسانی خواهد کرد.
3- لازم است با برنامه ریزی‌های ضروری دستگاههای ذیربط، بستر مناسب برای فعالیت و رشد ابزارها و نرم افزارهای ارتباطی بومی فراهم شود و فرصت برای بهره‌برداری مطلوب از این امکانات بدون آسیب به بنیان‌های اخلاقی و خانوادگی فراهم گردد.
4- لازم است شورای عالی فضای مجازی به عنوان قرارگاه راهبردی و عملیاتی فضای مجازی در کشور، نقش فعال و موثری ایفا کرده و فضای فعالیت سالم و امن را برای جوانان و خانواده‌ها فراهم آورد تا آسیب‌های این حوزه به حداقل برسد و امکان بهره‌برداری از فرصت‌های فضای مجازی در دسترس قرار گیرد.
5- خانواده‌ها نیز به عنوان رکن رکین جامعه لازم است حضور موثر در کنترل این فضاهای جدید داشته باشند. مسئولیت پیشگیری و کنترل فقط بر عهده حاکمیت نبوده و لازم است ورود خانواده در این حوزه جدی باشد.
6- مرکز بررسی جرایم سازمان یافته همچنان آماده دریافت گزارش‌ها و اطلاعات مردمی، پیرامون موضوعات اشاره شده در این اطلاعیه است. این گزارش‌ها نقش بسیار موثری در اجرای پروژه عنکبوت 2 داشته است. هموطنان عزیر می‌توانند گزارش‌های خود را از طریق سامانه تعاملی گرداب به آدرس (my.gerdab.ir) به این مرکز ارسال نمایند.
منابع: باشگاه خبرنگاران، صبح‌نو، ستاره‌ها، گرداب
