ایران بهشت کالاهای مرجوعی
مریم عسگری - بازار کامپیوتر به ویژه لپ‌تاپ این اواخر مملو از اجناس ارزان قیمتی شده است که اگر چه طبق اعلام فروشندگان آنها از لحاظ کیفیت و قابلیت چیزی از نمونه‌های گران قیمت موجود در بازار کم ندارند، اما برخی از فعالان بازار معتقدند این کالاها اجناس ایرادداری هستند که به کارخانه سازنده مرجوع شده و کمپانی مادر پس از رفع عیب، آنها را مجدد با قیمت بسیار پایین به بازار عرضه می‌کند. این کالاها که اصطلاحا REFUR BISHED نامیده می‌شوند در بازار کشورهای در حال توسعه به وفور یافت می‌شوند و بسیاری از کاربران لپ‌تاپ در این کشورها از لپ‌تاپ‌های REFUR BISHED استفاده می‌کنند.
این اواخر این لپ‌تاپ‌ها وارد بازار داخلی نیز شده‌اند، اما از آنجا که شناسایی لپ‌تاپ‌های مرجوعی برای مصرف کننده ایرانی مشکل است و از طرفی برخی از مصرف کنندگان اصلا از وجود چنین لپ‌تاپ‌هایی در بازار بی اطلاعند، این کالاها به اسم کالای آکبند و بدون ایراد به فروش می‌رسند.
مرجوعی‌های یک بار مصرف
این اواخر اگر سری به بازار کامپیوتر زده باشید، حتما عرضه لپ‌تاپ‌هایی با قیمت 300 تا 400هزار تومان که تا پیش از این با قیمت‌های بالای 800 تا 900 هزار به فروش می‌رسیدند توجه شما رابه خود جلب کرده است.
این لپ‌تاپ‌ها که اکثرا به پردازنده‌های core 2 duo و صفحه نمایش‌های14 تا 15 اینچ مجهزند، به عنوان مدل‌های قدیمی در بازار به فروش می‌رسند، در حالی‌که اگر نگاهی دقیق به قابلیت‌های آنها بیندازیم، متوجه می‌شویم لپ‌تاپ‌های مذکور چندان هم قدیمی‌نیستند. از طرفی از لپ‌تاپ‌هایی که به پردازنده‌های خانواده core 2 duo مجهزند معمولا بعید است قیمتی پایین تر از 600 تا 700هزار تومان داشته باشند.
مطلق، یک فروشنده در این زمینه می‌گوید: متاسفانه به این دلیل که فروشندگان در بازار داخلی تنها در پی کسب سود خود هستند و همچنین نظارت چندانی بر عملکرد برخی از فروشندگان نمی‌شود، لپ‌تاپ‌های مرجوعی وارد بازار و به اسم لپ‌تاپ آکبند به فروش می‌رسند. رهبر، مسوول فروش شرکت ابزار پیشرو، عرضه کننده لپ‌تاپ‌های DELL و HP نیز در این زمینه ادعا می‌کند که در حال حاضر 90در‌صد لپ‌تاپ‌های سونی که در بازار داخلی به فروش می‌رسند، مرجوعی هستند و به همین دلیل شاهد افت شدید قیمت لپ‌تاپ‌های این برند طی ماه اخیر بوده‌ایم. به گفته وی، به غیر از سونی، شاهد عرضه لپ‌تاپ‌های مرجوعی DELL، برخی از سری‌های لپ‌تاپ‌های HP و... د ر بازار هستیم.
وی معتقد است، به طور کلی شرکت‌هایی که دستگاه‌های آنها در اروپا و آمریکا گارانتی تعویض ندارند، بیشتر به ارسال کالای مرجوعی به بازار کشورهای در حال توسعه می‌پردازند و در کشور ما اداره استاندارد که مسوول پیگیری این موضوع است دانش کافی در زمینه تکنولوژی‌های روز ندارد؛ به همین دلیل در این زمینه با مشکل مواجه هستیم.
اما در این باره پورعباس، سرپرست فروش شرکت زیگورات، یکی از عرضه‌کنندگان لپ‌تاپ‌های DELL در بازار داخلی می‌گوید: این ادعا که علت قیمت پایین لپ‌تاپ‌های DELL به طور حتم REFUR BISHED بودن آنها است، صحت ندارد و این شرکت با توجه به خواست و نیاز مصرف‌کنندگان و همچنین کاهش جهانی قیمت‌ها و رکود حاکم بر بازار قیمت لپ‌تاپ‌های خود را کاهش داده است و این اقدامی است که اکثر فعالان بازار لپ‌تاپ انجام داده‌اند.
به گفته وی، اصولا پشت لپ‌تاپ‌های REFUR BISHED یک لیبل قرمز رنگ وجود دارد که مشخص می‌کند این لپ‌تاپ مرجوعی است؛ ولی در ایران برخی از افراد این لیبل را از بین می‌برند و آن را به اسم لپ‌تاپ آکبند به فروش می‌رسانند. فیضی، مدیرعامل شرکت ایران رهجو، عرضه کننده محصولات IT سونی در ایران نیز در ارتباط با ادعای برخی از فعالان بازار مبنی بر عرضه لپ‌تاپ‌های مرجوعی سونی به بازار می‌گوید: این ادعا به هیچ وجه صحت ندارد و به نظر من این ادعا برای خدشه دار کردن سابقه ایران رهجو در بازار است. همچنین آن تعداد لپ‌تاپی که طی چند ماه اخیر به ایران رهجو بازگردانده شدند همان جا تعمیر و به مشتری تحویل داده شدند و اصلا هیچ لپ‌تاپی به شرکت تولیدکننده مرجوع نشد.
وی علت کاهش شدید قیمت لپ‌تاپ‌های این برند را همسویی با بازارهای جهانی عنوان کرد و گفت: ما در راستای برنامه‌های دولت و به منظور عرضه کالا با قیمت پایین به مصرف‌کننده عمل می‌کنیم. از طرفی تمام برندها با کاهش قیمت مواجه شده‌اند و این تنها مربوط به سونی نیست.
خلیلی، یکی از مسوولان فروشگاه موبایل رسا در پاساژ پایتخت نیز در این رابطه می‌گوید: کالاهای مرجوعی موجود در بازار بیشتر شامل لپ‌تاپ است و در زمینه محصولات دیگر با چنین موضوعی مواجه نشده‌ایم.
به گفته وی، بسیاری از کالاهایی که در حال حاضر در بازار موجودند قاچاق هستند و کالاهای قاچاق از فیلتر اداره استاندارد نمی‌گذرند. پس چگونه می‌توان REFUR BISHED بودن یا نبودن آنها را مشخص کرد؟
بیگی، از اعضای هیات مدیره پاساژ پایتخت نیز در این باره می‌گوید: ورود کالاهای REFUR BISHED به بازار اتفاق عجیبی نیست و در اکثر کشورها به ویژه کشورهای جهان سوم شاهد عرضه این کالاها به بازار هستیم؛ اما نکته ای که ذکر آن لازم به نظر می‌رسد این است که در بازارهای جهانی کالاهای مرجوعی با مهر و لیبل خاصی به فروش می‌رسند و هنگام فروش به خریدار اعلام می‌شود که کالای مذکور مرجوعی است؛ لذا با قیمت پایین به فروش می‌رسد؛ اما در کشور ما، این کالاها به اسم کالای آکبند و با قیمت کالای نو به فروش می‌رسد و مصرف‌کننده اطلاعی از این موضوع ندارد.
گذر از فیلتر اداره استاندارد
در حالی‌که اکثر فروشندگان بازار معتقدند لپ‌تاپ‌هایی که دچار مشکل هستند و به کمپانی مادر مرجوع می‌شوند پس از رفع عیب وارد بازار ایران و سایر کشورهای در حال توسعه می‌شوند، نمایندگی‌های فروش به شدت این موضوع را انکار می‌کنند و معتقدند لپ‌تاپ‌هایی که از این طریق وارد بازار می‌شوند، قاچاقی هستند و از فیلتر اداره استاندارد نمی‌گذرند. طبق ادعای واردکنندگان، لپ‌تاپ‌هایی که از مجاری قانونی وارد کشور می‌شوند علاوه بر پرداخت حقوق گمرکی هزینه‌ای به اداره استاندارد برای بررسی لپ‌تاپ‌ها می‌پردازند و لپ‌تاپ‌هایی که دچار مشکل باشند، وارد بازار نمی‌شوند.
اما فروشندگان بر این باورند که این لپ‌تاپ‌ها از راه‌های قانونی و با پرداخت حقوق گمرکی وارد بازار داخلی می‌شوند و این اداره استاندارد است که از دانش کافی برای شناسایی لپ‌تاپ‌های معیوب برخوردار نیست.
یکی از نمایندگی‌های فروش نیز در این رابطه ادعا کرده است، اداره استاندارد لپ‌تاپ‌های معیوب را که در انبار گمرکات کشور مانده است به سازمان اموال تملیکی واگذار و این سازمان این کالاها را بدون بررسی کارشناسانه به فروش می‌رساند.
طبق ادعای یکی دیگر از عرضه‌کنندگان تجهیزات کامپیوتری، زمانی که کالاهای غیراستاندارد از سوی سازمان استاندارد مرجوع می‌شوند، واردکنندگان این کالاها مهر مرجوعی را به گمرک تحویل نمی‌دهند و این کالاها پس از چند ماه ماندن در گمرک توسط سازمان جمع‌آوری و فروش اموال تملیکی تصاحب می‌شوند و سازمان جمع آوری و فروش اموال تملیکی اقدام به فروش این کالاها از طریق مزایده می‌کند و جالب اینجا است که در بعضی موارد، همان واردکنندگان اولیه در این مزایده‌ها برنده می‌شوند و این کالاها با قیمت پایین و برخی موارد با قیمت کالای بدون عیب وارد بازار می‌شوند.
پاسخ اداره استاندارد
به‌رغم ادعای واردکنندگان لپ‌تاپ در زمینه بررسی تخصصی لپ‌تاپ‌های وارداتی توسط اداره استاندارد، وحید مرندی مقدم، مدیر کل نظارت بر اجرای اداره استاندارد می‌گوید: در حال حاضر حدود 550 قلم کالا مشمول استاندارد اجباری است که لپ‌تاپ از دسته کالاهایی است که مشمول استاندارد اجباری نیست. اما هیات وزیران مصوبه‌ای ارائه کرده است که طبق آن برخی از کالاهایی که مشمول استاندارد اجباری نیستند، باید مورد کنترل اداره استاندارد قرار گیرند که لپ‌تاپ از دسته این کالاها است و به این ترتیب اداره استاندارد با وجودی که لپ‌تاپ مشمول استاندارد اجباری نیست آن را بررسی می‌کند.
به گفته وی، ممکن است لپ‌تاپ‌های REFUR BISHED از طریق قاچاق وارد کشور شده باشند یا اینکه به عنوان کالای مسافری وارد کشور شده باشند. وی افزود: ما به هیچ وجه عرضه چنین لپ‌تاپ‌هایی را به بازار منکر نمی‌شویم.
مدیر کل نظارت بر اجرای اداره استاندارد در مورد فروش لپ‌تاپ‌های مرجوعی توسط سازمان جمع آوری و فروش اموال تملیکی گفت: ممکن است برخی از لپ‌تاپ‌های مرجوعی که وارد بازار می‌شوند از طریق این سازمان وارد بازار شوند؛ چرا که سازمان جمع آوری و فروش اموال تملیکی کالاهایی را که به هر دلیل در انبار گمرک می‌مانند؛ از طریق مزایده به فروش می‌رساند؛ اما نحوه کار به این صورت است که استان‌ها این کالاها را به اداره استاندارد معرفی و در صورت سالم بودن آنها به بازار عرضه می‌شوند؛ اما برخی از استان‌ها این کار را نمی‌کنند و کالاها را به اداره استاندارد معرفی نکرده و به این ترتیب کالاهای مرجوعی وارد بازار می‌شوند.
وی همچنین در رابطه با ادعای برخی از فعالان بازار مبنی بر عدم آگاهی کارشناسان اداره استاندارد از تکنولوژی روز و تخصص کافی در زمینه شناخت کالاها گفت: این موضوع به هیچ وجه صحت ندارد و کارشناسان اداره استاندارد تبحر کافی را در زمینه شناسایی محصولات دارند.
منبع : دنیای اقتصاد
- ۸۸/۰۳/۰۲