ITanalyze

تحلیل وضعیت فناوری اطلاعات در ایران :: Iran IT analysis and news

ITanalyze

تحلیل وضعیت فناوری اطلاعات در ایران :: Iran IT analysis and news

  عبارت مورد جستجو
تحلیل وضعیت فناوری اطلاعات در ایران

تحلیلِ بیانیۀ ستاد کل نیروهای مسلح

| يكشنبه, ۱۶ شهریور ۱۳۹۹، ۰۱:۰۴ ب.ظ | ۰ نظر

عباس پورخصالیان - آنچه در این یادداشت در داخل دو نشانۀ نقل قول «» میآید، موارد و عبارتهایی از متن «بیانیۀ ستاد کل نیروهای مسلح دربارۀ حقوق بین‌المللی فضای سایبری» است که در روز 27 مرداد 1399 منتشر شد. چرا در این روز؟

شاید به این دلیل که فردای این روز مصادف بود با سالگرد ارتکاب کودتای معروفِ "28 مرداد" توسط سازمانهای نظامی/جاسوسی خارجی به کمک عناصری داخلی علیه دولت وقت ایران. دلیل دوم صدور این بیانیه شاید دهمین سالگرد کشف پیچیده ترین بدافزار و رونمایی از بزرگترین حملۀ سایبری تاریخ از سوی حداقل یک دولت تجاوزگر خارجی به حساسترین زیرساخت های دولتی ایران باشد؛ کشفی که نه توسط مسؤولان امنیت سایبری کشور بلکه توسط یک شرکت بلاروسی در ژوئیۀ 2010 انجام شد، ولی سپس هیچ مرجعی زیر بار حمله نرفت، هیچ گاه میزان خسارات وارده به تأسیسات عمومی و خصوصی کشور معلوم نشد، و نیز معلوم نیست که آن تهدید آیا به کل برطرف شده یا صرفاً متوقف شده است و همچنان به قوت خود باقی است؟ (ان شاالله چنین نباشد)! 
نگارنده پس از ذکر هر مورد و عبارت از سند مذکور، تحلیل آن مورد یا عبارتِ سند را ارائه خواهد کرد و (اگر جسارت تلقی نشود) سعی خواهد کرد تا توصیه ای راجع به آن مورد یا عبارت را نیز در کنار تحلیل، بیان کند.
متن کامل این بیانیه را به فارسی میتوان در صفحۀ  http://www.pana.ir/news/1116055، و به انگلیسی تحت عنوانِ “Declaration of General Staff of the Armed Forces of the Islamic Republic of Iran Regarding International Law Applicable to the Cyberspace” در وبگاه www.yjc.ir بازیافت.

 

نقل و تحلیل چند مورد و عبارت در بیانیۀ مذکور


1-    در عنوان این خبر آمده است: «بیانیۀ ستاد کل نیروهای مسلح»، اما متنِ ذیلِ آن، فرمت و قالبِ هیچ یک از انواع بیانیه های مرسوم را ندارد. معادل انواع بیانیه به لاتینی، اصطلاحی است از قبیلِ Statement، Manifesto، Declaration و Proclamation . ولی «بیانیۀ ستاد کل نیروهای مسلح»، تشابه بافتاری (متنی) با هیچ یک از قالب های مرسوم برای بیان عمومی یک ضابطۀ حکومتی را ندارد. بیانیۀ مورد بحث را تنها با تسامح میتوان نوعی بخش-نامه (Circular letter) یا خطمشی (Directive) نامید، آنهم پس از ویرایشی کلی در شیوۀ نگارش متن منتشر شده! اما از بعضی از عبارات آن میتوان دریافت که منظور از تدوین و انتشار آن، بیان رسمی امریه ای در حد یک حکم حکومتی است.


2-    عبارت کاملِ مربوط به عنوان، «بیانیۀ ستاد کل نیروهای مسلح دربارۀ حقوق بین‌المللی فضای سایبری» است، اما استناد به حقوقی که تا کنون رسماً مدون و توسط مرجعی بین‌المللی مصوب نشده و درنتیجه نمایندگان دولت ایران هم، چنین سندی را رؤیت نکرده اند (چه رسد به این که آن را امضا کرده باشند) اصلاً استنادپذیر نیست!  البته، سازمان ملل متحد از سال 2013 تاکنون، پذیرفته است که قانون بین المللی (International law) شاملِ قانون بین المللی بشردوستانه (International humanitarian law) و قانون بین المللی حقوق بشر (International human rights law) است و این دو قانون را باید در تراکنشها یا فعل و انفعالات فضای سایبری اِعمال کرد، اما وقتی که موضوع امنیت سایبری مطرح میشود، قانون بین المللی حقوق بشر در هر صورت اصلاً عاملی برای بحث و گفت و گو نیست. دلیل این کنار رفتنِ قانون بین المللی حقوق بشر از موضوع امنیت سایبری، این واقعیت است که بحث های بین المللی در مورد امنیت و حقوق جنگ در فضای سایبری عمدتاً دربارۀ حملات یک یا چند دولت به دولتی یا دولت هایی دیگر گفت و گو میکنند و در همیافت امنیت بین المللی فضای سایبری، قاعدتاً باید موضوع های خلع سلاح سایبری مطرح شوند، ولی تاکنون هیچ کشوری زیر بار داشتن تسلیحات سایبری (بدافزار) برای تهدید، حمله و تخریب سامانه های دشمن فرضی نرفته است و نمیرود!

با این وجود، تمرکز هر دولت (و تمرکز دولتهای عضو اتحادیۀ اروپا یا کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای) روی بحث ها و هنجارهایی است که بر نحوۀ نزدیک شدن دولت ها به امنیت سایبری در سطح ملی دلالت دارند. اتحادیۀ اروپا و سازمان همکاری شانگهای تلاش کرده اند تا مفهوم گسترش حاکمیت ملی (National Sovereignty) و کنترل اطلاعات در فضای مجازی را جهانی کنند و جهانی پیش ببرند؛ اما بزرگترین مانع برای جهانشمول کردن هنجارهای امنیت سایبری، استقرار جهانی معیارهای حاکمیت ملی و قوانین کنترل اطلاعات در فضای سایبری، دولت آمریکا است که نمیخواهد از قدرت انحصاری NSA (آژانس ملی امنیت یا آژانس امنیت ملی) بر فضای سایبری دست بردارد! لذا بجای صدور «بیانیۀ ستاد کل نیروهای مسلح دربارۀ حقوق بین‌المللی فضای سایبری» که هنوز وجود خارجی ندارد، مثلاً میبایست «بیانیۀ جمهوری اسلامی ایران دربارۀ لزوم تدوین و تصویب حقوق بین‌المللیِ حاکمیت ملی و کنترل اطلاعات در فضای سایبری» صادر میشد و در آن از تمام کشورها دعوت به عمل می آمد، گرد هم آیند و علیه یکه تازی های ایالات متحده در حکمرانی فضای سایبری و کنترل انحصاری سازمان های مقررات گذاری اینترنت و وب جهانگستر توسط NSA قیام کنند؛ آنهم نه با بیانیه ای صادر شده از سوی ستاد کل نیروهای مسلح بلکه با مصوبه ای از طرف رییس دولت که رییس شورای عالی فضای مجازی است در زمینۀ رویکرد ملی به امنیت سایبری کشور و درمورد لزوم اقدام مجدد سازمان ملل، بخصوص اقدام آژانس تخصصی آن: ITU در زمینۀ راهبری فضای سایبری یا Cyberspace Governance! (برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد تلاش های اتحادیۀ اروپا و سازمان همکاری شانگهای به نشانیِwww.apc.org  و درمورد نمونه ای از بحث های مربوط به راهبری فضای سایبری، به مقاله Cyberspace Governance and State Sovereignty در  researchgate.net مراجعه شود.


3-    در «مقدمه» نوشته شده: «ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران در گفتمان امنیت ملی برای بازدارندگی و دفاع سایبری در مواجهه و مقابله با تهدیدات متنوع و متکثر فضای سایبری مأموریت دارد»، اما "در گفتمان فلان مأموریت داشتن" یعنی چه؟ گفتمان (discourse)، مقولهای فلسفی است و در واقع، ابزار  اندیشه ورزی مدرن برای درک درستِ روندها و فرایندهای تاریخی یک مبحث دانشی/پژوهشی معین در مطالعات جامعه شناختی است و بعید است که یک دستگاه دولتی در گفتمانی معین مأموریت یابد. 
جماعتِ دانشمندِ مأمور به مطالعه و تدریس پیرامونِ «گفتمان امنیت ملی» هم نخست باید گفتمان ملی امنیت را مورد مطالعه و تدقیق قرار دهد! 
هرگونه مأموریت داشتن یک نهاد حاکمیتی نیز باید از سندی بالادستی مشتق شده باشد. اگر چنین سندی درمورد امنیت سایبری کشور و محول کردن وظیفۀ تأمین آن به ستاد نیروهای مسلح موجود است، نویسندگان بیانیۀ مورد بحث، میبایست بر اساس عرف سندنویسی و به هنگام نوشتن مقدمه ای بر آن، نخست سند بالادستیِ مؤیدِ مأموریتِ مورد نظر را ذکر میکردند. 
هر مأموریت هم در قالب پلان و در کنار چشماندازی معین مطرح میشود. پس اگر چنین مأموریت پیچیده و عظیمی رسماً تعریف شده باشد، احتمالاً پلان و چشمانداز هم دارد. اما اگر پلان و چشمانداز مدونی ندارد، مأموریتی انتزاعی است.  
4-    در ادامۀ «مقدمه» آمده است که: «از آنجا که فضای سایبری به اذعان متخصصین امر قلمرو جدیدی در حوزۀ دفاعی و امنیتی است، (این) سند [...] مفاهیم، سیاست‌های کلان و چارچوب اقدامات نیروهای مسلح در مقابله با تهدیدات متنوع و متکثر فضای سایبری را تبیین می‌کند»، اما به اذعان متخصصین امر، کرونا هم قلمرو جدیدتری در حوزۀ دفاعی و امنیتی کشور است. برای نمونه، نگاه کنید به این وبگاه: https://www.euractiv.com/section/defence-and-security/opinion/coronavirus-has-changed-the-future-of-national-security-forever-heres-how/. 
پرسش این است که ستاد نیروهای مسلح در مواجهه با تهدیدات متنوع و متکثر رژیم جهانی کرونا علیه امنیت و ایمنی کشور هم باید به عنوان بالاترین مسؤول وارد عمل شود؟ یا این که باید به ستادهای بحران به نوبۀ خود در حد توان کمک کند؟
5-    در قسمت «جمع بندی» بیانیه ذکر شده است که: «نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران به سان دکترین قابل اعمال خود در فضای فیزیکی، در فضای سایبری نیز آغازگر هیچ منازعه‌ای نیستند و خط مشی تبیین شده در این سند را به عنوان چارچوب اقدام خود در مواجهه و مقابله با تهدیدات متنوع و متکثر فضای سایبری قلمداد می‌کنند»، اما صریحتر رسمی تر می بود اگر بجای «نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران» از «ستاد نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران» ذکر میشد.
6-     عبارات پایانی بیانیه هم نه مربوط به ستاد است و نه در رابطۀ صریح با فضای سایبری! در پایان امده است: «بدیهی است نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران در صورت نقض هر یک از خط مشی‌ها و سیاست‌های تبیین شده، از سوی دولت، یا فردی که تحت حمایت، هدایت یا کنترل دولتی باشد، این حق را برای خود قائل هستند که تهدیدات را در هر سطحی با قدرت و پشیمان کننده پاسخ دهند».
نگارنده، صدور بیانیه در زمینۀ مسؤولیتپذیری ستاد نیروهای مسلح در قبال امنیت سایبری را ضروری ارزیابی میکند و آن را به فال نیک میگیرد، زیرا معلوم است که مدعیان امنیت سایبریِ شبکۀ ملی اطلاعات کشور تا دیروزِ صدور بیانیه، متفرق و ضعیف عمل کرده اند. امید است، ستاد نیروهای مسلح در قبال امنیت سایبری کشور بهتر از دیگران عمل کند. هرچند که آب از سر چشمه گِل است: از NSA که شامل حداقل 16 نهاد و سازمان جاسوسی/نظامی/امنیتی مرزی، ایالتی و فدرال در ایالات متحده است. (منبع:عصرارتباط)

 

در همین رابطه: بیانیه ستاد کل نیروهای مسلح درباره حقوق بین‌المللی فضای سایبری

  • ۹۹/۰۶/۱۶

نظرات  (۰)

هیچ نظری هنوز ثبت نشده است

ارسال نظر

ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.
شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:
<b> یا <strong>، <em> یا <i>، <u>، <strike> یا <s>، <sup>، <sub>، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، <br>، <p>، <a href="" title="">، <span style="">، <div align="">