تقدیر دولتى در نشست ملى
شهرام شریف - برگزارى نشست ملى فناورى اطلاعات در آخرین روزهاى ریاست جمهورى سید محمد خاتمى‌و تقدیر از برگزیدگان این بخش نسبتا نوظهور بار دیگر فناورى اطلاعات را به عنوان یکى از کلیدى‌ترین محورهاى توسعه مورد توجه قرار داده است.
واقعیت این است که طى سال‌هاى اخیر روند پرشتاب حرکت به سمت جامعه دیجیتالى و استفاده از ابزارهاى نوین انتقال اطلاعات و مشخص شدن مزایا و مواهب بهره‌گیرى از آن عملا بهره‌گیرى از چنین ابزارها و یافتن سمت و سویى از این دست را گریزناپذیر کرده است. در این میان کشور ایران نیز با ورود و استفاده ابزارهاى تکنولوژى اطلاعات همچون کامپیوتر، اینترنت، تلفن همراه و ... عملا در مسیر چنین حرکتى قرار دارد.
بر اساس آمارهاى ارایه شده از سوى internet world stats که مسیر توسعه اینترنت در کشورهاى مختلف را دنبال مى‌کند کشور ایران در حدود 5میلیون کاربر اینترنت دارد ( آخرین آمار ارایه شده از سوى مسوولان وزارت ارتباطات 6میلیون کاربر است) و این میزان در مقایسه با کشورهاى خاورمیانه تنها اندکى از تعداد کاربران کشور همسایه ترکیه کمتر است.
بر همین اساس ایران در سال 2000 تنها 250هزار کاربر اینترنت داشت که در طى 5 سال این میزان به 24درصد از کل کاربران منطقه خاورمیانه مبدل شد. چنین وضعیتى در واقع نشان دهنده رشد سریع کشور در زمینه بهره‌گیرى از یکى از مهمترین ابزارهاى فناورى اطلاعات یعنى اینترنت است به طورى که هم اکنون بسیارى از افرادى که به تلفن ثابت دسترسى دارند مى‌توانند به اینترنت هم دسترسى داشته باشند. اما به‌رغم چنین وضعیت رشدى که عمدتا در بسیارى از دیگر زیرساخت‌هاى ارتباطى و اطلاعاتى مثل تلفن ثابت، فیبر نورى و تلفن همراه هم دیده مى‌شود، نسبت رشد به نسبت جمعیت کشور چندان قابل توجه نیست.
بر اساس آمارهاى مرجعى که در بالا ذکر آن رفت ضریب نفوذ اینترنت در ایران یعنى درصد برخوردارى جمعیت کشور از ابزار اینترنت چیزى در حدود 7درصد است این در حالى است که ضریب نفوذ کشورهاى کوچک جنوبى خلیج فارس بسیار بالاتر از ایران است به عنوان مثال ضریب نفوذ اینترنت کشور کوچک بحرین 27درصد، کویت 22درصد، امارات 29درصد و ترکیه 49درصد است.
در واقع و به زبان ساده مى‌توان گفت هر چند ایران طى سال‌هاى اخیر رشد قابل توجهى در زمینه دسترسى به ابزارهاى اطلاعاتى مثل اینترنت داشته اما هنوز جزو کشورهاى فقیر در زمینه دسترسى به این ابزارها محسوب مى‌شود.
اگر از سطح دسترسى خارج شویم و به سطح حاکمیتى گام بگذاریم، وضعیت تا اندازه‌اى مشابه است. در زمینه قانونگذارى فعالیت‌هاى سال‌هاى اخیر قابل مقایسه با سال‌هاى پیش از آن نیست. بسیارى از قوانین و آیین نامه‌هاى موجود در زمینه فناورى اطلاعات تنها طى چند سال اخیر به تصویب رسیده اما از سوى دیگر زمینه سازى براى اجراى آن هنوز در کشور مهیا نیست. نمونه قابل مثال آن قانون تجارت الکترونیک است که به‌رغم آنکه بیش از دو سال از تصویب آن مى‌گذرد و بسیارى از آیین نامه‌هاى داخلى آن نیز به تصویب رسیده، هنوز نتوانسته تغییر محسوسى را در عرصه تجارت کشور صورت دهد.
در این میان شاید بخش تقاضا بیشترین رشد را داشته است، به طورى که ا ز 600 میلیارد تومان در سال 80 به بیش از 1500میلیارد تومان در پایان سال 83 رسیده است. یعنى در سه سال 5/2 برابر رشد داشته است، این میزان رشد در بخش تقاضا در واقع از یک سو نشان دهنده موفقیت بخش خصوصى فعال در بازار و از سوى دیگر نشان دهنده عطش جامعه ایران به استفاده از این فناورى نیز هست و از این رو به نظر مى‌رسد دولت جدید نیز با درک چنین موقعیت و وضعیتى فرآیند رشد در این عرصه را شتاب بخشد.
اما روز گذشته و براى نخستین بار فعالان فناورى اطلاعات که جمع یک باره آنها حتى در سالن بزرگى مثل اجلاس سران هم همگان را شگفت زده کرده بود، نخستین تقدیرها را از بالاترین مقام اجرایى کشور دریافت کردند تا به نوعى با دلگرمى فعالیت خود را شتاب ببخشند. با این حال اى کاش سازمان دهندگان نشست ملى فناورى اطلاعات بیش از آنکه در اندیشه تقدیر از بخش دولتى در این عرصه باشند، به تقدیر از بخش غیر دولتى مى‌اندیشیدند، چنانکه عمده فعالیت صورت گرفته در زمینه فناورى اطلاعات حتى در بخش دولتى نیز توسط بخش خصوصى صورت گرفته است.
در واقع و از نقطه نظر آنچه دولتیان انجام داده بودند، به‌رغم مستحق بودن تقدیر چیزى در حد انجام وظیفه و تکلیف قلمداد مى‌شود و نه چنان کار ویژه‌اى که بالاترین مقام اجرایى کشور را در نخستین جلسه عمومى با آنها به تقدیر وادارد. از طرف دیگر روح حاکم بر نشستى که نام گرفته و هدف غایى آن نیز فراتر از یک تقدیر دولتى است، چه آنکه برگزارکنندگان نیز خود وضعیت غالب دولتى داشتند و چنین وضعیتى در واقع شائبه تقدیر دولت از دولت را به وجود مى‌آورد. در موقعیت ویژه‌اى که در اختیار فعالان فناورى اطلاعات کشور قرار گرفته بود، مى‌شد به گونه‌اى برنامه‌ریزى کرد تا سهم فعالان واقعى این عرصه بیش از کسانى باشد که به صرف نام و موقعیت خود مورد تقدیر قرار مى‌گیرند.
- ۸۴/۰۴/۱۵