نقشه راه توسعهٔ هوش مصنوعی با ۱۵ برنامه و ۱۰۰ اقدام
ابوالفضل مظاهری - هوش مصنوعی در ایران از سال گذشته به لایه‌های مختلف حکمرانی نفوذ پیدا کرده است. سیاست‌های کلی آن پس از تصویب در شورای‌عالی انقلاب فرهنگی در یک سند ملی پایان تیرماه سال گذشته ابلاغ شد. پس از آن سازمانی ملی با همین عنوان شکل گرفت اما چندان توفیقی در اجرا پیدا نکرد و اکنون موجودیت آن در وضعیت مبهمی قرار دارد. همزمان با این روند، برنامه هفتم توسعه نیز که تیرماه سال گذشته در دستور کار دستگاه‌های اجرایی قرار گرفته، دولت را مکلف کرده که «برنامه ملی توسعه هوش مصنوعی» را در راستای حمایت از توسعه زیست‌بوم تحول‌آفرین هوش مصنوعی قابل‌اعتماد و پایدار و به‌منظور تعیین چهارچوب‌ها و سازوکار تعامل تمامی ذی‌نفعان، فراهم نمودن دانش و زیرساخت‌های دانش فنی، اجتماعی، اخلاقی و حقوقی، ترویج و افزایش آگاهی در مورد کارکردهای هوش مصنوعی در زمینه‌های مختلف و خطرات بالقوه اجرا کند. گام اول اجرایی‌شدن بند «ج» ماده 65 قانون برنامه هفتم کمی بیش از مهلت 6 ماهه قانونی 29 بهمن سال گذشته برداشته شد؛ شورای‌عالی راهبری برنامه هفتم توسعه کلیات برنامه ملی توسعه هوش مصنوعی را تصویب کرد و بر اساس آن دولت مکلف شد حداکثر ظرف ۶ ماه برنامه ملی توسعه هوش مصنوعی را به اجرا بگذارد. برنامه‌ای که تدوین پیوست آن نخست توسط سازمان برنامه و بودجه انجام شده بود اما پس از تشکیل ستاد توسعه فناوری و کاربرد هوش مصنوعی، به این مجموعه واگذار شد.
تقسیم کار ملی با مشارکت دستگاه‌ها
ستاد توسعه فناوری و کاربرد هوش مصنوعی برای تدوین پیوست برنامه دو جلسه با حضور نمایندگان دستگاه‌ها برگزار کرد. جلسه دوم 25 مرداد ماه با حضور حسین افشین، معاون علمی رئیس‌جمهور و دبیر ستاد برگزار شد. او در این نشست هدف از تدوین برنامه ملی هوش مصنوعی را کمک به کاربردی‌سازی این حوزه نوظهور دانست و تصریح کرد: «علی‌رغم اینکه از منظر علمی و نظری رتبه ۱۴ و در بحث یادگیری رتبه ششم دنیا را داریم اما در حوزه کاربرد در جایگاه ۷۵ قرار داریم و به عبارتی نتوانسته‌ایم علم را به کاربرد تبدیل کنیم. از این رو، نیاز به تحرک جدی در بحث کاربردی‌سازی هوش مصنوعی داریم.» افشین برنامه‌ریزی صورت‌گرفته در پیوست برنامه ملی را مطابق با سند ملی هوش مصنوعی عنوان کرد و گفت: «بررسی برنامه ملی توسعه هوش مصنوعی را یکی از مهم‌ترین کارهایی دانست که ستاد باید انجام دهد و آن را به‌نوعی نقشه راه کشور در توسعه این فناوری نوظهور قلمداد کرد.»
طراحی نقشه راه با 15 برنامه و 100 اقدام
روز گذشته پیوست «برنامه ملی توسعه هوش مصنوعی» برای جمع‌آوری نظرات و دیدگاه‌های نخبگان منتشر شد. این معاونت علمی فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری اعلام کرده علاقه‌مندان می‌توانند ضمن مطالعه پیوست این برنامه، تا پنج شهریورماه دیدگاه‌های خود را به ایمیل pr@isti.ir ارسال کنند. بررسی پیوست منتشرشده نشان می‌دهد پس از برگزاری دومین نشست مشترک با نمایندگان دستگاه‌ها 13 سرفصل نسخه اولیه حالا به 15 سرفصل افزایش پیدا کرده است. ذیل هر سرفصل زیربرنامه یا با بیانی بهتر اقدام طراحی شده که مجموع آن به 100 مورد می‌رسد. در جدول پیوست، اولویت، زمان بندی، خروجی یا دستاورد و دستگاه‌های مجری و همکار هر اقدام هم مشخص شدند.
58 درصد برنامه در اولویت اول اجرا
براساس نسخه قبل از نهایی قرار است 30 مجموعه و دستگاه اجرایی به شکل‌های مختلفی در اجرای برنامه ملی هوش مصنوعی مشارکت داشته باشند. معاونت علمی در بین دستگاه‌ها نقش پررنگ‌تری دارد. پس از آن وزارت ارتباطات، علوم و بهداشت از جمله دستگاه‌هایی هستند که از زیربرنامه‌های مختلف تکالیفی برعهده آنها گذاشته شده و نامشان بیشتر به چشم می‌آید. پیوست منتشرشده در یک نگاه گذرا نکته قابل‌توجهی هم دارد. 58 اقدام یا زیر برنامه مشخص شده در پیوست اولویت اول گرفتند. این یعنی 58 درصد برنامه اولویت اول اجرا دارد و از این حیث یادآوری مثلی است که وقتی همه‌چیز اولویت دارد، گویی هیچ‌چیز اولویت ندارد! آنچه بیش از همه اهمیت دارد، جزئیات تخصصی این برنامه ملی است که «فرهیختگان» در روزهای آینده در گفت‌وگو با کارشناسان آن را بررسی خواهد کرد. (منبع:فرهیختگان)
