تلفن همراه دشمن دوست داشتنی کودکان
سید میثم لطفی - بزرگراه فناوری - امروزه بیشتر ما تلفنهمراه را به‌عنوان ابزاری ضروری در زندگی روزمره خود مورد استفاده قرار می‌دهیم و در کمتر شرایطی از آن شکایت می‌کنیم. این دستگاه کوچک که باعث شده در هر زمان و مکانی در دسترس باشیم، باعث می‌شود تا هر ماه متحمل پرداخت هزینه‌های فراوان شویم. اگرچه هیچ‌کدام از مشترکان تلفن‌های همراه را از پرداخت این هزینه‌ها گریزی نیست، برخی از رسانه‌ها نویدهای تازه‌ای را در مورد کاهش بهای استفاده از این خدمات داده‌اند. در بریتانیا به تازگی خبرهایی منتشر شده که نشان می‌دهد هزینه استفاده از تلفنهمراه در این منطقه تا سه سال آینده کاهشی قابل ملاحظه خواهد یافت. در کنار این مسایل برخی افراد معتقدند، با وجود اینکه هر ماه هزینه‌های زیادی را پرداخت می‌کنند، شرکت‌های مخابراتی خدمات خود را به‌صورت ایمن به‌دست آن‌ها نمی‌رسانند. برخی افراد ادعا می‌کنند که پس از به‌کار بردن این ابزار به انواع مختلف بیماری‌ها مبتلا شده‌اند و در این میان برخی دیگر می‌گویند که تلفنهمراه برای آن‌ها هیچ مشکلی ایجاد نکرده است. خبرگزاری BBC برای پاسخ دادن به این پرسش‌ها گفت‌وگویی را با توماس جانسون (Thomas Jönsson) مدیر بخش ارتباطات شبکه‌ای نوکیا انجام داده است.
به نظر شما آیا تلفن‌های همراه برای بدن انسان خطرناک هستند یا اینکه استفاده از آن‌ها هیچ خطری را برای ما به‌دنبال نخواهد داشت؟
باید اعتراف کنم که هیچ‌کس در این کره خاکی جواب سؤال شما را به‌درستی نمی‌داند. این سؤال برای سال‌های طولانی بدون جواب مانده و به‌همین خاطر ما می‌کوشیم که با انجام بررسی‌های وسیع پاسخ مناسبی را برای آن پیدا کنیم. تاکنون هنوز هیچ مطالعه عملی انجام نشده که نتایج حاصل از آن نشان دهد استفاده از تلفنهمراه می‌تواند برای بدن انسان زیانبار باشد. اگرچه برخی مطالعات باعث شده که نگرانی‌های مشترکان تلفنهمراه بیشتر شود، ولی باید بدانید که نتایج هیچ‌یک از این تحقیقات و بررسی‌ها هنوز به‌طور کامل تایید نشده‌اند.
از وقتی که یک کاربر تلفنهمراه را به‌عنوان یکی از ابزارهای لازم و ضروری زندگی در دست می‌گیرد، شرایط زندگی او تغییر می‌کند. بعضی از دانشمندان می‌گویند اگر تلفنهمراه به‌مدت طولانی توسط افراد مورد استفاده قرار گیرد می‌تواند خطرآفرین باشد که البته باید گفت هنوز ادعاهای این افراد نیز به‌طور کامل پذیرفته نشده است.
با توجه به اظهارات یاد شده، خطرات احتمالی برای یک کاربر تلفنهمراه شامل چه مواردی می‌شود؟
این‌طور که گفته می‌شود، ممکن است امواج الکترومغناطیسی که از تلفنهمراه بیرون می‌آید روی سلامت افراد تاثیر بگذارد. در برخی موارد کارشناسان به‌طور خاص اعلام کرده‌اند که اگر فردی از تلفنهمراه استفاده کند، سلول‌ها، مغز و سیستم ایمنی بدن او دچار آسیب‌دیدگی خواهد شد و احتمال بروز بیماری‌های مختلف از سرطان گرفته تا آلزایمر در او افزایش خواهد یافت. بررسی‌های آزمایشگاهی روی موش‌ها نشان داده که امواج الکترومغناطیس اختلالاتی را در سلامت بدن آن‌ها ایجاد کرده است. هنوز به‌طور کامل معلوم نشده که این ادعاها می‌تواند صحت داشت باشد یا نه، در این میان باید توجه داشت که ممکن است مطالعات یاد شده روی انسان‌ها نتایج متفاوتی را حاصل کند.
یک مطالعه که در سال 2002 در کشور فنلاند انجام شده بود نشان می‌داد که امواج الکترومغناطیس آسیب‌های زیادی را به بافت‌های مغز انسان وارد می‌کند. اما پس از آنکه این تحقیقات به اتمام رسید،کارشناسان اعلام کردند که برای استفاده از این نتایج نیازمند انجام مطالعات بیشتری هستند. مطالعات دیگری نیز در همان سال در کشور سوئد انجام شده بود که رابطه مستقیمی را بین استفاده از تلفنهمراه و افزایش احتمال ابتلا به تومورهای مغزی نشان می‌داد. این مطالعات اعلام می‌داشت، آن دسته از کاربرانی که از تلفن‌های همراه نسل اول استفاده می‌کنند 30 برابر بیشتر از دیگر افراد در معرض ابتلا به تومورهای مغزی قرار می‌گیرند. این تحقیق باعث شد تا بحث و جدل فراوانی بین دانشمندان به راه بیفتد، اما پس از آن دیگر هیچ مطالعه‌ای نتایج به‌دست آمده از تلاش‌های محققان سوئدی را تایید نکرد. در سال 2004 مطالعات گسترده‌ای توسط مرکز علمی- تحقیقاتی Karolinska روی 750 سوئدی برگزار شد و در پایان کارشناسان به این نتیجه رسیدند که اگر افراد بیش از 10 سال از تلفنهمراه استفاده کنند، خطر ابتلا به تومورهای مغزی را در خود افزایش خواهند داد.
برای از میان برداشتن این خطرات احتمالی تاکنون چه تدابیری اندیشیده شده است؟
پس از بروز نگرانی‌های فراوان در بین مردم، دولت بریتانیا در اواخر دهه 1990 مطالعات گسترده‌ای را در این‌باره آغاز کرد. نتایج این تحقیقات که توسط کارشناسان مستقل مرکز تلفنهمراه بریتانیا انجام شده بود در سال 2000 منتشر شد. سر ویلیام استیوارت (Sir William Stewart) مدیر این موسسه تحقیقاتی، در پایان بررسی‌های خود اعلام کرد که استفاده از تلفنهمراه هیچ‌گونه خطری را برای افراد به‌دنبال نخواهد داشت و سلامت آن‌ها را به خطر نخواهد انداخت. اما با این وجود کودکان کم سن‌وسال نباید به میزان زیاد از این وسیله استفاده کنند و در این میان بهتر است بزرگ‌ترها نیز آن را کمتر به کار ببرند. سر ویلیام در گزارش مشابهی که در سال 2005 منتشر کرده بود بار دیگر تاکید کرد،اگر قرار باشد که تلفنهمراه برای سلامت انسان‌ها خطرآفرین باشد، این خطر بیش از همه شامل کودکان می‌شود و آن‌ها را با انواع مختلف بیماری‌ها مواجه می‌کند. در سال 2002 میلادی دولت بریتانیا به همراه شرکت‌های فعال در حوزه تلفنهمراه با سرمایه‌گذاری 4/7 میلیون پوندی، مطالعات تازه‌ای را برای نشان دادن میزان ایمنی تلفنهمراه آغاز کردند. در این طرح 15 تحقیق به‌صورت مجزا انجام شد تا مشخص شود که این دستگاه چقدر می‌تواند برای انسان‌ها خطرناک باشد. به هر حال در پایان این بررسی‌ها هم مشخص شد که تلفنهمراه هیچ خطری را برای ما ایجاد نمی‌کند و مردم می‌توانند با خیال راحت از آن استفاده کنند.
آیا این ابزار واقعا برای کودکان خطرناک است؟
نتایج حاصل از تحقیقات استیوارت نشان داد که تلفنهمراه می‌تواند برای کودکان خطرناک باشد، زیرا سیستم ایمنی بدن کودکان طوری است که در مقابل امواج رادیویی منتشر شده از تلفن‌های همراه آسیب‌پذیری بیشتری را از خود نشان می‌دهند. دلیل افزایش احتمال بروز بیماری در کودکان این است که مغز آن‌ها هنوز در حال رشد است و ماهیچه‌های آن‌ها هنوز به اندازه کافی رشد نکرده‌اند. این مسئله باعث می‌شود تا امواج رادیویی راحت‌تر به بافت‌های درونی بدن نفوذ کنند. علاوه بر این، اگر افراد تصمیم بگیرند که از سنین کودکی استفاده از تلفنهمراه را آغاز کنند، مدت‌زمانی که این ابزار را در طول عمر خود مورد استفاده قرار می‌دهند، بیشتر خواهد شد و طبق گفته‌برخی کارشناسان، هرچه تلفنهمراه بیشتر مورد استفاده قرار گیرد، خطر بروز بیماری‌های مختلف را بالاتر خواهد برد. بر این اساس همچنان به کودکان پیشنهاد می‌شود که تلفنهمراه را کمتر به‌کار برند که تا امروزه مشخص شده کودکان اصلا این صحبت‌ها را جدی نمی‌گیرند. در سال 2001 یک بررسی جامع روی بیش از هزار کودک بریتانیایی انجام شد و در پایان مشخص شد که بیش از 90 درصد بچه‌های زیر 16 سال در این کشور صاحب تلفنهمراه هستند و از هر 10 نفر، یکی از آن‌ها در طول روز بیش از 45 دقیقه این ابزار را به‌کار می‌برد.
آیا کارخانه‌های تولید تلفنهمراه فکر می‌کنند که ابزارهایی ایمن و بی‌خطر را در اختیار مشتریان خود قرار می‌دهند؟
شرکت‌های تولیدکننده تلفنهمراه نظیر نوکیا سالانه میلیون‌ها دلار را در زمینه افزایش سلامت و ایمنی تلفن‌های همراه هزینه می‌کنند. صاحبان صنایع تلفنهمراه در جهان بر این باورند که هیچ ارتباطی بین استفاده از این وسیله و افزایش احتمال بیماری‌های مختلف در کاربران وجود ندارد. شرکت‌هایی نظیر نوکیا، موتورولا، سونی‌اریکسون، سامسونگ و... که بزرگ‌ترین مراکز تولید تلفنهمراه در جهان هستند، از بهترین کارشناسان استفاده می‌کنند تا جلوی بروز هر گونه خطر احتمالی را بگیرند و به‌همین خاطر از دید آن‌ها استفاده از تلفنهمراه هیچ‌گونه خطری را برای افراد به همراه نخواهد داشت.
کسانی که تلفنهمراه یکی از ابزارهای لازم و ضروری زندگی آن‌هاست، چه اقداماتی را می‌توانند انجام دهند تا خطرات احتمالی ناشی از به‌کارگیری این وسیله کاهش یابد؟
کارشناسان بر این باورند که افراد می‌توانند با انجام یک سری اقدامات ساده از بروز خطرات احتمالی ناشی از به‌کارگیری تلفنهمراه جلوگیری کنند. تمام محققانی که تاکنون در این زمینه اقداماتی را انجام داده‌اند بر این باورند که هرچه تماس‌های حاصل شده به کمک تلفنهمراه کوتاه‌تر باشد، خطرات کمتری شامل افراد خواهد شد. بسیاری از افراد معتقدند، گوشی‌هایی که به تلفنهمراه متصل می‌شوند (Hands Free) باعث می‌شوند امواج الکترومغناطیسی از افراد دور شود و خطر ابتلا به بیماری‌در آن‌ها پایین بیاید. در این میان اگر تلفنهمراه آنتنهای بیرونی داشته باشد بهتر است، زیرا این آنتن‌ها با دریافت امواج رادیویی اجازه نمی‌دهند تا آن‌ها به بدن کاربر برسد. همه این موارد می‌تواند خطرات یاد شده را در شما پایین بیاورد.
آیا زندگی در اطراف محل نصب دکل‌های آنتن مرکزی تلفنهمراه (BTS) برای انسان مضر است؟
با پیشرفت فناوری و افزایش توان شبکه مخابراتی برای افزایش مشترکان تلفنهمراه، مسایل جدیدی برای سلامتی انسان‌ها پیش آمده که به‌نظر می‌رسد هنوز جواب قاطعی برای آن‌ها پیدا نشده است، به‌طوری که از یک طرف لازم است نقاط کور شبکه موبایل با نصب آنتنهای مرکزی تلفن‌های همراه پوشش داده شود و از طرف دیگر نباید با نصب این آنتن‌ها مشکلی برای اهالی محلی که در اطراف آن زندگی می‌کنند پیش آید. اصولا برای حل این مسئله باید به مراجع علمی و به نتایج تحقیقات علمی مراجعه کرد، اما متاسفانه با مطالعه منابع مختلف نمی‌توان به نتیجه‌گیری درستی از میزان خطرناک بودن این اشعه‌ها رسید. تئوری‌ها حاکی از آن است که جریان‌های پرفرکانس و میدان‌های الکترومغناظیسی ممکن است بر سلامت افراد تاثیر بگذارند، اما همه اینها تئوری است و هیچ مورد اثبات شده دقیقی وجود ندارد. آزمایش‌های مختلفی در زمینه تاثیر این امواج بر سلامتی انسان انجام شده و نتایج آن‌ها گاهی از اختلال خواب گرفته تا احتمال بروز سرطان را به این امواج نسبت می‌دهند، ولی واقعیت این است که هنوز هیچ مدرک قاطعی در این زمینه به‌دست نیامده است. تاکنون طراحی‌های مهندسی بر اساس استانداردهای بین‌المللی صورت گرفته و به‌همین خاطر ادعا می‌شود که جلوی بروز هرگونه خطر احتمالی گرفته شده است،ولی ما هیچ بررسی عملی در زمینه احتمال مشکل‌زا بودن این آنتن‌ها انجام نداده‌ایم. با توجه به محدودیت و نتایج آزمایش‌های بین‌المللی موجود، به‌نظر نمی‌رسد که در زمینه تاثیر امواج مذکور بر سلامت انسان به این زودی‌ها نتیجه قطعی حاصل شود.
در حال حاضر میزان نفوذ تلفنهمراه در بین مردم چقدر است و افراد تا چه اندازه به این وسیله اطمینان دارند؟
شرکت کامپیوتری آلماناک، یک شرکت پیشرفته تحقیقاتی نگاه جالبی به استفاده از تلفنهمراه دارد. طبق گزارش این شرکت، در سال 1990 از هر هزار نفر 1/2 نفر در دنیا از تلفنهمراه استفاده می‌کردند. تا سال 1995 آمار استفاده از تلفنهمراه در هر هزار نفر به 6/15 درصد افزایش پیدا کرده بود. تا سال 2005 این عدد یک پرش بزرگ دیگر داشت: 319. طبق پیش‌بینی این شرکت تا سال 2010 از هر هزار نفر 478 نفر از تلفنهمراه استفاده خواهند کرد که این رقم تقریبا معادل نیمی از جمعیت جهان است. فناوری تلفنهمراه در طول 20 سال گذشته تغییرات زیادی کرده است. مدل‌های اولیه دهه 80 تقریبا چهار هزار دلار قیمت و نزدیک به یک کیلوگرم وزن داشتند و تنها برای کار استفاده می‌شدند. امروزه مدل‌های پر زرق‌وبرق به‌راحتی در جیب جا می‌شوند و یک دستگاه ضروری برای هر کس، از یک شهروند مسن گرفته تا دانش‌آموزان مدارس ابتدایی هستند. مدل‌های جدیدتر حتی قابلیت ارسال و دریافت پیام‌های کوتاه، جست‌وجو در اینترنت و بارگذاری فیلم را نیز دارند؛ تمام چیزهایی که احتمالا در مخیله الکساندر گراهام‌بل هنگام اختراع تلفن در سال 1876 هم نمی‌گنجید.
به‌طور کلی تاثیرات تلفنهمراه را در زندگی‌های امروزی در چه مواردی می‌بینید؟
تلفنهمراه فرآیند تماس و در تماس بودن را متحول کرده است. افراد معمولا و تنها از خانه‌ها و یا مکان‌های ثابت با دیگران ارتباط برقرار نمی‌کنند. شما با تلفنهمراه در همه جا و همواره متصل و مرتبط هستید. امروزه برای مردم کاملا طبیعی شده که زمان زیادی از زندگی روزمره خود را با تلفن‌همراه‌شان بگذرانند. در واقع تلفنهمراه پدیده‌ای مسلم در زندگی روزمره انگاشته شده که به آن شکل می‌بخشد. وابستگی افراد به تلفن‌همراه‌شان آن‌قدر زیاد می‌شود که همیشه منتظر تماس یا پیغامی هستند. ممکن است افراد در جمع دوستان حضور داشته باشند، اما بارها و بارها تلفن‌همراه‌را که زنگی نزده چک کنند، اگر تماسی نباشد، افراد مهجور و دورافتاده می‌مانند. همچنین تلفنهمراه زمان و مکان را دگرگون کرده است. شما از طریق تلفنهمراه و امکانات آن میتوانید سریع‌تر از گذشته از رخدادهای مهم باخبر شوید. علاوه بر دگرگونی زمان و مکان، این دستگاه کوچک حوزه خصوصی و عمومی را در زندگی روزمره، درنوردیده و پشت سر گذاشته است. هابرماس حوزه عمومی را مکانی می‌داند که ارتباط و استدلال افراد مبنی بر تعقل بوده و استدلال آن‌ها عاری از هر گونه فشار یا اجبار درونی باشد. در واقع برقراری ارتباط فرآیندی خودخواسته بوده و رفتار افراد بر مبنای کنش‌های کلامی است، کنش‌هایی آزادانه و آگاهانه. به‌نظر او حوزه عمومی مکانی است که برای همه قابل دسترس باشد. از طرف دیگر حوزه خصوصی حوزه‌ای است که مسایل فردی در آن پی‌گیری می‌شود. حوزه‌های عمومی و خصوصی بیشتر توسط تلفنهمراه درهم ادغام شده‌اند. از آن‌جایی که تلفنهمراه در تمام حوزه‌های زندگی فرد حضور دارد، با ظهور حوزه عمومی مشترک، در همه جا به فرد مجال بحث و گفت‌وگو می‌دهد. شما میتوانید در تاکسی و در حضور دیگران با دوستتان صحبت‌های شخصی کنید، پس دیگرانی که صدای شما را می‌شنوند با شما در این حوزه شریک می‌شوند، فرد در چنین حوزه‌ای به‌صورت خودخواسته به خودبیانگری می‌پردازد و حوزه‌های عمومی و خصوصی‌اش را درهم ادغام می‌کند.
تلفن‌های همراه یکی از عوامل مهم و به‌صورت بخشی از فرآیند فردی شدن تفسیر می‌شوند. داشتن تلفنهمراه می‌تواند بر داشتن استقلال فردی و در نتیجه آزادی «خود» دامن بزند و علاوه بر فردی شدن به افزایش تکثر و تولید خود منجر می‌شود. پس در تولید و بازتولید پیام‌های تلفنهمراه، واقعیت «خود» افزایش و تکثیر می‌یابد، فرد می‌تواند هم‌زمان به افراد مختلفی با مضامین متفاوت و موضوعات گوناگون SMS بزند و با آن‌ها گفت‌وگو کند. امکانات تلفن‌های همراه در روش‌های خیلی خاص و فردی بیشتر از قبل شده که این امر بخشی از فرآیند فردی شدن تلقی می‌شود، چراکه مردم به‌طور روزافزونی آن نوع از زندگی را انتخاب می‌کنند که «خود»شان می‌خواهند.
علاوه بر آن به ساختمند شدن زندگی روزمره کمک می‌کند، زندگی روزمره مبتنی بر عادت‌هاست و از تلفنهمراه برای عادت بخشیدن به زندگی استفاده می‌شود. تلفنهمراه می‌تواند نقش ساعت را برای شما بازی کند، می‌تواند قرارهای دیداری و شنیداری‌تان را در وقت معین یادآور شود، به‌جای شما به فرد در آن طرف خط پاسخ دهد و به‌طور خودکار برای دوستان‌تان SMS بفرستد. تلفن، دفترچه یادداشت همراه شماست، دارای ژانرهای سرگرمی است، توسط آن میتوانید پست الکترونیکی خود را چک کنید و بسیاری امکانات دیگر. مصرف تلفنهمراه به مردم این امکان را می‌دهد تا زندگی معمول و رایج‌شان را رها کنند و به چیز دیگری روی بیاورند. به‌طور مثال هم‌زمان از تلفن به‌عنوان MP3 Player استفاده کرده و موسیقی‌های مورد علاقه‌شان را بشنوند. تلفنهمراه امکانات ویژه‌ای را در تجربه‌های زیباشناختی به‌وجود می‌آورد: با استفاده از دوربین تلفنهمراه، شما همیشه به‌دنبال سوژه‌هایی ناب می‌گردید. در نهایت تلفن پس از مدتی جزئی از زندگی روزمره شما می‌شود. تلفنهمراه همیشه «همراه» شماست.
- ۸۵/۰۷/۲۳