خداحافظی با بلیت کاغذی اتوبوس
سایه بهنود - «سامانه هوشمند بلیت الکترونیکی در تمامی اتوبوس‌های شهر تهران، پس از تعطیلات نوروز راه‌اندازی می‌شود.» این خبری بود که چندی پیش معاون حمل‌و‌نقل و ترافیک شهرداری تهران، اعلام کرد.
پس از انجام مطالعات و اقدامات کارشناسی و اجرای موفق طرح آزمایشی استفاده از کارت بلیت الکترونیکی در چند خط از خطوط شرکت واحد اتوبوسرانی تهران و حومه و با توجه به تجهیز همه اتوبوس‌های بلیتی این شرکت به دستگاه‌های کارتخوان مقرر شد از14 فروردین کارت بلیت الکترونیکی اعتباری با مبلغ 1500 تومان که هزار تومان مبلغ شارژ کارت و پانصد تومان مبلغ کارت است از طریق باجه‌های فروش بلیت عرضه شود و این یعنی پایان ازدحام مقابل درهای اتوبوس و دست به دست شدن بلیت و پول‌های آلوده.
خداحافظی با بلیت کاغذی
هم‌اکنون در شرکت واحد اتوبوسرانی یکی از فعالیت‌های پرهزینه، زمان‌گیر و تا اندازه‌ای غیرقابل اعتماد، عملیات مربوط به چاپ، توزیع و جمع‌آوری بلیت‌های کاغذی است. به علاوه بلیت‌های کاغذی همواره وسیله‌ای برای سوءاستفاده افراد سودجو بوده و از این ناحیه مشکلات متعددی را برای شرکت واحد اتوبوسرانی و مسوولان شهرها ایجاد کرده است. از دیدگاه مسافران نیز گرچه خرید مداوم بلیت‌های کاغذی و نگهداری آن تبدیل به یک عادت دیرینه شده است، اما در مواقع اضطراری معمولا آن‌ها را با مشکلاتی مواجه می‌کند.
یکی از راه‌حل‌هایی که امروز در شهرهای بزرگ برای برطرف کردن مشکلات و کاستی‌های ناشی از بلیت‌های کاغذی به کار برده می‌شود، بهره‌گیری از بلیت الکترونیکی است. بلیت الکترونیکی، کارت هوشمند الکترونیکی است که قابلیت خواندن و ثبت اطلاعات را در هنگام استفاده از سیستم حمل‌و‌نقل فراهم می‌کند. هر بلیت الکترونیکی امکان ذخیره‌سازی پول الکترونیکی را دارد. با هر بار استفاده مسافران از اتوبوس و گذر از مقابل دستگاه کارتخوان که قبلا در ورودی‌های اتوبوس نصب شده است، هزینه بلیت از مبلغ ذخیره شده در کارت مسافر کسر و در حافظه دستگاه کارتخوان ذخیره می‌گردد.
محتویات دستگاه کارتخوان در پایان هر روز به حساب شرکت واحد اتوبوسرانی نزد بانک واریز می‌گردد.اکبر عربی، معاون بهره‌برداری شرکت واحد اتوبوسرانی تهران و حومه، با اشاره به اینکه تمام اتوبوس‌های بلیتی و بیشتر اتوبوس‌های بخش خصوصی به سیستم بلیت الکترونیک مجهز شده‌اند، می‌گوید: «بلیت الکترونیک هم‌اکنون در تمام گیشه‌های بلیت فروشی عرضه می‌شود و به‌زودی بلیت‌های کاغذی به‌طور کامل حذف می‌شود. همچنین تمام اتوبوس‌های بلیتی شهر که مجموعا 3 هزار و 200 اتوبوس هستند به سیستم بلیت الکترونیک مجهز شدند و از مجموع 2 هزار و 700 اتوبوس بخش خصوصی 950 دستگاه به کارتخوان بلیت الکترونیک مجهز شده‌اند و سایر اتوبوس‌های این بخش نیز به‌زودی و در کوتاه‌ترین زمان ممکن به این سیستم مجهز می‌شوند.»
معاون بهره‌برداری شرکت واحد اتوبوسرانی تهران و حومه تصریح کرد که از هفته گذشته در تمام کیوسک‌های فروش بلیت، کارت بلیت الکترونیک نیز عرضه شده تا شهروندان بتوانند به راحتی نسبت به خرید کارت بلیت اقدام کنند. وی همچنین به استقبال شهروندان نسبت به خرید این کارت‌ها اشاره می‌کند و اینکه در چهار روز اول بعد از تعطیلات نوروزی حدود 70 هزار عدد کارت بلیت الکترونیکی فروخته شده است. عربی در ادامه می‌افزاید: «برای مدتی این امکان را به وجود آوردیم تا در کنار بلیت الکترونیک بلیت کاغذی نیز به فروش برسد زیرا جمع‌آوری یک‌دفعه و فوری بلیت‌های کاغذی می‌تواند مسافران، از جمله مسافران مسن را با مشکل مواجه کند، ولی امیدواریم مسافران اتوبوسرانی هرچه سریع‌تر نسبت به خرید بلیت الکترونیک اقدام کنند، زیرا به زودی بلیت‌های کاغذی به طور کامل حذف می‌شود.»
بنا بر اظهارات عربی، شهروندان می‌توانند از تمام کیوسک‌های فروش بلیت کارت بلیت‌های الکترونیک را خریداری کنند. در حال حاضر در اتوبوس‌های بلیتی به‌ازای هر سفر 20 تومان و در اتوبوس‌های ریالی نیز در هر سفر به میزان نرخ کرایه تعیین شده از اعتبار کارت‌ها کاسته می‌شود، اما با ابلاغ نرخ‌های جدید این میزان تغییر می‌کند. گفته می‌شود شهروندان برای خرید بلیت الکترونیکی باید هزار و 500 تومان پرداخت کنند که هزینه ودیعه کارت‌ها 500 تومان است و هزار تومان اعتبار نیز در هر کارت برای استفاده مسافران وجود دارد.
عربی در خصوص شارژ این کارت بلیت‌های الکترونیکی می‌گوید: «در حال حاضر پس از اتمام اعتبار هر کارت، شهروندان می‌توانند نسبت به شارژ مجدد کارت‌ها در ایستگاه‌های مترو اقدام کنند. همچنین می‌توانند از طریق 5 پایانه مشخص شده؛ یعنی میدان تجریش، پایانه حقانی، بلوار ارتش، بهشتی و علم صنعت که مجهز به دستگاه شارژ است کارت‌های خود را شارژ کنند یا کارت خود را در صورت سالم بودن به کیوسک‌های بلیت‌فروشی تحویل داده و کارت جدیدی دریافت کنند که در این حالت دیگر نیاز به پرداخت مجدد 500 تومان حق کارت نیست.» معاون بهره‌برداری شرکت واحد اتوبوسرانی تهران و حومه، یادآور می‌شود که برای جلوگیری از تخلفات احتمالی در هر دستگاه اتوبوس مامورانی به صورت نامحسوس حضور خواهند داشت تا در صورت عدم استفاده مسافران از کارت‌های خود آن‌ها را جریمه کنند.
مزیت‌های بلیت الکترونیکی
بلیت الکترونیک از مهم‌ترین، کارآمدترین و متداول‌ترین ابزارهای الکترونیکی و از شرایط لازم برای تحقق شهر الکترونیکی است.
بلیت الکترونیک می‌تواند گردش پول افراد را در چرخه اقتصادی کاهش دهد. در این صورت، هزینه‌های مربوط به چاپ اسکناس‌های جدید کاهش می‌یابد. بلیت الکترونیک امکان مدیریت بر نقدینگی جاری و برنامه‌ریزی به منظور ارائه سرویس برحسب نیاز شهروندان را فراهم می‌کند و در افزایش سرعت سرویس‌دهندگان موثر است.
شفاف‌سازی، تکریم ارباب رجوع، افزایش رضایت‌مندی شهروندی، مدیریت هوشمند مبتنی بر تقاضا و ارائه طرح‌های تشویقی از دیگر مزایای استفاده از بلیت الکترونیکی است. علاوه بر این، عملیات خرید و فروش با سرعت بیشتری انجام می‌شود، خدمات در سطح گسترده تری قابل دسترسی خواهد بود، تخفیف‌های متفاوت به مشتری تعلق می‌گیرد و از نظر اجتماعی نیز، به شخصیت شهروندی افراد احترام گذاشته می‌شود.
بلیت الکترونیکی در سیستم حمل‌و‌نقل شهری از سال‌های گذشته در جهان مورد استفاده قرار گرفته و امروزه از پرداخت نقدی یا بلیت‌های کاغذی در اتوبوس‌ها، مترو و حتی تاکسی در کشورهای پیشرفته خبری نیست. در ایران نیز شهرداری تهران از سال 86 به فکر استفاده از این ابزار افتاد و شهردار تهران هدف از این اقدام را از بین بردن نیاز به پول خرد و جلوگیری از اتلاف وقت، اتلاف کاغذ و .. عنوان کرد.
به گفته مسوولان بخش فناوری اطلاعات شهرداری تهران، تهیه طرح اولیه و خام اولین گام برای آغاز این پروژه بود. پس از آن کارگروه‌های مطالعاتی در زمینه‌های مرتبط تشکیل شده و نمونه‌های انجام شده قبلی آن در کشور مورد بررسی قرار گرفته و پتانسیل‌های داخلی نیز ارزیابی شده است. درباره وضعیت، چگونگی و چرایی برنامه‌های شهرهای موفق در زمینه اجرای پروژه بلیت الکترونیکی در خارج از کشور نیز تحقیقات و مطالعات لازم به عمل آمده در نتیجه (RFP (Request for Proposal تدوین و سپس به منظور جمع‌آوری پیشنهادهای شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران، نسبت به انتشار فراخوان در روزنامه‌های کثیرالانتشار اقدام شد. پس از آن، پیشنهادهای ارسالی مورد بررسی و شرکت‌های برتر انتخاب شدند. در ادامه کار، مناقصه‌ای میان شرکت‌های برتر برگزار و در نهایت، سرمایه‌گذار آن انتخاب و قرارداد لازم منعقد شد.
گفته می‌شود بلیت الکترونیکی به صورت از پیش تعیین شده و بینام در اختیار شهروندان قرار می‌گیرد، اما در صورتی که شهروندی متقاضی شخصی‌سازی کارت خود باشد، می‌تواند با مراجعه به محل‌های فروش بلیت الکترونیکی، کارت خود را با نام و عکس‌دار کند.بلیت الکترونیکی تجربه جدیدی است که شهروندان تهرانی با آن روبه‌رو خواهند شد، ولی آنچه بیش از پیش باید مد نظر قرار بگیرد دقت در کاهش ایرادها و کمبودهایی است که ممکن است در ابتدای این طرح وجود داشته باشد که در این زمینه اطلاع‌رسانی گسترده جهت آشنایی هر چه بیشتر شهروندان با این موضوع می‌تواند موثر باشد.
منبع : دنیای اقتصاد
- ۸۹/۰۱/۲۴