خطر تعطیلی شرکت‌های اینترنتی در استان‌ها
دانیال رمضانی - از اواخر آذرماه سال 96 که مدل نرخ‌گذاری و تعرفه مصرف اینترنت به موجب مصوبه 266 کمیسیون تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی تغییر کرد، تقریبا همه شرکت‌های اینترنتی، مسوولان صنفی و بیشتر کاربران اینترنت به این تعرفه‌های تحمیلی دولتی اعتراض کردند.
این اعتراض‌ها در حالی ادامه داشت که حدود 60 تا 70 درصد کاربران اینترنت در کشور نیز از روش جدید قیمت‌گذاری اینترنت ناراضی بوده و این مدل را به زیان خود می‌دانستند؛ موضوعی که به بررسی زیادی نیاز ندارد و تقریبا روزی نیست که کاربران در صفحات اجتماعی مسوولان، انتقاد خود را به این مساله مطرح نکنند.
از آن زمان تاکنون هفته‌نامه عصر ارتباط گزارش‌های متعددی در خصوص تبعات مصوبه 266 رگولاتوری منتشر کرد که آخرین مورد آن دوم تیرماه سال 97 و با تیتر «توقف سرمایه‌گذاری در توسعه اینترنت کشور» منتشر شد.
ماجرا از این قرار است که بیشتر شرکت‌های FCP پس از مصوبه 266 رگولاتوری وضعیت مساعدی ندارند. اما اینکه چرا رسما لب به اعتراض علنی نمی‌گشایند، دلایلی دارد؛ از جمله اینکه شنیده‌هایی تاییدنشده حکایت از آن دارد که **این شرکت‌ها بدهی‌های میلیاردی به وزارت ارتباطات و زیرمجموعه‌های آن یعنی سازمان رگولاتوری، شرکت زیرساخت و حتی شرکت مخابرات ایران دارند و همین موضوع نه‌تنها آنها را در اظهارنظر محتاط می‌کند، بلکه در مواردی ناچار می‌شوند با تصمیماتی که گاه به زیانشان هست نیز همراهی کنند.**
مسوول امور مشتریان یکی از شرکت‌های اینترنتی با درخواست ذکرنشدن نام خود، به تشریح بخش‌هایی از مشکلات ناشی از مصوبه 266 رگولاتوری برای این شرکت پرداخته و گفته: اکنون می‌توانم بگویم بسیاری از شرکت‌های اینترنتی کشور سرمایه‌گذاری‌های خود را پس از مصوبه مذکور متوقف کرده‌اند، چون با کاهش شدید درآمدهای خود مواجه شده و اصولا امکان هیچ نوع توسعه و سرمایه‌گذاری را ندارند.
وی افزود: اکنون اطلاع داریم برخی از شرکت‌های همکار بعد از مصوبه 266 در پرداخت حقوق پرسنل خود نیز دچار مشکل شده‌اند و یکی از شرکت‌های مطرح در این حوزه از اسفند سال گذشته تاکنون نتوانسته حقوق بدهد، برخی شرکت‌ها هم اقدام به تعدیل نیرو کرده‌اند.
سرپرست امور مشتریان این FCP در خصوص مشکل مصوبه 266 رگولاتوری برای این شرکت‌ها، گفت: بارها و بارها همکاران ما نسبت به الزام و تحمیل یک مدل قیمتی اعتراض کرده‌اند، اما متاسفانه به دلایلی که نمی‌دانیم چیست، این اعتراضات نادیده گرفته شده است. این در حالی است که 70 درصد مشترکان شرکت ما خواهان اینترنت حجمی هستند که اگرچه با ارایه طرح‌های مختلف تلاش‌های زیادی برای حفظ آنها کرده‌ایم، اما همچنان با ریزش کاربری و کاربران مواجه هستیم.
وی با بیان اینکه در مورد شرکت ما تنها پنج درصد مشترکان از مدل فعلی تعرفه‌گذاری اینترنت راضی هستند، ادامه داد: این ریزش مشترکان باعث کاهش تقریبا 30 درصدی درآمدهای ما شده است. من می‌خواهم بپرسم مگر حاشیه سود شرکت‌های اینترنتی در ایران چقدر است که کاهش 30 درصدی درآمدها بتواند همچنان آنها را سرپا نگه دارد؟
شرکت‌های استانی در CCU هستند
اکنون همان‌طور که قابل پیش‌بینی بود، فشار تعرفه‌های جدید اینترنت در استان‌ها و شهرهای کوچک‌تر، به علت کاربران کمتر و ریزش مشترکان به سمت اپراتورهای موبایل، کار نمایندگی‌های شرکت‌های بزرگ اینترنتی در استان‌ها را با معضل جدی‌تر از شرکت‌های مستقر در تهران و شهرهای بزرگ مواجه کرده است.
اگرچه آمار دقیقی از میزان تعطیلی خدمات اینترنت ثابت (ADSL) در استان‌ها و شهرهای کوچک در دست نیست، اما در همین رابطه نماینده استانی یکی از شرکت‌های بزرگ اینترنتی کشور می‌گوید: از زمانی که تعرفه جدید اینترنت مصوب شد، شرکت‌های اینترنتی خدمات ثابت دچار چالش‌های فراوانی شدند که برخی از این مشکلات به این شرح است:
**
1. تعدیل زیاد منابع انسانی؛
2. بالا رفتن بدهی‌های سنگین این شرکت‌ها؛
3. ریزش وحشتناک مشترکان خدمات اینترنت ثابت و کوچ به موبایل؛
4. ایجاد وضعیت نابسامان و غیرقابل کنترل در نمایندگی شرکت‌ها در شهرستان‌ها؛ و
5. ناتوانی از پرداخت حقوق پرسنل بیش از چند ماه... .**
این نماینده استانی با بیان اینکه از زمان تصویب این تعرفه‌ها، آینده این شرکت‌ها روز به روز سخت‌تر و پرابهام‌تر می‌شود، گفت: متاسفانه شبکه ارتباط ثابت کشور که از سرمایه‌های ملی ما محسوب می‌شود، اکنون همچون رود کازرون در حال نابودی و خشکسالی است.
وی در پایان گفت: با تعرفه‌گذاری اشتباه دیتای موبایلی که سود کلانی را عاید اپراتورهای موبایل کرده است، شرکت‌های خدمات ثابت در حال نابودی هستند و متاسفانه زمان زیادی نداریم و اکنون تقریبا در CCU هستیم.
در آستانه نابودی هستیم
در همین راستا عضو تیم پشتیبانی یکی از شرکت‌های اینترنتی استانی نیز با لحنی مشابه و اظهار نگرانی از وضع موجود، گفت: مگر نه اینکه در زمینه خدمات ثابت ADSL شرکت‌ها سرمایه‌گذاری‌های چندصد میلیاردی کرده و علاوه بر آن تعداد بسیار زیادی از نیروی کار در زمینه IT کشور در این رسته، اعم از پرسنل شرکت مادر، نمایندگی‌ها و پشتیبان‌ها فعالیت می‌کنند، اما حالا و در عمل با تعرفه‌گذاری‌های اعلام‌شده و نیز عدم محدویت‌ها برای اپراتورهای موبایل، رسما بازار ADSL که به‌عنوان بستری فراگیر بوه کاملا دستخوش نابودی قرار گرفته است.
وی با اشاره به لایحه پیشنهادی هفته قبل وزارت ارتباطات در خصوص صیانت از اطلاعات فردی و شخصی کاربران در فضای مجازی، به طرح این پرسش پرداخت که **برای حفظ و صیانت سرمایه و بازار شرکت‌های ADSL چه تصمیمی اتخاذ شده است؟ شرکت‌هایی در نسل اول که با هزینه‌های بسیار بالا در زمان به نسبت کوتاهی امکان دسترسی و اقتصادی به اینترنت را برای بسیاری فراهم کرده‌اند، نیازی به حفاظت و صیانت ندارند؟**
نماینده استانی این شرکت اینترنتی افزود: ارتباط ثابت یکی از بزرگ‌ترین زمینه‌های کاری در حوزه IT کشور است که سهم بالایی از اشتغال و کارآفرینی را دربر گرفته است، اما با رکود و شرایط نابرابر رقابتی فعلی، با کاهش درآمدها ملزم به تعدیل نیرو در تمامی شرکت‌ها شده که علاوه بر رکود، باعث بیکاری قشری عظیم خواهد شد.
وی با بیان اینکه **واقعا حیف است شبکه‌ای با این عظمت و گسترش به‌سرعت در مرحله حذف و نابودی قرار گیرد** تاکید کرد: البته منظور ما این نیست که مردم امکان دسترسی یا استفاده از اینترنت همراه را نداشته باشند، اما حمایت و قیمت‌گذاری‌ها باید در شرایط رقابتی متقارنی قرار بگیرد.
وی ادامه داد: کارشناسان و فعالان حوزه اینترنت بهتر در جریان تفاوت قیمت‌گذاری تعرفه‌های موبایلی نسبت به خدمات ثابت در بسیاری از کشورها هستند و اینترنت همراه عملا برای رفع رجوع و کارهای فوری استفاده خواهد شد. اما اکنون ما شاهد هستیم که افرادی ماهیانه دو سیم‌کارت فعال می‌کنند تا با نت رایگان اپراتورهای موبایل، فیلم دانلود کنند!
این فعال حوزه اینترنت ADSL در خصوص دیگر تبعات مدل تعرفه‌گذاری برای شرکت‌های ارایه‌کننده اینترنت ثابت، گفت: با تضعیف بازار ADSL بسیاری از زیرشاخه‌های فعالیتی آن نیز تحت تاثیر قرارخواهند گرفت؛ نمونه‌اش اینکه چرا سرویس‌های VOD پیشرفت نکرده و با این شرایط نخواهند کرد؟
وی در پایان گفت: ما به‌عنوان عضو کوچکی از جامعه IT درخواست داریم برای جلوگیری از نابودی این صنعت، تجدید نظری درخصوص نحوه قیمت‌گذاری‌ها و خدمات داشته باشید.
تعرفه‌هایی که قرار است آزاد شود
اگرچه دیرهنگام اما ظاهرا سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی نیز در جریان آثار منفی و تبعات ناشی از مصوبه 266 کمیسیون رگولاتوری قرار گرفته و در حال اتخاذ تدابیر جبرانی برای جلوگیری از تداوم خسارات ناشی از آن است. 27 تیرماه سال جاری بود که رییس سازمان رگولاتوری از اصلاح تعرفه اینترنت و آزادسازی این تعرفه‌ها تا پایان تابستان امسال خبر داد.
حسین فلاح جوشقانی گفته است: در حوزه اصلاح نرخ اینترنت، بحث ما آزادسازی قیمت‌ها در بخش خرده‌فروشی و ارایه خدمات به مشترکان نهایی است و امیدواریم تا پایان تابستان امسال کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات به این پیشنهاد رای مثبت دهد و آن را مصوب کند.
به گفته وی، با آزادسازی نرخ‌های اینترنت، اپراتورها به سمتی می‌روند که در یک فضای رقابتی، خودشان برای مشترکان کم‌مصرف و پرمصرف تعرفه مشخص می‌کنند.
وی گفته بود: واقعیت این است که وزارت ارتباطات برای آزادسازی تعرفه اینترنت تلاش می‌کند، اما این آزادسازی به گونه‌ای نیست که اپراتورهای دارای 50 درصد سهم بازار بتوانند از این شرایط به نفع خود سوءاستفاده کنند.
فلاح جوشقانی گفت: واگذاری تصمیم‌گیری درباره تعرفه اینترنت به خود صنف، سبب خواهد شد آنها بتوانند بهترین قیمتی که مصرف‌کننده نهایی را راضی نگه‌دارد، تعیین و آن را عرضه کنند و در همین ارتباط جلسه‌هایی با اپراتورها برگزار شده و نقطه‌نظرهای آنان دریافت شده است.
این در حالی است که پیشتر و در 24 اردیبهشت‌ماه امسال نیز جوشقانی گفته بود: تعرفه‌های جدید اینترنت برای مشترکان کم‌مصرف تدوین شده و اجرایی شدن آن نیازمند تایید وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات است؛ وعده‌ای که البته محقق نشد و نشان داد رگولاتوری به جمع‌بندی، مدل و تعرفه‌گذاری نهایی در این خصوص نرسیده است.
مدل جدید نجات‌بخش است؟
**در خصوص مدل جدید اما نکته‌ای بسیار جلب توجه می‌کند. شرکت‌های اینترنتی (FCP) و نهادهای صنفی فعال در این عرصه تا زمان تنظیم این گزارش هیچ‌گونه واکنشی به طرح جدید رگولاتوری مبنی بر آزادسازی نرخ‌گذاری اینترنت نشان نداده‌اند و خبری از استقبال یا انتقاد نیست. در چنین شرایطی معمولا این سکوت نشان رضایت نیست.**
اگرچه تلاش ما برای کسب نظر رسمی و مستند از برخی شرکت‌های FCP به دلایلی که پیشتر ذکر شد، به جایی نرسید و این شرکت‌ها ترجیح داده‌اند تا مقابل نظر وزارت ارتباطات و سازمان رگولاتوری‌اش قرار نگیرند.
در همین راستا نهادهای صنفی از جمله سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور و تهران نیز حاضر به بیان نظر و موضعی در این خصوص نشدند.
اما یک فعال بخش خصوصی که خواستار ذکرنشدن نام خود بود، به بیان نظری کوتاه در این خصوص بسنده کرد و گفت: جمع‌بندی و دریافت نظرات برخی دوستان در شرکت‌های اینترنتی نشان می‌دهد که مدل جدید رگولاتوری کمکی زیادی به حل مشکل این شرکت‌ها نخواهد کرد.
وی ادامه داد: مشکل اینجاست که تعرفه اینترنت اپراتورهای موبایل باید تغییراتی کند تا شرکت‌های ارایه‌دهنده خدمات ADSL (اینترنت ثابت) توان و امکان رقابت را پیدا کنند.
وی در توضیح بیشتر مقصود خود، گفت: نرخ اینترنت اپراتورهای موبایل همچنان به صرفه‌تر از نرخ اینترنت شرکت‌های ADSL است و با توجه به حاشیه سود پایین این شرکت‌ها، بعید است شاهد اتفاقی ملموس و بازگشت کاربران شرکت‌های ADSL از سمت اپراتورهای موبایل باشیم.
به گفته وی احتمالا با دو مدل بتوان شرکت‌های FCP و Servco را نجات داد، نخست تغییر تعرفه مکالمه اپراتورهای تلفن همراه و دوم تفکیک و تعیین سهم مشخص بازار برای همه اپراتورهای ذینفع در بازار اینترنت.
نظر به وضعیت نامطلوب شرکت‌های ارایه‌دهنده اینترنت ثابت، به‌ویژه در شهرها و استان‌های کوچک از یک‌سو و تداوم نارضایتی اکثریت مصرف‌کنندگان و کاربران اینترنت از سوی دیگر، هفته‌نامه عصر ارتباط در آینده و همچون گذشته، پیگیر این ماجرا خواهد بود.