ITanalyze

علی شمیرانی - از زمان گسترش کاربردهای فناوری اطلاعات و ارتباطات در کشور لزوم فراهم‌سازی بسترهای توسعه این فناوری نیز رفته‌رفته شکل گرفت. در این میان شکل‌گیری مراکز عرضه خدمات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری، تحت عنوان «بازار کامپیوتر» یکی از نیازهای لازمه کشور بود. اما بازار کامپیوتر علی‌رغم وجود اتحادیه‌ها و انجمن‌هایی که به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم خود را مسئول و متولی این بازار می‌دانستند، هیچگاه به شکل صحیحی، مدیریت و ساماندهی نشده است.

عرضه کالاهای قاچاق، بی‌کیفیت، تقلبی، عدم تأمین حقوق کاربران و خریداران نوسان و غیراصولی بودن بحث نرخ‌گذاری روی کالا و خدمات و در نهایت فقدان سیستمی برای تنظیم بازار از جمله مسائل و مشکلاتی هستند که همواره و از ابتدای شکل‌گیری بازار کامپیوتر لاینحل و بلاتکلیف باقی مانده است.

اما بر اساس قانون سازمان نظام صنفی رایانه‌ای مسئول ساماندهی بازار فناوری اطلاعات کشور شناخته شده است. سازمان تازه تأسیسی که نخستین رئیس آن حکم آغاز به کار خود را رسماً در خردادماه سال جاری و در نشست ملی فناوری اطلاعات از دست رئیس جمهور وقت سید محمدخاتمی دریافت کرد.

اما امیرحسین سعیدی‌نائینی به عنوان نخستین رئیس سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور فردی کاملاً شناخته شده در صنف انفورماتیک به‌شمار می‌رود. چرا که وی پیش از این رئیس انجمن شرکت‌های انفورماتیک نیز بوده و از قدیمی‌های صنف به حساب می‌آید.

سعیدی متفاوت از گذشته و به شکل پی‌درپی با تأکید بر اختیارات جدید قانونی خود، در خصوص ساماندهی به وضعیت بازار فناوری اطلاعات کشور بسیار مصمم و جدی صحبت می‌کند. متن حاضر حاصل گفت‌وگویی مشروح با رئیس سازمان نظام صنفی کشور در خصوص ساماندهی بازار کامپیوتر است.

*آقای سعیدی! شما پیش از این در جریان موضوع مصاحبه قرار گرفته‌اید و با مشکلات موجود در بازار کامپیوتر به مراتب بهتر از ما آشنا هستید. به عنوان رئیس سازمان نظام صنفی رایانه‌ای می‌خواستیم با برنامه‌ها و سیاست‌های مشخص شما جهت ساماندهی به بازار کامپیوتر آشنا شویم.

- ساماندهی بازار از وظایف اصلی سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور است. وجود اجناس و کالاهای نامرغوب و تقلبی در بازار هم منافع مصرف‌کننده و هم حیثیت صنفی ما را زیر سئوال می‌برد و به همین جهت دفاع از حقوق و حیثیت صنفی از وظایف اصلی ما است. اما برای ساماندهی فعالیت‌های مجاز در بخش اول ماده 32 اساسنامه تشکیل سازمان، ایجاد تشکیلات تعیین وظایف و نظم بخشی به فعالیت تجاری مجاز و دفاع از حقوق پدیدآورندگان نرم‌افزار صراحتاً پیش‌بینی شده است.

*لطفاً به‌طور مشخص از طرح‌ها و برنامه‌هایتان بگویید.

-در مورد راه‌های ساماندهی به بازار و جلوگیری از جنس‌های نامرغوب و تقلبی اول باید یک سازمان منسجم و مقتدر تشکیل شود که بتواند در راستای وظایف محوله خود عمل کند. کسانی که دم از تفرق و تضعیف سازمان می‌زنند، آگاهانه یا ناآگاهانه به حیثیت و اقتدار صنف لطمه می‌زنند و موجب می‌شوند که ساماندهی به امور دچار خدشه شده و در نتیجه فضا برای افراد قانون‌گریز و متقلب فراهم شود. اما خوشبختانه و با توجه به بلوغ صنفی انسجام و اتحاد لازم حاصل شده و با حمایت مجلس شورای اسلامی، دولت و شورای نگهبان سازمان نظام صنفی تشکیل شده است.

دوم بحث مربوط به رعایت استانداردها است. البته وزارت صنایع در این خصوص تدابیری اندیشیده که مسلماً این تدابیر نتیجه مطلوب را نداشته است. دلیل آن نیز اتخاذ رویه‌های نادرست است. طبق قانون واردکننده باید نمونه‌ای از اجناس وارداتی خود را برای تست فنی ارائه کند و چنانچه جواب مثبت گرفت، مجوز واردات صادر می‌شود.

به این روش نواقصی وارد است. به‌طور مثال مرحله تست و اخذ جواب طولانی است که این موضوع واردکننده را با خسارت مواجه می‌کند و این خسارت در نهایت از مصرف‌کننده دریافت می‌شود. در نتیجه گردش سرمایه واردکننده دچار مشکل می‌شود و مصرف‌کننده بهای بیشتری را پرداخت می‌کند.

دوم آنکه تست نمونه‌ای از کالا نمی‌تواند تضمینی از سلامت کل باشد. سوم از آنجا که واردکننده سرمایه خود را با مشکل مواجه می‌بیند، برای اخذ مجوز شائبه فساد به‌وجود می‌آید.

چهارم آنکه یک قاچاقچی از تمام این مراحل به‌راحتی گذر کرده و در رقابت با واردکننده قانونی امتیاز به دست می‌آورد و بدون پرداخت گمرک و مالیات از این مرحله می‌گذرد. راهکاری که ما سرگرم بررسی آن هستیم و از تجربه کشورهای دیگر نیز بهره برده‌ایم می‌تواند به شکل یک پیشنهاد مطرح باشد و در این خصوص نظرخواهی هم می‌کنیم. راهکار ما بحث شناسنامه‌دار کردن کلیه کالاهای وارداتی است به این ترتیب که واردکننده همواره باید به بسته‌های وارداتی خود ورقه مهر شده‌ای را الصاق کند تا کالا در هر کجا در معرض فروش قرار گرفت با این شناسنامه همراه باشد. در آن صورت چنانچه مشتری با مشکلی مواجه شد می‌تواند موضوع را به سازمان گزارش دهد و آنگاه اقدام به تست و بررسی شود. که در صورت مشاهده تخلف با توجه به اختیارات قانونی صنف و شورای انتظامی اقدام لازم به عمل خواهد آمد.

مخلص کلام آنکه به قول حقوقدانان اصل به برائت است، مگر آنکه خلاف آن ثابت شود.

*آقای سعیدی! اینجا پرسشی مطرح می‌شود. بخش قابل توجهی از اعضای انجمن شرکت‌های انفورماتیک را که زمانی شما ریاست آن را بر عهده داشتید و هم‌اکنون نیز عضو آن هستید را واردکنندگان و به اصطلاح سخت‌افزاری‌ها تشکیل می‌دهند. کما این که انجمن شرکت‌های انفورماتیک خود را بزرگترین صنف موجود در بخش خصوصی می‌داند که بخش عمده بازار را در دست دارد لذا سئوال اینجاست که با این تفاسیر چرا تاکنون در خصوص ساماندهی بازار کامپیوتر و بحث اصلاح شیوه واردات اقدام نکرده‌اید؟

- به چند دلیل ما اختیارات قانونی نداشتیم، حکم رئیس جمهوری را نداشتیم، شورای انتظامی هم تشکیل نشده بود و در نهایت اینکه همه عضو انجمن نبودند ولی موضوع سازمان نظام صنفی کاملا فرق می‌کند و عدم عضویت در آن طبق قانون تخلف محسوب می‌شود.

*خوب از موضوع واردات که بگذریم به مشکل دیگر یعنی بحث قیمت‌گذاری و تنظیم بازار می‌رسیم. موضوعی که به نظر می‌رسد از منطق و روال روشنی تبعیت نکرده و نمی‌کند. برای مثال چرا هیچ‌گاه روی قطعات و کالاهای موجود در بازار کامپیوتر برچسب قیمت درج نمی‌شود تا قیمت‌ها به شکل شناور در نوسان نباشند؟

- برای رسیدن به این خواسته منطقی شما باید راه‌ها هموار شود و مشکلاتی نظیر قاچاق و دخالت شرکت‌های بزرگ دولتی از سر راه برداشته شود تا در رقابتی سالم شرکت‌ها برای فروش بیشتر بتوانند با ارایه قیمت‌های رقابتی به فعالیت بپردازند. البته در این خصوص انسجام واطلاع رسانی مداوم نیز موثر است.

ولی در کل زمانی که واردکننده قانونی از ابتدا تا انتها دارای مشکلات و رقابتی نابرابر با یک قاچاقچی قراردارد امکان تحقق این موضوع فراهم نیست. برای رسیدن به ثبات نرخ در بازار باید پیشنهاد ما توسط مراجع ذیصلاح پذیرفته و اجرا شود تا به این ترتیب فضای رقابتی سالم شکل بگیرد.

*‌آیا می‌توانید به زمان مشخصی جهت تحقق اهدافتان برای ایجاد ثبات در بازار کامپیوتر اشاره کنید؟

- با اینکه حکم رئیس نظام صنفی 5 تیرماه توسط رئیس‌جمهور اعطا شد، اما این سازمان با تکیه بر تجربه چندساله اعضا وکلیه دست‌اندرکاران که خواستار صنفی منسجم، مقتدر هستند نهایت همکاری و همراهی را برای اجرایی کردن اهداف سازمان به کار خواهیم بست .

بنابراین تصور می‌کنیم با تکیه بر این سرمایه عظیم تجربی و این اقتدار بتوانیم هرچه سریع‌تر پیشنهادها را بررسی و اجرایی کنیم. پیش‌بینی ما نیز این است که دولت جدید نیز با توجه به وعده‌های انتخاباتی، نهایت همکاری را برای قانونمند کردن و ساماندهی بازار با ما داشته باشند.

*آقای سعیدی! لطفا به شکل مشخص از اولویت‌های سازمان نظام صنفی رایانه‌ای از نخستین لحظه آغاز به کار بگویید. در حقیقت بفرمایید سازمان نظام صنفی از کجا شروع خواهد کرد؟

-اتحاد و اتفاق صنفی به عنوان سرمایه اصلی ما بوده و هست. با تکیه بر این انسجام قصد داریم خواسته امام راحل خود را که سپردن کار مردم به مردم بود را تا حد توان تحقق بخشیم. روح حاکم بر سازمان نیز این است که حق گرفتنی است نه دادنی.

اگرچه گذشته فعالیت‌ ما نیز این را نشان داده است. در این راستا تعامل با بخش دولتی و دستگاه‌های دولتی ذیربط جهت تاثیر و تسریع بر روند وضع قوانین از جمله اولویت های ما محسوب می‌شود. با این کار اولا بخش دولتی از نظرات دست‌اندرکاران آگاه شده و قوانین مربوطه تا حد امکان قوانین براساس منافع ملی تنظیم می‌شود.

ثانیا از آنجا که ما در بطن کار قرار می‌گیریم، چرایی و چگونگی اجرای قوانین را دانسته و در اجرا نهایت همکاری و همراهی را به خرج می‌دهیم و این موضوع هزینه‌های اجرایی دولت مانند مخالفت‌ها، کندی در اجرا و عدم اجرا جلوگیری به عمل می‌آید.

ثالثا در جریان قراردادن صنف و در متن بودن باعث می‌شود روند قانون‌گذاری سیر منطقی داشته، دست‌اندرکاران آگاه شده و در نتیجه انگیزه و اطمینان برای سرمایه‌گذاری بالا می‌رود.

اما گذشته از این موارد برای تعامل هرچه بهتر با اعضای صنف کمیته‌های تخصصی تشکیل شده و کلیه اعضا بنابر تخصص و علاقه می‌توانند در این کمیته‌ها حضور یافته و به بهبود وضع صنف کمک کنند.

*آقای سعیدی! به اعتقاد من شما در وضعیت خاصی جهت اولویت‌بندی فعالیت‌های خود قرار دارید. از طرفی با دو جهت دورن صنفی و برون صنفی روبه‌رو هستید و از طرفی با نوعی رویکرد صنفی و غیرصنفی. منظور از غیرصنفی نیز آنجاست که شما با منافع مردم و کاربران طرف می‌شوید. لذا پرسش اینجا است که شما ابتدا به آن دسته از امور مربوط به مردم رسیدگی خواهید کرد یا به آن دسته از اموری که به منافع صنف خودتان مربوط می‌شود؟

- همواره باید به این نکته توجه داشت منافع دراز مدت صنف ما حتما باید منطبق با منافع ملی باشد تا بتواند ریشه‌دار شده، پویا شود و ادامه یابد: لذا اگر ما به منافع کوتاه مدت و بعضا گروهی بپردازیم خود تیشه برداشته به ریشه صنفی می‌زنیم.

* اجاره دهید سئوال را به شکل دیگری مطرح کنم. در خصوص مهمترین دغدغه‌ها و اموری که قصد دارید در ابتدا به آنها بپردازید توضیح دهید.

- ما گروهی از دغدغه‌ها را داریم. اگر به این فکر باشیم که IT جایگاه اصلی خود را در کشور پیدا کند و بتواند مثل سایر کشورها به عنوان محوری برای توسعه تبدیل شود، باید به بستر ارتباطی موجود حساسیت نشان بدهیم و در فکر گسترش هر چه بیشتر این بستر باشیم. اما در این میان نکته بسیار مهمی وجود دارد.

به این معنا که ما اگر فقط به گسترش بسترها پرداخته و از تولید محتوا غافل شویم، راه را برای هجوم محتوای بیگانه و تهاجم سهل فرهنگی بازکردیم. یعنی مقدار زیادی از سرمایه‌های کشور را به جیب خارجی‌ها ریخته‌ایم تا تهاجم آنها را هموار کنیم.

اما همزمان با گسترش بستر ارتباطی و تولید محتوا، چنانچه بخواهیم استفاده‌های عملی و کارگشا از این فناوری کرده باشیم باید به فکر توسعه تجارت الکترونیکی باشیم. همزمان با مقوله‌های قبلی باید نیروهای متخصص آموزش داده شوند تا بتوانند به نیازهای مربوطه پاسخ دهند. حصول به این هدف نیاز به جذب سرمایه دارد. همه این موارد پشتوانه فرهنگی لازم را می‌طلبد چرا که اگر فرهنگ استفاده از این فناوری همزمان و همراه رشد و نمو نکند تمامی سرمایه‌گذاری‌های قبلی به هدر می‌رود. پس بزرگترین دغدغه این است که یک برنامه‌ریزی منسجم شود که این اصول در آن رعایت شود.

* مشخصاً به ترتیب طرح‌ها و برنامه‌های خود اشاره نکردید.

- اینجا بحث تقدم و تأخر وجود ندارد. به اعتقاد ما کلیه امور اولویت محسوب شده و باید به شکل همزمان پیش روند چرا که در غیر این صورت برنامه‌ها به شکل جامع اجرا نمی‌شوند و سرمایه‌ها به هدر می‌روند. بنابراین تمام این موارد همچون حلقه‌های یک زنجیر بوده و باید برای حصول نتیجه به شکل هماهنگ پیش بروند.

* خوب موضوع بحث را کمی عوض کنم. به تشکیل سازمان نظام صنفی رایانه‌ای، همانطور که قطعاً مطلع هستید، انتقاداتی وارد است. یکی از انتقادات و اشکالاتی که به این سازمان وارد می‌شود این است که می‌گویند چنین روشی جواب نخواهد داد. برای مثال گفته می‌شود که وقتی شما به سال‌های قبل بازمی‌گردید در آن زمان تنها نهاد موجود انجمن شرکت‌ةای انفورماتیک که زمانی شما ریاست آن را بر عهده داشتید، تشکیل شده بود. اما از آن زمان به بعد رفته رفته نهادها و انجمن‌های دیگری شکل گرفتند آن هم با این استدلال که در انجمن شرکت‌های انفورماتیک به نوعی به نیازهای آنها پاسخ داده نشد. از آن جمله نیز می‌توان به شرکت‌هایی اشاره کرد که با تعداد کم و زیاد در قالب نهادهایی همچون اتحادیه صادرکنندگان نرم‌افزار، انجمن شرکت‌های ISP، سندیکای تولیدکنندگان رایانه و مجمع ناشران الکترونیک به فعالیت پرداختند.

*لذا در مورد سازمان نظام صنفی هم همین دیدگاه و نظر وجود دارد. پاسخ شما به این موضوع چیست؟

- اگر به سرنوشت آنها نگاه کنیم به این نتیجه می‌رسیم که به یک تشکل قوی نیاز داریم. آنان که از خانواده خود بریده‌اند و تشکل درست کردند یا به این نتیجه رسیده‌اند که بازگردند یا دچار مشکلاتی شده‌اند و لذا فقط بیان مشکلات می‌کنند.

بنا به فرمایش حضرت علی(ع)، کسی که از خودی جدا شد به چنگ بیگانگان می‌افتد. می‌گویند چرا انجمن انحصارطلبی کرده چرا همه چیز در اختیار انجمن است. این ادعا را که ما قبول نداریم و احتیاج به اثبات دارد ولی باید به این نکته توجه کرد که این ادعا اول اقرار به ضعف خودشان است.

ما بنا بر قانون از آنها دعوت می‌کنیم که به صنف بازگردند و تا دیروز که رقابت‌ها موجب پراکنده‌گویی‌ها شده بود، حالا با هم باشیم. ما امیدواریم که با وجود همه دست‌به‌دست هم در راه کسب موقعیت و جایگاه صنف خود گام برداریم.