صدای پای تجارت الکترونیکی
مسیح قائمیان - بزرگراه فناوری - به‌نظر میرسد بانکداری ایران یک بار دیگر در آستانه تحولی قرار گرفته است که نمونه جهش آن را در سال 1372 دیدهایم. اگرچه آن اتفاق، یک ضرورت غیرقابل اجتناب بود، اما هرچه بود، دوره نوین بانکداری ایران از آن تاریخ آغاز شد. در مجمع عمومی بانک مرکزی در سال 1372 طرح جامع اتوماسیون بانکی پس از ماه‌ها مطالعه و تحقیق به تصویب رسید و به این ترتیب، IT مدرن به بانکداری سنتی ایران پیوند خورد.
13 سال از آن مجمع میگذرد که دوباره تاریخ تکرار می‌شود. جریان از این قرار است که بر اساس مصوبه مجمع عمومی سال 1385 بانک مرکزی،"سیستم پرداخت‌های تسویه ناخالص بلادرنگ" در آبان‌ماه امسال راه‌اندازی می‌شود. با راه‌اندازی این سیستم، تسویه بین بانکی سرعت خواهد گرفت. بنابر آنچه در مجمع عمومی بانک مرکزی تصمیم‌گیری شده است، اساس و پایه سیاست‌های تکمیلی بانک مرکزی باز هم بر محورIT بنا شده است. اکنون یک بار دیگر بانکداری ایران پذیرفته است که برای رشد و بالندگی و برای افزایش رضایت مشتری، باید واقعیت IT را بپذیرد.
تصویب برنامه‌های گذار از خودپردازها یا گذار از سیاست‌های" مبتنی بر برداشت" به‌سمت سیاست‌های "مبتنی بر اعتبار" می‌تواند این نوید را بدهد که بانکداری ایران در سایه برنامه‌ریزی برای تحقق بانکداری الکترونیکی در آستانه یک تحول تاریخی دیگر قرار گرفته است.
از 13 سال پیش، مبنای اصلاحات نظام بانکی ایران، بر اساس سه محور توسعه شبکه خودپردازها و توسعه کاربری خودپردازها، توسعه شبکه پایانه‌های فروش و در نهایت توسعه شعب "آنلاین" بانک‌ها استوار شده بود.
اکنون که 13 سال از آغاز اجرای این برنامه‌ها میگذرد، آمارها نشان می‌دهد بیش از 155 میلیون "تراکنش " از ابتدای راه‌اندازی "شبکه شتاب" در سیستم بانکی ایران به ثبت رسیده است.
در این مدت حدود یک هزار میلیارد تومان در این شبکه، مبادله بین بانکی صورت گرفته است. فراموش نکنیم که این ارقام در حالی محقق شده‌اند که هنوز به‌طور کامل نتوانسته‌ایم طرح شتاب را تکمیل کنیم و نظام پرداخت‌های خرد بانکداری ایران را سروسامان ببخشیم.
بنابراین آنچه اهمیت پیدا کرده است، تکمیل طرح شتاب و اتصال آن به خودپردازهای خارج از کشور است. بر اساس برنامه‌ریزی‌ها قرار است سیستم شتاب ایران از طریق سوئیچ ملی کشور چین، به سوئیچ کشورهای آسیای جنوب شرقی و از طریق سوئیچ کشور بحرین، به کشورهای عربستان و امارات عربی متحده متصل شود. در عین حال مقدمات اتصال سوئیچ شتاب ایران به سوئیچ کشورهای اروپایی هم فراهم شده است که در صورت تحقق آن، می‌توان گفت میوه IT ایرانی در باغستان بانکداری به بار نشسته و موجب بالندگی بازار مالی ایران شده است.
از سوی دیگر زمان بانکداری اعتباری و رشد کارت‌های اعتباری فرا رسیده و خوشبختانه دولت برای تحقق آن هم برنامه‌ریزی کرده است.
نتیجه این برنامه‌ریزی‌ها بعد از چند سال تلاش مداوم، تحول در نظام پرداخت‌های هماهنگ سیستم بانکی ایران و ترغیب عموم مردم به استفاده از کارت در پرداخت‌های روزمره با تکیه بر برداشت از اعتبار به‌جای برداشت از موجودی حساب است که عایدی مشخص آن، سهولت انجام معاملات، کاهش هزینه مبادلات، سرعت گردش پول و کاهش استفاده از اسکناس خواهد بود.
تاکنون منتظر تحول بانکی بودیم تا صدای پای تجارت الکترونیکی را بشنویم اما اکنون اطمینان داریم تجارت الکترونیکی منتظر نمی‌ماند تا سیستم بانکی فرسوده ایران، آرام آرام از راه برسد.
صدای پای تجارت الکترونیکی این روزها شنیده می‌شود، به وضوح و به روشنی.
- ۸۵/۰۷/۱۸