مأموریت‌های جدید سازمان رگولاتوری در پادرهوایی مطلق
عباس پورخصالیان - روز شبنه 22 آبان 1400، درخواست های وزیر جدید ارتباطات و فناوری اطلاعات، مندرج در پیوست حکم رئیس جدید سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، به صادق عباسی شاهکوه ابلاغ شد.
سه درخواست ویژۀ وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات از وی شامل مورادی نسبتاً جدید هستند، به شرح زیر:
- برنامه‌ریزی و راهبری توسعه زیرساخت‌های ارتباطی فراگیر، پایدار، پرسرعت و با کیفیت پهن‌باند ثابت با تاکید بر توسعه فیبر نوری (FTTx)؛
- برنامه‌ریزی و راهبری ارتقاء کیفیت و گذار شبکه ارتباطی سیار کشور به سمت فناوری‌های ارتباطی نسل پنجم و ششم و
- ارتقاء جایگاه سازمان در تنظیم گری ارتباطات و فناوری اطلاعات (از طریقِ) بازنگری در سازوکارهای نظارتی و ایجاد ضمانت اجرای قدرتمند و کارآمد برای تحقق اهداف و اجرای مصوبات کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات و ارتقای توان نظارتی با به کارگیری فناوری‌های تنظیم‌یار، ابزارها و شیوه‌های نوین.
علاوه بر سه درخواست ویژۀ مذکور، بقیۀ درخواست های وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات از معاون جدید خود، وظایفی هستند عادی و معمول، شاملِ موارد زیر:
- افزایش کارایی، چابکی و پاسخگویی با رویکرد شفافیت در تصمیم گیری‌ها
- مبارزه با فساد
- نظام‌مند کردن تعاملات با اپراتورها
- رعایت اخلاق حرفه‌ای از طریق ارتقای قابلیت‌های سازمانی و نیروی انسانی؛
- برنامه‌ریزی و اصلاح سازوکارها به منظور افزایش رضایت مشتریان با در نظر گرفتن کیفیت خدمات، قیمت و حق انتخاب خدمات
- ارتقاء سامانه‌ها و ابزارهای پایش برخط کیفیت خدمات ارتباطاتی و اطلاعاتی در کشور
- تسهیل دسترسی عموم مردم به آنها
- تنظیم مقررات خدمات و سکوهای فضای مجازی از طریق برنامه‌ریزی، تنظیم‌گری و همکاری با نهادهای بالادستی مانند شورای عالی فضای مجازی و نهادهای تنظیم‌گر بخشی یا بین بخشی و سازمان فناوری اطلاعات ایران
- مدیریت کارآمد منابع فرکانسی جهت به حداکثر رساندن بهره‌وری و منافع اقتصادی آن برای بخش ارتباطات و فناوری اطلاعات کشور
- بهبود فضای کسب و کار،
- توسعه و تضمین رقابت سالم میان اپراتورها و ارائه دهندگان خدمات ارتباطی و اطلاعاتی
- اصلاح نظام تعرفه‌گذاری در خدمات فناوری اطلاعات و ارتباطات با محوریت افزایش مطلوبیت اقتصادی تولید، توزیع و مصرف ترافیک و محتوای داخلی در برابر ترافیک بین‌الملل
- حفظ و ارتقای سرمایه‌گذاری پایدار
- ایفای تعهدات توسعه‌ای اپراتورها؛
- سیاستگذاری برای استفاده حداکثری از توان داخلی و بومی‌سازی در زیرساخت ها، شبکه ها و خدمات ارتباطی بر اساس قوانین و سیاست های بالادستی؛
- شناسایی و رفع تعارض منافع در سطوح مختلف سازمان، و
- به کارگیری مدیران متخصص، جهادی، فساد ستیز و انقلابی با رویکرد شایسته سالاری و اولویتِ (گزینش افرادی) از درون سازمان و وزارت متبوع.
مأموریت های ویژۀ رئیس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی
سه مأموریت ویژۀ رئیس جدید سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، یعنی: 1) برنامه ریزی و راهبری توسعۀ FTTx، 2) برنامه ریزی و راهبری توسعۀ ارتباطات 5G و 6G، و 3) به کار گیری RegTech، وظایفی جدید هستند که برای نخستین بار برای رئیس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی تعریف شده اند. این که «مإموریت های بدیعِ برنامه ریزی و راهبری توسعه های مذکور، چرا بر عهدۀ رئیس جدید سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی گذارده می شوند؟»، پرسشی است که پاسخ آن، به تأمل و تحلیل نیاز دارد.
آیا برنامه ریزی و راهبری توسعۀ FTTx از وظایف رگولاتور است؟
جالب است که زارع پور، روز 26 مهرماه 1400، علی اصغر انصاری را به عنوان معاون برنامه ریزی و نظارت راهبردی و دبیر شورای راهبردی توسعۀ شبکۀ ملی اطلاعات منصوب و معرفی کرد ولی در حکم خود، گویا فراموش کرده بود که مورد برنامه ریزی و راهبری توسعۀ FTTx را نیز وارد و به وی ابلاغ کند. تقریباً همزمان با صدور حکم مذکور، زارع پور در "کنفرانس ظرفیت شبکۀ ملی اطلاعات" که در روزهای 25 و 26 مهرماه سال جاری (1400) برگذار شد، در حین بازدید از نمایشگاه جنب کنفرانس، بشارت داد که: برنامۀ وی در وزارت ارتباطات طی چهار سال آینده، بُردن فیبر نوری به تک‌تک خانه‌های مردم، و اجرای پروژۀ فیبر در منزل ها در شهر و در روستا است، تا مردم (به قول وی:) "سرعت‌های چندگیگی" را تجربه کنند. زارع پور حالا [حدود یک ماه بعد از اعلان وعدۀ مذکور]، از معاون دیگر خود در سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی می خواهد برنامه ریزی و راهبری توسعه زیرساخت‌های ارتباطی FTTx را تحقق بخشد! آیا برنامه ریزی و راهبری توسعه زیرساخت‌های ارتباطی FTTx از وطایف قانونی رئیس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی است؟
البته پاسخ به این پرسش مشکل است زیرا جنبه هایی از برنامه ریزی کلی و راهبری توسعه ملی زیرساخت‌های ارتباطی FTTx از مواردی هستند که جزو وظایف سنتی رگولاتوری ها نیز می باشند، اما بدیهی است که وظایف اصلی باید اولاٌ از جمله تکالیف معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی و دبیر شورای راهبردی توسعۀ شبکۀ ملی اطلاعات باشند و ثانیاٌ برنامه ریزی کلی و راهبری توسعه ملی زیرساخت‌های ارتباطی FTTx و دو برنامۀ دیگر، نه به تنهایی توسط این یا آن معاونت، بلکه در همکاری متقابل و هم افزایی هر دو معاونت با یکدیگر، به موازات همیاری شرکت ارتباطات زیرساخت و سازمان فناوری اطلاعات باید تحقق یابند.
مانع توسعه ملی زیرساخت‌های ارتباطی FTTx : بلاتکلیفی در مورد لایحۀ شبکۀ مادر مخابراتی
یکی از موانعی که بر سر راه تحقق برنامه ریزی کلی و راهبری توسعه ملی زیرساخت‌های ارتباطی FTTx وجود دارد و از سوی مجلس شورای اسلامی باید رفع شود، پادرهوایی لایحۀ قانونیِ "بازملی سازیِ" شبکه های عمومی کابلی کشور است.
هدف از لایحۀ مذکور بازپس گیری قانونی داکت ها و حوضچه های شبکه های عمومی کابلی، نه تنها از شرکت قبلاً دولتی و بعداً خصوصی سازی شدۀ مخابرات ایران، بلکه از همۀ FCPها و سپردن همه آنها به عنوان شبکه های مادر مخابراتی به شرکت ارتباطات زیرساخت است.
چون که لایحۀ قانونی مذکور و برنامه توسعه ملی زیرساخت‌های ارتباطی FTTx ، هردو به طور همزمان مطرح هستند و لایحۀ مذکور اکنون در کمیسیون صنایع مجلس شورای اسلامی پیگیری می شود، از آنجایی که توسعه ملی زیرساخت‌های ارتباطی FTTx به مثابۀ توسعۀ شبکۀ عمومی کابلی کشور است اگر چنانچه طرح بازپس گیری قانونی داکت ها و حوضچه های شبکه های عمومی کابلی تصویب شود و شرکت ارتباطات زیرساخت، مالک قانونی شبکه های عمومی کابلی کشور شود، بدیهی است که تحقق برنامه ها و راهبری اجرای پروژه های "بُردن فیبر نوری به تک‌تک خانه‌های مردم در شهر و روستا" ازجمله وظایف شرکت ارتباطات زیرساخت محسوب می شود.
از سوی دیگر، طرح قانونی حمایت از حقوق کاربران در فضای مجازی نیز هم اکنون در کمیسیونی ویژه در مجلس شورای اسلامی ایران مطرح است و اگر این طرح به قانون تبدیل شود، سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی، دبیرخانۀ شورای راهبردی توسعۀ شبکۀ ملی اطلاعات، سازمان فناوری اطلاعات ایران و شرکت ارتباطات زیرساخت، همه در ذیل کمیسیون عالی تنظیم مقررات فضای مجازی وابسته به مرکز ملی فضای مجازی قرار می گیرند.
نتیجه این که: در شرایط بلاتکلیفی، پادرهوایی مطلق و اوضاع نامتعین و ناپایدار کنونی، جایگاه مدیران سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی و رئیس جدید آن، آنچنان تثبیت شده نیست تا ایشان بتوانند، روی برنامه ریزی و راهبری توسعۀ FTTx و تحقق دیگر برنامه ها و درخواست های وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات شاملِ: برنامه ریزی و راهبری توسعۀ ارتباطات سیار براساس فناوری های 5G و 6G، و روی به کار گیری RegTech (بر حسب این که "منظور از به کارگیری فناوری‌های تنظیم‌یار، ابزارها و شیوه‌های نوین، RegTech باشد) کار کنند.
درخواست های وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، آرمانی و غیر قابل اجرا نیستند، بلکه برعکس: در شرایط وجود ساختارهای هم افزا و معقول در وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، کاملاً قابل اجرا و امکان پذیرند. آنچه وجود ندارد و نبودش مانع بزرگ پیشرفت است، چشم انداز تجدید ساختار در وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات (و کلاً در قوۀ مجریه) است. (منبع:عصرارتباط)