مردان به موبایل معتادترند یا زنان؟
نسترن صائبی - مطالعات دانشمندان گویای رابطه مستقیم میان استفاده بیش از حد از موبایل و ایجاد مشکلات روانی، رشدی، شناختی و پیامدهای اجتماعی است، اما کمتر کسی در مورد مکانیسم‌های زمینه‌ساز اعتیاد به صفحه نمایش می‌داند؛ پدیده‌ای به نام هیپنوتیزم موبایلی.
دانشمندان لابراتوار فرهنگ، ذهن و مغز دانشگاه مک‌گیل در کانادا علاوه بر انجام مطالعات مختلف روی تاثیرات تلفن‌های هوشمند روی سلامت روان، روی طیف وسیعی از تاثیرات خودکار این ابزار هوشمند روی شناخت و آگاهی‌ها مانند تاثیرات تلقین‌پذیری، اجتماعی و فرهنگی مطالعه می‌کنند. اخیرا نیز روی پدیده هیپنوتیزم موبایلی متمرکز شده‌اند.
جی اولسون، محقق دکتری در این آزمایشگاه، بر این باور است که استفاده از تلفن‌های هوشمند تاثیرات مشترکی با هیپنوتیزم روی افراد دارد. وی برای مطالعه بیشتر، ۶۴۱ دانش‌آموز را مورد بررسی قرار داد و برای اندازه‌گیری میزان اعتیاد آنها به گوشی هوشمند آنها را هیپنوتیزم کرد.
به طور کلی می‌توان گفت که هیپنوتیزم یا خوابگری شاخه‌ای از علم روانشناسی است که فرد در آن با استفاده از تلقین، در حالت خاصی از هوشیاری قرار می‌گیرد و ذهن او روی موضوع خاصی متمرکز می‌شود، در امواج مغزی تغییر ایجاد می‌شود و آگاهی محیطی کاهش می‌یابد و درباره موضوعات قابل توافق تلقین‌پذیری فرد افزایش می‌یابد. برخی افراد به دلیل درونگرا بودن‌شان یا ویژگی‌های شخصتی هیپنوتیزم پذیری بیشتری نسبت به افراد دیگر دارند. اولسون دریافت که افرادی که هیپنوتیزم پذیری بیشتری دارند، بیشتر مستعد استفاده بیش از حد از تلفن‌های هوشمند هستند.
این گروه تحقیقاتی یک رابطه کوچک، اما پایدار بین خواب و اعتیاد به گوشی هوشمند پیدا کرده است. به عبارت دیگر، پیش‌بینی می‌شود افرادی که زودتر وارد شرایط هیپنوتیزم می‌شوند، شدت اعتیاد آن ها به تلفن‌های هوشمند بیشتر است. آن ها می‌دانند که بسیاری از افرادی که به گوشی‌های خود اعتیاد دارند، به دلیل استفاده بیش از حد، آسیب‌های قابل توجهی در کیفیت زندگی خود ایجاد می‌کنند و در مطالعات خود بررسی کردند که چرا انسان‌ها خود را در معرض این اعتیاد قرار می‌دهند و مکانیسم‌های دقیق (شناختی، عاطفی و رفتاری) پایه و اساس این پدیده چیست؟
آن ها دریافتند که هیپنوتیزم و استفاده از تلفن هوشمند ویژگی‌های مشترکی دارند؛ از مشاهده بدون فکر و مستمر اعلان‌ها یا نوتیفیکیشن‌‌ها و گم کردن زمان و دنیای اطراف خود زمانی که در گوشی خود غرق می‌شوند از ویژگی‌های مشترک این دو هستند.
پیامدهای گسترده‌تر
اعتیاد به تلفن هوشمند و به طور کلی صفحه نمایش به تازگی به عنوان یکی از مسائل مهم بهداشت عمومی به ویژه برای کودکان و جوانان مطرح می‌شود. در حال حاضر مطالعات بسیاری وجود دارد که نشان می‌دهد سلامت روانی کودکان، نوجوانان و بزرگسالان در دهه گذشته به طرز چشمگیری بدتر شده است و بسیاری از روانشناسان اظهار نگرانی در این مورد می‌کنند.
گزارش سال ۲۰۱۹ دپارتمان سلامت و خدمات انسانی آمریکا حاکی از افزایش ۵۶ درصدی نرخ خودکشی بین آمریکایی‌های در سنین ۱۰ تا ۲۴ سال بین سال‌های 2007 تا 2017 است که این میزان بین افراد ۱۰ تا ۱۴ سال نزدیک به سه برابر است.
در حالی که در سال‌های اخیر بحث ارتباط میان سلامت روانی و زول زدن به صفحه نمایش به شدت داغ شده است، بررسی‌های بسیاری دلالت بر ارتباط جدی بین کاهش تعامل چهره به چهره، افزایش زمان زول زدن به صفحه نمایش، افزایش علائم افسردگی و خودکشی در نوجوانان از سال 2010 دارند. این در حالی است که عوامل دیگری چون شرایط نابسامان اقتصادی و بیکاری در این مطالعات حذف شده‌اند.
به عنوان مثال، مطالعه محققان در سال 2019 نشان داد که هر یک ساعت اضافی استفاده از رسانه‌های اجتماعی با افزایش خطر افسردگی در ارتباط است. علاوه بر این موارد، گسترش سریع اطلاعات غلط و قطبش سیاسی در رسانه‌های اجتماعی نیز به این پدیده دامن زده و به تهدید بزرگی برای جوامع انسانی تبدیل شده است.
یافته‌های شگفت‌آورتر
محققان کانادایی در بررسی‌های خود به نتایج شگفت‌آوری دست یافتند و متوجه شدند که نرخ کلی اعتیاد به گوشی هوشمند در دانش‌آموزان مونترال، دومین شهر بزرگ کانادا، بسیار بالاتر از شهرهای دیگر است. میانگین این نرخ حتی از کشورهایی مثل اسپانیا، آلمان، سوئیس، بلژیک، رومانی، آمریکای میانه غربی بالاتر و بسیار نزدیک به آماز کشورهایی چون ترکیه و چین است.
این محققان حتی تفاوت‌های جنسیتی در اعتیاد به گوشی‌های هوشمند یافته‌اند؛ میزان اعتیاد زنان به تلفن‌های هوشمند بالاتر از مردان است و بر اساس نظرسنجی‌هایی که انجام شده، حدود ۵۱ درصد از زنان و ۳۹ درصد از مردان در معرض خطر به این اعتیاد مدرن قرار دارند. (منبع:جماران)
- ۹۹/۰۴/۱۰