مردم را فدای حمایت از اپراتورها نمیکنیم
علی شمیرانی- م.ر. بهنام رئوف - هفته نامه بزرگراه فناوری - وفا غفاریان را میتوان یکی از مدیران باحوصله و خونگرم در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات بهشمار آورد. وی دارای دکترای مهندسی صنایع از دانشگاه علم و صنعت ایران بوده و از سال 1384 تاکنون معاون وزیر ارتباطات و رییس هیاتمدیره شرکت مخابرات ایران است. وی پیش از این در سمتهایی همچون معاون امور صنعتی و تحقیقاتی وزارت دفاع، مدیرعامل و رییس هیاتمدیره سازمان صنایع دفاع (ساصد)، مدیرعامل شرکت صنایع الکترونیکی ایران (صاایران) و مدیرعامل شرکت صنایع مخابرات ایران (صما) فعالیت داشته است. غفاریان که در گرایش مدیریت استراتژیک نیز تحصیل کرده است، بر خلاف خیلی از مدیران دولتی و خصوصی حدود سه ساعت میزبان ما بود و در طول این مدت اصلا سعی نکرد تا با ترفندهای مدیریتی زمان گفتوگو را خاتمه و یا حتی کاهش دهد. وارد که میشویم غفاریان با خوشرویی از ما پذیرایی کرده و بهخاطر تاخیری که در هنگام ورود از سوی حراست وزارت ارتباطات صورت گرفت از ما عذرخواهی میکند. آخرین وضعیت اپراتورهای تلفنهمراه، موضوع خصوصیسازی، مسئله واگذاری سیمکارتهای جدید از سوی مخابرات و... از جمله موضوعات گفتوگوی ما با دکتر غفاریان بود که در پی میآید.
آقای غفاریان! بهنظر میرسد برای واگذاری سیمکارت در میان مدیران دولتی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات یک دودستگی ایجاد شده است. برخی معتقدند که ارتباطات سیار برای ثبتنام و واگذاریسیمکارتهای اعتباری و معمولی به اخذ مجوز از رگولاتوری نیازمند است و برخی دیگر هم معتقدند برای واگذاری سیمکارت به مجوز از هیچ نهادی نیاز ندارند، لطفا در این مورد توضیح دهید؟
فکر نمیکنم برای واگذاری سیمکارت از سوی اپراتور اول نیازی به اخذ مجوز وجود داشته باشد. ما فقط زمانی به مجوز از رگولاتوری نیاز داریم که بخواهیم تعرفه خدمات خود را تغییر داده و یا شرایط واگذاری را عوض کنیم.
آمار و ارقام واگذاری سیمکارت به همراه ضریب نفوذ در برنامه توسعه مشخص شده است در نتیجه برای تحقق اهداف برنامه چهارم توسعه واگذاریها انجام و نیاز به اخذ هیچ مجوزی نیست.
چرا اپراتورهای دیگر مانند ایرانسل و یا شبکه تالیا برای ارایه سیمکارتهای خود مکلف و موظف به اخذ مجوز هستند ولی اپراتور اول خیر؟
فکر نمیکنم هیچکدام از اپراتورهای دیگر هم به اخذ مجوز نیازی داشته باشند. تنها اپراتوری که در حال حاضر برای دریافت مجوز با رگولاتوری همکاری دارد، اپراتور دوم است. اپراتور دوم تازهکار است، در نتیجه برای تعیین مکانیزمهای اجرایی، شبکه و تعرفه خود به اخذ یک مجوز اولیه از رگولاتوری نیاز دارد اما بعد از آن برای واگذاریهای مراحل بعدی خود به مجوزی نیاز ندارد.
اگر مخابرات بخواهد تصور کند برای واگذاری سیمکارت هیچ منع قانونی وجود نداشته به واگذاریهای خود ادامه دهد، فکر میکنید مجالی برای فعالیت سایر اپراتورها در بازار مصرفی ایران باقی خواهد ماند؟
وقتی که تصمیم میگیریم بخش خصوصی را وارد عرصه کنیم، از قبل بازار مورد نیاز او را سنجیده و باور داریم که برای بخش خصوصی هم بازار کار و هم عرضه و تقاضا وجود خواهد داشت. در حقیقت این خود بخش خصوصی است که با ارایه خدمات، سهم بازار خود را تعیین میکند نه مخابرات و رگولاتور. ارایه خدمات ارزش افزوده و قیمت پایین در بازار رقابت ایجاد کرده و در حقیقت فعالیتهایی از این دست است که میتواند سهم بازار را برای یک اپراتور تعیین کند.
اما در حالی که هنوز اپراتورها شکل نگرفته، مخابرات همچنان به واگذاریهای خود ادامه میدهد، فکر نمیکنید با این کار بازار اشباع شود؟
تا پایان برنامه توسعه چهارم ما باید به ضریب نفوذ 35 درصد برسیم. با توجه به عرضه و تقاضای موجود در بازار و نیز نظرسنجیهای صورت گرفته در این مورد، به این نتیجه رسیدهایم که تقاضا بیشتر از 35 درصد است، در نتیجه تمام اپراتورها باید بسیج شده تا نیاز مردم برطرف شود. شرکت مخابرات ایران، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی و اپراتورهای خصوصی باید بهدنبال راهکاری باشند تا نیاز مردم برطرف شود نه اینکه بخواهند سهم بازار را برای یکدیگر تعیین کنند.
وقتی ما تعهد کردهایم که به ضریب نفوذ 35 درصد برسیم، توان تمام اپراتورها را در نظر گرفتهایم. دغدغههایی که برای اپراتور اول داریم، برای اپراتور دوم، تالیا، اصفهان و کیش هم داریم.
ما طی جلساتی که با اپراتورهای خصوصی داریم، مشکلات آنها را جویا شده و تمام توان خود را برای برطرف کردن مشکلات بهکار میگیریم.
بر این باوریم اگر اپراتورهای خصوصی از برنامه خود عقب باشند، در حقیقت مخابرات از رسیدن به اهداف خود که همان ضریب نفوذ 35 درصد است عقب میافتد.
وظیفه ما سرویس دادن به مردم و پاسخگویی به نیاز آنهاست، در نتیجه تمام توان خود را برای ایجاد فضای رقابت سالم میان اپراتورها صرف خواهیم کرد. همچنین بر اساس اصل 44 و قانون برنامه سوم ما موظفیم برخی از شرکتهای تابعه خود را به بورس واگذار کنیم. شرکت ارتباطات سیار اولین شرکتی خواهد بود که به بورس واگذار میشود، در نتیجه تمام توسعههایی که در این شرکت صورت میگیرد، در آخر به بخش خصوصی واگذار میشود، چرا باید با عدم واگذاری جلوی این توسعه را گرفته، مردم را از خدمت محروم و بازار سیاه ایجاد کنیم. به عقیده من مرزبندی که شما بین بخش خصوصی و دولتی ایجاد میکنید اشتباه است چون اصلا عذری وجود ندارد ودر نهایت همه به بخش خصوصی واگذار میشود.
فکر میکنید بازار تلفنهمراه در کشور در حجمی باشد که اپراتورهای تازهکار بتوانند در آن فعالیت کنند؟
بله. ما بازار را رو بهرشد دیده و ضریب نفوذ 50 درصد را برای سالهای آینده پیشبینی میکنیم. حتی اگر اپراتور سوم هم سه سال دیگر فعال شود، بهطور قطع بازار خواهد داشت.
امسال هم ثبتنام خواهید داشت؟
وقتی همه سیمکارتهای ثبتنامی دوره گذشته را واگذار کنیم، برنامه ثبتنام دوره جدید را آغاز خواهیم کرد. بر اساس برنامه واگذاریها باید تا خرداد 86 به اتمام برسد اما با توجه به واگذاریهای خارج از نوبتی که داشتهایم، پیشبینی میکنیم تا بهمنماه سال جاری بتوانیم تمامی سیمکارتهای ثبتنامی دوره گذشته را واگذار کرده و ثبتنام دوره جدید را بهطور نامحدود آغاز کنیم.
سیمکارت اعتباری هم ثبتنام میکنید؟
در بخش سیمکارت اعتباری از سازمان تنظیم مقررات درخواست مجوز کردهایم. در نظر داریم همزمان با ثبتنام سیمکارتهای عادی، اعتباری هم ثبتنام کنیم.
برای ثبتنام اعتباری درخواست مجوز کردهاید؟
خیر، همانطور که قبلا هم گفتم ما برای واگذاری سیمکارت نیازی به اخذ مجوز نداریم. درخواست ما از سازمان تنظیم مقررات برای تایید تعرفههای پیشنهادی بوده است.
تعرفههای شما از تالیا بیشتر است یا کمتر؟
تعرفههایی که ما برای سیمکارتهای اعتباری اپراتور اول در نظر گرفتیم، دقیقا همانند تالیا است. معتقدیم تعرفه ارزانتر و یا گرانتر از تالیا تبعات منفی خاص خود را دارد.
شرایط و خدماتی که روی سیمکارت اعتباری ارایه میدهید چگونه است؟ همانند تالیا؟
شرایط سیمکارتهای اعتباری اپراتور اول همانند سیمکارتهای معمولی اپراتور اول است.
یعنی در تمام استانها قابل استفاده است؟
بله، در تمام کشور قابل استفاده است.
فکر نمیکنید ارایه سیمکارتهای اعتباری آن هم با این شرایط، آینده محتومی را برای تالیا رقم میزند؟
بر اساس بررسیهایی که انجام دادهایم به این نتیجه رسیدیم که تقاضا و نیاز برای سیمکارتهای اعتباری در بازار سیمکارت تلفنهمراه کشور وجود دارد. طبق تحقیقات بهعمل آمده، بازار ایران به 10 میلیون سیمکارت اعتباری نیاز دارد. مجوز تالیا برای ارایه سیمکارت اعتباری دو میلیون مشترک بوده که تاکنون بالغ بر پانصد هزار سیمکارت واگذار شده است. اگر تالیا بتواند شبکه خود را در زمان معین توسعه داده و سیمکارتهای خود را واگذار کند و اگر کیفیت خدمات ارایه شده از سوی این پیمانکار مثبت ارزیابی شود، باز هم میتواند واگذاری داشته باشد، در نتیجه فکر نمیکنیم واگذاری سیمکارت اعتباری از سوی مخابرات سدی برای فعالیتهای تالیا باشد.
با این برنامه فکر میکنید چه اتفاقی برای این پیمانکار بیفتد؟ تالیا واگذاری سیمکارتهای خود را بهتدریج در کشور شروع کرده و در حال حاضر تنها در سه استان قابل دسترسی است. فکر میکنید با واگذاری سیمکارتهای اعتباری مخابرات که در کل کشور در دسترس هستند، بازاری برای تالیای نوپا باقی میماند؟
تالیا میتواند دو میلیون سیمکارت در 28 استان واگذار کند. فکر میکنم تاکنون توانسته باشد در 14 استان شبکه خود را گسترش دهد. ظرفیت بالفعل اپراتور دوم برای ارایه سیمکارت اعتباری سه میلیون مشترک است، در نتیجه تا برطرف شدن نیاز 10 میلیون مشترکی که ما پیشبینی کردهایم فاصله بسیاری وجود داشته و بهطور قطع بازار برای فعالیت تمام اپراتورها وجود دارد.
ولی با این شرایط متقاضیان سیمکارت خود را معطل توسعه تالیا نکرده و بهطور قطع بهسمت سیمکارتهای اعتباری دولتی خواهند رفت.
تالیا باید تلاش خود را بیشتر کند، ما قصد نداریم فعالیت آن را متوقف کنیم. باید به تالیا کمک کرد تا بتواند خود را توسعه دهد.
چه کمکی به تالیا میکنید؟ اجازه استفاده مشترک از BTS های اپراتور اول را به او میدهید؟
مشکل تالیا استفاده از BTS نیست. زمانبندی توسعه شبکه کند است. ما با پیمانکار تالیا که همان زیمنس است جلساتی داشته و از آنها خواستهایم تا توسعه شبکه تالیا را سریعتر انجام دهند.
دغدغه اصلی ما برطرف کردن نیاز مردم است.
اگر به این نتیجه برسید که تالیا با واگذاری سیمکارتهای اعتباری دولتی ورشکست میشود، به او کمک میکنید؟
اگر بتوانیم حتما این کار را انجام میدهیم زیرا تالیا جزء برنامههای اصلی ماست. البته حمایت ما از اپراتورها تا زمانی است که مردم بتوانند راحتتر و با قیمتی مناسب به سیمکارت تلفنهمراه دسترسی داشته باشند. در حقیقت اولویت اصلی ما مردم هستند نه اپراتورها. نوع حمایت ما از اپراتورها در راستای ارایه خدمات به مردم است. سیاست ما این نیست که برای حمایت از تالیا ارایه سیمکارت اعتباری دولتی را متوقف کنیم.
با این دیدگاه فکر نمیکنید که بخش خصوصی از این پس جرات ورود به این فضا را نداشته باشد؟
اینگونه که شما میگویید نیست. اپراتور دوم هم در همین فضا فعالیت میکند ولی آنها واقعا حرفهای وارد شدهاند. میدانند که حداقل 10 میلیون سیمکارت از اپراتور اول عقبتر هستند، در نتیجه قیمت خود را کاهش میدهد، نسل خود را ارتقا میدهد و سعی میکند با برنامههایی از این دست سهم بازار بیشتری کسب کند. اگر بخش خصوصی بخواهد در این عرصه وارد و موفق باشد، باید حرف بیشتری از قدیمیها برای گفتن داشته باشد.
این دیدگاه درست نیست که یک اپراتور یا پیمانکار هیچ مزیتی نسبت به سایر اپراتورها نداشته و بعد انتظار حمایت هم داشته باشد. ما متولی حمایت و نگهداری از اپراتورها نیستیم بلکه متولی خدمترسانی به مردم بوده و آنها را فدای حمایت از یک اپراتور نمیکنیم.
اگر رگولاتور قیمت سیمکارت اعتباری دولتی را به جهت حمایت از تالیا افزایش دهد، آیا باز هم ادامه میدهید؟
خواسته ما همان تعرفههای تالیاست اما تصمیم آخر با رگولاتور است، آنها نرخ را تصویب میکنند.
اگر اپراتور دوم دامپینگ (شکستن قیمت) کند و قیمتهای خود را کاهش دهد، فکر نمیکنید دیگر کسی به سراغ اپرتور دولتی نیاید؟
فلسفه شکلگیری اپراتور دوم همین است. ما میخواهیم فضای رقابتی ایجاد شود و از این مسئله استقبال هم میکنیم.
کارشناسان معتقدند ناظر و رقیب در برابر اپراتور دوم یک نفر است. به نظر شما این دیدگاه وظیفه اپراتور اول را سنگینتر نمیکند؟
ما اپراتور نیستیم.
به هر حال رییس ارتباطات سیار را شما تعیین میکنید.
من تعیین نمیکنم بلکه مجمع تعیین میکند.
رییس مجمع هم شما هستید.
من این احساس را ندارم. ما همان دغدغهای که نسبت به اپراتور اول داریم به اپراتور دوم هم داریم. آنها را دعوت میکنیم و مشکلاتشان را میشنویم.
بالاخره همکاران گذشته شما بودهاند.
(میخندد) بله همکار هستیم، علاقهای که من به اپراتور دوم و تالیا دارم کمتر از اپراتور اول نیست. ما دوست داریم همه اپراتورها توسعه پیدا کنند زیرا افزایش ضریب نفوذ تلفنهمراه در کشور در گرو توسعه همه اپراتورهاست نه فقط یک اپراتور.
آقای وزیر اعلام کرده است که باز هم قیمت سیمکارت کاهش مییابد، چه زمانی و چگونه؟
در ثبتنام دوره جدید بهطور قطع این اتفاق خواهد افتاد اما هنوز قیمت آن مشخص نیست.
پیشبینی رییس هیاتمدیره شرکت مخابرات از قیمت جدید سیمکارت تلفنهمراه چیست؟
وقتی میتوانیم قیمت سیمکارت را کاهش دهیم که توسعه شبکه ارزانتر شود. اگر قیمت سیمکارت را پایین میآوریم، به این معنی نیست که سود خود را کم کردهایم بلکه با ایدهها و روشهای مختلف جدید توانستهایم شبکه را ارزانتر توسعه دهیم.
طبق آمارهای موجود پیمانکاران مخابرات (GCها) از برنامه خود عقب هستند اما با این وجود باز هم شما معتقدید که شبکه را توسعه داده و آماده ثبتنامهای جدید هستید. با وجود مسایلی از این دست چگونه بر توسعه شبکه آن هم با هزینهای ارزانتر تاکید میکنید؟
طی چند ماه اخیر برای بهبود کیفیت شبکه و افزایش ظرفیت چند برنامه موازی با پیمانکاران را پیگیری کردیم. نخست خریداری تجهیزات 300 سایت از پیمانکاران و تحویل آنها به مراکز استانها بود تا استانها بتوانند با گرفتن پیمانکاران استانی توسعه و بهبود شبکه را در استانها خود انجام دهند.
علاوه بر این کار با اخذ مجوز خرید تجهیزات و دریافت اعتبارات لازم توانستیم تجهیزات مورد نیاز در این بخش را خریداری کنیم که اولین محموله آن هم به کشور رسیده و در اختیار پیمانکاران قرار گرفته است. فعالیت دیگری که در این زمینه صورت گرفته، بهینهسازی شبکه فعلی است. با بررسی انجام شده سایتهای موجود در برخی از مناطق را که بار ترافیکی کمتری داشتند، به مناطق پرترافیک انتقال دادیم که همین کار توانست تا حد زیادی مشکلات کیفی شبکه را حل کرده و با پیگیری این سه روش کار تسریع شبکه و ایجاد ظرفیتهای لازم در حال پیگیری است.
قبلا گفته بودید تنوع تجهیزات بهکار رفته در شبکه تلفنهمراه موجب بروز بخشی از اختلالات است.
بله، تنوع تجهیزات میتواند باعث بروز برخی از اختلالات باشد اما عامل اصلی آن نیست. در برخی از موارد تنوع تجهیزات از مونوپل (انحصاری بودن) شدن شبکه جلوگیری میکند اما این تنوع نباید در حدی باشد که باعث بروز اختلال شود.
از برخی از مدیران شنیده میشود که کیفیت خدمات تلفنهمراه تا پایان سال به 100 درصد خواهد رسید، استاندارد جهانی در کیفیت ارایه شده بیشتر از 94 نیست، چگونه ما میتوانیم به ضریب بالای استاندارد جهانی برسیم؟ شنیده میشود برخی از شاخصهای بررسی کیفیت از سوی مسؤولان حذف شده و آمار ارایه شده فقط مربوط به چند شاخص بررسی کیفیت است، آیا مواردی از این دست صحیح است؟
در بخش بررسی کیفیت 40 شاخص وجود دارد که از این تعداد چهار شاخص اصلی است. این بدان معناست که افزایش و یا کاهش کیفیت در این چهار شاخص توسط مشترکان قابل لمس است. در حال حاضر چهار هزار و 600 سلول شبکه وجود دارد که از این تعداد 330 سلول خراب است.
سال گذشته 800 سلول خراب داشتیم که امسال توانستیم تعداد آنها را به 330 سلول برسانیم. اگر بتوانیم تا پایان سال این تعداد را به کمتر از صد سلول کاهش دهیم، میتوانیم شبکه مطلوبی داشته باشیم.
علت اخذ هزینههای جنبی مانند نمایشگر و یا انتظار مکالمه از مشترکان چیست؟
اگر قرار باشد برای خدمات ارزش افزوده هیچ هزینهای از مشترک گرفته نشود، در آینده نمیتوان شاهد افزایش خدماتی از این دست بود.
اما از همان سالهای ابتدایی این هزینهها از مشترکان گرفته میشد ولی تا بهحال خدمات ارزش افزوده دیگری بهغیر از SMS و یا صندوق پستی صوتی ارایه نشده است، دلیل این امر چیست؟
این مسئله یکی از مشکلات اصلی است که ما با آن دست به گریبانیم. دلیل اصلی هم آن است که تمام توان مخابرات روی افزایش ضریب نفوذ تلفنهمراه در بخش صوت (Voic) است. بهطور قطع زمانی که به ضریب نفوذ مناسبی در بخش صوت برسیم، ارایه خدمات ارزش افزوده را در دستور کار قرار میدهیم.
فکر میکنید با نسل دوم تلفنهمراه بتوان خمات ارزش افزوده جهانی را ارایه داد؟
نسل دوم قابل ارتقاست. شبکه تلفنهمراه دولتی با یک سرمایهگذاری نهچندان کم میتواند به نسل 5/2 و 75/2 تبدیل شود.
خرید تجهیزات نسل 75/2 توسط شرکت ارتباطات سیار را تایید میکنید؟
خیر، تاکنون تجهیزاتی در این زمینه خریداری نشده است.
برای سال آینده در بخش تعرفه خدمات تلفن ثابت، همراه و اینترنت کاهش قیمت خواهیم داشت؟
در مورد تلفنثابت، تلفنهمراه و خدمات پیام کوتاه، بعید میدانم که بتوانیم تعرفهها را کاهش دهیم. قیمت تعرفهخدمات تلفنی در ایران بسیار پایینتر از کشورهای دیگر است اما در بخش تعرفه اینترنت روشهایی در دست بررسی است تا بتوانیم قیمت ترافیک خارجی را کاهش دهیم.
آیا قرارداد با فلگ برای تامین پهنای باند مورد نیاز کشور نهایی شده است؟
متاسفانه تاکنون نتوانستهایم به شرایط ایدهآل با فلگ دست یابیم. فلگ باید برای خدمات خود ضمانتنامه ارایه دهد و تا زمانی که آمادگی ارایه ضمانتنامه از سوی فلگ اعلام نشود، قراردادی هم منعقد نخواهد شد. البته برای جبران این مشکل مسیرهای موازی در نظر گرفته شده که در دست بررسی است.
در بخش تلفن اینترنتی و یا VOIP که بررسی اعطای مجوز به مراکز ارایهدهنده خدماتی از این دست طی چند سال گذشته در مخابرات و سازمان تنظیم مقررات رادیویی مطرح بوده است، شنیده میشود رگولاتوری کار نظارت و ارایه مجوز را به زیرساخت و زیرساخت هم به مخابرات ایران واگذار کرده است. برنامه شما در این بخش چیست؟
یکسری فعالیتهای بازدارنده از قبل در دستور کار قرار داشته که در حال پیگیری است.
در بخش ارایه مجوز چطور؟
ارایه مجوز وظیفه سازمان تنظیم مقررات است، ما فقط بر کنترل ترافیک نظارت میکنیم.
اما سازمان تنظیم مقررات معتقد است بحث تلفناینترنتی بر عهده زیرساخت است و زیرساخت هم مخابرات را بهعنوان تصمیمگیر نهایی معرفی میکند.
ارایه مجوز فعالیتهای بخش خصوصی در حوزه مخابرات بر عهده سازمان تنظیم مقررات است. ما فقط از ترمینیشین و اورجینیشنهای غیرمجاز جلوگیری میکنیم. البته در بخش تدوین آییننامههای مربوطه نیز پیشنهادهایی داشتهایم که باز هم تصمیمگیری نهایی در اینباره به تنظیم مقررات مربوط میشود.
بهعنوان آخرین سؤال، در بحث تعیین حدود مالکیت دولتی در حوزه مخابرات آیا در هیاتمدیره شرکت مخابرات مشخص شده است که چه شرکتهایی به بخش خصوصی واگذار میشوند؟ آیا مخابرات باید تعیین کند که کدامیک از زیرمجموعههایش باید خصوصی و کدامیک باید دولتی بماند؟
بحثی که در قانون هم مطرح شده آن است که 80 درصد از فعالیتهای دولتی باید به بخش خصوصی واگذار شود. در بخش ارتباطات هم قانون تعیین کرده بهغیر از شرکت زیرساخت سایر زیرمجموعهها باید به بخش خصوصی واگذار شود. فعالیتی که در این زمینه در دست پیگیری است از دو بعد قابل بررسی است. اول آنکه شبکه و فعالیتهای مادر از بعد فنی شناسایی شوند، یعنی مشخص شود کدامیک از فعالیتها و وظایف وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات جنبه زیرساختی و غیرقابل واگذاری دارند. دوم آنکه از دیدگاه حقوقی بررسی شود که کدامیک از فعالیتها در قالب حقوقی بماند و کدامیک عرضه شوند که این برنامهها توسط گروه خصوصیسازی وزارتخانه در حال پیگیری است.
از وقتی که در اختیار ما قرار دادید سپاسگزاریم.
- ۸۵/۰۷/۰۲