نسل سوم رسانه ها
على محمد آقازمانى - عنوان رسانه هاى دیجیتال یا digital media در ادبیات ۳ دهه اخیر ارتباطات و اطلاع رسانى مطرح شده است. پیش از آن، رسانه هاى سنتى یا Traditional Media که مجموعه اى از رسانه هاى جمعى و مکتوب به شمار مى آید، تا اواسط قرن بیستم، قدرت بلامنازع عرصه ارتباطات و اطلاع رسانى جهانى به شمار مى آمد و...
•تغییر در موج سوم
آلوین تافلر محقق معاصر شهیر آمریکا در کتاب جنجالى موج سوم خود که در دهه هفتاد میلادى نوشته جنبه هاى نوین زندگى خاصى که بشر در آینده با آن برخورد خواهد کرد، از شیوه هاى خرید کردن تا تغییر در رویکردهاى ارتباطات ملل را تفسیر کرده است. این تفسیر از نوع زندگى آدمى در هزاره سوم، در حقیقت تبیین کلى ساختارى بود که مارشال
مک لوهان کانادایى یکصد سال پیش از تافلر، سرزمین Global Village (دهکده جهانى) را براى انسان ها پیش بینى کرده بود و الان، ما کاربران اینترنت و رسانه هاى دیجیتالى امروزى، در حقیقت ساکنان این کره جدید هستیم. انقلاب ارتباطاتى که تافلر از آن به نام موج سوم یاد کرده بود، نسل سوم رسانه ها که همانا رسانه هاى دیجیتالى بودند را به صورت اجمالى معرفى کرد. عبدالله شهریورى مدیر خدمات پس از فروش شرکت HiGrade در مورد نقش رسانه هاى دیجیتال در کشورهاى مختلف خصوصاً ایران مى گوید: نقش انکارناپذیر رسانه هاى دیجیتال، در توسعه زیرساخت هاى ارتباطى و حتى عمرانى کشورهاى در حال توسعه اى مانند ایران اثر بخش بوده است. هم اکنون مى توان دستگاه هاى دیجیتالى مختلفى مانند: DVD NOTE BOOK _VIDEO _DMS(Digital Media Station) را در خانه هاى خیلى از ایرانیان پیدا کرد که نتیجه پذیرش سریع فرهنگ ایران نسبت به رسانه هاى دیجیتال بوده است. اما آن چه امروز اتفاق افتاده است، به مراتب شگرف تر از آن چیزى است که تافلر در کتب خود از آینده ارتباطات دنیا، پیش بینى کرده بود. موفقیت فناورى هاى راهبردى و پیچیده بشر که تا حد زیادى مدیون علوم پایه مانند ریاضیات و فیزیک و علم رایانه است، افق هاى جدیدى را پیش روى بشر امروزى قرار داد تا نسل تازه اى از ارتباطات بشرى را پیش روى خود قرار دهد. آن چه امروز رسانه هاى دیجیتال براساس کاربرد خود در اختیار ما قرار مى دهند، بیش از آن چیزى است که در دهه هاى پایانى هزاره دوم میلادى از آن یاد مى شد.
پاپیروسى که چینى ها و مصرى ها در هزاران سال پیش، اساس ارتباطات مکتوب خود را بر پاى آن شکل مى دادند، پس از گذشت دو انقلاب یعنى انقلاب کشاورزى و صنعت سنتى، با اختراع ماشین چاپ گوتنبرگ آلمانى صفحه جدیدى را در ارتباطات بشرى ایجاد کرد. ساخت رادیو و پس از آن انقلاب تلویزیون که به عنوان گسترده ترین رسانه جمعى تلقى مى شود، مسیر برنامه هاى پیشرفت ارتباطى بشر را به سمت و سوى رسانه هاى دیجیتال باز کرد. دایره المعارف هاى بزرگ مانند بریتانیکا رسانه هاى دیجیتال را مجموعه اى از ابزارهاى نرم افزارى و سخت افزارى مى دانند که حجم زیادى از اطلاعات را در فرمت هاى مختلف در کمترین زمان و با بهترین و بیشترین کیفیت در اختیار حجم وسیعى از کاربران خود قرار مى دهند. این شاخص ها را در رسانه هاى نسل اول و دوم نمى توان یک جا پیدا کرد. شما هر تلویزیونى که راه اندازى کنید تا بر روى ماهواره ها قرار نگیرد، براى همگان قابل مشاهده نیست. هر نشریه اى را نیز که منتشر کنید، تا در شبکه هاى اطلاع رسانى جهانى ارائه نشود و یا تیراژ میلیونى نداشته باشد، در اختیار شمار گسترده اى از مخاطبان سازمان شما قرار نخواهد گرفت. تازه اگر موفق به چنین امرى شوید، هزینه هاى گزافى را باید متقبل شوید. اما رسانه هاى دیجیتال امروزى، در وقت و هزینه ها بسیار صرفه جویى مى کنند. روزنامه اى مانند واشینگتن پست www.washingtonpost.com که روزانه بیش از ۲ میلیون بازدید دارد، بیش از نسخه چاپى خود خواننده دارد. جالب آن که درصد بالایى از بیننده هاى آن غیرآمریکایى هستند. خریدى که از خرده فروشى آمازون www.amazon.com در سال هاى اخیر ثبت شده است، بیش از فروش کل فروشگاه هاى زنجیره اى مشهور Harrolds در انگلستان است. آیا این جز با ظرفیت هاى ممتاز رسانه هاى دیجیتال به دست آمده است؟ نباید فراموش کرد که اکنون بیل گیتس، ثروتمندترین مرد جهان، ثروت خود را از راه تقویت رسانه هاى دیجیتال کسب کرده است. آیا به نظر شما، ساکنان خوش شانس دره سیلیکون، یعنى مدیران گوگل www.google.com، سرمایه ۸۰ میلیارد دلارى خود را که از ظرف کمتر از یک دهه به دست آورده اند، جز با حضور گسترده و هوشمندانه در رسانه هاى دیجیتال بوده است. در حقیقت بر مبناى آمارهاى رسمى منتشر شده، در سال ۲۰۰۴ میلادى، از مجموع ۱۶ هزار میلیارد دلار گردش تجارت جهانى، بیش از ۶ هزار میلیارد دلار آن از طریق تجارت مبتنى بر شاخص هاى الکترونیکى و اى تى مدار ایجاد شده است. یعنى ضریب اثربخشى نهایى رسانه هاى دیجیتال در ارتقاى نوع درآمد و شیوه هاى کسب آن، آرام آرام، نقش بى بدیل خود را نمایان مى کند. پر واضح است که حرکت در عرصه رسانه هاى دیجیتال نه تنها اشتغال زایى بسیار فراگیر و گسترده اى را به همراه خواهد داشت، بلکه با کمترین سرمایه، بیش ترین ارزش افزوده نصیب فعالان خواهد شد. بنابراین ایجاد برنامه هاى کلان دولتى براى گسترش رسانه هاى دیجیتال و تدوین طرح هاى جامع براى حضور دادن این رسانه ها در امور آموزشى، تحقیقاتى و اطلاع رسانى ضرورى تصور مى شود.
• فرمت هاى رسانه هاى دیجیتال
رسانه هاى دیجیتال، فرمت هاى مختلفى دارند که در ادامه به شمارى از این موارد مى پردازیم:
شبکه هاى اطلاع رسانى محلى : این شبکه ها که به صورت BBS و LAN با ساده ترین ابزارهاى ارتباطى، فضاى دیجیتالى متنى و صوتى و تصویرى را براى کاربران به ارمغان مى آورد نقطه پرتاب و عطف رسانه هاى دیجیتال را باید در این شبکه هاى اولیه جست وجو کرد.شبکه هاى اطلاع رسانى بین المللى: این شبکه ها که امروزه شاهراه جهانى وب، مشهورترین آنها است، موثرترین و فراگیرترین رسانه دیجیتال قرن نام گرفته است. حدود ۱ میلیارد نفر مخاطب آن لاین این شبکه دیجیتال هستند. ساکنان دنیاى سایبر، با راه اندازى بیش از ۵۰ میلیون سایت اینترنتى و میلیون ها وبلاگ، میلیاردها گیگابایت دیتا را هر روز به یکدیگر منتقل مى کنند. تجارت الکترونیک، نشر الکترونیک، آموزش الکترونیک، بازاریابى الکترونیکى، دولت الکترونیکى، پول الکترونیکى و مسائل این چنین در قالب این رسانه دیجیتال ایجاد مى شود. یکى از شاخص هاى تحلیل اثربخشى رسانه اى سازمان ها، بررسى نقش تاثیرگذارى اهداف درون سازمانى و برون سازمانى آنها، در این رسانه به شمار مى آید که نشان دهنده عمق بازدهى و توانمندى بلامنازع آن است.
دستگاه هاى دیجیتالى خانگى: دستگاه هاى دیجیتال خانگى، نسل جدیدى از رسانه هاى دیجیتال است که سینماهاى خانگى از آن دسته اند. این دستگاه ها به کاربران این امکان را مى دهند تا به ضبط و پخش تصاویر و موسیقى هاى مختلف مورد علاقه خود بپردازند. به گونه اى که با تنظیم ساده اى، مدیریت نیازهاى اطلاعاتى خود را به دستگاه سپرده و در زمان خاص آن را مشاهده کنند.
دستگاه هاى دیجیتالى شهرى: دستگاه هاى دیجیتال شهرى، که جدیداً قرار است در بیش از ۶۰ نقطه تهران نیز راه اندازى شود، دستگاهى است که توانایى کنترل از راه دور و پخش برنامه هاى خاصى را با کیفیت هایى که مسئولان آن تعیین مى کنند، بر روى تلویزیون هاى بزرگ نصب شده در شهر، ایجاد مى کند.
وسایل ارتباطى ماهواره اى: نسل فراملیتى رسانه هاى دیجیتال، وسایل ارتباطى ماهواره اى و حتى wireless هستند که انقلاب رسانه اى، مدیون پیشرفت در این حوزه از وسایل رسانه اى است. بیش از ۳ هزار شبکه تلویزیونى ماهواره اى که بر روى ده ها ماهواره مستقر در مدار کره زمین قرار گرفته است، کلیات رسانه هاى دیجیتال مبتنى بر satellite است.
• حال و آینده رسانه هاى دیجیتال در ایران
حال و آینده رسانه هاى دیجیتال در ایران، افق روشنى دارد. از لحاظ اقتصادى، تحقیقاتى و فنى و دخیل کردن منابع انسانى در امر رسانه هاى دیجیتال، دکترین ممتازى است که باید در رفتار سازمانى مطالعاتى کلان دولت در امر رسانه ها و ارتباطات جاى گیرد. بیش از ۳۰ کارخانه بزرگ تولید تجهیزات دیجیتالى در کشور فعال هستند که هزاران نفر را به صورت مستقیم و غیرمستقیم به کار گماشته اند و چرخ آرام ICT کشور را به گونه اى به حرکت درمى آورند. بیش از ۵۰۰ شرکت رسمى عضو شوراى عالى انفورماتیک ایران نیز موجود است که توانایى حرکت در جهت اجراى طرح هاى برنامه ریزى و اجراى صنعت رسانه هاى دیجیتال را در اختیار دارند. نسل دوم طرح توسعه و کاربرد فناورى اطلاعات ایران با وام هاى میلیاردى اش، قطعاً بهترین فرصت براى کسانى است که مى خواهند به فعالیت دیجیتالى بپردازند. قطعاً نقش وزارت فناورى اطلاعات در کنار واحد هاى تحقیقاتى وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى در هدایت مناسب نظام استقرار و توسعه رسانه هاى دیجیتال در کشور اساسى است.
منبع:شرق
- ۸۴/۰۶/۰۷