نقدهایی به پنجمین نمایشگاه رسانه‌های دیجیتال
ظاهرا هر سال، پایگاه‌های خبری و اطلاع‌رسانی باید به نوعی قربانی برخی کشمکش‌های مسئولان امر باشند. امسال نیز به دلیل مخالفت‌های معاونت مطبوعاتی، این پایگاه‌ها از حضور در نمایشگاه رسانه‌های دیجیتال محروم شده‌اند.
به گزارش فارس، امسال پنجمین نمایشگاه رسانه‌های دیجیتال از 14 مهر ماه در مصلی تهران در فضایی بالغ بر 90 هزار متر‌مربع برگزار شده است.
نمایشگاه امسال با حضور 900 غرفه در قالب بخش‌های متنوعی مانند بخش نرم‌افزارهای تلفن همراه، نرم‌افزارهای چند‌رسانه‌ای، پایگاه‌های اینترنتی و رسانه‌های بر خط، بازی‌های رایانه‌های، وبلاگ‌ها، بین‌الملل، هنر در آیینه رسانه‌های دیجیتال، بخش دانش‌آموزی، جنگ نرم و رسانه‌های دیجیتال و ... فعالیت خود را آغاز کرد.
در واقع می‌توان گفت که از سال 85 که نخستین دوره نمایشگاه رسانه‌های دیجیتال در تهران آغاز به‌کار کرد، هر ساله تا حدود زیادی شاهد افزایش سطح کمی برگزاری این نمایشگاه بوده‌ایم همچنین تقریبا در هر دوره برگزاری نیز بخش‌های جدیدی به نمایشگاه رسانه‌های دیجیتال افزوده شده است کما اینکه در سال گذشته شاهد حضور بخش جدیدی به نام "جنگ نرم و رسانه‌های دیجیتال" در نمایشگاه بودیم و امسال هم بخشی به نام بخش دانش‌آموزی که به تولیدات دانش‌آموزان در حوزه رسانه‌های دیجیتال اختصاص دارد به بخش‌های متنوع نمایشگاه رسانه‌های دیجیتال افزوده شده است.
گنجاندن بخش‌های متنوع جدید در نمایشگاه، در جای خود اقدامی در‌خور تحسین است که مسئولان برگزاری نمایشگاه در راستای پویایی هر‌چه بیشتر آن در پی اجرای طرح‌های نوینی بوده‌اند.
گنجاندن برخی بخش‌ها بدون برخورداری از پشتوانه محتوایی
اما از سویی نیز گنجاندن برخی بخش‌ها به صورت نمادین و بدون بهره از پشتوانه محتوایی و عملیاتی جدی در نمایشگاه می‌تواند به عنوان یک آفت در برگزاری آن تلقی شود؛ متأسفانه در نمایشگاه امسال نیز در کنار تمام نکات مثبتی که می‌توان برشمرد برخی کاستی‌ها، نارسایی‌ها و عدم برخورداری از محتوای لازم از سطح و جایگاه این نمایشگاه به عنوان بزرگترین نمایشگاه رسانه‌های دیجیتال در سطح خاورمیانه، کاسته است، اما چطور؟
هر ساله، اکثر بازدیدکنندگان از نمایشگاه رسانه‌های دیجیتال، بخش عمده تمرکز و زمان بازدید خود را به بخش‌های خاصی از نمایشگاه اختصاص می‌دهند.
جذابیت‌های طبیعی برخی از بخش‌های نمایشگاه
بخش نرم‌افزارهای تلفن همراه، نرم‌افزارهای چند‌رسانه‌ای و بخش بازی‌های رایانه‌ای از جمله بخش‌هایی هستند که به‌صورت طبیعی برای مخاطبان این نمایشگاه از جذابیت و گیرایی خاصی برخوردارند به گونه‌ای که در چهارمین نمایشگاه رسانه‌های دیجیتال که در سال گذشته برگزار شد حدود 40 درصد از بازدیدکنندگان، بخش بازی‌های رایانه‌ای را به عنوان جذاب‌ترین بخش این نمایشگاه انتخاب کردند.
مسئولان برپایی نمایشگاه مغرور نشوند!
اما نکته‌ای که نمی‌توان از آن غافل شد این است که نباید جذابیت‌های طبیعی برخی بخش‌ها که باعث جذب حداکثری مخاطبان می‌شود را صرفا به حساب توانمندی برگزارکنندگان این نمایشگاه گذاشت و یا مسئولان برپایی نمایشگاه، استقبال چند میلیونی از نمایشگاه را صرفا به حساب توانمندی، طرح‌ها و برنامه‌ریزی منسجم و نوآورانه خود بدانند.
اصولا برپایی نمایشگاهی با موضوع رسانه‌های دیجیتال و گنجاندن بخش‌هایی مانند بازی‌های رایانه‌ای یا نرم‌افزارهای چند‌رسانه‌ای برای طیف وسیعی از مردم به‌خصوص نوجوانان و جوانان، جذابیت‌های ویژه‌ای دارد و اگر امکانات، بودجه و ظرفیت‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بسیاری از دستگاه‌های دولتی در برگزاری این نمایشگاه را نیز به آن اضافه کنیم، صد البته نباید نتیجه‌ای جز آنچه را که امروز در برخی از بخش‌های نمایشگاه دیدیم را شاهد باشیم.
لزوم تلاش برای ارتقای ذائقه مخاطبان رسانه‌های دیجیتال
اما هنر و توانمندی اصلی مسئولان برپایی نمایشگاه رسانه‌های دیجیتال باید در بخش‌هایی که به‌صورت ظاهری و طبیعی نمی‌توانند از جذابیت و مخاطب‌پذیری بالایی برخوردار باشد، بروز و ظهور یابد و باید بتوان از طریق برنامه‌ریزی دقیق، نگاه کلان و پرهیز از برخی تنگ‌نظری‌ها همچنین استفاده حداکثری از ظرفیت‌های موجود در سطح کشور، زمینه‌ای فراهم شود تا ذائقه مخاطبان رسانه‌های دیجیتال با یک پله ترقی به سمت بخش‌های عمقی‌تر و لایه‌های درونی‌تر عرصه رسانه‌های دیجیتال گرایش پیدا کند.
مهجوری و سردی برخی بخش‌های نمایشگاه در هر سال
در توضیح این مطلب باید گفت که هرساله نمایشگاه رسانه‌های دیجیتال برگزار شده است و متأسفانه در هر سال نیز بخش‌هایی از این نمایشگاه که البته در جای خود از اهمیت بسیار بالایی نیز برخوردارند، تازیانه "مهجوری و سردی" را به تن خود دیده‌اند و از سویی نیز تلاش خاصی از سوی متولیان امر برای رفع این نواقص و دادن جان تازه به چنین بخش‌هایی صورت نگرفته است.
یکی از بخش‌های اصلی نمایشگاه رسانه‌های دیجیتال امسال، بخش پایگاه‌های اینترنتی و رسانه‌های برخط است؛ قطع به یقین با توجه به سرعت گسترش و نفوذ اینترنت در دهه اخیر در سطح کشور، ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های گسترده‌ای نیز در عرصه سایبر و رسانه‌های برخط در کشور ایجاد شده است و برهه برپایی نمایشگاه رسانه‌های دیجیتال در واقع باید آوردگاه اصلی بروز و ظهور توانمندی‌های کشور در این عرصه باشد.
بخش پایگاه‌های اینترنتی؛ کم محتوا‌ترین بخش نمایشگاه
اما با صرف اندکی وقت و گشت و گذار در نمایشگاه رسانه‌های دیجیتال که امسال پنجمین سال برپایی آن را شاهدیم متأسفانه متوجه می‌شویم که بخشی مانند بخش "پایگاه‌های اینترنتی و رسانه‌های برخط" این نمایشگاه جزو سردترین، کم تحرک‌ترین و کم مخاطب‌ترین بخش‌های نمایشگاه است و اصولا بسیاری از فعالان مطرح و تنومند عرصه پایگاه‌های اینترنتی که البته از مخاطبان زیادی نیز برخوردارند حتی رغبت حضور و عرض‌اندام در این نمایشگاه را نداشته‌اند.
با اندکی دقت و جستجوی بیشتر در بخش پایگاه‌های اینترنتی نمایشگاه امسال متوجه این نکته می‌شویم که تمام ظهور و بروز این بخش به حضور چند غرفه پراکنده، سردرگم و بی‌هدف از برخی از فعالان کم‌توان این حوزه خلاصه شده است.
اکثر پایگاه‌های اینترنتی که در این بخش حاضر شده‌اند به واسطه جدید‌التأسیس و یا ناشناخته بودن تمایل داشته‌اند که از فرصت نمایشگاه برای عرضه و معرفی خود بهره‌مند شوند؛ مصداق چنین ادعایی نیز حضور چندین پایگاه اینترنتی در بخش پایگاه‌های اینترنتی نمایشگاه امسال است که شاید از عمر تأسیس و فعالیت آنها بیش از 6 یا یک سال نگذشته و بسیاری از این پایگاه‌ها در حوزه فعالیت خود از مخاطبان خاصی نیز برخوردار نیستند.
عدم تمایل پایگاه‌های اینترنتی پر‌مخاطب برای حضور در نمایشگاه
از سوی دیگر اکثر پایگاه‌هایی با سابقه فعالیت طولانی‌تر و گستردگی جامعه مخاطبان، به دلیل برخی نواقص در برپایی این نمایشگاه، تمایلی برای حضور در بخش پایگاه‌های اینترنتی در خود احساس نکرده‌اند کما اینکه مخاطبانی که از این بخش از نمایشگاه بازدید کرده‌اند به این نکته اذعان دارند که بسیاری از پایگاه‌های نامی و مد‌نظر آنها، صاحب هیچ غرفه و اثری در نمایشگاه امسال نیستند.
پایگاه‌های خبری؛ غایب اصلی نمایشگاه امسال
اما یکی از غایبان اصلی بخش پایگاه‌های اینترنتی نمایشگاه رسانه‌های دیجیتال امسال، بخش "پایگاه‌های خبری و اطلاع‌رسانی" است که امسال تقریبا هیچ یک از پایگاه‌های خبری در نمایشگاه حضور ندارند.
با وجود اینکه یکی از مجاری اصلی ظهور و بروز پایگاه‌های اطلاع‌رسانی و خبری باید نمایشگاه رسانه‌های دیجیتال باشد و حضور این پایگاه‌ها با توجه به گستردگی جامعه مخاطبان آنها می‌توانست باعث رونق هر چه بیشتر بخش پایگاه‌های اینترنتی نمایشگاه باشد، متاسفانه شاهد عدم حضور آنها در نمایشگاه امسال هستیم؛ اما علت عدم حضور این پایگاه‌ها چه بوده است؟
گوشت قربانی به نام پایگاه‌های خبری
ظاهرا هر سال، پایگاه‌های خبری و اطلاع‌رسانی باید به نوعی قربانی برخی کشمکش‌های مسئولان امر باشند به گونه‌ای که در سال گذشته برخی تصمیمات خاص معاون مطبوعاتی وقت در برپایی نمایشگاه مطبوعات و خبرگزاری‌ها در نهایت باعث عدم حضور دسته‌‌جمعی پایگاه‌های اطلاع‌رسانی و خبری شد و عملا این پایگاه‌ها فرصت عرضه خود از طریق نمایشگاه مطبوعات را از دست دادند اما امسال توقع این بود که با توجه به اتفاقاتی که سال گذشته برای پایگاه‌های خبری به وقوع پیوست، لااقل امکان حضور هر‌چه پرتعدادتر و گسترده‌تر این پایگاه‌ها در نمایشگاه رسانه‌های دیجیتال فراهم می‌شد.
اما ظاهرا امسال نیز به دلیل مخالفت‌های معاونت مطبوعاتی با حضور پایگاه‌های خبری و اطلاع‌رسانی در نمایشگاه رسانه‌های دیجیتال، این پایگاه‌ها از حضور در نمایشگاه رسانه‌های دیجیتال نیز محروم شده‌اند چرا که معاونت مطبوعاتی معتقد است پایگاه‌های خبری و اطلاع‌رسانی مربوط به حوزه مطبوعات و خبرگزاری‌ها می‌شوند و این پایگاه‌ها الزاما باید صرفا در نمایشگاه مطبوعات و خبرگزاری‌ها شرکت کنند و نه در نمایشگاه رسانه‌های دیجیتال.
حال معلوم نیست که برای این پایگاه‌ها در نمایشگاه مطبوعات، چه امکانات و تسهیلات ویژه‌ای در نظر گرفته شده؟!
یک سؤال ساده از مسئولان
اما باید از آن دسته از مسئولان محترمی که چنین تصمیمی را اتخاذ کرده‌اند پرسید آیا در صورت حضور پایگاه‌های خبری و اطلاع‌رسانی در نمایشگاه رسانه‌های دیجیتال دیگر امکان حضور مجدد و پررنگ‌تر آنها در نمایشگاه مطبوعات و خبرگزاری‌ها فراهم نمی‌شد؟ آیا این امکان نبود که با کمی سعه‌صدر بیشتر و با نگاهی کلان‌تر و با پرهیز از برخی تنگ‌نظری‌ها، این امکان برای پایگاه‌های خبری نیز فراهم می‌شد که آنها بتوانند بدون محدودیت در نمایشگاه رسانه‌های دیجیتال حضور داشته باشند.
قطع به یقین با توجه به کثرت مخاطبان پایگاه‌های خبری، حضور آنها در نمایشگاه امسال می‌توانست باعث تحرک و رونق بخش پایگاه‌های اینترنتی نمایشگاه رسانه‌های دیجیتال شود و رمقی برای غرفه‌های خالی از مخاطب این بخش از نمایشگاه باشد.
اگر از مسئله عدم حضور پایگاه‌های خبری و اطلاع‌رسانی در نمایشگاه امسال نیز بگذریم، یک مسئله مهم دیگر در خصوص این بخش باقی می‌ماند و آن نحوه اجرای "نقشه و پلن" نمایشگاه در بخش پایگاه‌های اینترنتی نمایشگاه امسال است.
اختصاص فضای حاشیه‌ای نمایشگاه به پایگاه‌های اینترنتی
در واقع تمامی غرفه‌های اختصاص یافته برای بخش پایگاه‌های اینترنتی در حاشیه‌‌ای‌ترین فضای داخل مصلی در نظر گرفته شده و پلن این بخش به گونه‌ای طراحی شده که مخاطبان با ورود به بخش اصلی و مسقف نمایشگاه به هیچ وجه به سمت بخش پایگاه‌های اینترنتی جذب و هدایت نمی‌شوند.
ظاهرا نقشه اولیه‌ای که برای این بخش در نظر گرفته شده بود به گونه‌ای بوده که بازدیدکنندگان برای ورود به سایر بخش‌های نمایشگاه مجبور به عبور از سالن مخصوص پایگاه‌های اینترنتی بودند اما این پلن اولیه در روز افتتاحیه نمایشگاه توسط برخی مسئولان اجرایی تغییر یافت و این بخش، عملا به حاشیه بدون مخاطب و بازدید‌کننده نمایشگاه تبدیل شده است.
40 هزار تومان برای هر متر از بخش بی‌مخاطب نمایشگاه
احمد حسینی، یکی از غرفه‌داران بخش پایگاه‌های اینترنتی نمایشگاه رسانه‌های دیجیتال در گفت‌وگو با خبرنگار فارس، ضمن گلایه از تعداد بسیار پایین مخاطبان و بازدیدکنندگان از این بخش می‌گوید: «متأسفانه با وجود اینکه بابت هر متر از این غرفه مبلغ 40 هزار تومان پرداخت کرده‌‌ام و چنین غرفه کوچکی با متراژ 9 - 10 متر در مجموع حدود 400 هزار تومان برایم تمام شده است اما در طی این 7- 8 روز برپایی نمایشگاه، تقریبا هیچ مخاطب جدی را نداشته‌‌ام چرا که غرفه ما در محلی واقع شده که هیچ یک از بازدیدکنندگان تمایلی برای بازدید از این بخش ندارند و از سویی برخی از غرفه‌ها که در موقعیت مناسب‌تری قرار دارند، نصیب افرادی شده که در روز تحویل غرفه‌ها خود را زودتر از بقیه به محل مصلی رسانده بودند.»
تصاحب غرفه‌ها با موقعیت بهتر توسط ...
این غرفه‌دار با اشاره به این نکته که تمامی غرفه‌داران در این بخش هزینه یکسانی پرداخت کرده‌اند و ثبت‌نام خود را نیز از طریق سایت DMF انجام داده‌اند، ادامه می‌دهد: «قرار بر این بود که شماره غرفه هر یک از متقاضیان نیز از طریق همین سایت اعلام شود اما متأسفانه تعیین شماره غرفه‌ها و تحویل آن یک روز دیرتر از زمان مقرر انجام شد و از سویی اختصاص غرفه‌ها که می‌توانست از طریق قرعه‌کشی باشد صرفا بر اساس زمان حضور متقاضیان مشخص شد و هر کسی که در روز تعیین غرفه‌ها زودتر به این بخش مراجعه کرد، توانست غرفه‌ای با موقعیت مکانی بهتری را تصاحب کند.»
رضا علوی نیز یکی دیگر از غرفه‌داران بخش پایگاه‌های اینترنتی نمایشگاه رسانه‌های دیجیتال امسال است که وی نیز ضمن اذعان به تعداد بسیار پایین مخاطبان این بخش می‌گوید: «در طی روز مجموعا حدود 30 تا 60 نفر از غرفه ما دیدن می‌کنند و بخش عمده‌ای از وقت ما در این غرفه به بطالت و سردی می‌گذرد.»
وی همچنین سطح تبلیغات شهری برای نمایشگاه امسال را نیز بسیار ضعیف می‌داند.
حضور کاریکاتوری بخش "وبلاگ‌ها" در نمایشگاه امسال
اما یکی دیگر از بخش‌های سرد، بی‌روح و بی‌محتوای نمایشگاه امسال بخش "وبلاگ‌ها" است.
در سمت چپ درب ورودی اصلی فضای نمایشگاه امسال، بخش وبلاگ‌ها قرار گرفته که با چند پارتیشن با نمایی شیشه‌ای و فلزی از راهروی اصلی جدا شده است.
با وجود اختصاص فضای نسبتا بزرگی برای این بخش اما عملا در داخل بخش وبلاگ‌ها جز چند دستگاه کامپیوتر و چند کودک و نوجوان که با بی‌میلی در پشت برخی از این دستگاه‌ها نشسته‌اند چیز دیگری توجه مخاطبان را به خود جلب نمی‌کند؛ طراحی و چیدمان داخل این بخش هم بسیار ضعیف و بی‌روح است و اصولا این بخش از عنصری به نام "غرفه‌آرایی" هیچ نصیبی نبرده است.
ظاهرا ثبت‌نام برای حضور در بخش وبلاگ‌ها نیز از طریق سایت DMF وزارت ارشاد صورت گرفته و حدود 700 وبلاگ‌نویس به صورت قطعی برای حضور در نمایشگاه امسال انتخاب شده‌اند اما بخش وبلاگ‌ها در عرصه عمل در پنجمین نمایشگاه رسانه‌های دیجیتال از هر تحرک، نشاط و حضور مخاطبان تهی است و روح بی‌برنامگی و خالی بودن عرصه از تمام این بخش نمایان است؛ دریغ از حضور حتی کم‌رنگ وبلاگ‌نویسان خوش‌نام، خوش‌ذوق و توانمند کشورمان در این بخش از نمایشگاه.
گزارش از: جابر سعادتی صدر
- ۹۰/۰۷/۲۳
