نگاهی به روند توسعه مخابرات در افغانستان
توسعه شبکه مخابرات در تمامی کشورها از جمله افغانستان که کار بازسازی زیرساخت‌های آن طی سه دهه جنگ‌های داخلی تخریب شد، به عنوان یک امر مهم مستلزم تلاش و سرمایه‌گذاری کلان است.
دولت افغانستان بنا به ضرورت‌های اجتماعی توسعه فعالیت‌های این بخش را در اولویت کاری خود قرار داده است.
این در حالیست که تاریخچه ایجاد تلفن در این کشور به زمان حکومت امیر "امان الله خان" به ۸۷سال قبل در سال ۱۲۹۸خورشیدی باز می‌گردد.
روند افزایش ظرفیت مخابرات در افغانستان تا ۳۰سال قبل با فراز و نشیب هایی رو به رو بوده است.
براساس آمار در سال ۱۳۵۵خورشیدی ۲۸هزار خط تلفن در کشور دایر بود که این رقم هفت سال بعد به ۳۱هزار و ۲۰۰خط تلفن افزایش یافت که اغلب این تلفن‌ها به شهر کابل پایتخت افغانستان اختصاص داشت.
همچنین براساس تخمین‌های سازمان ملل در سال ۱۳۷۶خورشیدی تعداد ۲۹هزار خط تلفن در سراسر افغانستان فعال بوده است.
بر پایه گزارش‌ها تا سال ۱۳۷۷خورشیدی ارتباط تلفنی شهرهای کابل، هرات، مزارشریف ، قندهار و جلال آباد از طریق ماهواره و ماکروویو صورت می‌گرفت.
گرچه افغانستان تا ۱۱سپتامبر ۲۰۰۱میلادی از طریق چند خط تلفن با ایران و پاکستان ارتباط داشت اما اغلب شهرها بدون تلفن بود و وسیله‌ای برای ارتباط موثر و سریع در اختیار نداشته است.
س از سقوط حکومت پنج ساله طالبان در اواخر سال ۲۰۰۱میلادی توسعه تلفن بیش از گذشته مورد توجه دولت فعلی افغانستان قرار گرفت که علاوه بر نوسازی سیستم‌های مخابراتی، سیستم جدید تلفن سیار نیز احداث و درحال بهره‌برداری است.
عدم توسعه شبکه مخابرات و مهاجرت شش میلیون افغان به خارج کشور همواره مشکلات زیادی را برای مردم ایجاد کرد، بطوریکه سال ۱۳۸۰خورشیدی شهروندان "جاغوری" ولایت "غزنی" در ۱۳۰کیلومتری جنوب شهر کابل شاهد یک حادثه دردناک بودند.
در این رویداد غم‌انگیز اعضای یک خانواده شش نفری که برای گفت وگوی تلفنی با بستگان خود به پاکستان سفر کرده بودند، هنگام بازگشت به جاغوری از سوی راهزنان قتل عام و اموال آنان غارت و اجسادشان در کمال بی‌رحمی در یک محل متروکه رها گردید.
مرگ دستجمعی اعضای این خانواده برای کسانی که در انتظار خبرهای خوش از عزیزان خود که در خارج کشور زندگی می‌کردند، بسیار تلخ و دردناک بود.
با روی کار آمدن دولت طرفدار شوروی وقت در افغانستان و اشغال کشور از سوی ارتش سرخ تخریب زیر ساخت‌ها تحت عنوان مبارزه منفی با دولت دست نشانده مورد توجه مردم و گروه‌های مختلف سیاسی قرار گرفت.
به این ترتیب روند تخریب مراکز مخابراتی و شبکه خطوط تلفن در این کشور آغاز شد.
اغلب مردم مناطق روستایی بر این عقیده بودند آنچه را که دولت برای آنان ساخته است برای نشان دادن تنفر خود از حکومت دست نشانده شوروی سابق در کابل، باید نابود شود.
در این ارتباط پایه‌های چوبی خطوط تلفن ثابت که نقش موثری در برقراری ارتباط میان ولایات مختلف داشت، به عنوان سوخت مورد استفاده قرار گرفت و حتی کابل‌های سیمی تلفن غارت شد و از آن در تهیه چوب لباسی استفاده شد.
این روند باعث شد تا مخابرات نه تنها در افغانستان توسعه نیابد بلکه روز به روز شبکه‌های مخابراتی نابود شود و با آغاز جنگ‌های داخلی در کابل که میان نیروهای مجاهدین در سال ۱۳۷۱خورشیدی آغاز شد مرکز اصلی مخابرات کشور در این شهر صدمه ببیید.
پس از این تاریخ ارتباط تلفنی افغان‌ها با دنیای خارج قطع شد و پیش شماره " "۰۰۹۳که در دنیای مخابرات به افغانستان تعلق داشت از دفاتر مخابراتی حذف گردید.
در چنین شرایطی هنگام مراجعه به مراکز پستی و مخابراتی خارج کشور جمله "امکان ارتباط تلفنی، ارسال نمابر و محموله‌های پستی به افغانستان تا اطلاع ثانوی ممکن نمی‌باشد" نظرها را به خود جلب می‌کرد.
این روند با سقوط شهر کابل بدست گروه طالبان در پاییز سال ۱۳۷۵خورشیدی وارد مرحله جدیدی شد، شهروندان افغان به علت نبود ارتباط تلفنی مجبور بودند برای تماس با عزیزان خود به کشورهای همسایه مسافرت کنند.
پس از شکست نیروهای طالبان در سال ۱۳۸۰در افغانستان ،اولین شبکه تلفن همراه به نام "افغان بیسیم" در کابل آغاز به کار کرد و دامنه توسعه آن به اغلب شهرهای کشور رسید.
شرکت افغان بیسیم با سرمایه‌گذاری یک بازرگان افغان و دولت شروع به کار کرد و این درست زمانی اتفاق افتاد که در سراسر افغانستان هر مرد افغان یک قبضه سلاح در اختیار داشت.
با توجه به تلاش‌های دولت و نیز توسعه شبکه خطوط مخابراتی، هم اکنون ۳۶۹ شهر و شهرک افغانستان تحت پوشش شبکه مخابراتی قرار دارد.
ماه پس از شروع فعالیت شرکت افغان بیسیم، دومین شرکت تلفن همراه در افغانستان بنام "روشن" وارد بازار شد و این کار باعث گردید تا روند رشد و توسعه صنعت مخابرات در این کشور سرعت بیشتری یابد.
رقابت آزاد میان دو شرکت افغان بیسیم و روشن باعث شد که قیمت‌ها کاهش یابد و روند توزیع سیم کارت در کشور رونق یابد و دو شرکت برای پوشش بیشتر و جلب مشتری در فکر تسلط سراسری در افغانستان باشند.
این روند با ورود شبکه سوم تلفن همراه در تابستان ۱۳۸۵خورشیدی به نام "اریبا" سرعت بیشتری یافت.
"امیرزی سنگین" وزیر مخابرات افغانستان چهار ماه قبل هنگام صدور مجوز به چهارمین شرکت خصوصی تلفن همراه به نام "اتصالات" اعلام کرد که مردم بزودی شاهد کاهش قیمت مکالمات تلفنی در کشور خواهند بود.
وی افزود: پس از سرمایه‌گذاری در صنعت ساختمان، مخابرات بیشترین سرمایه را جذب کرده است.
به گفته وی شرکت‌های مخابراتی در سال گذشته خورشیدی ( (۱۳۸۴حدود ۷۰ میلیون دلار به دولت افغانستان مالیات پرداخته‌اند.
امیرزی تاکید کرد که هم اکنون سرمایه‌گذاری در زمینه ارایه خدمات تلفن همراه و مخابرات به بیش از ۷۰۰میلیون دلار رسیده است.
چندی قبل به دنبال افزایش رقابت میان شرکت‌های خصوصی تلفن همراه در افغانستان توزیع رایگان سیم کارت نیز آغاز شده است.
شرکت افغان بیسیم اعلام کرد که تمام شهروندان افغان می‌توانند پس از این سیم کارت این شرکت را به صورت رایگان دریافت کنند.
هم اکنون شرکت‌های تلفن همراه در افغانستان که بیش از ۱۶۰شهر را تحت پوشش دارند تلاش می‌کنند تا با ارایه خدمات جانبی از قبیل ارسال پیام کوتاه رایگان(اس.ام.اس)، محاسبه قیمت مکالمه به صورت ثانیه و سایر خدمات لازم مشتریان بیشتری را جلب کنند.
ر آخرین رقابت میان این شرکت‌ها رییس شرکت خصوصی تلفن همراه روشن در افغانستان اعلام کرد که این شرکت ارایه خدمات اینترنتی را به صورت آزمایشی از طریق تلفن همراه آغاز کرده است.
"کریم خواجه" گفت: این شرکت خدمات "جی.پی.آر.اس" خود را آغاز کرده است و از این پس مشترکان می‌توانند نامه‌های پست الکترونیکی خود را از طریق تلفن همراه دریافت و به دوستان خود ارسال کنند.
وی تاکید کرد: ارایه این خدمات با همکاری شرکت "زیمنس" آلمان که نیمی از خدمات روشن توسط این شرکت ارایه می‌شود انجام شده است.
خواجه افزود: هم اکنون دارندگان تلفن همراه این شرکت می‌توانند از طریق شبکه اینترنت از آخرین اطلاعات در جهان دانش آگاهی یابند.
"امیرزی سنگین" وزیر مخابرات افغانستان پیشتر اعلام کرد که ۷۰درصد جمعیت ۲۴/۲میلیون نفری این کشور تحت پوشش شبکه‌های مخابراتی قرار دارند.
به گفته این مقام مخابراتی، تا سه سال آینده ۹۰درصد مردم از خدمات مخابراتی بهره‌مند خواهند شد.
وی گفت: برای این منظور صندوق توسعه مخابرات افغانستان ایجاد شده است که تمام شرکت‌های خصوصی و دولتی ۲/۵درصد از عواید خود را به این صندوق واریز می‌کنند.
استفاده از فناوری جدید در صنعت مخابرات افغانستان طی چهار سال گذشته روند پرشتابی را شاهد بوده است.
هم اکنون شمار مشترکان تلفن همراه به بیش از یک میلیون و ۸۰۰هزار نفر و تلفن ثابت به ۴۰۰هزار مشترک در افغانستان می‌رسد.
این در حالیست که افغانستان تابستان ۱۳۸۵خورشیدی از طریق ایران به کابل نوری متصل شد و بر اساس قراردادی که به ارزش ۶۴/۵میلیون دلار میان شرکت "شونگ زنگ" چین و وزارت مخابرات افغانستان امضا شد، این شرکت طرح اجرای شبکه کابل سراسری نوری را طی ۲۴ماه آینده اجرا خواهد کرد.
اجرای این طرح به طول سه هزار و ۳۰۰کیلومتر از شهر هرات در غرب کشور افغانستان آغاز می‌شود.
این طرح به صورت یک خط کمربندی شهرهای قندهار، زابل، غزنی، کابل، پلخمری، مزار شریف، میمنه، شبرغان، بادغیس را به یکدیگر متصل و مجددا به هرات متصل می‌شود. به گفته وزیر مخابرات افغانستان، با اجرای این طرح هزینه مکالمه تلفنی در کشور ارزان و تمام ارتباطات بین‌المللی نیز از این طریق انجام خواهد شد که این گامی مهم در راستای توسعه مخابرات افغانستان است.
علاوه بر اینکه تلفن همراه در افغانستان رشد حیرت انگیزی داشته است، دولت نیز با راه‌اندازی شرکت دولتی "افغان تیلی کام" تلاش کرده است تا رشد و توسعه تلفن ثابت را در کشور افزایش دهد.
براساس این طرح هم اکنون شرکت "شهید قندی یزد" در حال اجرای یک طرح سراسری مخابراتی در افغانستان است که ۱۵۰هزار خط تلفن ثابت را در آینده نزدیک در اختیار استفاده‌کنندگان قرار می‌دهد.
با توجه به سرعت رشد مخابرات انتظار می‌رود که افغانستان در این صنعت کشور ناشناخته‌ای نباشد و مردم بتوانند از هر نقطه‌ای با پیش شماره ""۰۰۹۳ با افغانستان ارتباط برقرار کنند.
نرخ مکالمه تلفنی در افغانستان نسبت به کشورهای همسایه به علت مشکلات امنیتی و کمبود برق بسیار زیاد است از این رو مقرر شده که در سال‌های آتی هزینه مکالمه تلفنی به نصف کاهش یابد.
هزینه هر دقیقه مکالمه تلفن در داخل افغانستان به این شرح است:
از تلفن ثابت به تلفن ثابت، یک افغانی ( ۱۸۵ریال ایران)
از تلفن ثابت به تلفن همراه، پنج افغانی ( ۹۲۵ریال ایران) از تلفن همراه به تلفن همراه، ۵/۵افغانی ( ۱۰۱۸ریال ایران) آساق/۱۵۱۳/۱۰۷۱/۳۳۲/۲۲۸۱
- ۸۵/۱۱/۲۱