نگاهی به فیلترینگ در کشورهای جهان
" مشترک گرامی، دسترسی به این سایت امکان پذیر نمی‌باشد" هنگام جستجو در اینترنت،وقتی این عبارت بر صفحه مانیتور نقش می‌بندد، نشان از این دارد که سایت مورد نظر "فیلتر " شده است.
" فیلترینگ " همانگونه که می‌تواند برخی از سایتهای غیر مفید و غیر اخلاقی را مسدود سازد، می‌تواند سایتهای مفید و سالم را از دسترس کاربران دور کند.
به گفته آگاهان ،فیلترینگ اگر صحیح به کار گرفته نشودچرخه صحیح اطلاع رسانی را دچار اختلال خواهد کرد و در این صورت زیان‌های ناشی از فقدان اطلاعات صحیح برای جوامع بشری بسیار بیشتر خواهد بود.
عمده دلایل فیلتر کردن اینترنت در کشورهای مختلف را می‌توان در چهار تقسیم بندی کلی گنجاند: "مسائل سیاسی"، " مسائل اجتماعی"، " مسائل امنیتی " و "مسائل اخلاقی ".
آنچه باعث تفاوت مبنایی هر کشور برای فیلترینگ می‌شود، ارزش‌های بنیادین مورد توجه در هر مقوله در آن کشورهااست.
در مجموع می‌توان گفت تعداد کشورهایی که در منطقه و جهان به نحوی با مساله فیلترینگ و سانسور در اینترنت مواجه هستند نسبتا قابل توجه است.
کشورهایی مانند سوئد، فرانسه وآلمان در قاره اروپا و کشورهایی مانند هند،عربستان، کوبا، کره جنوبی، مالزی و در مجموع آسیا به عنوان بزرگترین قاره دنیا و نیز کانادا دارای گسترده‌ترین میزان تنوع فیلترینگ می‌باشند.
عربستان،کویت و مصر از کشورهای همسایه ایران هستند که فیلترینگ شدیدی را در کشورهای خود ایجادکرده اند.
گزارش زیر بر تجارب دیگر کشورها در امر فیلترینگ مروری اجمالی دارد.
***عربستان سعودی
در بخشی از تحقیقی که در دانشکده حقوق دانشگاه "هاروارد" در آمریکا در زمینه فیلتر کردن سایتهای اینترنتی در سال گذشته انجام شد، مشخص شد که "عربستان سعودی " یکی از بالاترین رتبه‌ها را در فیلترینگ سایتهای اینتر نتی دارد. سایتهای فیلتر شده در عربستان علاوه بر سایتهای غیراخلاقی، برخی سایتهای مذهبی، پزشکی، فکاهی، فیلم و موسیقی را نیز شامل می‌شوند.
این بررسی نشان می‌دهد که سایتهای غیر اخلاقی بیش از سایر سایتها فیلتر می‌شوند و در مجموع حدود ۸۶درصد از سایتهای غیر اخلاقی در عربستان غیرقابل دسترس هستند.
بر پایه این آمار ۲۴۶سایت که راجع به مذاهب مختلف مطلب و گزارش ارائه می‌دهند و نیز تعدادی سایت پزشکی از جمله سایتهایی که که درباره روشهای سقط جنین توضیحاتی داشته اند، فیلتر شده اند.
برخی از سایتهای فیلترشده مربوط به زنان است و از جمله سایتهایی است که به صورت عمومی مباحث مربوط به زنان را دنبال می‌کنند که این نکته با توجه به محدودیت‌هایی که در عربستان برای زنان وجود دارد چندان غیر منتظره نیست.
در بین سایتهای مورد بررسی در گزارش یادشده ۸۱سایت مطالب صرفا فکاهی و ۲۵۱سایت درباره فیلم و موسیقی، اطلاعات ارائه می‌کردند که همگی جزو سایت های فیلتر شده هستند.
سایتهایی نیز که به ارائه موارد منفی از دولت و کشور عربستان می‌پردازند یا با سیاست‌های کلی عربستان درخاورمیانه هم خوانی ندارند نیز جزو سایت های فیلتر شده‌اند (مانند سایتهای سازمان عفو بین‌الملل وجنبش حزب الله وبلاگ‌های شخصی افراد نیز همگی فیلتر هستند و دسترسی به آنها به سادگی امکان پذیر نیست.
بر پایه این گزارش هم چنین سایتهایی که به کاربر اجازه می‌دهند تا با استفاده از آنهااز فیلترها عبور کند همگی فیلتر شده اند.
نکته قابل توجه آن که در میان سایتهای فیلتر نشده، بسیاری سایتهای خبری ، سایتهای دولتی آمریکا و اسرائیل (به جز یک مورد) قراردارند.
درپایان این تحقیق به سه نکته اشاره شده است:اول آنکه دولت عربستان در مورد فیلترکردن سایتها (چه غیراخلاقی و چه موارد دیگر) بسیار جدی است.
دومین نکته این است که به خاطر وضعیت متمرکز ارائه خدمات اینترنت در این کشور، فیلترکردن به سادگی عملی است.
و آخر اینکه، سایتهایی که از مواردی غیراز موارد غیراخلاقی فیلتر شده‌اند، جزو سایتهای پرطرفدار در کشورهای دیگر هستند.
موثر بودن فیلترکردن در عربستان علاوه بر منحصر بودن ارائه خدمات اینترنتی در دست دولت، به خاطر منعطف بودن سیستم فیلترینک نیز می‌باشد. مثلا این که سایتهایی که قدرت فرار از سیستم فیلترینک را فراهم می‌کنند نیز فیلتر می‌شوند تا حدودی به ضمانت اجرایی سیستم فیلترینک کمک می‌کند. اگرچه همیشه راههایی برای دورزدن سیستم‌های فیلترینگ وجوددارد که کاربران در کوتاه مدت می‌تواننداز آنها استفاده کنند تاهنگامی که مسوولین فیلترینک خود رادرآن زمینه به روز کنند.
***چین
کشور "چین " نیز در زمان حاضر در صدر جدول فیلترینگ سایتهای اینترنتی قرار دارد.
ازجمله مواردی که دولت چین به آن حساس است، می‌توان به استقلال تایوان و تبت ، خشونت پلیس ، واقعه تاریخی میدان "تیانمن " در ،۱۹۸۹پورنوگرافی ، سایتهای "بی بی‌سی" و "ویکی پدیا" اشاره کرد.
گفته می‌شود چین اخیرا شیوه خاصی از فیلترینگ رادر سایت "گوگل" اعمال می‌کند.به این نحو که موتور جستجوگر گوگل بنا به تقاضای مقام‌های چین از ارائه برخی سایتها در جستجوهای کاربران چینی خودداری می‌کند.یعنی ممکن است جستجوی واژه‌ای که در چین ناممکن و بی‌نتیجه است در مکان جغرافیایی دیگری نتایج بسیار متفاوتی داشته باشد. البته تاکنون مسئولان گوگل این موضوع را تایید نکرده اند.
اغلب کاربران اینترنتی چین برای نشان دادن اعتراض خود علیه سیستم فیلترینگ و سانسور اینترنتی در این کشور ترجیح می‌دهند که دیدگاه‌های مخالف خود را به صورت ناشناس و بانام‌های متفاوت ابراز کنند که شیوه امنی برای آنها محسوب می‌شود،زیرا هنوز از حق ناشناس ماندن در فضای "سایبر" برخوردارند.
مسدود کردن سایت اشتراک عکس "فلیکر" به دلیل ارسال تصاویری از کشتار میدان "تیانمن "در سال ، ۱۹۸۹یکی از بارزترین تلاش‌های چین برای کنترل سایتهای اینترنتی است.
ویکی پدیا و جمعی از وب سایتهای معروف دیگر، اغلب سایتهای خبری و وبلاک های شخصی نیز مشمول فیلترینگ در این کشور هستند.
چین سیستم پیچیده‌ای از فیلترها و ارتشی از ده‌ها هزار کنترل‌کننده انسانی را به کار برده که بر اعمال ۱۴۰میلیون کاربر اینترنتی این کشور نظارت می‌کنند. دولت این کشور این دستگاه نظارتی را که به نام "دیوار آتش بزرک " شناخته شده ، برای ایجاد یک "محیط سالم اینترنتی " برای مردم این کشور ضروری می‌داند.
کاربران چینی در اعتراض به مسدود شدن "فلیکر" لینک‌های بسیاری در وبلاک‌ها و چت روم‌ها گذاشتند که نحوه گذشتن از فیلترها و مشاهده عکس‌های این سایت را شرح می‌داد و در کنار آنها نیز مطالبی علیه سانسور فلیکر منتشر کردند.
***سایر کشورها
گزارش دانشگاه هاروراد هم چنین درباره سایر کشورها نشان می‌دهدکه در "ویتنام" فیلترینک بیشتر در مورد سایتهایی اعمال می‌شود که مطالبی بر خلاف دولت می‌نویسند.
در "ازبکستان "اغلب سایتهای طرفداران آزادی رسانه‌ها و معترضان به عدم رعایت حقوق بشر فیلتر می‌شود.
در کره جنوبی بیشترین حساسیت روی مسائل همسایه شمالی این کشور (کره شمالی ) است.
در اکثر کشورهای اروپایی از جمله "انگلیس " فیلترینک بیشتر بر روی مسائلی مانند پورنوگرافی کودکان ، نژاد پرستی و مسائل تروریستی اعمال می‌شود.
در "کانادا" و "استرالیا "نیز ماجرا کم و بیش مانند اروپاست .
کوبا و کره شمالی (دو کشور کمونیست )دارای کمترین تعداد کاربر اینترنت در قاره آمریکا و آسیاهستند که همان تعداد کم مشترک نیز مجبور به استفاده از اینترنت دولتی "کاملا فیلتر شده" هستند.
موارد فوق نشان می‌دهد که اغلب کشورهای جهان به نوعی از فیلترینگ برای کنترل سایتهای مورد نظر خود استفاده می‌کنند.
***گزارش مرکز پژوهشهای مجلس
به گزارش دفتر اطلاع رسانی مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی، دفتر مطالعات ارتباطات و فناوری‌های نوین این مرکز در یک مطالعه تطبیقی اقدامات تعدادی از کشورهای مختلف در زمینه فیلترینک اینترنت را مورد بررسی قرارداد.
بر پایه این گزارش ،در عربستان سعودی ستون فقرات اینترنت در انحصار دولت است و بالغ بر " ۱۰پراکسی دولتی " تمامی ارتباطات اینترنتی را کنترل می‌کنند.
در چین نیز ستون فقرات اینترنت در اختیار ۷مرکز است که همه آنها تحت تملک و اختیار نهادهای مختلف دولتی هستند و در کنار مسدود کردن مستقیم وب سایتهای ممنوعه، دسترسی به آنها را نیز کنترل می‌کنند و با ردیابی و شناسایی شخص مسئول، وی را دستگیر و مجازات می‌کنند.
بر اساس این گزارش کشورهای عضو اتحادیه اروپا نیز برنامه‌های چهار ساله ای برای کاربری امن تر اینترنت و فناوری‌های "آن لاین" نوین طی سالهای ۲۰۰۲تا ۲۰۰۸اجرا کرده اند.
مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی همچنین با برشمردن تمهیدات قانونی آمریکا برای کنترل اینترنت خاطرنشان ساخت که" تعقیب و پیگرد جدی محتوای مستهجن، غیرقانونی و تحمیل ضمانت اجراهای کیفری و غیرکیفری تحمیل مسئولیت برای نگهداری محتوای مستهجن غیرقانونی اینترنتی طراحی شیوه‌هایی برای کنترل دسترسی کودکان به محتواهای مستهجن، الزام کاربران به نگهداری سوابق، کمک گرفتن از اشخاص عادی برای شناسایی محتواهای زیان بار و اعمال سیاست رهیافت‌های خود تنظیمی از جمله سیاست‌های قانونی و رگولاتوری ایالات متحده برای کنترل اینترنت هستند."
منبع : ایرنا
- ۸۶/۰۶/۰۴