ITanalyze

با گذشت چند سال از ورود اینترنت به کشور و طرح مساله‌ی فیلترینگ سایت‌ها، این موضوع همچنان به‌عنوان یک بحث مهم در این عرصه مطرح است و همواره نظراتی در مورد آن به گوش می‌رسد که فیلترینگ را به یک موضوع ادامه‌دار تبدیل کرده و بی‌شک، کاربری را نمی‌توان یافت که در جریان استفاده از سایت‌های اینترنتی، با این موضوع و مشکلات احتمالی ناشی از آن روبه‌رو نشده باشد.

تجربه نشان داده است که فیلترینگ اینترنت به شکل یکسانى ازسوی همه‌ی خدمات‌دهندگان آن اعمال نمی‌شود و همچنان کاربران اینترنت شاهد خدمات متفاوتی در این عرصه هستند و درواقع کاربران وجود نوعی ناهماهنگی در فیلترینگ سایت‌ها را احساس می‌کنند.

به گزارش خبرنگار فن‌آوری اطلاعات خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، مواردی از مصادیق فیلترینگ ازسوی کمیته‌ی سه نفره‌ی تعیین مصادیق فیلترینگ برای سایت‌های نامطلوب اینترنتى مشخص می‌شود و مواردی مستقیما ازسوی شرکت فن‌آوری اطلاعات فیلتر می‌شوند، مواردی هم ازسوی این شرکت برای فیلترینگ به شرکت‌ها اعلام می‌شود و حضور بخشی از قوه‌ی قضائیه و ارتباط مستقیم آن‌ با شرکت‌های توزیع‌کننده‌ی عمده‌ی اینترنت هم از یک سو نوع متفاوتی از فیلترینگ را ایجاد کرده است.

اما جدای از این موارد، بعضی شرکت‌های ICP فیلترینگ سختگیرانه را نیز اعمال می‌کنند که بعضا کلمات به‌عنوان عناصر اصلی دسترسی و جست‌وجوی سایت‌ها مورد فیلتر قرار می‌گیرند به این صورت که اگر کاربری یک نام غیرمجاز را در فیلد جست‌وجو تایپ کند، بلافاصله با صفحه فیلترینگ روبه‌رو می‌شود.

شاید با این شیوه سایت‌های مورد نظر فیلتر شوند، اما به‌دلیل آنکه دایره استفاده از این کلمات به کلمات مستهجن محدود نمی‌شود و به سایر کلمات نزدیک به این دسته نیز بسط داده شد، به این ترتیب دایره وسیعی از جست‌وجوی کاربران اینترنتى که احیانا کلمه یا کلماتی از این دست در داخل آن قرار می‌گرفت، مسدود شد.

به عنوان نمونه هم‌اکنون برخی شرکت‌های اینترنتى کلمه‌ای مثل "جنسیت" را مورد فیلتر قرار داده‌اند؛ در حالى که این کلمه به جز معنای عمومی خود، معانى بسیاری را نیز در بر می‌گیرد که به این ترتیب کاربران قادر به دسترسی به یافته‌های مرتبط با آن‌ها نیستند. مثلا با این روش، دسترسی به سایت‌های علوم پزشکی برای دانشجویان و محققان این رشته‌ها عملا غیرممکن خواهد بود.

به عقیده‌ی کارشناسان، فیلتر کردن کلمات امروزه یکی از بزرگترین مشکلات کاربران علمی و تخصصی به‌شمار می‌رود؛ هم‌اکنون بخش وسیعی از سایت‌های علمی، هنری و فرهنگی به دلیل آنکه از کلماتی شبیه به کلمات مشکوک استفاده می‌کنند، مورد فیلتر قرار گرفته‌اند و از آنجا که این نوع از فیلترینگ اساسا شکل هوشمندی ندارد ترکیب سالم برخی کلمات را که ممکن است شامل یک کلمه با استفاده بعضا غیراخلاقی نیز باشد، مورد فیلتر قرار می‌دهند.

کارشناسان همچنین بر این عقیده‌اند که مواردی که شامل ترکیب‌های سالم از برخی کلمات نسبتا نامانوس باشد را می‌توان یکی از معضلات فعلی بخش فیلترینگ کشور دانست؛ به طوری که دسترسی‌های بسیاری را نیز به سایت‌های مناسب مسدود می‌کند و بخش عمده‌ای از قشرهای دانشگاهی و علمی نسبت به این شکل فیلترینگ معترضند؛ چراکه در ازای سایت‌های غیراخلاقی که تنها درصدی از کل اینترنت را تشکیل می‌دهند، سایت‌های بسیاری نیز مورد فیلتر قرار گرفته است.

حیرت‌انگیز آنجا می‌شود که واژه‌ی "عشق" هم به این سرنوشت دچار شده و مثلا نتیجه‌ی جست‌وجوی "عشق الهی" در موتورهای جست‌وجوگر، بلافاصله برای مخاطب فیلتر می‌شود.

تمام این موارد در حالی است که مقامات شرکت فن‌آوری اطلاعات از ایجاد و راه‌اندازی یک بانک فیلترینگ و یکجانبه شدن سیستم منبع مسدودسازی سایت‌ها خبر داده‌اند و گفته می‌شود، اختلافى که هم اکنون میان فیلترینگ مراکز مختلف ارائه کننده اینترنت وجود دارد، از بین رفته و از شیوه‌ای به غیر از مسدودسازی کلمه نیز بهره گرفته می‌شود.

معاون وزیر ارتباطات و فن‌آوری اطلاعات چندی قبل از راه‌اندازی این بانک اطلاعاتی فیلترینگ در کشور خبر داد.

وفا غفاریان - رییس هیات مدیره‌ی شرکت مخابرات ایران - در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا، اظهار کرد: وظیفه‌ی این سیستم شناسایی و رده‌بندی سایت‌های غیرمجاز (غیر اخلاقی) است؛ علاوه بر این، چنانچه سایتی توسط مراجع ذی صلاح دستور انسداد داشته باشد، به این بانک اطلاعاتی اضافه و به طور همزمان به فیلترهای منصوبه در شبکه اعمال می‌شود.

اما با این حال جای چند سوال در زمینه‌ی بانک اطلاعات ملی فیلترینگ وجود دارد، البته تردیدی نیست که صفحات حاوی تصاویر غیراخلاقی و سایت‌های حاوی توهین به مقدسات و باورهای عقیدتی جامعه باید فیلتر شوند، اما در این میان بعضا اختلاف نظرهایی به جز این دو حوزه وجود دارد که بعضا در فیلتر آن‌ها برخوردهای سلیقه‌یی مشاهده می‌شود.

حال این سوال برای کاربران وجود دارد که مراجع ذی‌صلاح برای تشخیص این معیارها کدامند؟ طی چند سالی که از تشکیل کمیته تعیین مصادیق فیلترینگ گذشته، چرا هنوز امکان برقراری ارتباط مستقیمی با ایشان وجود نداشته یا حداقل یک سایت جهت طرح مسائل، اخبار، نقطه نظرات و پیشنهادات به طور مستقیم وجود ندارد؟

در هر حال فیلترینگ اینترنت همچون چاقویى دولبه می‌تواند به همان شکل که دسترسی به برخی سایت‌هاى غیرمفید و غیراخلاقی را مسدود سازد، سایت‌های مفید و سالم را نیز از دسترس کاربران دور کند.

به نظر می‌رسد پیگیری روش‌هایى برای اعلام و اصلاح فیلترینگ اشتباهی مهمترین کاری می‌تواند باشد که در بخش مخابراتی باید صورت بگیرد؛ خصوصا آنکه حداقل در این عرصه تاکنون سیاست‌های جدید اعلام نشده است.

اما تلاش خبرنگار ایسنا برای پیگیری این مسائل، پاسخ به ابهامات موجود و گفت‌وگو با مسوولان مربوطه درباره‌ی ویژگی‌های بانک اطلاعاتی فیلترینگ یا پالایش کشور و نقشی که می‌تواند در جهت رفع ناهماهنگی‌های موجود در اعمال فیلترینگ داشته باشد، تا لحظه‌ی مخابره‌ی این گزارش به نتیجه نرسید.