چرا تولید تلفن همراه شکست خورد
سونیتا سراب‌پور - بحث مربوط به اپراتور سوم با توجه به اینکه نسل سوم تلفن‌همراه مطرح است، بنابراین بحث از صنایع پیشرفته است.
ما بر اساس وظیفه‌ای که داریم و اینکه باید در پروژه‌های پیشرفته مشارکت و سرمایه‌گذاری انجام دهیم به همین دلیل برای حضور در این مزایده اعلام آمادگی کردیم...» این بخشی از اظهارات صادق‌زاده در توجیه حضور سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران در مزایده اپراتور سوم است.
در طول مصاحبه‌ای که در زمینه‌های مختلف با صادق‌زاده داشتیم وی پیوسته یادآور می‌شود که این سازمان براساس سیاست‌های اصل 44 و اساسنامه سازمان، تنها در جهت کمک به بخش خصوصی و ارائه تسهیلات به این بخش وارد این مزایده شده است. همچنین از آنجا که ورود نسل سوم تلفن همراه مربوط به صنایع پیشرفته نیز می‌شود سازمان گسترش صنایع جهت تسریع این صنایع پا به میدان گذاشته و بعد از موفقیت در مزایده سهم خود را واگذار خواهد کرد.
صادق‌زاده را بیش از این به عنوان دبیر کلی سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور و رییس کمیته مخابرات مجلس می‌شناختیم؛ اما در حال حاضر مدتی است که به سمت معاون صنایع پیشرفته سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران در آمده است که به همین بهانه مصاحبه‌ای با او انجام داده‌ایم:
* ابتدا بهتر است برای آشنایی بیشتر از سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران شروع کنیم و اینکه این سازمان چه فعالیت‌هایی انجام می‌دهد؟
همان‌طور که می‌دانید طبق قانون سیاست‌های اصل 44، سه سازمان به صورت توسعه‌ای با مشارکت بخش خصوصی باقی می‌مانند و قابل‌واگذاری نخواهند بود. این سازمان‌ها عبارتند از؛ سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران، سازمان توسعه معادن (که هر دو زیر مجموعه وزارت صنایع‌ومعادن هستند) و سازمان پتروشیمی (که زیرمجموعه وزارت نفت است).
در واقع این سه سازمان به صورت سازمان‌های توسعه‌ای باقی می‌مانند و الباقی باید واگذار شوند. این سه سازمان از چند مسیر می‌توانند با مشارکت بخش خصوصی به فعالیت خود ادامه دهند. از جمله این فعالیت‌ها می‌توان به سرمایه‌گذاری در بخش‌های محروم اشاره کرد یا سرمایه‌گذاری در حوزه صنایع پیشرفته، با مشارکت بخش خصوصی (حداکثر تا 49درصد سهم )، البته گفتنی است سه سال بعد از بهره‌برداری از پروژه مشترک، این سازمان‌ها باید سهم خود را از طریق بازار بورس واگذار کنند. بنابراین سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران به عنوان یک سازمان توسعه‌ای باقی می‌ماند، اما سازمان‌هایی که زیر مجموعه آن هستند طبق اصل 44 باید واگذار شوند.
* این سازمان در حوزه آی‌تی چه فعالیت‌هایی را در دست انجام دارد؟
در حوزه آی‌تی و پروژه‌هایی که ظرف یک‌سال گذشته انجام شده می‌توان به طرح‌هایی همچون؛ برج الکترونیکی شیراز که با مشارکت بخش خصوصی ایجاد شده اشاره کرد که در این پروژه شرکت‌هایی که قصد فعالیت در زمینه آی‌تی را دارند در این برج متمرکز می‌شوند. پروژه دیگر، پروژه مربوط به سیستم ضدسرقت خودرو است که این پروژه توسط شرکت نیمه‌هادی عماد اجرا می‌شود. با استفاده از این سیستم زمانی که خودرو به سرقت می‌رود صاحب خودرو با توجه به کارت یا سوئیچ می‌تواند آن را متوقف کند. پروژه مربوط به هدایت ناوگان مانند خودرو، کامیون، اتوبوس و.. در جاده‌ها از دیگر پروژه‌های این سازمان است. در این پروژه با استفاده از GPS و به طور آنلاین شرکت‌های زیرمجموعه هدایت ناوگان می‌توانند بفهمند که وسایل موردنظرشان در کدام منطقه جغرافیایی قرار گرفته است. پروژه کارت هوشمند، مگفا و ... نیز از دیگر پروژه‌های این سازمان است.
* این پروژه‌هایی که از آنها نام بردید به مرحله بهره‌برداری به صورت گسترده هم رسیده‌اند؟
به عنوان مثال برج الکترونیکی شیراز با فلسفه مجتمع کردن شرکت‌های انفورماتیک ایجاد شده و خدماتی که با ایجاد یک دیتاسنتر به صورت الکترونیک ارائه می‌شود. این برج تازه افتتاح شده و واحدها کم‌کم باید در آن مستقر شوند، یا مثلا کارت هوشمند که قبلا افتتاح شده؛ که این پروژه بر اساس سفارشات و قرار دادها به تولید انبوه هم رسیده است.
* از یکسری پروژه یاد کردید که هنوز افتتاح نشده‌اند.
بله یک پروژه، انتقال تکنولوژی از آلمان است که مربوط به کیسه هوا خودرو می‌شود. این پروژه در شهر کاسپین قزوین به زودی افتتاح خواهد شد. پروژه دیگر که می‌توانم به آن اشاره کنم پروژه مربوط به مخازن داده یا دیتاسنتر است که توسط شرکت مگفا اجرا و به زودی افتتاح خواهد شد اینها مجموع پروژه‌هایی است که سازمان گسترش در حوزه ICT در دستور کار یا در دست اجرا دارد.
* بر اساس اخبار منتشر شده شنیده می‌شود که سازمان گسترش صنایع قرار است در مزایده اپراتور سوم شرکت کند، این خبر را تایید می‌کنید؟
بله، ما یک سازمان توسعه‌ای در حوزه صنایع پیشرفته هستیم که به بخش خصوصی کمک می‌کنیم و بعد از به نتیجه رسیدن و تقویت این بخش سهم خود را واگذار می‌کنیم. بحث مربوط به اپراتور سوم با توجه به اینکه نسل سوم تلفن‌همراه مطرح است، بنابراین بحث از صنایع پیشرفته است. از طرف دیگر مزایده‌ا‌ی برگزار شده که به هر دلیلی منجر به امضای قراردادی نشده است و به نحوی نیز متوقف باقی مانده است. ما بر اساس وظیفه‌ای که داریم و اینکه باید در پروژه‌های پیشرفته مشارکت و سرمایه‌گذاری انجام دهیم به همین دلیل برای حضور در این مزایده اعلام آمادگی کردیم تا به این کنسرسیوم کمک کنیم. باید به این نکته هم اشاره کنم که هیچ الزامی وجود ندارد که حتما در این مزایده یک شریک خارجی وجود داشته باشد؛ چرا که اگر ما بتوانیم به کنسرسیومی که در داخل شکل می‌گیرد از نظر مالی کمک و مشکلات مربوط به تولید تجهیزات در داخل کشور را حل کنیم، قطعا مزایده قوی را برپا کرده‌ایم. در همین راستا ما اعلام آمادگی کردیم که می‌توانیم این گونه حمایت‌ها را انجام بدهیم تا کنسرسیوم شکل بگیرد و مایلیم مطابق سهمی که داریم به رفع مشکلات این بخش کمک کنیم تا اپراتور سوم به زودی در کشور اجرا شود.
* پس هدف شما برای مشارکت در این مزایده تنها تامین سرمایه است؟
بخشی از آن تامین سرمایه است. بخش دیگر آن می‌تواند مربوط به تامین تجهیزاتی باشد که امکان تولید آن در داخل کشور وجود دارد که ما می‌توانیم به شرکت‌های خصوصی فعال در این زمینه برای تولیدات این تجهیزات کمک کنیم تا تجهیزات کمتری از خارج به داخل خریداری و وارد شود.
* اما برخی این اعلام آمادگی سازمان گسترش را عاملی برای رقابت با بخش خصوصی عنوان می‌کنند.درست است، اما هدف ما به هیچ وجه رقابت با این بخش نیست؛ چرا که ما یک سازمان توسعه‌ای هستیم و قانون ما را موظف کرده در جهت کمک به بخش خصوصی حرکت کنیم، بنابراین ما در این راستا وارد شرکت در مزایده اپراتور سوم شده‌ایم.
* در زمینه تولید گوشی تلفن همراه، وزارت صنایع برای حمایت از این تولیدات دستور به افزایش تعرفه واردات تلفن همراه از 5درصد به 60درصد را داد ....
بله، که دوباره هم کاهش داد (با خنده).
* دقیقا، اما زمانی که این طرح مطرح شد شما از جمله کسانی بودید که با این افزایش تعرفه مخالفت کردید و مذاکره با شرکت‌های خارجی را بی‌فایده خواندید. اما در حال حاضر از جمله کسانی هستید که از این طرح حمایت و شرکت‌های فعال در این زمینه را دعوت به مذاکره می‌کنید.
در آن زمان نیز من به این نکته اشاره کردم که در زمینه صنایع پیشرفته و مخصوصا تلفن‌همراه اگر بیایند با شرکت‌های صاحب نام و شرکت‌هایی که سهم زیادی در این بازار دارند، مذاکره کنند و حتی میزانی از تولیدات با تضمین همین شرکت‌های خارجی صادر شود، پروژه می‌تواند موفق شود. الان هم همان نظر را دارم. یعنی تولید در زمینه تلفن‌همراه زمانی موفق می‌شود که با شرکت‌های صاحب نام مشارکت شود و تولیدات سهم قابل‌توجهی از بازار را به خود اختصاص دهد، اما اگر مشارکت صورت نگیرد قطعا پروژه با شکست روبه‌رو خواهد شد. تلاش ما هم این است که شرایط مذاکره را فراهم کنیم.
* یک زمانی شرکت نیمه هادی عماد قرار بود دست به تولید یک میلیون گوشی تلفن همراه بزند، درحالی که تنها توانست 40هزار دستگاه گوشی تولید کند.
علت این شکست به سیاست‌های آن دوره زمانی باز می‌گردد و آن اینکه این شرکت نتوانست با تولیدکنندگان صاحب‌نام جهان مشارکت کند.
* شما در حالی صحبت از مشارکت با شرکت‌های صاحب نام دنیا می‌زنید که اکثر آنها به دلیل مسائل سیاسی ایران را تحریم کرده‌اند در چنین حالتی چه طور می‌توان انتظار مشارکت چشمگیر تولیدکنندگان خارجی را در این بازار داشت؟
ببینید تمام این تولیدکنندگان شرکت‌هایی نیستند که با کشور ما مشکل داشته باشند و شرط موفقیت در چنین پروژه‌هایی هم مذاکره با چنین شرکت‌هایی است، اما اینکه بعضی‌ها معتقدند شرایط مساعد نیست یک بحث دیگر است. به طور کل حرف من این است که شرط موفقیت تولید در این بازار مذاکره با تولیدکنندگان اصلی تلفن همراه در جهان است.
* شاید سوالی که برای بسیاری از افراد پیش بیاید این است که با توجه به اینکه شرایط برای تولید تلفن همراه در کشور به طور کامل فراهم نبوده چرا باید وزارت صنایع دستور به افزایش تعرفه واردات این محصول به کشور را بدهد. در چنین شرایطی تکلیف بازاری که به دست قاچاقچیان افتاده است چه می‌شود؟
روشن کردن تکلیف این بازار به دست ارگان‌های دیگری است، اما به طور کل مشکل تعرفه که در حال حاضر حل شده است، اما اینکه آیا تولید همچنان توجیه دارد یا خیر، من همان شرط قبلی را می‌گذارم و اینکه یکی از اهرم‌ها برای افزایش تولید، تعرفه است. در واقع تمامی موارد از جمله مشارکت با شرکت‌های صاحب‌نام، افزایش تعرفه، کنترل قاچاق و ... باید درکنار هم رخ دهد تا پروژه موفق شود. در حال حاضر شرکت عماد به طور محدود گوشی تلفن همراه تولید می‌کند و خط تولیدش فعال است؛ اما نتوانسته سهم بازار را به خود اختصاص دهد و آنچنان که باید موفق عمل نکرده است. این شرکت برای اینکه سهم خود را در بازار افزایش دهد باید چند کار انجام دهد اول مذاکره با شرکت صاحب‌نام، دوم از آنجایی که این فناوری به گونه‌ای است که تنوع در خدمات دارد و روز‌به‌روز پیشرفت می‌کند باید تجهیزات خط تولید خود را به گونه‌ای پیش ببرد که توانایی رقابت با تولیدکنندگان مختلف را داشته باشد در واقع این موارد شرایط تولید است تا به نحوی مشکل قاچاق و ... هم حل شود.
* گرایش سازمان توسعه از دید حمایتی به بخش خصوصی و مخصوصا بخش فعال در حوزه آی‌تی چگونه است؟
نه تنها در زمینه آی‌تی، بلکه در هر زمینه‌ای ما از این بخش حمایت می‌کنیم. بخشی از آن مربوط به تحقیقات است که با دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌های سراسر کشور قرارداد داریم تا پروژه‌های آنها در زمینه آی‌تی و آی‌تی‌سی را حمایت کنیم. در بخش دیگر اگر آن محصول بخواهد در داخل کشور تولید شود ما با دادن تسهیلات و وام‌های بلند مدت به آنها کمک می‌کنیم تا آن محصول مورد نظر را تولید کنند. گاهی اوقات نیز بخش خصوصی نیاز به مشارکت ما دارد که ما در خصوص طرحی که توجیه داشته باشد تا 49درصد در آن مشارکت می‌کنیم و با تشکیل یک شرکت مشترک، آن طرح مورد نظر را به تولید می‌رسانیم.
- ۸۸/۰۶/۰۳