حریم شخصی و لزوم حفظ آن در فضای مجازی از جمله بدیهیاتی است که به راحتی نقض می‌شود، با وجود بحث‌ها و مقالات بیشمار در ضرورت احترام به حریم خصوصی افراد و وضع قوانین مختلف در جهت حمایت از آن، هنوز شاهد تغییر محسوسی در این رابطه به ویژه از سوی توسعه‌دهندگان پلتفرم گوشیهای هوشمند نیستیم.
پیشرفت‌های صورت گرفته در این زمینه نیز به قدری اندک است که گویی اراده‌ای برای حل این معضل وجود ندارد و فضای مجازی همچنان در کمین درهم شکستن مرزها و دستیابی به اطلاعات شخصی کاربران است.
در این میان گوگل نیز یکی از سردمداران نقض حریم خصوصی است. اساسا حفاظت از اطلاعات کاربران سنخیتی با ماهیت گوگل ندارد، رسالت گوگل جمع‌آوری اطلاعات و سازماندهی آنهاست و برای این کار از روش‌های مختلفی بهره میگیرد.
گوگل به عنوان محبوبترین موتور جستجوی جهان، تمامی جستجوها را رصد میکند. از طریق Gmail به محتوای ایمیلها دسترسی مییابد، سایتهای مورد جستجوی کاربران را آنالیز میکند و محصولات مورد علاقه آنها را از طریق میزان کلیک بر تبلیغات شناسایی میکند و مواردی از این دست.
بساط اندروید برای جاسوسی اپلیکیشنها
اما سیطره گوگل به همین‌جا ختم نمی‌شود، با رواج استفاده از گوشیهای همراه، گوگل این‌بار با پلتفرم اندروید به میدان آمد تا از کار جمع‌آوری اطلاعات باز نماند. در دنیای امروز، دسترسی به اطلاعات و طبقه‌بندی آنها، به نوعی اسباب قدرت به شمار می‌آید، با جمع‌آوری اطلاعات و ترکیب و مقایسه آنها با یکدیگر می‌توان رفتار کاربران را در سطحی وسیع تجزیه و تحلیل کرد و از این طریق به تصمیمات دقیق‌تری رسید. به قولی توانا بود هر که دانا بود.
این موتور جستجوی قدرتمند دریایی از اطلاعات را در اختیار کاربر قرار میدهد و تنها موردی که نمی‌توان در مورد آن اطلاعات دقیقی به دست آورد، محصولات خود این کمپانی است!
سیستمعامل اندروید به عنوان رایج‌ترین پلتفرم مورد استفاده توسط کمپانی‌های گوشی‌ساز و کاربران، امپراتوری گوگل را کامل‌تر میکند. اما بساطی که گوگل زیرپای کاربران موبایل در دنیا پهن کرده تنها دست خودش را برای دسترسی به اطلاعات باز نگذاشته و حالا یک نوجوان برنامه‌نویس در گوشه‌ای از یک شهر کوچک در چین نیز می‌تواند با نوشتن یک اپلیکیشن اندرویدی، به اطلاعات میلیون‌ها کاربر در دنیا دسترسی پیدا کند.
همه ما نیز تا حدودی با این داستان آشنا هستیم که اپلیکیشنهای اندرویدی در قبال ارایه خدمات مورد نیاز کاربر، دسترسی به بخشی از اطلاعات خصوصی او را مطالبه میکنند و در این تعامل نابرابر، افراد دو راه بیشتر ندارند، گذشتن از خیر استفاده از اپ یا پذیرش ریسک و دادن دسترسیهای غیرمعقول به آن.
کاربران ناراضی و ناچار اندروید
در حالی که نتایج یک بررسی نشان میدهد که نزدیک به 80 درصد از کاربران اندروید اگر حق انتخابی داشتند، در مقابل این نرم‌افزارها تسلیم نشده و به درخواستهای دسترسی نامعقول و غیرضروری آنها پاسخ منفی می‌دادند.
البته این نارضایتی از چشم گوگل پنهان نبود، اما قدرت و محبوبیت این کمپانی در برابر سایر رقبای سازنده سیستمعامل موبایل، رواج استفاده از این پلتفرم وناآگاهی بخشی از کاربران، گوگل را به ادامه همین شیوه ترغیب کرد تا آنجا که پای رقیب قدرتمندی مانند سیستمعامل iOS به میان آمد.
امنیت و کارایی بالای این پلتفرم توجه کاربران زیادی را به خود جلب کرد و آنها را به مقایسه این دو سیستمعامل واداشت، نتیجه کار به نفع کمپانی اپل تمام شد، کاربران اختیار محدود کردن دسترسی اپلیکیشنها را به نوعی احترام به حریم خصوصی از سوی اپل قلمداد کردند و مجرای فیلتر شده راهیابی اپلیکیشنهای مختلف به آیفونهای خود را به فضای پرازدحام و کمتر نظارت‌شده اندروید ترجیح دادند.
گوگل نیز که ظاهرا صدای اعتراض کاربران اندروید را بلندتر از گذشته می‌شنید و احساس خطر داشت، برای بازنماندن از قافله، سیستمعامل اندروید 6 یا مارشمالو را در اکتبر 2015 با این عنوان روانه بازار کرد که نسبت به نسخههای قبلی کارآمدتر شده و از همه مهمتر این که امکان مدیریت دسترسی‌ها نیز در آن پیش‌بینی شده است.
اما برخلاف آپدیت‌های اپل که علاوه بر آیفونها بخش قابل توجهی از سایر محصولات این کمپانی را نیز در بر میگیرد، به‌روزرسانی‌های اندروید ابتدا در گوشیهای نکسوس گوگل وسپس در سایر گوشیهای هوشمند مبتنی براین سیستمعامل قابل اجراست و به مرور زمان در سایر گجت‌های اندرویدی نیز در دسترس قرار میگیرد.
نکته قابل توجه آنکه شرکت اپل اعلام کرد که جدیدترین نسخه سیستمعامل موبایلی این شرکت یعنی iOS 9 در بیش از سه‌چهارم ابزارهای موبایلی یعنی آیفونها و آیپدها اجرا می‌شوند. این در حالی است که جدیدترین نسخه سیستمعامل گوگل، یعنی مارشمالو، تنها در ۰.۷ درصد از ابزارهای اندرویدی در حال اجراست.
اندروید مارشمالو پاسخ به انقلاب کاربران
اما همانطور که ذکر شد ظاهرا گوگل نیز صدای انقلاب کاربران اندروید را شنید و برای رفع مشکلات خود اندروید مارشمالو یا 6 را راهی بازار کرده است.
بر این اساس شاید بتوان گفت امکان محدود کردن دسترسی اپلیکیشنها یکی از جالب‌توجه‌ترین تغییرات در نسخه مارشمالو به شمار می‌رود.
این قابلیت در حقیقت همان چیزی است که مدت‌ها در انتظار آن بودیم، با کمک این قابلیت، میزان دسترسی اپلیکیشنها علاوه بر زمان نصب در زمان اجرا نیز از کاربر پرسیده می‌شود و اگر برنامه‌ای درمرحله اجرا نیاز به دسترسی به بخشی خاص داشته باشد، کاربر بلافاصله از آن مطلع می‌شود تا در صورت صلاحدید مجوز لازم را صادر کند.
با وجود این هنوز مشکلات زیادی در این زمینه وجود دارد چرا که هنوز اپلیکیشنها برای این نسخه از اندروید به روز نشده‌اند و در صورت محدود کردن دسترسی برنامه‌ای، ممکن است با پیغام خطا مواجه شوید، این پیغام خطا به شما یادآوری میکند که در صورت محدود کردن دسترسی برنامه، ممکن است با مشکلاتی در اجرای آن مواجه شوید. البته با کمک این قابلیت می‌توان به بررسی میزان دسترسی تک‌تک برنامهها نیز پرداخت، مثلا می‌توان مشخص کرد که کدام برنامهها به لیست مخاطبین و یا دوربین دسترسی دارند.
اقدام دیرهنگام اما به جای گوگل در ارایه اندروید مارشمالو و ساماندهی میزان دسترسی‌ها در این نسخه از اندروید، در حقیقت پاسخی بود به نارضایتی 80 درصدی کاربران از دسترسیهای اجباری در اندروید.
چراکه در نسخههای قبلی برای استفاده از امکانات اپلیکیشنها هیچ امکانی جز قبول سطح دسترسی آنها نبود و کاربر چارهای نداشت جز این که از بین گزینه‌های بله و خیر یکی را انتخاب کند.
طبق تحقیقات صورت گرفته اخیر زیر نظر دانشگاه‌های «بریتیش کلمبیا» و «برکلی» تقریبا 80 درصد از کاربران در صورت امکان حداقل به یکی از این دسترسی‌ها پاسخ منفی می‌دادند، 40 درصد از شرکت‌کنندگان نیز گفته‌اند که در صورتی که امکان تعیین میزان دسترسی‌ها را داشته باشند با یک سوم آنها مخالفت خواهند کرد.
گوگل همچنان کندتر از اپل
اما همانطور که ذکر شد مشکل دیگری که باقیمانده این است که گوگل هنوز کند عمل کرده و زمینه لازم برای استفاده از این نسخه از اندروید را برای تمام گوشیها فراهم نکرده است. به این ترتیب فعلا تنها 0.7 درصد از گجت‌های اندرویدی به این نسخه مجهز شده‌اند. در حالی که در جبهه رقیب، 75 درصد آیفونها و آیپد‌های اپل تنها ظرف مدت چهار ماه، نسخه iOS 9 را دریافت کرده‌اند که این نشان از تطبیق‌پذیری بیشتر کاربران iOS نسبت به اندروید دارد.
طبق آمارهای موجود در حال حاضر نسخه 4.4 اندروید به عنوان محبوبترین نسخه اندروید در بین 36 درصد از کاربران و نسخه 5 این سیستمعامل در بین 33 درصد از کاربران رواج دارد. در مقایسه با آمار موجود، میزان استفاده از اندروید 6 یا همان مارشمالو ناامیدکننده به نظر می‌رسد، نبود برنامههای به‌روزشده برای اندروید 6 و سرعت کند رواج این نسخه از اندروید، راه را همچنان برای گوگل باز گذاشته تا همچنان به جمع‌آوری و طبقه‌بندی اطلاعات کاربران ادامه دهد.
اما به جز تغییرات مهمی که گوگل در مارشمالو پیرامون حریم خصوصی کاربران اندروید ایجاد کرده، نمی‌توان برخی دیگر از امکانات مهم این سیستمعامل را نادیده گرفت.
Now on Tap
مهمترین بهبود صورت گرفته در این نسخه از اندروید را می‌توان در قابلیت Now on Tap جستجو کرد، گزینهای که به کاربر این امکان را میدهد که در بین انبوه اپلیکیشنهای موجود به جستجوی سریع بپردازد و با صرف کمترین وقت به گزینه مورد نظر خود دسترسی پیدا کند. گوگل در این نسخه با حضور مستقیم خود در صفحه، امکان دسترسی به لینک‌های سریع و استفاده از اطلاعات را در اختیار کاربر قرار میدهد، به عنوان مثال اگر در یکی از صفحات وب به نام مکانی برخوردید که برای شما ناآشناست با کلیک بر نام آن، می‌توانید اطلاعات مورد نظر را از گوگل به دست آورید، گرچه این قابلیت تا رسیدن به مرحله تکامل نیاز به صرف زمان دارد.
Doze
مشهورترین قابلیت اندروید مارشمالو، Doze نام گرفته، امکانی برای مدیریت باتری و بهینه‌کردن مصرف آن، با وجود این قابلیت سیستمعامل قادر به تشخیص زمانهایی است که در آن گوشی مورد استفاده قرارنمی‌گیرد، براساس این تشخیص اپلیکیشنها به حالت sleep در آمده و از هدر رفتن شارژ باتری جلوگیری می‌شود، این قابلیت جزو امکانات موفق در اندروید مارشمالو به شمار می‌آید به طوری که طول عمر باتری در نکسوس 5 و 6 با استفاده از قابلیت Doze، 30 درصد افزایش داشته است.
Google Now
در اندروید مارشمالو، قابلیت Google Now، کارآمدتر شده است، به طوری که حتی با صفحه‌نمایش خاموش، این قابلیت هوشیار بوده و آماده اجرای دستورات صوتی کاربر است، در این حال اگر فرمان اجرای موسیقی را صادر کنید برنامه موسیقی احضار شده و تنها کاری که باید بکنید، انتخاب آهنگ مورد علاقه خود است.
سنسور اثر انگشت
در این نسخه از اندروید، سنسور اثر انگشت علاوه بر باز کردن قفل گوشی وظایف دیگری نیز بر عهده دارد، از جمله این که انجام خرید از طریق این قابلیت با امنیت و اطمینان بیشتری صورت میگیرد، دسترسی به پلی‌استور و خرید اپلیکیشن نیز از این طریق نیز امکان‌پذیر است.
تهیه پشتیبان از اپلیکیشنها
در بسیاری از مواقع تعویض گوشی برای کاربران به معنای از دست رفتن اپلیکیشنها و جاماندن اطلاعات موجود در این برنامهها در گوشی قبلی است. در این ورژن از اندروید امکان ذخیره‌سازی اطلاعات در فضایی به نام Google Cloud فراهم شده است و با جایگزینی گوشی، تمام اطلاعات ذخیره شده در این فضا به طور کامل و بی‌کم و کاست به گوشی جدید منتقل شوند. این انتقال تنها شامل اپلیکیشنها نمی‌شود بلکه تمام اطلاعات ذخیره‌شده در گوشی را نیز در بر میگیرد.
حذف اپلیکیشنهای از پیش نصب‌شده
گوشیهای هوشمند معمولا با تعدادی از برنامههای از پیش نصب شده به بازار می‌آیند که شاید برای همه قابل استفاده نباشند، این نسخه از اندروید امکان حذف این برنامهها در اختیار کاربر قرار داده است و او می‌تواند به شیوه کارآمد‌تری برنامههای خود را مدیریت کند.
Direct Share
با کمک این قابلیت امکان بازچینی گزینه‌های اشتراک‌گذاری جدید بر اساس آخرین مخاطبین و برنامه‌هایی که کاربر از آنها استفاده کرده فراهم می‌شود، همچنین لیستی از آخرین فعالیت‌های کاربر نیز بازچینی شده و در اختیار وی قرار میگیرد.
به هر حال باید منتظر ماند ودید آیا گوگل سرعت بیشتری در رواج سیستمعامل نسخه مارشمالوی اندروید به خرج خواهد داد یا همچنان به کندی پیش خواهد رفت.
