ITanalyze

وزارت آموزش و پرورش به گفته عضو هیات عامل سازمان فناوری اطلاعات ایران در پایین ترین رده استقرار دولت الکترونیک قرار دارد؛ به گونه ای که برای یک ثبت نام ساده هنوز باید به شیوه های قدیمی متوسل شد و عطای فضای دیجیتال را به لقای آن بخشید.

دولت الکترونیک زیرساختی است که دستگاه ها باید خدمات خود را مطابق معماری طراحی شده سازمان فناوری اطلاعات، در آن ارائه کنند تا مردم با استفاده از خدمات بهتر بتوانند از حقوق شهروندی خود بیش از پیش بهره مند شوند و در اداره جامعه مشارکت بیشتری داشته باشند.
«رضا باقری اصل» عضو هیات عامل سازمان فناوری اطلاعات ایران، هشتم خردادماه امسال پنج دستگاه کم کار در دولت الکترونیک را معرفی کرد که به ترتیب زیر است: وزارت آموزش و پرورش، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، سازمان بازنشستگی کشوری، سازمان سنجش، سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی.
وزارت آموزش و پرورش در حالی صدرنشین این فهرست است که به عنوان متولی نظام آموزشی کشور باید پیشگام بهره گیری از تازه ترین و به روزترین فناوری های نوین باشد تا بتواند نسلی منطبق با پیشرفت های شگرف جهانی پرورش دهد.

*رشد شاخص پیاده سازی دولت الکترونیک با وجود عقب ماندن برخی نهادها
بهبود وضعیت پیاده سازی دولت الکترونیک در ایران سبب شده است با ارتقای 20 رتبه ای در جهان به رده هشتاد و ششم صعود کند؛ همچنین وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در نخستین سال از اجرای برنامه ششم توسعه به دو سوم اهداف تعیین شده برسد.
با این همه، نبود سامانه سوابق تحصیلی دانش آموزان، سامانه های هوشمند ارایه خدمات آموزشی، سامانه های استاندارد ثبت نام در مدارس و بسیاری دیگر از مشکلات نشان می دهد آموزش و پرورش هنوز نتوانسته است با دولت الکترونیک رابطه خوبی برقرار کند و این رفتار قهرآمیز را ادامه داده است.

* دوری آموزش و پرورش از خدمات الکترونیک
چندی پیش با آغاز دریافت کارت آزمون ورود به مدارس تیزهوشان کم کاری وزارت آموزش و پرورش در اتصال به خدمات دولت الکترونیک بیش از پیش خانواده ها را با مشکل روبرو کرد.
بسیاری از خانواده هایی که پیش از این برای ثبت نام فرزندان خود در مدارس تیز هوشان اقدام کرده بودند پس از اعلام رسمی وزارت آموزش و پرورش باید برای دریافت کارت آزمون باید به سامانه ای مراجعه می کردند.
روند ثبت نام به این گونه بود که خانواده باید برای ثبت نام شماره ای را از یک خط تلفن هوشمند (آی.ان) دریافت می کرد.
هزینه این خط هوشمند برای هر دقیقه مکالمه 25 هزار تومان بود.
متقاضی باید پس از دریافت این شماره به سامانه ثبت نام مراجعه می کرد و بقیه مراحل را انجام می داد.
بر پایه اطلاعیه وزارت آموزش و پرورش، دریافت کارت ورود به جلسه شرط ورود به آزمون مدارس تیزهوشان بود؛ بنابراین خانواده ها باید برای دریافت این کارت به سامانه طراحی شده مراجعه می کردند.
کارت ورود به جلسه آزمون از یکم مردادماه روی سامانه ای به نشانی hoosh.medu.ir بارگذاری شده بود اما بسیاری از خانواده ها برای دریافت کارت مشکل داشتند.
برای دریافت کارت آزمون باید شماره ملی دانش آموز و کد ثبت نام دریافت شده از طریق تلفن ثابت هوشمند در سامانه ثبت می شد.
این سامانه هیچ راهی برای یادآوری رمز ورود در صورت فراموشی طراحی نکرده بود؛ به این معنا که اگر نمی توانستید رمز ورود را به یاد بیاورید از شرکت در جلسه آزمون محروم می شدید؛ در حالی که خدمات الکترونیک برای افزایش رفاه مردم طراحی شده است نه آنکه موجب افزایش اضطراب شود.
رییس مرکز ملی پرورش استعدادهای درخشان در گفت و گو با خبرنگار حوزه آموزش ایرنا اعلام کرد تاکنون درباره دریافت کارت ورود به جلسه سنجش مشکلی وجود نداشته است اما خبرنگار ایرنا در مراجعه به این سامانه با همین مشکل روبرو شده بود.
«فاطمه مهاجرانی» شماره تلفن 82283023 - 021 را برای مراجعه دانش آموزان در صورت بروز هر گونه مشکل در دریافت کارت ورود به جلسه اعلام کرد اما تلاش خبرنگار ایرنا برای ارتباط با این شماره و رفع مشکل، تاکنون به نتیجه نرسیده است.

* مدرسه الکترونیک و مشکلات مکرر ارتباط با سامانه ها
هنوز برای دریافت استعلام تحصیلی یا جواب یک نامه از وزارت آموزش و پرورش باید به روش سنتی (نامه نگاری کاغذی و مراجعه حضوری) اکتفا کنید و هیچ راهی برای ارتباط از راه دولت الکترونیک و فرایندهای الکترونیکی وجود ندارد.
اهمال آموزش و پرورش در اتصال به خدمات الکترونیک در حالی رخ می دهد که سازمان ملل متحد بتازگی از رشد 30 رتبه ای کشور ما در شاخص الکترونیکی خبر داده است.
البته به نظر می رسد درباره مدارس و ارایه خدمات الکترونیکی دستاوردهای مناسبی نداشته ایم و هنوز از اهداف تعیین شده، فاصله داریم.

* مدارس هوشمند
مدارس هوشمند از دستاوردهای مهم توسعه فناوری اطلاعات در برنامه های آموزش و پرورش است که آثار و نتایج آن نه فقط در محیط آموزشی نمایان می شد بلکه تحولی نوین همراه با تجارب واقعی محیط زندگی دانش آموزان بود.
در قرن بیست و یکم تصور آن است که دانش آموزان به جای کیف های مملو از کتاب های درسی حجیم، با رایانه های های همراه (لپ تاپ) سرکلاس درس حاضر شوند.
امتحان ها نیز از طریق رایانه برگزار می شود و دانش آموزانی که به علت بیماری نتوانند در کلاس درس حاضر شوند، قادر خواهند بود در منزل از طریق رایانه ها، درس های خود را دنبال کنند.
فلسفه آموزشی در مدرسه هوشمند بر این موضوع تاکید دارد که هر کس بیشتر توانایی دارد می تواند بیشتر یاد بگیرد و برنامه آموزشی طوری طراحی می شود که همه نیازهای متفاوت و توانایی های دانش آموزان را پوشش دهد.

*تکلیف قانونی در توسعه مدارس هوشمند
طبق مندرجات برنامه ششم توسعه در بخش آی.سی.تی، باید تا پایان کار دولت دوازدهم امکان دسترسی الکترونیکی به کتب درسی، کمک آموزشی، رفع اشکال، آزمون و مشاوره تحصیلی، بازی های رایانه‌ای آموزشی، استعدادسنجی و آموزش مهارت‌های حرفه‌ای برای دانش آموزان فراهم شود.
این موضوع جزو اولویت‌های تصویب شورای عالی فضای مجازی قرار گرفته است.
بر اساس ماده ۶۹ قانون برنامه ششم توسعه، باید مهارت‌های فنی و اجتماعی نیز به طور رایگان برای همه دانش‌آموزان شهرهای دارای کمتر از ۲۰ هزار نفر و روستاها و حاشیه شهرهای بزرگ ارایه شود.
بیست و پنجم اردیبهشت ماه امسال وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات همراه اول را به اتصال 108 هزار مدرسه کشور به شبکه ملی اطلاعات همسو با برنامه ششم توسعه مکلف کرد.
«محمدجواد آذری جهرمی» تاکید کرد کار اتصال مدارس باید تا سال آینده به پایان برسد و در روز جهانی ارتباطات اعلام عمومی شود.
وی همچنین خواستار آن شد که همراه اول همه زیرساخت های لازم را برای هوشمندسازی مدارس فراهم کند.
البته مدرسه هوشمند را نباید با الکترونیکی کردن مدارس و تجهیز آنها به چند لپ تاپ یا رایانه و ارایه محتوای کتاب های خطی در فضای دیجیتالی اشتباه گرفت؛ همانگونه که یک کارشناس فناوری اطلاعات درباره این موضوع هشدار می دهد.
«پرنسیلا جهانگیری» در یگ گفت و گوی رسانه ای اعلام کرد: بحث اهمیت آموزش های نوین و چند رسانه ای در امر آموزش به شکل بدیهی و ثابت شده درآمده است اما در کشور ما یا چنین طرح هایی اجرا نمی شود یا با روش های علمی نیست و خالی از محتوای علمی است و شاید بتوان گفت فقط به طور نمادین اجرا می شود.
به گفته وی، در شرایط کنونی فناوری نه فقط به هوشمندسازی کمکی نمی کند بلکه دست و پاگیر شده است؛ مانند آنچه در اداره ها درباره سیستم اتوماسیون پیش آمده است؛ چون افرادباید امور خود را یک بار الکترونیکی انجام دهند و یک بار دستی.
با این تعریف، اکنون کمتر مدرسه ای را می یابیم که الکترونیکی شده باشد و حتی نمی توانند بدون هیچ مشکلی، مفاد درسی هر روز را در سامانه ای قرار دهند تا دانش آموزی که به هر علت نتوانست در مدرسه حاضر باشد از درس خود عقب نماند.
شاید این گفته بجا باشد که برای توسعه یک کشور ابتدا باید ساختار آموزش و پرورش آن بهینه باشد؛ بنابراین شرط موفقیت کامل ایران در استفاده از خدمات هوشمند، برخورداری از نظام آموزشی مجهز به آخرین فناوری های روز است.

کارشناس برنامه‌ریزی و توسعه مدارس هوشمند اداره کل آموزش و پرورش شهرستان‌های تهران، از شرایط حوزه فناوری اطلاعات و هوشمندسازی مدارس در شرایط پسابرجام سخن گفت و شرایط لازم از جمله تامین و آموزش نیروی انسانی کارآمد در جهت هوشمندسازی مدارس را توضیح داد.

سیدعباس حسینی در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا، با اشاره به شرایط پسابرجام و تاثیر آن بر حوزه فناوری اطلاعات و هوشمندسازی مدارس اظهار کرد: با توجه به رشد اقتصادی پیش روی کشور، صنعت IT و آموزش هم دستخوش تغییرات مثبتی خواهند شد و قطعا با افزایش سرانه مدارس ظرفیت سبد آموزش مدارس کشور را بزرگ‌تر خواهد کرد.

او ادامه داد: بنا بر اخبار رسیده برخی شرکت‌های نرم‌افزار خارجی در زمان تحریم‌ها پاسخ منفی به درخواست اخذ نمایندگی شرکت‌های ایرانی داده بودند ولی در حال حاضر خود آن ها متقاضی حضور فعال در بازار پسابرجام ایران هستند و امید است رقابت شدید ایجاد شده بین شرکت‌های داخلی و خارجی کمک بزرگی به استفاده بهینه از فناوری‌های نوین آموزشی در مدارس کند.

وی با بیان اینکه پس از لغو تحریم‌ها شرایط واردات سخت‌افزارها و نرم‌افزارهای باکیفیت‌تر که قبلا در دسترس نبود، فراهم می‌شود، به صادرات در این مقوله اشاره کرد و ادامه داد: صادرات نرم‌افزار هم ابعاد دیگری از این ماجراست. نبود نرم‌افزارهای خارجی مناسب و از همه مهم‌تر بومی باعث شد که برخی شرکت‌های داخلی از نقطه صفر کار برنامه‌نویسی را شروع کنند و به یک محصول بومی و ملی برسند و همین محصولات بعد از اینکه در ایران کارکرد مناسب خود را نشان دهند و مراحل رشد خود را طی کنند، می‌توانند امکان صادرات به کشورهای همسایه را نیز داشته باشند و برای کشور ارزآوری کنند.

حسینی همچنین با اشاره به وضعیت هوشمندسازی مدارس شهرستان‌های تهران اظهار کرد: با توجه به تعریف سخت‌افزاری یک کلاس هوشمند یعنی وجود یک دستگاه رایانه و دیتاپروژکتور و پرده نمایش یا برد هوشمند، در حال حاضر ۹۰ درصد مدارس شهرستان‌های تهران حداقل یک کلاس هوشمند دارند و در کل ۴۰ درصد کلاس‌های استان از این تجهیزات سخت افزاری در کنار نرم‌افزار بسته‌های کمک آموزشی بهره‌مند هستند.

وی در ادامه در پاسخ به وضعیت کلی هوشمندسازی مدارس گفت: همه مدارس در گام اول تجهیز کلاس‌های درس بسنده نکرده‌ و به وضعیت بهتر و بالاتری ارتقا پیدا کرده‌اند. در بسیاری مدارس همه کلاس‌ها مجهز و اصطلاحا هوشمند هستند، بعضی فراتر هم رفته‌اند، وب‌سایت اختصاصی و کاملی جهت انواع اطلاع‌رسانی دارند و حتی معلمان تکالیف را در آن در اختیار دانش‌آموزان قرار می‌دهند و تحویل می‌گیرند، سامانه‌های نرم‌افزاری مدیریتی تحلیل نمرات و ارزشیابی‌ها، آزمایشگاه فیزیکی، میکروسکوپ دیجیتال و سایر تجهیزات آزمایشگاهی، اتاق سرور، کارگاه رایانه دارای شبکه و متصل به اینترانت و غیره دارند.

کارشناس برنامه‌ریزی و توسعه مدارس هوشمند اداره کل شهرستان‌های تهران خاطرنشان کرد: متاسفانه معیارها و شاخص‌های واحدی میان تمام استان‌ها جهت احصای دقیق اطلاعات مدارس در تمام استان ها به صورت یک پورتال کشوری وجود ندارد و امکان شناسایی و مقایسه و اعطای درجه به برترین‌ها نیز وجود ندارد و استان‌ها به سلیقه خود کارهایی در این زمینه انجام داده‌اند.

حسینی با اشاره به راهکارهای مناسب در جهت طی کردن مراحل هوشمندسازی مدارس بیان کرد: شبکه انسانی ما در خصوص امور فناورانه مدارس معیوب است. در بسیاری مدارس هوشمند وجود یک تکنسین با تجربه و با انگیزه تحت عنوان متصدی یا معاون فناوری بشدت احساس می‌شود. چه بسا نبود این فرد برای پیگیری و اجرای سیاست‌های منطقه و استان در خصوص فناوری‌های نوین آموزشی و هوشمندسازی تمام تلاش‌های آموزش و پرورش را یک‌باره هدر دهد و مدارس را به گورستان تجهیزات تبدیل کند. از آنجا که بزرگ‌ترین سرمایه هر سازمان نیروی انسانی آن است در حال حاضر نیروهای فعلی باید آموزش‌های بیشتر و موثرتری ببینند.

حسینی در خصوص لزوم وجود مدارس الگو برای سایر مدارس افزود: طرح استانی مدارس پژوهنده که با حمایت مالی وزارت آموزش و پرورش، اداره کل آموزش و پرورش شهرستان‌های تهران، مجمع خیرین استان و برخی شرکت‌های پیشرو در زمینه مسئولیت‌های اجتماعی در سال ۱۳۹۱ شروع شد، در هر یک از ۲۰ منطقه یک مدرسه عادی دولتی در مقطع ابتدایی با فناوری‌های روز دنیا مانند تبلت و مینی‌ پی‌سی و نرم‌افزارهایی که بسیار خاص و ویژه هستند تجهیز شده‌اند و معلمان آن‌ها دوره‌های ضمن خدمت ویژه‌ای را طی می‌کنند و به زودی نیز الگویی مناسب و عملی برای سایر مدیران و معلمان مدارس هر منطقه و حتی سایر استان‌ها خواهند شد.