آدم‌ها در اینترنت خود واقعی‌شان را نشان می‌دهند؟
امروزه بسیاری از روزنامه نگاران یا وبلاگ نویسان گاه با نوشتن مطالبی که به مذاق برخی از خوانندگان خوش نیامده باشد، با سیل ایمیل ها و پیام های ناراحت کننده و سرشار از ناسزا روبرو می شوند.
کریستیان وبر در هفته نامه زوددویچه (sueddeutsche.de) نوشت: گمنامی در اینترنت موجب می شود تا بسیاری از افراد تابوها و ملاحظات اخلاقی را کناری بگذارند. آنها ناسزا می گویند و نظرات بی ادبانه و تنفرآمیزی را در پایگاه های اینترنتی، وبلاگ ها و شبکه های اجتماعی یادداشت می کنند. آیا می توان گفت در اینترنت خلق و خوی واقعی افراد به نمایش گذاشته می شود؟
مرزبرداری های مسموم
روان شناسی به نام جان سولر (John Suler) از دانشگاه رایدر (Rider) در نیوجرسی در سال 2004 برای نخستین بار اصطلاح تابوشکنی مسموم یا مرزبرداری مسموم را برای ناسزاهای تنفرآمیز و بی ادبانه کاربران اینترنت به کار برد. این می تواند بخش تاریک گمنامی در فضای مجازی باشد که افراد در سایه آن چیزهایی می گویند یا کارهایی می کنند که در شرایط مشابه و در رابطه رودررو هرگز جرأت بروز آن رفتارها را ندارند.
سولر می نویسد: چنین هنجارشکنی هایی ممکن است خوب باشد چون وقتی افراد از لحاظ عاطفی خود را تحت تأثیر پند و اندرز و نگاه کسی نمی بینند، پنهانی ترین اندیشه های خود را بروز می دهند و سخاوتمندانه دانسته های خود را، بدون این که در انتظار منفعت شخصی باشند، با دیگران در میان می گذارند.
وی به خوبی در کارش درباره دیگر ویژگی های ارتباط با رایانه اشاره می کند که موجب می شود انسان ها در برابر صفحه نمایش راحت تر رفتار کنند و گاه برخی رفتارهای شیطانی را از خود بروز دهند. گمنامی و این که افراد در هنگام چت دیده نمی شوند موجب تشدید رفتارهای نابهنجار در فضای مجازی می شود. زیرا هیچ کس با تصویر ناواضح و در بسیاری از مواقع، غیرواقعی یا صدایی که کاملاً هم شبیه صدای طبیعی اش نخواهد بود، احساس شناخته شدن و بازدارندگی حاصل از آن را نخواهد داشت.
ارتباط میان افراد در صفحه های اینترنتی و در ایمیل ها تا حدی نامطمئن و پادرهوا است. به این ترتیب فردی که به قصد مزاحمت وارد صفحات اینترنتی شده است، می تواند از دادن پاسخ درست به قربانی اش طفره رود. او به گونه ای وارد عمل نمی شود که وادار شود درباره خودش توضیحی واقعی بدهد. به نوشته سولر، در شرایط حاد، یک مزاحم اینترنتی، آگاهانه یا ناآگاهانه، تصور می کند که فضای مجازی تنها نوعی دنیای خیالی است، یک صحنه بازی، جدا و دور از وظایف و مسئولیت های زندگی واقعی.
تأثیر ارتباط چشمی
همه کسانی که رانندگی می کنند و پژوهشگران حوزه حمل و نقل مدتهاست که از اهمیت ارتباط چشمی مستقیم میان افراد آگاه اند: گاه دیده می شود افرادی که با تنه زدن ناخواسته به یک شهروند در پیاده رو، مؤدبانه عذرخواهی می کنند، پشت فرمان خودرویشان به موجودی دیوانه سرعت و بی توجه به حقوق دیگران تبدیل می شوند. کوچکترین رفتار نادرست عمدی یا سهوی رانندگان در بزرگراه ها ممکن است به خطرات جانی بینجامد.
بسیاری از فرضیات جان سولر از طریق مشاهدات تجربی به اثبات رسیده اند. گروهی از پژوهشگران در مطالعه ای که در نشریه علمی «تأثیر رایانه در رفتار انسان ها» به چاپ رسید، بحثی را میان 142 دانشجو از طریق صفحات اینترنتی به راه انداختند. برخی از شرکت کنندگان به صورت ناشناس و برخی با عکس و مشخصات کامل در بحث حاضر شده بودند.
در یک گروه، افراد تصویر یکدیگر را از طریق دوربین های رایانه ای به صورت مبهم می دیدند و در گروه دیگر، تصویر واضحی از افراد از نزدیک صورتشان به نمایش در می آمد. نتیجه این که تصویر واضح تر و نزدیک تر از صورت افراد میزان اظهارات ستیزه جویانه را کاهش داد و بیش از دیگر عوامل موجب بهتر شدن فضای گفتگو میان طرفین مکالمه شد.
هنوز این پرسش به قوت خود باقی است که چه چیزی در شناخت ما از خودمان وجود دارد که موجب می شود تنها با کاهش کنترل اجتماعی، بخش قابل توجهی از کاربران اینترنت به ناسزاگویی یا انجام رفتارهای ضداجتماعی بپردازند؟ آیا فضای مجازی خلق و خوی حقیقی افراد را برملا می کند؟ سولر روان شناس با این گفته مخالف است.
به باور وی، افراد در رسانه های مختلف، بخش های متفاوتی از وجود خویش را به نمایش می گذارند که هیچ یک از این بخش ها، نماینده کامل شخصیت ایشان نیست. برای دستیابی به یک تصویر کلی از شخصیت افراد، وجود مکانیزم های بازدارنده دنیای واقعی هم مورد نیاز است. (روابط عمومی صندوق بازنشستگی کشوری)
- ۹۹/۰۶/۱۷