5G در ایران؛ جهش معنادار اما نیازمند سیاست‌های شتابدهی
گزارش فصلنامه آماری بهار ۱۴۰۴ سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی نشان می‌دهد که رقابت اپراتورهای تلفن همراه در عرصه نسل پنجم ارتباطات (5G) وارد مرحله‌ای جدی‌تر شده است.
به گزارش آی‌تی آنالیز بر این اساس همراه اول با افزایش ۲۷ درصدی سایت‌های فعال خود، از ۹۶۴ به ۱۲۲۷ سایت رسیده و همچنان صدرنشین بازار 5G کشور باقی مانده است. ایرانسل نیز با تداوم رشد از ۹۰۵ به ۱۱۵۳ سایت رسیده است و رایتل همچنان بدون سایت فعال نسل پنجم باقی مانده و عملاً از رقابت فاصله گرفته است.
• برتری همراه اول؛ بیش از عدد و رقم
اگرچه هر دو اپراتور بزرگ کشور رشد در توسعه سایت‌های 5G داشته‌اند، اما برتری عددی همراه اول جایگاه نخست آن را تثبیت کرده است. این برتری صرفاً یک اختلاف کمی نیست، بلکه نشان‌دهنده توان بالاتر این اپراتور در سرمایه‌گذاری، توسعه زیرساخت و پاسخگویی به نیازهای پرشتاب کاربران پرمصرف است.
رشد شبکه‌های نسل پنجم به شکل مستقیم بر شاخص‌های کلان نیز اثر گذاشته است. ضریب نفوذ تلفن همراه از ۱۸۰ درصد در سال گذشته به ۱۸۹ درصد رسیده و ضریب نفوذ پهن‌باند سیار نیز با رشدی قابل‌توجه از ۱۳۲ به ۱۴۰ درصد افزایش یافته است. این ارقام نشان می‌دهد که توسعه فنی اپراتورها توانسته به بهبود تجربه کاربری و جذب مشترکان جدید کمک کند.
• ۵G؛ فراتر از یک فناوری مخابراتی
نسل پنجم صرفاً به معنای سرعت بیشتر اینترنت نیست؛ بلکه بستر اصلی شکل‌گیری اقتصاد دیجیتال، شهرهای هوشمند، اینترنت اشیا، خدمات مبتنی بر واقعیت افزوده و حتی کاربردهای پیشرفته هوش مصنوعی به شمار می‌رود. هر چه دامنه پوشش 5G گسترش یابد، ظرفیت‌های نوآوری و تحول دیجیتال در کشور نیز سرعت بیشتری می‌گیرد.
• چالش تعرفه و نقش سیاست‌گذار
با وجود پیشرفت ملموس در توسعه زیرساخت، اپراتورها با محدودیت‌هایی همچون سرکوب تعرفه مواجه هستند که سرمایه‌گذاری و سرعت توسعه را تحت تأثیر قرار می‌دهد. کارشناسان تأکید دارند برای شتابدهی واقعی به توسعه نسل ۵، اقدامات سیاستی و حمایتی وزارت ارتباطات ضروری است؛ از جمله بازنگری در تعرفه‌ها، تسهیل سرمایه‌گذاری و فراهم کردن مشوق‌های توسعه زیرساخت.
• چشم‌انداز نیمه دوم سال
با توجه به روند کنونی، همراه اول با تمرکز بر پوشش نقاط پرترافیک و سرمایه‌گذاری بر سرویس‌های سازمانی و زیرساخت‌های دیجیتال، می‌تواند موقعیت پیشتاز خود را تثبیت کند. ایرانسل نیز با وجود فاصله عددی، همچنان رقیب جدی خواهد بود. رایتل اما نیاز فوری به بازتعریف استراتژی‌های توسعه‌ای خود دارد تا از عقب‌افتادگی بیشتر جلوگیری شود.
گزارش بهار ۱۴۰۴ تصویر روشنی از مسیر 5G در ایران ارائه می‌دهد: جهشی قابل‌توجه نسبت به سال گذشته، تثبیت جایگاه همراه اول به‌عنوان بازیگر اصلی و رشد ایرانسل، اما همچنان فاصله‌ای چشمگیر با استانداردهای جهانی.
و در نهایت اینکه موفقیت نهایی این مسیر نه تنها به تعداد سایت‌های فعال بلکه به کیفیت خدمات، سرمایه‌گذاری هوشمندانه و حمایت سیاست‌گذار وابسته است و در این راستا فراهم شدن زمینه‌های توسعه از سوی وزارت ارتباطات می‌تواند مسیر شتابدهی به نسل ۵ و توسعه اقتصاد دیجیتال کشور را هموارتر کند.