ITanalyze

تحلیل وضعیت فناوری اطلاعات در ایران :: Iran IT analysis and news

ITanalyze

تحلیل وضعیت فناوری اطلاعات در ایران :: Iran IT analysis and news

  عبارت مورد جستجو
تحلیل وضعیت فناوری اطلاعات در ایران

عباس پورخصالیان - اوایل خرداد 1400 اعلام شد: شورای عالی انقلاب فرهنگی ۲۲ تیر ماه را به عنوان روز فناوری اطلاعات به تصویب رسانده است؛ شاید بپرسید: چرا 22 تیر ماه، روز IT ما ایرانیان است؟ می گویند به دو دلیل واضح و مبرهن: 


-    یکی این که خبرگان فرهنگی ما دریافته اند که روز 22 تیر، سالروز تولد دانشمند شهیر ایرانی: محمد بن موسی خوارزمی است [در حالی که کسی در مورد سال تولد وی به طور دقیق خبر ندارد] 
-    و دوم به این دلیل که او "مبدع الگوریتم بوده و نقش بسزایی در توسعۀ علوم رایانه داشته است"!! 
پس روز 22 تیر ماه هر سال، روز ملی فناوری اطلاعات ما ایرانیان است. مبارک باشد! به هر حال، کاربران جامعۀ اطلاعات ایران در سال 1400 و سال های آینده نیز می توانند به خود ببالند که بالاخره دارای روز ملی فناوری اطلاعات شده اند!
در اهمیت "فناوری اطلاعات" بسیار گفته و نوشته اند ولی بخاطر بزرگداشت مناسبت مذکور، خوب است: نخست از اوضاع این فناوری در شرایط کنونی کشور یاد کنیم و بعد، بد نیست پیشینۀ فناوری اطلاعات و آغاز اسطوره مانندِ عصر فناوری اطلاعات را مرور نمائیم؛ و آنگاه دو باره برگردیم به جامعۀ اطلاعات خودمان و به آیندۀ فناوری اطلاعات در کشور بپردازیم.


1.    اوضاع فناوری اطلاعات در شرایط کنونی کشور
هر وقت کسی از من می پرسد "اوضاع چه طور است؟" پاسخ می هم: وضع خوب است اما اوضاع خراب! و بعد مجبورم توضیح دهم که "وضع"، مفرد است و وضع منِ مفرد، اگر هم خوب باشد "اوضاع" چون جمع "وضع" افراد است، به ده ها دلیل، معمولاً چیزی خوب از آب در نمی آید. 
به نظرم در مورد اوضاع فناوری اطلاعات در کشور هم باید همین را گفت: وضع خوب است چون که دولت یاززدهم، ان شاالله آخرین دولت نفتی کشور بوده است و دولت دوازدهم اولین دولتی است که بالاجبار از اقتصاد نفتی دل کنده و تصادفی یا آگاهانه به اقتصاد دیجیتالی دل بسته است! حالا دولت سیزدهم باید (اگر بتواند) ضمن احیاء اقتصاد نفت، فراتر از دل بستن به اقتصاد دیجیتالی، به آن در کوتاه مدت عملاً روی آوَرَد تا آن را در بلند مدت به پایۀ و زیرساخت رشد همۀ اقتصادهای خُرد و کلان کشور تبدیل کند.


2.    پیشینۀ فناوری اطلاعات و آغاز اسطوره مانندِ آن  
فناوری اطلاعات، به عنوان مضمون فناوری ارتباطات، همواره در گذشته با انسان همگام و همراه بوده است. همگامی همیشگی این دو فناوری در فرایند رشد جوامع بشری، موجب پیدایش فرهنگ و تمدن و برتری طلبی انسان بر انسان و دوری جویی انسان از طبیعتِ طبیعت گردیده؛ یعنی باعث و بانی همان وسوسۀ انسانی که ادیان ابراهیمی آن را شیطان در وجود انسان و جوامع بشری می نامیدند و می نامند.

هزاران سال گذشت، تا این که حدود هزارو دویست سال پیش، یک ایرانی به نام محمد بن موسی خوارزمی، نخستین علم جهان به معنی امروزی آن یعنی Science را پایه ریزی کرد و نام این علم را "الجبر و مقابله" گذاشت. تا پیش از او یونانیان و هندیان مبانی هندسه و حساب را بنیان نهاده بودند اما این خوارزمی بود که موفق به تأسیس نخستین علم به معنی امروزی اش به نام «جبر و مقابله" شد. امروزه "الگوریتم" که از ابتکارات علمی/منطقی خوارزمی است و از نام وی ریشه گرفته، ساختار مولکولی سازندۀ نرم افزارهای رایانه ای و هومص (AI) در روزگار ما ست.
تا اواخر نیمۀ اول قرن بیستم، هنوز اصطاحاتِ "فناوری"، "اطلاعات"، "ارتباطات" مفهوم نشده و وارد واژگان دانشگاهی نگردیده بودند! گویشوران، "فن" را می شناختند ("تِخنه" در یونانی و "پند" در فارسی که در عربی به "فن" تغییر شکل داده)؛ اما "فناوری" را نه! "اطلاع" را می شناختند؛ اما "اطلاعات" را نه! "ارتباط" را می شناختند؛ اما "ارتباطات" را نه! 
این اصطلاحات علمی جدید با انتشار کتاب «نُربرت وینر» تحت عنوانِ Cybernetics: Or Control and Communication in the Animal and the Machine و مقالۀ علمی «کلود شانون» با عنوانِ A Mathematical Theory of Communication در زبان دانشمندان، کارشناسان و مدیران جاری شدند؛ دو کتابی که همزمان در یک سال یعنی در سال 1948م (1327 خورشیدی) منتشر شدند. به این ترتیب، آغاز نظری فناروی اطلاعات و ارتباطات، سال 1948 ولی آغاز عملی فناروی اطلاعات و ارتباطات، نوآوری نخستین مرکز ترانزیت تلفن تمام دیجیتالی ساخته شده در آزمایشگاه بل آمریکا در سال 1979م بود. این سال مصادف شد با سال های 1357 و 1358خورشیدی و پیروزی انقلاب اسلامی در ایران! فقط تصور بکنید، حال معدود ایرانیانی را که پیدایش فناروی های دوران سازِ اطلاعات و ارتباطات را "بو کشیده" بودند و کشمکش انجمن اسلامی آنالوگ گرا در ساختمان میدان امام خمینی علیه دیجیتال گرایان مستقر در ساختمان سید خندان شرکت مخابرات ایران را شاهد بودند!؟ 
از سال 1980 به بعد، مراکز تلفن محلی در کشورهای پیشرفته، هم تمام-دیجیتالی شدند و شرکت های مخابراتی بزرگ در کشورهای شمال، یکی پس از دیگری راهبردهای گذار ملی از عصر مخابرات آنالوگ به عصر مخابرات دیجیتال را بر اساس آموزه ها و استانداردهای اتحادیۀ بین المللی مخابرات (ITU) تدوین و اجرا می کردند ولی دیجیتال گرایان وطنی، گاه "زیرآبی" و گاهی هم رو در رو از فناروی های اطلاعات و ارتباطات دیجیتالی دفاع می کردند. این کشاکش از نظر بازاریابان خارجی پنهان نماند.

بزودی در سال 1363 خورشیدی شرکت زیمنس از رقبای خود در بازار فناروی اطلاعات و ارتباطات ایران سبقت گرفت و نخستین مرکز تلفن محلی تمام-دیجیتالی با نام EWSD   یا  Electronic Digital Switching System را به مرتضی نبوی، وزیر وقت وزارت پست و تلگراف و تلفن هدیه داد. چند ماه بعد، غرضی وزیر پست و تلگراف و تلفن شد و رویکرد عمومی ما ایرانیان به عصر فناوری اطلاعات تحت تأثیر نگرش غیر سیاسی وی به فناوری دگرگون شد.

در حالی که کشورهای صاحبان فناوری، دولت انقلابی ایران را از دسترسی به فناوری های دو منظوره (دارای کاربردهایی صلح آمیز و ستیزه جو)  تحریم کرده بودند، انقلابیونی از قماش غرضی، در فرصت هایی چون سخنرانی پیش از سخنان امام جماعت در نماز جمعۀ تهران، فناوری ارتباطات را غیر سیاسی می خواند.

او به واقع به رسانه های جدید الکترونیکی، دل بسته بود و با ودایعی که از مردم جمع کرده بود به خرید از منابع خارجی پرداخت، به زودی سیل تجهیزات دیجیتالی را وارد کشور کرد و سرآخر اینچنین شد که در اواخر دورۀ دوم زمامداری خاتمی، وزارت پست و تلگراف و تلفن به نفع وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات کنار رفت.

همزمان با کوشش های غرضی شورای عالی انقلاب فرهنگی، نیز دچار تغییر ماهیت شد و در تمام طول سال های دهۀ هفتاد، به مرجع مقررات گذاری مخابرات، ارتباطات داده ای و خدمات اینترنتی مبدل گشت و نوآورانه، اصطلاحات آب نکشیدۀ زیادی را مثل PAP و SAP و امثالهم وارد زبان فارسی کرد!

تا این که در سال 1383 فعالیت مقررات گذاری را ساخت نایافته، به اهلان و نااهلانی دیگران سپرد و حدود 17 سال بعد در اوایل خرداد 1400 آمد روز 22 تیر را روز ملی فناوری اطلاعات اعلام کرد. 


3.    آیندۀ فناوری اطلاعات در کشور 
دیرکرد دو-سه نَسلی مراجع انقلابی کشور برای پذیرش فناوری اطلاعات به عنوان آیندۀ فناوریِ فناوری های کشور، مزیت های فناوری اطلاعات را کمرنگ و معایب فناوری اطلاعات را پررنگ کرده است.
مزیت های فناوری اطلاعات را در دولت دوازدهم شاهد بودیم: بالا نگه داشتن «دمای اجتماعی» (استمرار تعاملات تعلیم و تربیتی و تحرک فزایندۀ جامعه برای تولید و توزیع کالا و خدمات) در عین افزایش «فاصلۀ اجتماعی» و تا حدودی هم حفظ "اعتماد اجتماعی" به سامانه های دیجیتالی! در حالی که دلواپسان تا توانستند مساعی دولت دوازدهم در خصوص حفظ "اعتماد اجتماعی" به سامانه های دیجیتالی را تضعیف کردند.
اکنون، بر دولت سیزدهم و دولت های آینده، فرض است که "اعتماد اجتماعی" به سامانه های دیجیتالی را برقرار و مزیت های فناوری اطلاعات را حفظ کنند و از معایب آن که بیشتر ناشی از غفلت دو-سه نسلی نسبت به مزیت های فناوری اطلاعات است، بکاهند. اما چگونه؟

-از نظر من، همچنان که در هفته های اخیر بدان پرداخته ام، از طریق اصلاح ساختارهای مقررات گذاری در بخش های اقتصاد خدمات مخابراتی، ارتباطاتی و اینترنتی، به منظور کوتاه کردن دست حکام در تملیک و تصاحب سهام اپراتوری ها و انتزاع حقوق مالکیت بخشی از مقررات گذاری در بخش های مذکور.
تا هنگامی که حکام، در تملک سهام بخش هایی از اقتصاد ملی سهیم اند، نباید حق مقررات گذاری داشته باشند. در چنین شرایطی کمتر سرمایه گذاری ترغیب می شود ریسک کند و آنهایی که در بخش های مذکور بالاجبار سرمایه گذاری کرده اند، به زودی پا پس می کشند! پس یکی از مانع زدایی های بزرگ را دولت سیزدهم باید انجام دهد: رفع موانع مقررات گذاری در بازار مخابرات، ارتباطات و فناوری اطلاعات از طریق ایجاد یک Regulatory Body واحد در بخش فاوای کشور!
به امید تجربۀ روز 22 تیر هایی بهتر از این؛ و اعتلای فناوری اطلاعات در کشور! (منبع:عصر ارتباط)

  • ۰۰/۰۴/۲۰

نظرات  (۰)

هیچ نظری هنوز ثبت نشده است

ارسال نظر

ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.
شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:
<b> یا <strong>، <em> یا <i>، <u>، <strike> یا <s>، <sup>، <sub>، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، <br>، <p>، <a href="" title="">، <span style="">، <div align="">