اعتراض مردم و پزشکان به روش اجرای نسخه الکترونیکی
با گذشت بیش از شش روز از اجرای طرح نسخه نویسی الکترونیکی در کشور،ارزیابی‌های اولیه نشان میدهد در مسیر اجرا در برخی استانها مشکل خاصی مشاهده نشده اما در مقابل برای بعضی استانها بخصوص تهران،مشکلات زیادی ایجاد کرده است.
مشکلاتی که باعث شده تا در کنار ازدحام و شلوغی، معطلی بیماران برای دریافت خدمات، بیشتر شود.
ریشه برخی از این مشکلات علاوه بر بیمارستان‌ها و درمانگاهها، به داروخانهها و مطب‌های پزشکان مربوط می‌شود، از کندی و قطعی اینترنت گرفته تا مشکلات ارتباطی بین سامانه‌ها و ارائه خدمات ناقص وهمچنین مشکل ثبت‌نام پزشکان تنها بخشی از دلایلی بودند که طرح نسخه نویسی الکترونیکی را در اجرا با محدودیت مواجه کرده است.
سازگار نبودن نرمافزار و سخت‌‌افزارهای مورد استفاده در داروخانهها با سامانه جدید و عدم برآورد هزینه به ازای هر نسخه الکترونیک هم از دیگر اشکالات طرح عنوان شده است.
اجرای دستوری و شتابزدگی بعضی دستگاه‌‌ها از جمله سازمان بیمه سلامت را نیز به مشکلات این طرح اضافه کنید که ممکن است منجربه شکست این طرح ملی شود.
وزیر بهداشت بخاطر پیش‌بینی چنین مشکلاتی،قبل از اول دی که زمان شروع اجرای طرح نسخه الکترونیکی اعلام شده بود، طی نامه‌ای به رئیس‌جمهور پیشنهاد داد تا 6ماه اجرای طرح به تعویق بیفتد.
دکتر عین اللهی در این نامه عنوان کرده بود بیمارستان‌های دولتی که اغلب درگیر کرونا هستند آمادگی لازم را ندارند و اجرای صددرصدی آن هم برای کادر درمان و هم مردم مشکل ایجاد میکند. اما این درخواست با مخالفت آقای رئیسی مواجه شد و دستور داد طرح نسخه نویسی الکترونیک در زمان مقرر، یعنی همان اول دی، اجرا شود.
شورای عالی نظام پزشکی نیز همزمان،اجرای شتابزده طرح نسخه نویسی الکترونیک را موجب نارضایتی مردم آنهم در سطح وسیع اعلام کرده بود.
در این نامه خطاب به رئیس‌جمهور آمده است: پیش از اجرای نسخه الکترونیک ضروری است که در ابتدا برای هر شهروند ایرانی پرونده الکترونیک سلامت تشکیل واجرائی گردد درحالی‌که هنوز این مهم و نیز اجرایی نمودن بارگذاری کدینگ خدمات سلامت توسط وزارت بهداشت در سامانه‌های فعلی بیمه‌ها تاکنون به‌صورت دقیق و کاملی صورت نگرفته است بنابراین امکان تبادل اطلاعات پزشک معالج و مراکز درمانی با پرونده الکترونیک سلامت عملا وجود ندارد.
شورای عالی نظام پزشکی در نامه خود آورده است: وجود کدهای چندگانه دارو و تطابق دستی کدها توسط پرسنل پشتیبانی پلتفرم‌های نسخ الکترونیک، قطعا بدون خطا نیست و بسیار امکان دارد که سبب مغایرت دارو با تجویز پزشک معالج شده که به راحتی می‌تواند جان و سلامتی بیماران را در موارد بیشماری به خطر اندازد و موارد مشابهی نیز در مورد کدهای سایر خدمات تشخیصی درمانی مانند رادیولوژی، آزمایشگاه و فیزیوتراپی وجود دارد.
در این نامه تصریح شده است: با توجه به مشکلات زیرساختی موجود در زمینه فضای مجازی مانند پهنای باند و سرعت اینترنت حتی در صورت تحقق صد در صدی برنامه نسخه الکترونیک، لازم است که بیمه‌ها با در نظر گرفتن مواردی نظیر قطعی برق و اینترنت، حملات سایبری، اختلالات فنی که موجب قطع موقت خدمات می‌شود، درنظر گرفتن مناطقی که دسترسی مکفی به زیرساختهای ارتباطی یا سخت افزاری لازمه را ندارند، مشکلات همکاران مسن و باسابقه پزشک درهمراه و هم‌راستا شدن با برنامه و یا مراکز بیمارستانی ودرمانگاههای شبانه روزی به علت مراجعین اورژانسی و ضیق وقت این مراکز دررسیدگی به مشکلات بیماران وتعداد بالای مراجعین این قبیل مراکز و زمانبربودن فعلی ارائه خدمت در این چارچوب مجاز به انجام حداقل سی درصد نسخ به صورت کاغذی و فیزیکی علاوه بر نسخ الکترونیک باشند.
شورای عالی نظام پزشکی یادآور شده:متاسفانه علاوه بر اینکه هیچ یک از پیش نیازهای اجرای طرح نسخه نویسی الکترونیک که در متن قانون صراحتا بیان شده در شرایط فعلی بطور کامل محقق نشده، در طراحی و بهره‌برداری نرم افزاری سایت نیز کاستی‌های بسیار فراوانی مشهود است که عدم استفاده از نظرات کارشناسان متخصص در انجمنهای تخصصی پزشکی و سازمان نظام پزشکی باعث شده تا مسائل حیاتی و مهمی مانند نیازهای کاربران تخصصی، مصلحت بیماران، مدیریت اقتصادی سامانه، مدیریت زمان، سهل الوصول بودن دسترسی و ایجاد یک سامانه جامع یکپارچه برای همه بیمه‌ها و... در نظر گرفته نشده و اجرای این طرح ناقص، ناکارآمد و شتابزده، آن هم به صورت فراگیر و کشوری درعمل غیرممکن به نظر رسیده و در آستانه یک بحران بزرگ و خطرناک هستیم.
رئیس سازمان نظام پزشکی هم با انتقاد از کسانیکه به اجرای نسخه الکترونیکی از اول دی اصرار کردند، افزود:بیمارانی که به مطب‌ها و داروخانهها مراجعه میکنند و برق آنها قطع است،دقیقاً باید چه کار کنند.
وزیر بهداشت هم پس از گذشت چند روز از اجرای طرح، وضعیت الکترونیکی شدن نسخه‌ها در کشور را متفاوت خواند. دکتر عین اللهی افزود: هم‌اکنون این طرح 90 درصد اجرا شده و درصد کمی مانده است که به علت زیرساخت‌ها انجام نگرفته است که امیدوارم این مشکل برطرف شود.
وی ادامه داد: شرایط اجرای طرح در تهران خوب نیست و فقط نزدیک به 68 درصد نسخه‌ها الکترونیک شده است، مشکلات البته نرم افزاری نیست و سخت افزاری است.
آنچه که در تعریف نسخه الکترونیک آمده اینست که بیمار بدون دفترچه کاغذی و تنها با ارائه شماره ملی به پزشک مراجعه میکند و پزشک هم بدون به کار بردن کوچکترین تکه کاغذ،پس از معاینه برای بیمار دارو بر روی نسخه الکترونیکی تجویز و یا دستور آزمایش و دیگر خدمات کلینیکی و پاراکلینکی را صادر میکند و بیمار می‌تواند به داروخانه یا مراکز پارکلینیکی رفته و با دادن شماره ملی خود و اعلام نوع بیمه و نام پزشک، خدمات را با تعرفه بیمه پایه دریافت کند.
همچنین طبق این تعریف، شرکت‌های بیمه‌ای که بابت بیمه تکمیلی قرارداد دارند باید همین نسخه الکترونیکی را به عنوان سند قبول کرده و ما به التفاوت بیمه پایه را به بیمار پرداخت کنند.
این تعریف ساده با آنچه که شهروندان در واقعیت با آن مواجه هستند، زمین تا آسمان فرق دارد. از یک طرف بسیاری از پزشکان بویژه متخصصان هنوز اقدام به راه‌اندازی سامانه الکترونیکی نکرده‌اند و برای این که خیالشان را راحت کنند، کد ملی بیمار را روی سربرگ نسخه خودشان درج میکنند و با تجویز دارو نسخه کاغذی را به جای نسخه الکترونیک تحویل بیمار می‌دهند.
مشکل اصلی اما زمانی است که پزشک نسخه الکترونیکی بنویسد، چون در این صورت بیمار باید به مدت طولانی در داروخانه منتظر بماند تا متصدیان و کارکنان داروخانه نسخه‌اش را بپیچند. اغلب هم بهانه اشان قطع بودن سامانه است و خوش انصاف‌ها هم ابتدا به بیمار اعلام میکنند که دریافت داروی نسخه الکترونیکی زمان بر است و باید بیشتر از دیگران منتظر بمانند.
یک پزشک متخصص قلب و عروق دراین‌باره می‌گوید: بارها شده که هنگام نوشتن نسخه، اینترنت قطع شده و مجبور شدیم دوباره آن را بنویسیم. در موارد زیادی هم نسخه اصلا ثبت نشده و بیمار بعد از مراجعه به داروخانه کلافه و عصبانی به مطب برمی‌گردد و می‌گوید دوباره نسخه را ثبت کن. به همین‌خاطر مجبوریم علاوه بر نسخه الکترونیکی، نسخه دست‌نویس را هم به بیمار بدهیم تا دچار دردسر نشود.
وی اضافه کرد: تا قبل از اجرای این طرح من شاید روزانه 50 بیمار را وزیریت میکردم اما الان به کمتر از 10 نفر رسیده است. این آشفتگی که در سیستم درمان به‌وجودآمده برای بیمار که دچار مسائل حاد جسمانی است، آزار‌دهنده است و باید فکری به حال آن شود.
ریاحی تصریح کرد: برخی پزشکان هم باوجود آنکه در مطب شخصی خود رایانه‌ای دارند و نسخه الکترونیک را برای بیماران می‌نویسند، اما اینترنت ضعیف و سایت گاه و بیگاه از دسترس خارج می‌شود و همه داروها هم در سامانه یافت نمی‌شود و اجرای این طرح برای متصدی کلافه‌کننده می‌شود.
یک دکتر داروساز هم فرایند نسخه‌پیچی به روش جدید در داروخانهها ابراز نارضایتی کرد و گفت: متاسفانه برای گروه‌های مختلف سامانه‌های متعددی در نظر گرفته شده که این موضوع تنها باعث صف‌های طولانی و بیشتر شدن مدت‌زمان رسیدگی به یک نسخه می‌شود.
این داروساز ادامه داد: یک داروخانه برای اینکه بتواند نسخه‌نویسی الکترونیک را به‌خوبی انجام دهد باید نرمافزار و امکانات لازم را داشته باشد درحالی‌که بسیاری از داروخانهها از این امکانات برخوردار نبوده و به‌روز کردن نرم‌افزارها برای آنان هزینه‌بر است؛ به همین دلیل لازم است که تسهیلاتی برای آنان در نظر گرفته شود و در کنار آموزش این اقدام را انجام دهند.البته گلایه مردم بیراه نیست، چون بسیاری از متصدیان داروخانهها و همچنین پزشکان عمومی و متخصص از قطعی گاه و بیگاه این سامانه می‌نالند و می‌گویند که صدور نسخه الکترونیک برای تمامی بیمارانشان امکان پذیر نیست.
یک همراه بیمار هم که برای دریافت دارو به داروخانه مراجعه کرده با بیان اینکه بیشتر از یک ساعت برای وصل شدن سامانه منتظر مانده ولی باز هم موفق به دریافت دارو نشده، افزود:قطعی سامانه برای ثبت نسخه الکترونیک و مشکلات اینترنتی باعث ایجاد صف‌های طولانی در داروخانهها و مطب پزشکان شده و ازسوی دیگر مردم به دلیل اینکه در شرایط کرونایی در اجتماع‌های پرخطر قرار نگیرند مجبور هستند که هزینه دارو را آزاد پرداخت کنند و از داروخانهها خارج شوند.
به نظر میرسد در شرایط کنونی که کشور همچنان درگیر کرونا است تحمیل یک شرایط سخت‌تر و دشوارتر به بیماران و پزشکان اقدام مناسبی نبود و در جهت منافع و سلامت مردم به شمار نمیرود.در این وضعیت، باید تلاش کنیم تا باری از دوش کادر درمان برداشته شود.
ازسویی بنا به اظهارات متخصصان و کارشناسان خوزه درمان، برای حذف کامل دفترچه‌های درمانی زیر ساخت‌ها و هماهنگی‌های لازم صورت نگرفته است.هرچند همگان با استفاده از خدمات الکترونیک موافق هستیم، اما انتقاد به زمان، نحوه اجرا و اجرای ضربتی آن است.باید بپذیریم که ارائه دهنده خدمت باید وام‌دار دو گروه باشند؛ گروه اول بیمه‌شدگان هستند و گروه دوم کسانی هستند که به بیمه شدگان خدمت میکنند. متاسفانه در سطح کلان این هماهنگی‌های بین‌بخشی به خوبی شکل نگرفته است. به دلیل اینکه تصمیم‌گیران در این حوزه نگاه از بالا به پایین دارند این مسئله به خوبی شکل نمی‌گیرد.