ایستگاههای مسافران قطار جامعه اطلاعاتی
دکتر یونس شکرخواه - این مطلب یک گزارش مبتنی بر مشاهدات شخصی است که در ارتباط با حضور در دومین اجلاس سران جهان درباره جامعه اطلاعاتی در تونس نوشته شده است.
اجلاس 2003 ژنو
همانطور که می دانید نخستین اجلاس سران جهان درباره جامعه اطلاعاتی در روزهای 10 تا 12 دسامبر 2003 در ژنو برگزار شد که در آن اجلاس 11047 شرکت کننده از970 سازمان رسانه ای و 63 نهاد مختلف گرد هم آمدند و دو سند تحت عناوین اصول کلیدی اعلامیه اصول , ایجاد و ساخت جامعه اطلاعاتی: چالش جهانی در هزاره جدید و طرح اقدام منتشر کردند
اجلاس 2005 تونس
دومین اجلاس سران جهان درباره جامعه اطلاعاتی در تونس درحالی در روزهای شانزدهم تا هجدهم نوامبر 2005 برگزار شد، که 19401 شرکت کننده با این ترکیب داشت :
5857 شرکت کننده از بخش دولتی و جامعه اروپائی
1508 شرکت کننده از سازمان های دولتی
6241 شرکت کننده از سازمان های غیردولتی و جامعه مدنی
4816 شرکت کننده از بخش تجاری
و 979 شرکت کننده از بخش رسانه ای
نمایشگاه ها: از پنج خیابان ژنو تا پنج منطقه تونس
در حالیکه در اجلاس اول سران جهان درباره جامعه اطلاعاتی در ژنو پنج خیابان بود تا غرفه ها بر حسب نوع محصولات و خدمات طبقه بندی شوند و شعار حاکم هم ICT4D بود (تکنولوژی های اطلاعاتی و ارتباطی در خدمت توسعه)، این بار در اجلاس سران تونس پنج منطقه تشکیل شد و شعار حاکم هم ICT for All (تکنولوژی های اطلاعاتی و ارتباطی در خدمت همه) بود. این منطقه ها بر حسب رنگ طبقه بندی شده بود؛ عبارتند بودند از :
رنگ آبی برای غرفه های ملی که دستاوردهای ملی کشورها در انها ارائه می شد، خاکستری برای پژوهش و نو آوری، که یافته پژوهشی و مرتبط با نو آوری در انها عرضه می شد، رنگ نخودی برای راه حل های الکترونیک که در واقع مکان های ارائه سلوشن های گوناگون بود، سبز روشن برای دسترسی فراگیر (نرم افزاری و سخت افزاری) و بالاخره رنگ بنفش برای غرفه هائی که محور اصلی انها مقولات توسعه و مشارکت در جامعه اطلاعاتی بود.
تونس به عنوان کشور میزبان بیشترین غرفه ها را در اختیار داشت (62 غرفه) و فرانسه هم در مرحله بعدی بود (با 38 غرفه) به گفته باید افزود که هر غرفه نیز نکات قابل توجه خود را داشت. به چند نمونه در این زمینه اشاره می‌کنم:
غرفه ایران: استقبال از غرفه ایران در میان 319 غرفه که متعلق به 66 کشور بود؛ کاملا چشمگیر بود. ارائه کتاب ها و سی دی ها در زمینه کارهای انجام شده در عرصه های جامعه اطلاعاتی، دین و بهداشت (با تمرکز بر ICT) از دلایل عمده این استقبال بود. مسئول غرفه ایران دکتر داوود زارعیان بود. به عنوان نمونه اصطلاح‌نامه علوم اسلامی که نخستین تزاروس علوم اسلامی است و به منظور ایجاد و ارائه زبان منطقی نظام‌مند و ساختار یافته برای نظام‌های ذخیره و بازیابی اطلاعات و هماهنگ نمودن تبادل اطلاعات و تسهیل و دسترسی به اطلاعات حوزه علوم اسلامی تدوین شده است بسیار از سوی بازدیدکنندگان با استقبال مواجه شد. در هرحال در این غرفه مذاکرات متعددی صورت گرفت و حاضران و دست اندرکاران غرفه از حضور خود رضایت داشتند . ضمنا دکتر محمد سلیمانی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات جمهوری اسلامی‌ایران هم در اولین جلسه سومین روز از اجلاس تونس سخنرانی خود را ایراد کرد
غرفه ژاپن: ژاپنی ها برای جامعه اطلاعاتی خوابها دیده اند؛ در حالی که آمریکا به بازارها چشم دوخته و اتحادیه اروپا به تنوع و به تمایزهای کشورها فکر می کند، ژاپن کماکان به جامعه نوین اطلاعاتی – ارتباطی می اندیشد و راه رسیدن به آنرا شعار "جامعه شبکه ای همه جا حاضر" می داند.
شعار "جامعه شبکه ای همه جا حاضر" بر سر در غرفه ژاپن در تونس به چشم می خورد. اطلاع دارید که ژاپنی ها می گویند عبارت جامعه اطلاتی را آنها از طریق تادئو اومه سائو (استاد دانشگاه کیوتو) در سال 1963 به کار گرفته اند و یونه‌جی ماسودا هم در 1968 این عبارت را به کار برده است. در زبان ژاپنی به جامعه اطلاعاتی می گویند یوهوکا شاکائی
غرفه چین: دو شرکت چینی هواوی (Huawei) و ای زی تی (AZT) هردو با قدرت در نمایشگاه تونس شرکت کرده بودند. شعار هواوی زندگی از طریق ارتباطات است و شعار ای زی تی هم موفقیت چهانی از طریق خرد محلی بود.
هر دو شرکت چینی روزهای پرکاری را در نمایشگاه گذراندند و انگار آمده بودند تا میدان تکنولوژهای ارتباطی در عرصه موبایل را از رقبای ژاپنی و کره جنوبی پس بگیرند.
غرفه لپ تاپ محققان MIT: غرفه کوچک هر کودک یک لپ تاپ (OLPC) هم بازار داغی داشت. اسلوگان این ابتکار - که متعلق به محققان دانشگاه MIT بود - هر کودک یک لپ تاپ؛ خیلی سریع با بازدیدکنندگان ارتباط بر قرار کرد. طبق اطلاعاتی که دست اندرکاران این غرفه می دادند، قیمت هر یک از این لپ تاپ ها 100 دلار است و به زودی وارد بازارهای جهانی خواهد شد.
غرفه یونسکو : غرفه یونسکو مثل همیشه طرف توجه چهرهای فرهنگی و علمی و آموزشی بود. اگر چه کارهای امسال یونسکو در عرصه کتاب هیچکدام تازه نبود و بر خلاف ژنو که مجموعه تازه و پرباری درباره جامعه اطلاعاتی عرضه کرد، اما کماکان بربحث جامعه معرفتی متمرکز بود و کتاب به سوی جامعه معرفتی آن طرف توجه قرار گرفت. ادبیات تولیدشده از سوی یونسکو درباره جامعه اطلاعاتی اگرچه در زمینه های فنی مربوط به اینترنت ضعیف است؛ اما انتقادات محکمی درقبال چند فرهنگی نبودن اینترنت دارد. نکته جالب توجه درباره یونسکو نشست آن در عرصه پنل ها و ورک شاپ های حاشیه اجلاس بود. نشست یونسکو درباره انتقال به جامعه دانش محور، طرف توجه ایرانی ها قرار گرفت.
چرا که یک استاد MIT - که درگیر پروژه هر کودک یک لپ تاپ هم هست- گفت زبان ها همه در برابر یک زبان اینترنتی به زبان های حاشیه ای تبدیل می شوند و ماتسورا مدیر کل یونسکو هم در رد ادعای او؛ قدرت و ماندگاری زبان و فرهنگ ایران در طول تاریخ را مثال زد.
رویدادهای حاشیه اجلاس:
برای دیدن فهرست کامل 325 رویداد حاشیه اجلاس تونس که ظرف سه روز اجلاس برگزارشد؛ به این نشانی اینترنتی رجوع کنید.
من به اتفاق استاد ارجمندم دکتر کاظم معتمد نزاد در نشست هایPLENARY و نشست های PREPCOM-3 ؛ نشست خبری تیم مذاکره کننده ایران و پنل کتابخانه ها و جامعه اطلاعاتی حضور یافتیم.
در جلسه prepcom3 نماینده آمریکا به شدت مراقب بود تا بحث حاکمیت اینترنت به جاهای باریک نکشد و بنابراین به موقع floor می گرفت و واکنش نشان می داد. من و دکتر معتمد نژاد به دلیل تعقیب این بحث از ژنو و نیز به دلیل اینکه سمینارهائی در همین باره را هم در دانشکده خودمان داشتیم و نیز در اجلاس منطقه ای اسکپ و در تنظیم سند تونس هم درگیر بودیم به اتفاق در جلسه تدارکاتی سوم شرکت کردیم.
دو سند مهم اجلاس سران جهان در تونس
اما همین جا بگویم که در اجلاس سران جهان درباره جامعه اطلاعاتی در تونس هم سندی در دو بخش تحت عناوین سند تعهد تونس (Tunis Commitment) با 40 ماده و سند دستور جلسه تونس برای جامعه اطلاعاتی (Tunis Agenda for the Information Society) با 122 ماده منتشر شد که اکنون جزو سندهای مطرح جهانی است. باید به گفته افزود که دستور جلسه تونس برای جامعه اطلاعاتی یک مقدمه و سه بخش به این شرح دارد:
1. مکانیزم های مالی برای مواجهه با چالش های ICT برای توسعه (بندهای 3 تا 28)
2. حاکمیت اینترنت (بندهای 29 تا 82)
3. اجرا و تعقیب (بندهای 83 تا 122)
و اگر چه در بند 28 همین سند؛ از ایجاد صندوق همبستگی دیجیتال حمایت شده، اما نمی توان آنرا یک بخش مستقل به حساب آورد.
اما واقعیت این است که همین دو اجلاس هم نقطه آغاز نبوده اند و لیگ جهانی عرصه ارتباطات دوربرد دست کم تاریخچه ای بیست ساله دارد؛ دارم از گزارشی حرف می زنم تحت عنوان حلقه گمشده (The Missing Link) که به ریاست سر دونالد میتلند (Sir Donald Maitland) اسکاتلندی در دسامبر 1984 منتشر شد.
محور این گزارش هم نقش تکنولوژی در توسعه بود و در ان بر نقش تلفن (تلفن ثابت) در توسعه تاکید شده بود. من چون در آن هنگام دانشجوی فوق لیسانس دکتر معتمد نزاد عزیز بودم و گزارش حلقه گمشده هم به عنوان پروژه یکی از واحدهای من تعیین شده بود ؛ به خاطر ارائه آن به کلاس ؛سطر سطر گزارش حلقه گمشده راخواندام و به همین دلیل می خواهم بگویم که شباهت های عجیبی بین تاکیدهای اسناد اجلاس های سران جهان درباره جامعه اطلاعاتی و تاکیدهای گزارش حلقه گمشده وجود دارد و هر دو بر توسعه ابزارهای ارتباطی تاکید دارند و نه بر توسعه ارتباطات که اساسا بحث متفاوتی است با ارتباطات توسعه.
در نگاه معطوف به توسعه ارتباطات؛ گسترش ابزارهای ارتباطی نسخه همه دردها است و در نگاه معطوف به ارتباطات توسعه این گسترش ابزارها اگر بی حساب و بی مطالعه باشد؛ حکم تجویز آسپرین را برای درمان سرطان دارد و یا جراحی پلاستیک برای یک فرد کهنسال.
نکته دیگری که در همین زمینه باید اشاره کنم این است که اتفاقا همین گزارش حلقه گمشده که بر نقش حیاتی ابزارهای دوربرد ارتباطی در توسعه اقتصادی تاکید ورزیده و گفته بود همه مردم به "اطلاعات" و "ارتباطات موثر" نیاز دارند تا مجبور به سفر نشوند و بابت نداشتن اطلاعات به موقع دچار ضرر نشوند (آدرس های جامعه اطلاعاتی ) از واژه gap (به معنی شکاف) به جای واژه امروزی divide (باز هم به معنی شکاف) استفاده کرده بود و ضمنا خواستار تشکیل تصمیم گیری در بالاترین سطوح سیاسی برای حل معضل شکاف اطلاعاتی شده بود( بخوان راه حل یابی برای پر کردن شکاف دیجیتال در سطح سران جهان که همان بالاترین سطوح سیاسی باشد). قصد نتیجه گیری ندارم دارم شباهت های ناگزیر را به تصویر می کشم و اگر فرصت دارید باز هم از این شباهت ها تصاویر بیشتری در اختیار داشته باشید سری هم به نتایج کنفرانس جهانی معرفت در تورنتو در سال 1997 (Global Knowledge Conference) بزنید و یا به نتایج اجلاس سران هشت کشور صنعتی (G8 Summit) در سال 2000 در اوکیناوای ژاپن که به تاسیس نیروی ضربت فرصت های دیجیتال انجامید
بگذریم آنروزها سپری شده و گزارش کمیسیون سر دونالد میتلند هم به فراموشی سپرده شده و حالا هشتاد درصد جمعیت جهان زیر پوشش تلفن (تلفن موبایل) قرار گرفته اند و دور دور تکنولوژی مدرن ارتباطی است
- به نظر شما نقش رادیو و تلویزیون و مطبوعات در توسعه دیگر تمام شده است!؟
مکانیزم های مالی: سرمایه و فقر
یافتن مکانیزم های مالی برای پر کردن شکاف اطلاعاتی از ژنو 2003 شروع شد و در تونس ادامه یافت و همانگونه که گفتم یک بخش از سه بخش سند دستور جلسه تونس برای جامعه اطلاعاتی تحت عنوان مکانیزم های مالی برای مواجهه با چالش های ICT برای توسعه (بندهای 3 تا 28) ارائه شده است.
ایجاد صندوق همبستگی دیجیتالی (DSF) به عنوان یک راه حل ازجمله بحث های مهم اجلاس ژنو بود که آفریقایی ها آنرا مطرح کردند . از نظر آفریقایی ها یکی از راههای اساسی تامین نیازهای تکنولوژیک جامعه اطلاعاتی ایجاد صندوق همبستگی دیجیتال است . در ژنو مصوب شد که یک نیروی ضربت زیر نظر کوفی عنان دبیر کل سازمان ملل امکان ایجاد یک صندوق داوطلبانه همبستگی دیجیتالی را بررسی کند و سران آفریقا هم روز 12 دسامبر را روز همبستگی دیجیتال اعلام کردند.
مکانیزم مالی که بندهای سوم تا بیست وهشتم سند دستور جلسه تونس برای جامعه اطلاعاتی را به خود اختصاص داده ازیافته های نیروی ضربت برای مکانیزم های مالی (TFFM) حمایت کرده و برانتقال تکنولوژی و فعالیت بیشتر بخش خصوصی در این زمینه تاکید ورزیده است و ضمنا از کمک به صندوق همبستگی دیجیتالی (DSF) به طور داوطلبانه حمایت کرده است
- آیا واقعا شکاف موجود میان فقرا و اغنیا در درون و در بین جوامع صرفا یک شکاف دیجیتال است؟
- بخش خصوصی در کجا سرمایه گذاری خواهد کرد؟ در بخش های پر سود شهری یا در مناطق فقیر روستائی ؟
حاکمیت اینترنت: عمودی و افقی
یکی از مسایل اصلی مورد بحث در ژنو بحث حاکمیت اینترنت (internet governance) و یا همان نقش ICANN درچگونگی اداره اینترنت بود. آمریکا حامی ICANN شرکت کالیفرنیایی خصوصی است که در سال 1998به وجود آمده و به تدریج به حاکم بلامنازع مقولات فنی اینترنت تبدیل شده است .
در ژنو مقرر شد تکه یک گروه کاری (WGIG) در یک فرایند باز و فراگیر، مکانیزم مشارکت فعال و همه جانبه دولت ها , بخش خصوصی و جامعه مدنی را از سوی کشورهای توسعه یافته و رو به توسعه به پیشنهاد اعلامیه اجلاس زیر نظر کوفی عنان تشکیل دهد و برای سال 2005 که همین اجلاس تونس باشد یک تعریف کاری از حاکمیت اینترنت ارائه کند. این گروه کاری خواستار اداره دموکراتیک تر اینترنت شد و به همین خاطر بود که بحث های Prepcom3 در تونس بسیار جدی شده بود. اما در پایان مقرر شد که مدلی به صورت یک فروم برای اداره اینترنت طرف توجه قرارگیرد و اداره اینترنت را به عنوان زیرساخت جامعه اطلاعاتی دموکراتیک تر کند. این حرف یعنی ضربه ای کشدار به اداره عمودی اینترنت از سوی آمریکا و اعلام مقبولیت مدل افقی برای اداره آن. در بند 32 دستور جلسه تونس برای جامعه اطلاعاتی از WGIG به خاطر ارائه گزارش تقدیر شده و در بند 72 نیز خواستار تعقیب بحث حاکمیت اینترنت در قالب یک جلسه در سه ماه اخر سال 2006 تحت عنوان فروم حاکمیت اینترنت (IGF)شده است. این اتفاق به معنی این است که امریکا بر خلاف خبرهای اولیه در این زمینه؛ پیروز بحث حاکمیت اینترنت نیست و دست کم به قول پاول تومی (Paul Twomey) این ماجرا برنده و بازنده نداشته است( و این حرف در عرف دیپلماتیک امریکائی یعنی موضع ضعف) از طرف دیگر پرونده این بحث کماکان باز مانده است و باید به این نکته هم توجه کرد که از 122 ماده دستور جلسه تونس برای جامعه اطلاعاتی بیشترین بندها به بحث حاکمیت اینترنت اختصاص یافته است (بندهای 29 تا 82 که بیش از پنجاه بند می شود)
- آیا به نظرنمی رسد که بحث های مربوط به حاکمیت اینترنت در عرصه ارتباطات بین الملی به ادبیات ویزه ای دست خواهد یافت؟
تعقیب ماجرای جامعه اطلاعاتی
اجرا و تعقیب آنچه که درباره جامعه اطلاعاتی گفته شده در بندهای 83 تا 122 دستور جلسه تونس برای جامعه اطلاعاتی پیش بینی شده است و بعدها مشخص خواهد شد که تیم کارشناسی ایران چه نقشی در ترسیم این مسیر تعقیب موسوم به IMPLEMENTATION AND FOLLOW-UP داشته است.
من الان کاری به سطح بین المللی مطرح در این سند جهانی ندارم و معتقدم در فاصله زمانی موجود برای تعقیب انچه که در بندهای 83 تا 122 دستور جلسه تونس برای جامعه اطلاعاتی پیش بینی شده است؛ در چند عرصه باید هوشیارانه عمل کرد:
زبان و محتوای بومی : ببینید در این نکته تردیدی نیست که همه جهان همسایه دیوار به دیوار بزرگراه اطلاعاتی شده اند، اما آیا میزان برداشت آنها هم از این بزرگراه ،در حالیکه 70 درصد محتوای آن به زبان انگلیسی و تنها 44 درصد کاربران انگلیسی زبان هستند؛ یکسان است؟ میزان تولید آنها در این بزرگراه چطور؟ برنامه کشورهای پر جمعیتی چون چین، هند، ایران و ... برای این معضل چیست؟
جامعه اطلاعاتی یا معرفتی : بحث های جامعه اطلاعاتی عمتا تکنولوژی محور است و بحث های مرتبط با مفهوم جامعه معرفتی شانه به شانه بحث های ارتباطات توسعه حرکت می کند.
- آیا حلقه گمشده جهان رو به توسعه همان حلقه گمشده جهان توسعه یافته است؟
حقوق ارتباطی : حقوق ارتباطی جزو حقوق بنیادین انسانهاست و آزادی بیان جزو اصلی ترین مولفه های ان است، اما اسناد تونس با اینکه به موارد مهمی اشاره دارد فاقد این ترم خاص است.
یوشیو اتسومی دبیر کل اتحادیه بین المللی ارتباطات دوربرد در سخنرانی اش در اجلاس سران جهان درباره جامعه اطلاعاتی در تونس به دفاع از مفهوم حق ارتباط (right to communicate) در برابر حق حکومت کردن (right to communicate) پرداخت؛ اما در ارائه راه حل برای دفاع از حق ارتباط بر ضرورت حل مسائل اتصال (issues of connectivity) تاکید کرد که حاکی از نگاه سخت افزاری او به پدیده ارتباطات است؛ حال آنکه در بحث های ارتباطی مربوط به حقوق ارتباطی مسائل آزادی؛ تنوع؛ مشارکت و فراگیری مطرح است. این نوع اظهار نظرها شاهد خوبی است برای اینکه ببینیم جامعه مهندسی ارتباطی و جامعه نرم افزاری آن - دست اندرکاران عرصه علوم اجتماعی - چقدر به تماس بیشتر با یکدیگر نیاز دارند.
بخش خصوصی و جامعه مدنی: این دوبخش ظاهرا در کنار دولتها قرار گرفته و به stakeholder اما آیا اساس می توان بین آنها همگرائی ایجاد کرد.؟ مضمون این همگرائی چیست؟
به نظر می رسد یکی از دشواری های سالهای پیش رو تا سال 2015 ترسیم مرزبندهای دقیق بین این سه جریان باشد. چنین وظیفه ای به خصوص بر دوش نهادهای آموزشی، رسانه ای و مدنی بیشتر سنگینی می کند. بخش دولتی اقتدار می خواهد، بخش خصوصی سود می خواهد و بخش مدنی استقلال.
دفاع از توسعه نرم افزاری : دفاع از توسعه نرم افزاری به جای توسعه سخت افزاری یکی از مسائل مورد اختلاف کشورهای توسعه یافته و رو به توسعه در بحث های جامعه اطلاعاتی است :
کشورهای رو به توسعه و جامعه مدنی طرفدار برنامه های open source هستند (برخلاف بخش خصوصی که از این اتفاق ضرر می بیند)
کشورهای توسعه یافته طرفدار نرم افزارهای وابسته به مالک (proprietary ) هستند
می دانید که در مقوله بحث های مرتبط با نرم افزارها، آمریکا طرفدار بحث نرم افزارهای proprietary است
این بحث در تونس کمکاکان ادامه یافت و باید در آینده نیز به آن توجه کرد.
کارشناسان جریان حاکم: در ادبیات رشته ارتباطات دو جریان وجود دارد؛ جریان انتقادگرا که طرفدارارتباطات توسعه است و جریان حاکم (mainstream) که طرفدار توسعه ارتباطات است. یک نگاه سریع به عرصه بحث های جامعه اطلاعاتی نشان می دهد که صدای کارشناسی جریان حاکم واقعا حاکم است.
امیدوارم روزی کارشناسان درگیر در بحث های مربوط به wording قطعنامه ها؛ گوشه ای از دشواری های مرتبط تغییر واژه ها در قطعنامه ها را بنویسند. به عنوان مثال آیا تنها راه توسعه در عرصه جامعه اطلاعاتی ؛ لیبرالیزه کردن محیط های قانون گذاری به نفع سرمایه داری و بخش خصوصی و گرفتن وام است ؟ و اساس چرا همه بحث ها بر ابزارها متکی است و نه بر محتوا؟ آیا ابزارها حکم لوله کشی کردن را ندارند؟ اگر چنین است منبع آب کجاست و به چه قیمتی در این لوله ها جاری خواهد شد؟ صاحبان منابع به لوله کشیدن ها بیشتر نیاز دارند یا مصرف کنندگان؟
کتاب طلائی WSIS
باید در سطور پایانی این گزارش به لینک کتاب طلائی WSIS یا همان GOLDEN BOOK هم اشاره کنم. این کتاب که در واقع یک پورتال دینامیک قابل جستجو است؛ حاوی تعهدات و ابتکارات اعلام شده کشورها در تونس است و از اکتبر 2005 راه اندازی شده است . هنوز کشورها می توانند تعهدات و ابتکارات خود را وارد این پورتال کنند. ادرس این پورتال این است : http://www.itu.int/wsis/goldenbook/search.asp
پیشنهادات
اما پیش از اینکه گزارش خود را به پایان ببرم پیشنهاداتی برای برنامه ریزی در سطوح مختلف دارم که در حقیقت می تواند شبیه همان مکانیزم موجود که دربخش پایانی دستور جلسه تونس برای جامعه اطلاعاتی در بندهای 83 تا 122 پیش بینی شده است یعنی IMPLEMENTATION AND FOLLOW-UP در سطح ملی از سوی نهادهای مختلف حتی به طور خود جوش دنبال شود (البته به جز تامین زیر ساخت های ملی ارتباطی که به انحای مختلف در طرح تکفا دیده شده است).
پیشنهادات من کار کردن متمرکز در سطوح زیر است:
1. سطح دسترسی الکترونیک (e-access):
سطح دسترسی الکترونیک که مشتمل است بر تامین کامپیوتر برای همه؛ تامین اینترنت رایگان با باند پهن؛ Wi Fi و تشکیل باشگاه های ICT در مسیر ارتقای سواد اطلاعاتی
2. سطح ظرفیت سازی (Capacity building):
سطح ظرفیت سازی معطوف به برنامه ریزی برای ارتقای سواد مرتبط با رسانه های مدرن؛ آموزش مهارت های مرتبط با بهره وری از امکانات دیجیتالی؛ برنامه ریزی ویژه اموزشی برای ارتقای موقعیت کودکان و زنان در ارتباط با تکنولوزیهای ارتباطی و اطلاع رسان
3. سطح مستعد سازی محیط (enabling environment):
مستعد سازی محیط مشتمل بر آماده سازی محیط های حقوقی؛ مقررات زدائی هوشمندانه؛ آماده سازی محیط برای اقتصاد معرفت پایه و تجارت الکترونیک؛ آماده سازی محیط آموزشی برای انطباق دانش آموزان و دانشجویان با تحولات تکنولوزیک و بالاخره آماده سازی محیط های رسانه ای کشور در جهت همگرائی سخت افزاری و ادغام داه های آنها در بستر بانک های داده رسانی
4. سطح توسعه و تقویت قدرت نرم افزاری:
توسعه و تقویت قدرت نرم افزاری کشور از کانال توجه به طرح تکفا؛ ایجاد پارک های تکنولوژی و ایجاد شهرهای رسانه ای.
در واقع تامین زمینه برای تسهیل کاربردهایICT در حکومت الکترونیک ؛ بهداشت الکترونیک و تجارت الکترونیک از طریق حرکت در مسیر های فوق حاصل می شود که بهتر است با پیش در آمد مطالعه تطبیقی تجارب کشورهای منطقه همراه شده و در صورت ضرورت حتی در قالب همکاریهای بین المللی و یا منطقه ای تعقیب شود.
جمعبندی: قطار جامعه اطلاعاتی در ایستگاه تونس
من در پایان روز هفدم نوامبر 2005 یعنی در پایان دومین روز اجلاس تونس که تقریبا حال و هوای اسناد نهائی مشخص شد و به خصوص مشخص شد که اروپا در مورد طرح حاکمیت اینترنت در لاک سکوت فرو رفته است یک ارزیابی از این اجلاس را در وبلاگ شخصی ام (younesspace.blogspot.com) در اینترنت ارائه کردم که می تواند حکم جمعبندی من از دومین اجلاس سران جهان درباره جامعه اطلاعاتی را داشته باشد. من مایل هستم ان ارزیابی هم ضمیمه این گزارش باشد تا مسیر تاریخی و فردای این بحث به گونه ای مختصر در اختیار دیگران نیز باشد. ان ارزیابی که تحت عنوان قطار جامعه اطلاعاتی در ایستگاه تونس ارائه شد این است:
تونس را باید به یاد سپرد. قطاری که برای عده ای از سوئیس به راه افتاد؛ جمع زیادی از مسافران را در ایستگاه تونس پیاده خواهد کرد. اما نه تونس ایستگاه آخر است و نه سوئیس ایستگاه اول.
عده ای از آنانکه که دیروز در ایستگاه سوئیس سوار این قطار شدند و یا حتی امروز در تونس کوپه ای را به خود اختصاص دادند؛ احتمالا نمی دانند قطار جامعه اطلاعاتی از دره تنسی آمریکا به راه افتاده و بنابر این مسافران اصلی؛ از آن دره سوار قطار جامعه اطلاعاتی شده اند. مسافران تنسی عاشق و شیفته تکنولوژی اند؛ بسیار با حوصله اند و معتقدند هر که هر چه تکنولوژیک تر؛ باشد؛ دموکرات تر هم هست. این پر حوصله ها وقتی نخستین نیروگاه های برق را در دره تنسی به پا کردند به زمین و زمان گفتند برق تکنولوژی نیست، دموکراسی است و هر که نیروگاه های ما را نداشته باشد؛ دمکرات نیست و بوئی از دمکراسی نبرده است. دست از کارهای چرک بشوئید و بیائید با نیروگاهها ؛ همه جاها را به باغ تبدیل کنید.
همین ها بعدها به دست برژینسکی از زیستن "در میان دو عصر" حرف زدند و از رسیدن قطار به ایستگاه "تکنوترونیک" جامعه اطلاعاتی و بعد از زبان اتحادیه بین المللی ارتباطات دوربرد آدرس یک "حلقه گمشده" را دادند در گزارشی به همین نام که آهای دنیا هر که اندازه امریکا تلفن نداشته باشد؛ به همان اندازه از دمکراسی دور است. جمع زیادی از اهالی دره تنسی حالا در دره سیلیکون اقامت دارند.
بد نیست که بدانید بعضی از مسافران قطار جامعه اطلاعاتی از بستگان اهالی دره تنسی هستند و از آنها هم "تکنو مذهب" ترند. اینها سوار قطار جامعه اطلاعاتی شده اند؛ اما تگ های بارهایشان به نام اهالی تنسی صادر شده؛ اینها را سوار قطار جامعه اطلاعاتی کرده اند و شاید بهتر باشد که بگویم که از همان لحظه اول که سوارشان کرده اند در واقع پیاده شان کرده اند! به همه این جماعت چه اهل دره تنسی و چه اهل دره سیلیکون می توان گفت مسافران تکنولوزی زده عاشق "توسعه ارتباطات".
اما مسافران دیگر قطار: عده دیگری هم هستند که هوشمندانه سوار این قطار شده اند تا از بقیه مسیر با دیگران حرف بزنند و بگویند اصلا شاید این قطار به ایستگاه کاساندرا برسد.
این مسافران اهل حساب و کتاب، عاشق جمال تکنولوژی نیستند؛ و به جای "توسعه ارتباطات" به "ارتباطات توسعه" فکر می کنند؛ و به جای جامعه اطلاعاتی به "جامعه معرفتی" می پردازند. این مسافران حساب و کتابی؛ واژه ها و عبارات را با وسواس به کار می گیرند؛ از بستگان اهالی دره تنسی نیستند و در عوض با اهالی جامعه مدنی - که آنها هم سوار همین قطار شده اند - رابطه نزدیک تری داند؛ اما ضمنا نگران این هم هستند که مبادا اهالی تنسی و سیلیکون، به جماعت جامعه مدنی امکان سوار شدن به قطار را از این جهت داده باشند که خواسته های آنها را چکش خورده و مشخص شده داشته باشند و به قول معروف آنها را در ریل های و ایستگاههای از پیش طراحی شده راه ببرند.
مسافران دیگر قطار جامعه اطلاعاتی؛ دولتی ها هستند؛ آنها وقت جنگ سرد؛ سردند و وقت جنگ گرم؛ گرم. بین اینها هم اهل تنسی هست؛ هم اهل سیلیکون و هم اهل حساب و کتاب. ایستگاه انها را خودشان تعیین نمی کنند؛ پایتخت هایشان تعیین می کنند.
عده دیگری از مسافران قطار جامعه اطلاعاتی بلیط بیزینس کلاس دارند. نوع بلیط شان نیاز به توضیح درباره انها را از بین می برد و الان سالن "آی سی تی برای همه" اجلاس تونس در کنترل کامل آنهاست. اینها بسیار پیچیده عمل می کنند و به جای دوستان ثابت به منافع ثابت فکر می کنند.
شما چه فکر می کنید؟ کدامیک از این مسافران؛ کنترل لکوموتیو را زودتر از دیگری به دست خواهد گرفت؟ من که فکر می کنم مسافران؛ تازه به شناخت از هم رسیده اند و از این قطار که پیاده شوند تازه دنبال قطارهای ویژه خودشان خواهند گشت، این را امریکائی به خصوص در بحث حاکمیت اینترنت زودتر از بقیه فهمیدند هر چند ادای طرف پیروز را در می آورند.
منبع : همشهری آنلاین
- ۸۵/۱۱/۱۸