با تعدد سامانه‌ها هم بسازید
علی شمیرانی - «اتوماسیون اعمال‌شده برای یک عملیاتِ کارآمد، کارایی را افزایش می‌دهد، اما اتوماسیون اعمال‌شده برای یک عملیاتِ ناکارآمد، ناکارآمدی را بزرگ‌تر می‌کند.»
چند روزی است که این جمله منتسب به بیل‌گیتس، محور نقدهای متعدد در فضای مجازی نسبت به وجود انبوهی از سامانه‌های جزیره‌ای در کشور شده است که هر کدام نیز تکلیفی را برای مردم و کسب‌وکارها الزامی کرده‌اند.
سال‌هاست که تاکید می‌شود، آمار و اطلاعات غلطِ روی کاغذ را چه با چرتکه حساب کنید چه با ماشین حساب و چه با کامپیوتر و سامانه، خروجی هیچ تفاوتی نمی‌کند و در نتیجه نه تنها هزینه محاسبه را پیچیده‌تر، گران‌تر و بزرگ‌تر می‌کند، بلکه باعث افزایش نارضایتی‌ها و اتلاف بیشتر منابع می‌شود.
در خصوص شعار شفافیت از طریق سامانه‌ها نیز اوضاع بر همین منوال است و اگر بنا باشد چیزی شفاف نشود، نخواهد شد.
سال‌هاست که تاکید می‌شود روال‌های مختلف دولتی و تجاری و ... در زمان وجود کاغذها در دنیا غرق در فساد نبوده که با ظهور فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی، ریشه‌کن شده باشند. بلکه این ابزار صرفا تسهیل‌گر و تسریع‌کننده فرایندهایی قبلی هستند که درست پایه‌گذاری شده‌اند.
بماند که این سامانه‌ها از قضا و در مواقعی که بیشترین نیاز به آنها وجود دارد، یا قطع می‌شوند مثل سامانه‌های رصد آلودگی هوا که همزمان با اوج‌گیری آلودگی هوا با مشکل فنی برخورد می‌کنند!، یا خود محل تولید رانت و ابهام می‌شوند، مثل سامانه بازارگاه، یا با یکدیگر تبادل اطلاعاتی ندارند، مثل سامانه‌های املاک و ثبت اسناد، یا ظاهرا هیچوقت قرار نیست کامل شوند، مثل سامانه‌های تجارت و نسخه الکترونیکی، یا با عدم همکاری دستگاه‌ها ناکام می‌ماند، مثل سامانه دسترسی آزاد به اطلاعات و یا برخی سامانه‌ها که گاها محل انتشار برخی مشکلات می‌شوند، از سرنوشت و خروجی کار خبری نمی‌شود.
لذا می‌توان لیست مطولی از سرنوشت، ناکارآمدی، بلاتکلیفی و ناهماهنگی‌های پیرامون سامانه‌ها ارایه کرد که موید جمله ابتدایی این متن است و البته تاثیری هم بر سامان‌دهی به فرایندهای نابه‌سامان ندارند.
اگرچه به تازگی مقرر شد سامانه‌سازی منوط به اخذ مجوز از وزارت ارتباطات شود، لیکن حسب تجربه از الزامات مشابه، بعید است که این مصوبه نیز راه به جایی ببرد.
بماند که اخیرا معاون اجتماعی پلیس فتا نیز گفته: «تعدد سامانه‌ها موجب شده مردم در دام مجرمان سایبری قرار بگیرند. لذا یکپارچه‌سازی سامانه‌ها گام بزرگی در حوزه پیشگیری از جرایم سایبری است.»
مخلص کلام اینکه هشدار در خصوص تبعات فراگیری تبِ سامانه‌سازی و سامانه‌درمانی در کشور سال‌ها قبل داده شد و نقدهای اخیر نیز تاثیری بر این رویه ندارد.
- ۰۲/۰۸/۲۰