بی معنی‌ترین واژه صنعت کامپیوتر
« "مصرف”، واژه‌ای در شأن انسان نیست.» یکی از جالب‌ترین لحظه‌های نمایشگاه الکترونیکی تجهیزات الکترونیکی "مصرفی” سال 2012، هنگامی که مولی اِدِن، از مدیران ارشد شرکت اینتل، این جمله را (نقل به مضمون) در خلال سخنرانی مفصلی با عنوان «اولترابوک، عصر جدیدی در رایانش» به زبان آورد، رقم خورد.
ادن با اشاره به ویژگیها و امکانات محدود تبلت‌های امروزی و اضافه‌کردن این نکته که کاربران دوست دارند تا علاوه بر مصرف محتوا به تولید آن هم بپردازند، اولترابوک‌ها را دستگاهی مناسب هر دو کار خواند تا به نوعی، حالا که اینتل به واسطه حضور قدرتمند لشکری از سازندگان پردازنده‌های ARM برای بیشتر قریب به اتفاق تبلت‌های فعلی، از قافله بازاری با رشد انفجاری عقب مانده، کنایه‌ای هم به "دیگران” زده باشد.
جالب آن که مدیران اینتل خود بارها؛ چه در نمایشگاهی که واژه «مصرفی» را در عنوان خود یدک می‌کشد و چه در برنامه‌های دیگر، درباره مصرف‌کننده سخنرانی‌ها کرده و وعده‌ها داده‌اند. همین بازی‌های کلامی به طرز شگفت‌انگیزی درباره بازاریابی‌های کم‌نظیر شرکتی از سلسله سلاطین سیستم سرمایه‌داری به شدت نمود پیدا می‌کند: روزگاری گروهی از محصولات را ultraportable می‌خواند، دوره‌ای دیگر به آن subnotebook می‌گوید، زمانی هم برچسب Ultra Mobile PC را عَلَم می‌کند و بعد هم، گروهی "نکته‌بین” و "ظریف” پیدا‌می‌شوند که پس از طرح پرسش بنیادینِ «فرقش را نمی‌دانی!؟» به تفصیل و توضیح جزئی و و دقیق مشخصات این گروه‌های "مختلف” و "تفاوت‌های عمیق و فلسفی‌شان” با یکدیگر می‌پردازند؛ که مبادا شنونده کمبودی احساس کند و این عنوان‌سازی‌های تجاری سینه به سینه نقل شود.
در نهایت نیز، اگر به هر دلیلی آنچه که با این عناوینِ "مناسب انسان” عرضه می‌شد، توفیقی پیدا نکرد و در میان مصرف‌کننده اقبالی نیافت، برگ دیگری رو می‌کند. این بار هم نوبت به همین کار رسیده است: عنوان جدید اولترابوک نام دارد.پس از معرفی مک‌بوک ایر اپل در سال 2008 میلادی، سازندگان بزرگ کامپیوترهای قابل حمل برای مدتی نظاره‌گر واکنش خریداران در قبال ورود دست‌آورد جدید این شرکت به بازارها بودند.
نوت‌بوکی که در آن حذف درایو نوری، جایگزینی حافظه‌های SSD به جای هارددیسک‌های مرسوم و به کارگیری نوآوری‌های مهمی در معماری (استفاده از یک پردازنده سفارشی ساخت اینتل که تا آن زمان در بازار وجود نداشت) و چینش اعضای داخلی، محصولی به غایت نازک و سبک را در قیاس با آنچه که تا آن روز در بازار نوت‌بوک‌ها رایج بود، پیش‌روی همگان گذاشت. دستگاهی که به رغم کمتر‌بودن توان پردازشی‌اش در مقایسه با نوت‌بوک‌های مرسوم، ظرافتش در طراحی، زبانزد و سودمندی‌اش در حمل آسان، شهره شد.
اگر چه در ابتدای عرضه، این محصول به دلیل قیمت بالا و به دنبال آن عدم استقبال چشمگیر کاربران، چندان مورد توجه دیگر سازندگان نوت بوک قرار نگرفت، به تدریج آشکار شد که این فلسفه طراحی پایه و اساس ورود به مرحله بعدی در پیشرفت کامپیوترهای قابل حمل است.
به این ترتیب، بسیاری از بازیگران اصلی این صنعت وارد گود شدند و با همکاری اینتل نسل جدیدی از نوت‌بوک‌ها را روانه بازار کردند. اینتل که زمانی حرکت در این مسیر، تحت فشار اپل را بیداری از خواب غفلت نامیده بود1، حالا دست به تعریف گروهی جدید از نوت‌بوک‌ها زده است و از نمایشگاه کامپیوتکس 2011 به این سو اصطلاح ثبت شده تجاری اولترابوک را وارد ادبیات تبلیغاتی این صنعت کرده است. جالب آن که به تازگی اعلام شده اینتل بزرگ‌ترین کمپین تبلیغاتی خود را از هشت سال پیش تا امروز به اولترابوک‌ها اختصاص داده است.2 این گروه به مهم‌ترین جریان خبری CES 2012 تبدیل شد و شاهد معرفی ده‌ها نمونه جدید در این زمینه بودیم.
این‌ها البته هیچ یک معنای نادیده‌گرفتن تلاش‌ها و دست‌آوردهای تحسین‌برانگیز اینتل یا کم‌‌ارزش بودن آنچه که اولترابوک نامیده می‌شود، نیست. به عکس، معتقدیم که این دستگاه‌ها در کنار اسمارت‌فون‌ها و کامپیوترهای لوحی به کمک رایانش ابری آینده محاسبات سیار و سیال را شکل خواهند داد. مسئله در اشتباه رایجی است که معمولاً حول همین برند‌سازی‌ها و تبلیغات رخ می‌دهد. اینتل ابتدا (اواسط سال 2011) در توصیف اولترابوک آن را دستگاهی با ضخامت کمتر از 21 میلی‌متر، وزنی کمتر از 1,4 کیلوگرم، مجهز به SSD به جای دیسک سخت، با بیش از پنج ساعت عمر‌باتری و مجهز به پردازنده‌های کم‌مصرف و تراشه‌گرافیکی مجتمع این شرکت و قیمتی در حدود هزار دلار می‌داند3. جالب اینجا است که تعداد قابل توجهی از محصولات معرفی شده در موج نوی اولترابوک‌ها فاقد یک یا چند مورد از این ویژگیها هستند؛ در حال حاضر، زمان استفاده از برخی محصولات این گروه با باتری به زحمت به پنج ساعت می‌رسد، برخی نمونه‌ها با دیسک سخت عرضه می‌شوند، برخی وزنی بیش از 4/1 کیلوگرم دارند (نمونه‌های 14 و 15 اینچی) و مهم‌تر از همه قیمت اغلب این نمونه‌ها، با فاصله مشخص و گاه زیادی بیش از هزار دلار است. تا جایی که اینتل خود تعیین چنین مرز و محدوده‌هایی را چندان دقیق نمی‌یابد و اگر چه همچنان به نام اولترابوک وفادار می‌ماند، در ارائه تعریف کاملی از آن در می‌ماند!4 مسئله واضح است: نیازی به یک نام جدید نداریم.
با معرفی مک‌بوک ایر و رواج محصولات مشابهی که توسط دیگر سازندگان این عرصه مانند ایسوس، سامسونگ، سونی و... عرضه شدهاند، خانواده سراسر انقلابی و بدیعی متولد نشده بلکه نسل‌جدیدی از نوت‌بوک‌ها پا به عرصه وجود گذاشته است که ادامه‌دهنده همان مسیر قبلی کوچک‌تر‌شدن کامپیوترها و دنباله‌ای بر سیر توقف‌ناپذیر باریک‌تر‌شدن و سیارتر شدن ابزارهای محاسباتی است. کافی است تنها تصاویر نوت‌بوک‌های مختلفی را که از بیست سال پیش تا امروز عرضه شدهاند، نگاهی بیاندازیم و سیر نازک و سبک‌تر شدن آن‌ها را در کنار افزایش توان پردازشی‌شان، به روشنی ببینیم. به ویژه، در برش‌های زمانی مختلفی از دهه نخست قرن 21 نمونه‌های قابل ذکر و برجسته‌ای وجود داشتند که به دلیل نبود یا قیمت بالای فناوری‌های لازم در آن زمان، جزئی از تاریخ این صنعت شدند. (شاهکاری به نام X505، محصول سونی را در بین سال‌های 1998 تا 2004 به یاد آورید! نسل آخر این محصول مجهز به یک پردازنده 1,1 گیگاهرتزی Pentium M، نمایشگری 10,1 اینچی با تفکیک‌پذیری 768 × 1024 پیکسل، 512 مگابایت رم و بیست‌گیگابیت دیسک سخت، ماجول‌اترنت و 820 گرم وزن یک شگفتی واقعی بود که نباید فراموش می‌شد. اما شد!)
نسل جدید و جذابی از نوت‌بوک‌های ظریف و سبک که به سرعت در حال رواج هستند، محتاج نام و نشانی جدید نیستند. بلکه به نوآوری‌ها و ابتکاراتی نیاز دارند تا کارایی و سهولت بیشتری را برای کاربران به ارمغان آورند. حرکتی که از سوی تراشه‌سازان توسعه‌دهندگان سیستم‌عامل و تولیدکنندگان محصولات نهایی آغاز شده و طی سال‌های آینده به تدریج شاهد فراگیری آن‌ها خواهیم بود؛ نسل جدید تراشه‌های گرافیکی ان‌ویدیا با نام رمز Kepler، نسخه‌ای ویژه از این نوت‌بوک‌های دوست‌داشتنی را در اختیار سازندگان قرار خواهد داد و بعید نیست شرکت ای‌ام‌دی هم با معرفی گروهی از پردازنده‌های مجتمع مرکزی و گرافیکی‌اش (APU) رقابت در این زمینه را داغ‌تر کند.
از همین حالا، معرفی نمونه‌های مجهز به نمایشگر لمسی شروع شده و سازندگان سیستم‌عامل نیز با اضافه‌کردن ویژگی‌های تعاملی غنی‌تر در حال بهبود تجربه کاربری هستند. پشتیبانی ویندوز از پردازند‌های ARM و شایعاتی که از درون اپل شنیده می شود نیز این فرضیه را که در آینده نه چندان دور به لطف مصرف کم تراشه‌های ARM شاهد نوت‌بوک‌های بسیار نازک و با زمان شارژ ده ساعت یا بیشتر خواهیم بود، تأیید می‌کند. دست آخر، خیلی زودتر از تصورات معمول به روزی خواهیم رسید که همه نوت‌بوک‌ها "اولترابوک” شوند یا شاید هم اولترابوک‌ها بعد از طی این دوران دوباره نوت‌بوک نام بگیرند!
منبع : ماهنامه شبکه
- ۹۰/۱۱/۲۸