تلگرام و کمیته‌ای که با افکار عمومی صادق نیست
علیرضا جلولی - ۱ - پس از آزمودن همه ترفندها (آبستراکسیون و از حد نساب انداختن جلسه، رفتن به سفر پاییزی و...) از سوی اعضای کمیته فیلترینگ، برای تجاهل و شانه خالی کردن از مسئولیت تصمیم‌گیری در خصوص ادامه کار اپلیکیشن تلگرام، نهایتا در روز ۲۸ آبان ماه جلسه کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه با حضور تمامی ۱۳ نفر عضو آن تشکیل شد و به اتفاق آراء مصوب شد که : اولاً وزارت ارتباطات اقدامات لازم جهت تقویت شبکه های اجتماعی بومی را به عمل آورد. ثانیاً چنانچه مدیران شبکه تلگرام ظرف «مدت محدودی» اقدامات لازم جهت اعلام تبعیت از کلیه قوانین و مقررات کشور و حذف محتواهای مجرمانه را انجام ندهد، وزارت ارتباطات مکلف است فورا نسبت به فیلتر و مسدود سازی آن اقدام کند.
۲- کمیته فیلترینگ بعد از پایان «مدت محدود» (۴۶ روز) که مدیران شبکه می‌بایست اقدامات لازم جهت تبعیت از کلیه قوانین و مقررات کشور را انجام می‌دادند و ندادند، در تاریخ ۱۴ دی ماه تشکیل جلسه داد و برای فیلترینگ تلگرام رأی‌گیری کرد اما اکثریت اعضا به فیلترینگ تلگرام رأی ندادند! به عبارت دیگر اکثریت اعضای کمیته فیلترینگ، مصوبه قبلی خود را که می‌گوید چنانچه تلگرام از قوانین جمهوری اسلامی پیروی نکند، باید فیلتر شود، بازپس گرفتند و بدون اینکه اینکه تلگرام حاضر به همکاری با جمهوری اسلامی ایران شود، حاضر به ادامه همکاری با او شدند.
۳- چرا؟ چه دلیلی باعث می‌شود اعضای کمیته فیلترینگ یک روز به اتفاق آراء، یک موضوع را تصویب کنند و کمتر از ۲ ماه، بدون اینکه هیچ متغیر دیگری تغییری کرده باشد، از آن تصمیم صرفنظر کنند و تصمیم دیگری بگیرند؟ قابل قبول‌ترین پاسخی که به این سوال می‌توان داد این است که جنس تصمیمات گرفته شده در کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه، کارشناسی نیست. تصمیم کارشناسی در خصوص تلگرام می‌تواند شامل مراحل بسیار ساده‌ای باشد. هر کدام از اعضای کمیته فیلترینگ می‌تواند به راحتی به هر محتوایی در شبکه تلگرام دسترسی داشته باشد و با مصادیقی که قانون برای محتوای مجرمانه تعیین نموده است، مقایسه کند و تصمیم دقیق و غیرمذبذبانه در خصوص آن اتخاذ نماید.
۴- محتوای مجرمانه در قوانین جمهوری اسلامی ایران مشخص و تعریف شده و در دسترس همه است. در خود سایت کمیته فیلترینگ، موضوع ماده ۲۱ قانون جرایم رایانه‌ای قرار داده شده است که خلاصه فهرست مصادیق محتوای مجرمانه را چنین بیان می‌دارد: الف) محتوا علیه عفت و اخلاق عمومی. ب) محتوا علیه مقدسات اسلامی. ج) محتوا علیه امنیت و آسایش عمومی. د) محتوا علیه مقامات و نهادهای دولتی و عمومی. و) محتوای که تحریک، ترغیب، یا دعوت به ارتکاب جرم می کند (محتوای مرتبط با سایر جرایم). ز) محتوا مجرمانه مربوط به امور سمعی و بصری و مالکیت معنوی. ح) محتوای مجرمانه مرتبط با انتخابات مجلس شورای اسلامی. ط) محتوای مجرمانه مرتبط با انتخابات ریاست جمهوری.
۵- بدون تعارف آنچه در مورد تلگرام نگرانی عمومی را برای هر عقل سلیمی ایجاد کرده است، نه مسائل سیاسی و انتخاباتی است، نه مسائل امنیتی و انتظامی و نه مسائل اقتصادی و مالی و نه حریم خصوصی است (چه اینکه اینستاگرام و فیسبوک و توئیتر و پلاس و واتساپ و وایبر و لاین مشمول این مسائل هستند اما تلگرام چیز دیگری است). بلکه نگرانی اصلی این واقعیت است که تلگرام (بخش کانال‌ها) تبدیل به بستری امن برای اشاعه فحشاء و محتوای پورنوگرافیک شده است و شتاب افسارگسیخته‌ای به ترویج انحرافات جنسی و مسائل غیراخلاقی در جامعه ایران داده است. کانال‌هایی که به صورت قارچ رشد می‌کنند و علی‌رغم مسدود شدن موردی از سوی مدیریت تلگرام، بلافاصله جایگزین می‌گردند و درواقع مسدودسازی موردی، مشکلی را حل نمی‌کند و برای کاربری که در تلگرام حضور دارد، این واقعیت محسوس و ملموس است.
۶ - یکی از ویژگی‌های روانشناسانه مردم ایران، میل به پیشرفت است. یعنی هیچکس در ایران نمی‌تواند در بین مردم محبوب و دارای جایگاه اجتماعی باشد اما با پیشرفت مخالفت کند. ما مردمی هستیم که حتی اگر پیشرفت نکرده باشیم، دوست داریم پیشرفته نشان داده شویم. نمایشگرهای بزرگ خانگی به سرعت جای تلویزیون‌های لامپی در خانه‌های ما را گرفتند و گوشی‌های هوشمند در عرض کمتر از ۵ سال کل نسل موبایل ایرانیان را عوض کردند و این میل به بروز بودن ما مردم ایران است. یکی از همین شاخص‌های بروز بودن ما هم، همین استفاده از شبکه‌های اجتماعی بوده و در بین کشورهای هم جمعیت، تقریبا بالاترین میزان مشترکین در استفاده از شبکه‌های اجتماعی را داریم. بنابراین کسی نمی‌تواند با مظاهر پیشرفت مخالفت کند و قدر مسلم سخن ما نیز در اینجا به معنی مخالفت با شبکه‌های اجتماعی نیست.
پدر و مادری می‌خواهند برای فرزند نوجوانشان گوشی هوشمند خریداری کنند و می‌دانند فرزند آنها هم قاعدتا یک کاربر جدید همین شبکه‌های اجتماعی خواهد شد. همچنین این پدر و مادر می‌خواهند فرزندشان از نظر اخلاقی سالم و مصون بماند. آیا واقعا با شرایط موجود، امکان اینکه با خیال راحت راه فرزندشان را به محیط تلگرام هموار کنند، برای آنها فراهم است؟ سال‌ها در تربیت زحمت کشیده‌اند اما تلگرام در چند ماه همه رشته‌های آنها را پنبه خواهد کرد. رواج ادبیات مستهجن و جنسی در داستان‌ها و جوک‌ها و ارسال بی شمار عکس و فیلم پورنوگرافیک، تمام روح و روان این نوجوان پسر یا دختر را تحت تأثیر قرار خواهد داد و کاری هم از دست پدر و مادر برای او ساخته نیست و در حال حاضر نسل نوجوان و جوان ایران در معرض چنین بمباران اخلاقی هستند. نگرانی اصلی در مورد تلگرام این مسئله است.
۷ - البته واضح است جنس تصمیمات کمیته فیلترینگ، کارشناسی نیست و بیشتر سیاسی است، اما مسئله‌ای که وجود دارد این است که آیا سیاست آنقدر ارزش دارد که فرهنگ و اخلاق را به پای آن قربانی کرد؟ آیا من حق دارم برای اینکه محبوبیت اجتماعی خودم را در جامعه بالا ببرم و سبد رأی خود را پر کنم، با یک تصمیم سیاسی، انحراف جنسی و اخلاقی را به یک نسل کشور تحمیل کنم؟ آیا برای سیاست و تصمیمات سیاسی نباید مرز تعیین کرد؟ آیا اعضای کمیته فیلترینگ حاضرند آنچه را برای خود نمی پسندند برای دیگران بپسندند؟ آیا کسی هست که حاضر باشد حرف صحیح و منطقی را بدون در نظر گرفتن منافع سیاسی آن، بگوید؟ (منبع:الف)