جدال بیهوده عملکردها و آمارها
علی شمیرانی - این جمله منتسب به مارک تواین است که می‌گوید، سه نوع دروغ به ترتیب اندازه داریم: دروغ کوچک، دروغ شاخدار و آمار!
آمارها و عملکردها در کشور ما بر اساس خوداظهاری دستگاه‌ها و شرکت‌ها انجام می‌شود و تقریبا همه هم اوضاع کار و عملکردشان بهترین است و آمارها از سوی مراجع بی‌طرف و مستقل راستی‌آزمایی نمی‌شود. روزنامه‌نگاران و رسانه‌های انگشت‌شماری هم که تقلا می‌کنند مستقل بمانند هم اصولا ابزاری برای تحقیق ندارند.
مثلا می‌گویند امسال 5 هزار کیلومتر راه روستایی آسفالت شده است. کدام روزنامه‌نگاری و با کدام ابزار می‌خواهد ته و توی این آمار را در بیاورد؟ مشاهده عینی که امکان‌پذیر نیست. تازه کسی هم اگر چنین کند و بعد از سال‌ها خلافش را در بیاورد، می‌شود یک گزارش در گوشه یک نشریه کم تیراژ که آن هم لابه‌لای بمباران روزانه انبوه اخبار زرد و هدایت‌شده نظیر فحاشی فلان خواننده و لایو جنجالی بهمان خانم بازیگر در کانال‌ها و شبکه‌های بزرگ و وابسته به همان آماردهندگان درجا دفن می‌شود.
بماند که اگر به فرض محال خبر رد آن آمار دروغ، کشور را هم فرابگیرد، آب از آب تکان نمی‌خورد.
روش دیگری از آماردهی نیز در کشور مرسوم است. به این مثال توجه کنید. چندی پیش به نقل از یک مقام مسوول در وزارت ارتباطات در خبرگزاری دولت (ایرنا) تیتر خورده بود که « ۹۰ درصد دانشگاهیان اینترنت رایگان دریافت کردند».
اما به لید خبر که مراجعه می‌کردی نوشته بود: «در سنجش از ۶۰ مرکز، ۹۰ درصد دانشگاهیان اینترنت رایگان برای آموزش‌های مجازی دریافت کردند.»
به عبارت دیگر از 60 مرکزی که به شکل منتخب و یا گزینشی مورد سنجش قرار گرفته بودند 90 درصد اینترنت رایگان داشتند نه 90درصد دانشگاهیان کل کشور!
روش دیگر از نحوه ارایه آمار و عملکرد به این شرح است. مثلا گفته شده یا گفته خواهد شد که «ایران هم به جمع دارندگان نسل 5G در دنیا پیوست». این خبری است که تحقق واقعی آن نیازمند برنامه‌ریزی‌های متعدد، سرمایه‌گذاری‌های کلان، زمان‌بندی و وجود انبوهی از امکانات و تجهیزات است که شاید چندین سال زمان ببرد. اما واقعیت آن است که مثلا در یک شرایط آزمایشگاهی یا یک نقطه محدود، دو دکل نصب شده و برای یک لحظه نسل پنجم موبایل در کشور ما نیز تست شده است و رسانه‌ها و کانال‌های وابسته پرشده‌اند از این به اصطلاح خبر.
انتقادی هم اگر بشود، یا زیر همان اخبار انحرافی و جعلی دفن می‌شود، یا دوستان و وابستگان اجاره‌ای حمله می‌کنند که باید شاکر شجاعت فلان مسوول بود و نیمه پر لیوان را دید. البته منظور از نیمه پر در اینجا حبابی است که ته لیوان انداخته‌اند که چند لحظه بعد می‌ترکد و به فراموشی سپرده می‌شود، اما رسانه‌ها پر می‌شود از تیترهای درشت و آمار و عملکردهای آنچنانی که در کارنامه‌ها یک به یک درج می‌شود.
اخبار راه‌اندازی انبوهی از سامانه‌ها نیز از جمله آماردهی‌ها و گزارش عملکردهای مرسوم در کشور ما هستند. مراسمی با حضور دوستان و آشنایان، مدیران پوششی خصوصی و رسانه‌های وابسته برگزار می‌شود و همه جا پر می‌شود از اخبار راه‌اندازی. کمی بعد اما کاشف عمل می‌آید که یا اصلا فلان سامانه راه‌اندازی نشده (مثل سامانه املاک و اسکان که سال قبل وزارت راه خبرش را داد)، یا مثلا راه‌اندازی شده اما عملا در دسترس نیست و در بر همان پاشنه سابق می‌گردد.
مخلص کلام اینکه به همین دلایل است که معمولا کسی دنبال کشف حقیقت نمی‌رود و عامه مردم هم البته به این آمارها و عملکردهای رایج اعتنایی نمی‌کنند، مگر آنکه آن را در زندگی واقعی لمس کنند نه در رسانه‌ها. (منبع:فناوران)
- ۹۹/۰۳/۳۱